Search

Uvod: Primena modernih aparata za anesteziju sa naprednim monitoringom i nove generacije inhalacionih anestetika omogućili su uvođenje novije tehnike inhalacione anestezije - anestezije niskog protoka. Anestezija niskog protoka se definiše kao inhalaciona anesteziološka tehnika koja se izvodi putem kružnog sistema sa protokom svežeg gasa koji je značajno niži od minutnog volumena. Zbog specifičnosti ove tehnike anestezije, monitoring je esencijalan za sigurno izvođenje anestezije niskog protoka. Anestezija niskog protoka ima značajne prednosti u odnosu na anesteziju visokog protoka. Pre svega, to su pozitivni efekti na plućnu funkciju, kao i ekonomske i ekološke prednosti. Mogući nedostaci ove tehnike nastaju kao posledica neadekvatnog izvođenja anestezije niskim protokom, a uključuju: hipoksiju, preveliku ili nedovoljnu koncentraciju inhalacionog anestetika što dovodi do neadekvatne dubine anestezije, hiperkapniju i moguću akumulaciju endogenih, potencijalno toksičnih gasova. Održavanje hemodinamske stabilnosti tokom anestezije je od velike važnosti, iz razloga što povećava sigurnost tokom anestezije i smanjuje učestalost postoperativnih komplikacija. Ne manje značajni su i vreme i kvalitet oporavka bolesnika nakon anestezije, koji mogu uticati na dužinu boravka u bolnici, kao i na učestalost postoperativnih komplikacija. Materijal i metode: Studija je bila prospektivna, randomizovana, obuhvatila je ukupno 100 bolesnika oba pola, starosti od 18 do 70 godina, koji su se podvrgli laparoskopskoj operaciji žučne kese. Bolesnici su svrstani u dve grupe, grupa N (n=50 bolesnika) gde je bila primenjena anestezija niskim protokom (1 l/min), i grupa V (n=50 bolesnika) gde je bila primenjena anestezija visokim protokom (4 l/min). Analizirani su i upoređivani opšti (demografski) parametri, hemodinamski parametri, respiratorni i parametri vezani za oporavak bolesnika nakon anestezije. Cilj: Uporediti broj bolesnika kod kojih je evidentirana hemodinamska nestabilnost tokom anestezije i neposrednog postoperativnog oporavka, uporediti vreme neposrednog postoperativnog oporavka i uporediti ukupnu potrošnju sevoflurana tokom anestezije kod bolesnika kod kojih je primenjena anestezija niskog i visokog protoka za laparoskopsku operaciju žučne kese. Rezultati: Kada posmatramo intraoperativne hemodinamske parametre, ni u jednom momentu merenja ne postoji statistički značajna razlika u vrednostima parametara između grupe N i grupe V (p >0,05). Prosečne vrednosti hemodinamskih parametara bile su u referentnim granicama. U sklopu intraoperativne hemodinamske nestabilnosti, kada posmatramo intraoperativnu hipotenziju i hipertenziju, nema statistički značajne razlike u distribuciji bolesnka sa hipotenzijom i hipertenzijom između posmatranih grupa (p>0,05). Što se tiče postoperativnih hemodinamskih parametara, ni u jednom od posmatranih trenutaka merenja ne postoji statistički značajna razlika u vrednostima parametara između dve posmatrane grupe (p >0,05). Što se tiče postoperativne hemodinamske nestabilnosti, kada posmatramo postoperativnu hipotenziju, ona se javila kod nekoliko bolesnika u obe ispitivane grupe. Nema statistički značajne razlike u distribuciji bolesnika sa postoperativnom hipotenzijom između posmatranih grupa. Postoperativna hipertenzija je bila prisutna kod manjeg broja bolesnika u grupi N u odnosu na grupu V u svim momentima merenja, ali nije bilo statistički značajne razlike u distribuciji bolesnika sa postoperativnom hipertenzijom između posmatranih grupa. Kada posmatramo prosečno vreme oporavka bolesnika po grupama, ne postoji statistički značajna razlika u vrednostima posmatranih parametara između bolesnika u grupi N i V. Prosečna potrošnja sevoflurana u grupi N bila je 0,3114 g/min, a u grupi V 0,8016 g/min. Man-Vitnijevim U testom pokazano je da pacijenti iz grupe V imaju statistički značajno veću potrošnju sevoflurana u odnosu na bolesnike u grupi N (U=0,000; p=0,000). Zaključak: Nema statistički značajne razlike u broju bolesnika kod kojih je evidentirana hemodinamska nestabilnost tokom anestezije i neposrednog postoperativnog oporavka pri primeni anestezije niskog protoka i primeni anestezije visokog protoka za laparoskopsku operaciju žučne kese. Nema statistički značajne razlike u vremenu neposrednog postoperativnog oporavka između ispitivanih grupa. Ukupna potrošnja sevoflurana tokom anestezije je statistički značajno manja kod pacijenata kod kojih je primenjena anestezija niskog protoka u odnosu na pacijente kod kojih je primenjena anestezija visokog protoka za laparoskopsku operaciju žučne kese. Anestezija niskog protoka je, uz primenu adekvatnog monitoringa, sigurna tehnika anestezije kojom se obezbeđuje zadovoljavajuća hemodinamska stabilnost i kvalitet oporavka bolesnika koji se podvrgavaju laparoskopskoj operaciji žučnekese., Introduction: The use of modern anesthesia devices with complex monitoring and new generations of inhalation anesthetics have enabled the introduction of a more advanced technique of inhalation anesthesia – low flow anesthesia. Low flow anesthesia is an inhalation anesthesia technique performed through fresh gas flow circuit system significantly lower than the minute volume. Due to the specifics of this anesthesia technique, monitoring is essential for the safe performance of low flow anesthesia. Low flow anesthesia has significant advantages over high flow anesthesia. First of all, due to its positive effects on pulmonary function, as well as economic and ecological benefits. Possible disadvntages of this technique occur due to inadequate low flow anesthesia conduct, which includes the following: hypoxia, excessive or insufficient concentration of inhaled anesthetic leading to inadequate depth of anesthesia, hypercapnia and possible accumulation of endogenous, potentially toxic gases. Hemodynamic stability maintenance during anesthesia is of great importance, because it increases safety during anesthesia and reduces the incidence of postoperative complications. Time and quality of patient's recovery after anesthesia are of no less importance, which can also affect the length of hospital stay, as well as the frequency of postoperative complications. Material and methods: The study was prospective, comprising randomly allocated patients. It included a total of 100 patients of both sexes, aged 18 to 70 yearsd old, who underwent laparoscopic cholecystectomy. Patients were allocated in two groups, group N (n=50 patients) where low flow anesthesia (1 L/min) was administered, and group V (n=50 patients) where high flow anesthesia (4 L/min) was administered. General (demografic) parameters, hemodynamic, respiratory and the ones related to patient recovery, after anesthesia had been administered, were analyzed and compared. Objective: To compare the number of patients with hemodynamic instability during anesthesia and immediate postoperative recovery, to compare the immediate postoperative recovery time and toltal sevoflurane consumption during anesthesia in patients with low flow and high flow anesthesia for laparoscopic cholecystectomy. Results: When intraoperative hemodynamic parameters were taken into account, at any moment of measurement, there was no statistically significant difference found in the parameter values between group N and group V (p>0,05). The average values of hemodynamic parameters were within the refernce range. Within intraoperative hemodynamic instability, when we observed intraoperative hypotension and hypertension, there was no statistically significant difference found in the distribution of patients with hypotension and hypertension between the observed groups (p>0,05). In regard to postoperative hemodynamic parameters, there were no statistically significant difference found in the values of parameters between the two observed groups (p>0,05). Regarding the postoperative hemodynamic instability, when we observed the postoperative hypotension, it occurred in several patients in both study groups. There was no statistically significant difference found, in the distribution of patients with postoperative hypotension between the observed groups. Postoperative hypertension was present in a smaller number of patients in group N compared to group V, at all moments of measurement, but there was no statistically significant difference between the observed groups. When we observed the average recovery time, there was no statistically significant difference found in the values of the observed parameters between the patients in group N and V. The average consumption of sevoflurane in group N was 0,3114 g/min, and in group V 0,8016 g/min. The Mann-Whitney U test showed that the patients in group V had statistically significant higher consumption of sevoflurane in comparison to the patients in group N (U=0,000; p=0,000). Conclusion: There is no statistically significant difference found in the number of patients with recorded hemodynamic instability during anesthesia and immediate postoperative recovery process during the administration of low flow and high flow anesthesia for laparoscopic cholecystectomy. There is no statistically significant difference found in the time of immediate postoperative recovery between the examined groups. The total consumption of sevoflurane during anesthesia was statistically significant lower in the patients who underwent low flow anesthesia in comparison to the group of patients with high flow anesthesia administration for laparoscopic cholecystectomy. Low flow anesthesia administration, with the use of adequate monitoring, is a safe anesthesia technique that provides satisfactory hemodinamic stability and recovery quality with patients undergoing laparoscopic cholecystectomy.

Uvod: Primena modernih aparata za anesteziju sa naprednim monitoringom i nove generacije inhalacionih anestetika omogućili su uvođenje novije tehnike inhalacione anestezije - anestezije niskog protoka. Anestezija niskog protoka se definiše kao inhalaciona anesteziološka tehnika koja se izvodi putem kružnog sistema sa protokom svežeg gasa koji je značajno niži od minutnog volumena. Zbog specifičnosti ove tehnike anestezije, monitoring je esencijalan za sigurno izvođenje anestezije niskog protoka. Anestezija niskog protoka ima značajne prednosti u odnosu na anesteziju visokog protoka. Pre svega, to su pozitivni efekti na plućnu funkciju, kao i ekonomske i ekološke prednosti. Mogući nedostaci ove tehnike nastaju kao posledica neadekvatnog izvođenja anestezije niskim protokom, a uključuju: hipoksiju, preveliku ili nedovoljnu koncentraciju inhalacionog anestetika što dovodi do neadekvatne dubine anestezije, hiperkapniju i moguću akumulaciju endogenih, potencijalno toksičnih gasova. Održavanje hemodinamske stabilnosti tokom anestezije je od velike važnosti, iz razloga što povećava sigurnost tokom anestezije i smanjuje učestalost postoperativnih komplikacija. Ne manje značajni su i vreme i kvalitet oporavka bolesnika nakon anestezije, koji mogu uticati na dužinu boravka u bolnici, kao i na učestalost postoperativnih komplikacija. Materijal i metode: Studija je bila prospektivna, randomizovana, obuhvatila je ukupno 100 bolesnika oba pola, starosti od 18 do 70 godina, koji su se podvrgli laparoskopskoj operaciji žučne kese. Bolesnici su svrstani u dve grupe, grupa N (n=50 bolesnika) gde je bila primenjena anestezija niskim protokom (1 l/min), i grupa V (n=50 bolesnika) gde je bila primenjena anestezija visokim protokom (4 l/min). Analizirani su i upoređivani opšti (demografski) parametri, hemodinamski parametri, respiratorni i parametri vezani za oporavak bolesnika nakon anestezije. Cilj: Uporediti broj bolesnika kod kojih je evidentirana hemodinamska nestabilnost tokom anestezije i neposrednog postoperativnog oporavka, uporediti vreme neposrednog postoperativnog oporavka i uporediti ukupnu potrošnju sevoflurana tokom anestezije kod bolesnika kod kojih je primenjena anestezija niskog i visokog protoka za laparoskopsku operaciju žučne kese. Rezultati: Kada posmatramo intraoperativne hemodinamske parametre, ni u jednom momentu merenja ne postoji statistički značajna razlika u vrednostima parametara između grupe N i grupe V (p >0,05). Prosečne vrednosti hemodinamskih parametara bile su u referentnim granicama. U sklopu intraoperativne hemodinamske nestabilnosti, kada posmatramo intraoperativnu hipotenziju i hipertenziju, nema statistički značajne razlike u distribuciji bolesnka sa hipotenzijom i hipertenzijom između posmatranih grupa (p>0,05). Što se tiče postoperativnih hemodinamskih parametara, ni u jednom od posmatranih trenutaka merenja ne postoji statistički značajna razlika u vrednostima parametara između dve posmatrane grupe (p >0,05). Što se tiče postoperativne hemodinamske nestabilnosti, kada posmatramo postoperativnu hipotenziju, ona se javila kod nekoliko bolesnika u obe ispitivane grupe. Nema statistički značajne razlike u distribuciji bolesnika sa postoperativnom hipotenzijom između posmatranih grupa. Postoperativna hipertenzija je bila prisutna kod manjeg broja bolesnika u grupi N u odnosu na grupu V u svim momentima merenja, ali nije bilo statistički značajne razlike u distribuciji bolesnika sa postoperativnom hipertenzijom između posmatranih grupa. Kada posmatramo prosečno vreme oporavka bolesnika po grupama, ne postoji statistički značajna razlika u vrednostima posmatranih parametara između bolesnika u grupi N i V. Prosečna potrošnja sevoflurana u grupi N bila je 0,3114 g/min, a u grupi V 0,8016 g/min. Man-Vitnijevim U testom pokazano je da pacijenti iz grupe V imaju statistički značajno veću potrošnju sevoflurana u odnosu na bolesnike u grupi N (U=0,000; p=0,000). Zaključak: Nema statistički značajne razlike u broju bolesnika kod kojih je evidentirana hemodinamska nestabilnost tokom anestezije i neposrednog postoperativnog oporavka pri primeni anestezije niskog protoka i primeni anestezije visokog protoka za laparoskopsku operaciju žučne kese. Nema statistički značajne razlike u vremenu neposrednog postoperativnog oporavka između ispitivanih grupa. Ukupna potrošnja sevoflurana tokom anestezije je statistički značajno manja kod pacijenata kod kojih je primenjena anestezija niskog protoka u odnosu na pacijente kod kojih je primenjena anestezija visokog protoka za laparoskopsku operaciju žučne kese. Anestezija niskog protoka je, uz primenu adekvatnog monitoringa, sigurna tehnika anestezije kojom se obezbeđuje zadovoljavajuća hemodinamska stabilnost i kvalitet oporavka bolesnika koji se podvrgavaju laparoskopskoj operaciji žučne kese. Introduction: The use of modern anesthesia devices with complex monitoring and new generations of inhalation anesthetics have enabled the introduction of a more advanced technique of inhalation anesthesia – low flow anesthesia. Low flow anesthesia is an inhalation anesthesia technique performed through fresh gas flow circuit system significantly lower than the minute volume. Due to the specifics of this anesthesia technique, monitoring is essential for the safe performance of low flow anesthesia. Low flow anesthesia has significant advantages over high flow anesthesia. First of all, due to its positive effects on pulmonary function, as well as economic and ecological benefits. Possible disadvntages of this technique occur due to inadequate low flow anesthesia conduct, which includes the following: hypoxia, excessive or insufficient concentration of inhaled anesthetic leading to inadequate depth of anesthesia, hypercapnia and possible accumulation of endogenous, potentially toxic gases. Hemodynamic stability maintenance during anesthesia is of great importance, because it increases safety during anesthesia and reduces the incidence of postoperative complications. Time and quality of patient's recovery after anesthesia are of no less importance, which can also affect the length of hospital stay, as well as the frequency of postoperative complications. Material and methods: The study was prospective, comprising randomly allocated patients. It included a total of 100 patients of both sexes, aged 18 to 70 yearsd old, who underwent laparoscopic cholecystectomy. Patients were allocated in two groups, group N (n=50 patients) where low flow anesthesia (1 L/min) was administered, and group V (n=50 patients) where high flow anesthesia (4 L/min) was administered. General (demografic) parameters, hemodynamic, respiratory and the ones related to patient recovery, after anesthesia had been administered, were analyzed and compared. Objective: To compare the number of patients with hemodynamic instability during anesthesia and immediate postoperative recovery, to compare the immediate postoperative recovery time and toltal sevoflurane consumption during anesthesia in patients with low flow and high flow anesthesia for laparoscopic cholecystectomy. Results: When intraoperative hemodynamic parameters were taken into account, at any moment of measurement, there was no statistically significant difference found in the parameter values between group N and group V (p>0,05). The average values of hemodynamic parameters were within the refernce range. Within intraoperative hemodynamic instability, when we observed intraoperative hypotension and hypertension, there was no statistically significant difference found in the distribution of patients with hypotension and hypertension between the observed groups (p>0,05). In regard to postoperative hemodynamic parameters, there were no statistically significant difference found in the values of parameters between the two observed groups (p>0,05). Regarding the postoperative hemodynamic instability, when we observed the postoperative hypotension, it occurred in several patients in both study groups. There was no statistically significant difference found, in the distribution of patients with postoperative hypotension between the observed groups. Postoperative hypertension was present in a smaller number of patients in group N compared to group V, at all moments of measurement, but there was no statistically significant difference between the observed groups. When we observed the average recovery time, there was no statistically significant difference found in the values of the observed parameters between the patients in group N and V. The average consumption of sevoflurane in group N was 0,3114 g/min, and in group V 0,8016 g/min. The Mann-Whitney U test showed that the patients in group V had statistically significant higher consumption of sevoflurane in comparison to the patients in group N (U=0,000; p=0,000). Conclusion: There is no statistically significant difference found in the number of patients with recorded hemodynamic instability during anesthesia and immediate postoperative recovery process during the administration of low flow and high flow anesthesia for laparoscopic cholecystectomy. There is no statistically significant difference found in the time of immediate postoperative recovery between the examined groups. The total consumption of sevoflurane during anesthesia was statistically significant lower in the patients who underwent low flow anesthesia in comparison to the group of patients with high flow anesthesia administration for laparoscopic cholecystectomy. Low flow anesthesia administration, with the use of adequate monitoring, is a safe anesthesia technique that provides satisfactory hemodinamic stability and recovery quality with patients undergoing laparoscopic cholecystectomy.

U ovoj eksperimentalnoj i translacionoj studiji ispitivani su: a) efekti akutne primene anestetika propofola na hematološke i standardne biohemijske parametre, kardiovaskularne biomarkere, i parametre oksidativnog stresa u hemolizatu, u koronarnom efluentu i u homogenatu tkiva srca, i upoređivani sa efektima akutne primene ketamina ili etomidata, b) efekti akutne primene propofola na kardiodinamske karakteristike i koronarni protok, i upoređivani sa efektima akutne primene ketamina ili etomidata, na izolovanom srcu, i c) učešće gasotransmitera (NO, H2S i CO), upotrebom specifičnih inhibitora sinteze ili produkcije, kao i odgovore na inhibiciju kalcijumskih kanala verapamilom, u efektima akutne primene propofola na kardiodinamske karakteristike, koronarni protok, parametre oksidativnog stresa u hemolizatu, u homogenatu tkiva srca i u koronarnom efluentu kod pacova. Materijal i metode: U eksperimentima su korišćeni mužjaci pacova soja Wistar albino (Ratus Norvegicus), starosti 6-8 nedelja i telesne mase oko 200- 250 g. Eksperimentalne životinje (ukupno n=84) podeljene su u 6 grupa (svaka grupa se sastojala od dve podgrupe sa 7 životinja u svakoj podgrupi: bolus injekcija anestetika propofola (1% 10 mg/ml) u dozi 100 mg/kg t.m. intraperitonealno (ip.), bolus injekcija anestetika ketamina u dozi 40 mg/kg t.m. (ip.), bolus injekcija anestetika etomidata u dozi 20 mg/kg t.m. (ip.), inhibitor enzima NO sintaze (inhibitor sinteze NO) L-NAME (Nomega-nitro-L-arginin monometil estar) u dozi 60 mg/kg t.m. (ip.) plus bolus injekcija propofola (1% 10 mg/ml) u dozi 100 mg/kg t.m. (ip.), inhibitor enzima cistationin gama liaze [(inhibitor sinteze H2S) DL-propargilglicin (DL-PAG)] u dozi 50 mg/kg t.m. (ip.) plus bolus injekcija propofola (1% 10 mg/ml) u dozi 100 mg/kg t.m. (ip.), inhibitor enzima hem oksigenaze subtip 1 (inhibitor sinteze CO) zink protoporfirin IX (ZnPPIX) u dozi 50 μmol/kg t.m. (ip.) plus bolus injekcija propofola (1% 10 mg/ml) u dozi 100 mg/kg t.m. (ip.). Podgrupe su koncipirane tako, da su se u jednoj podgrupi procenjivali kardiodinamski parametri, koronarni protok, oksidativni stres u koronarnom efluentu i odgovor na verapamil (3 μmol/l u trajanju od 5 minuta) u izolovanom srcu (ex vivo), a u drugoj podgrupi uzorkovala krv i tkivo srca anestetisanih pacova za procenu biohemijskih i hemostatskih parametara, kao i oksidativnog stresa u hemolizatu i tkivu srca. Rezultati: Ispitivanjem efekata inhibicije gasnih transmitera na hematološke i biohemijske parametre, kao i na parametre oksidativnog stresa u hemolizatu, posle primene propofola, utvrđeno je da propofol poseduje široki spektar ne-anestetskih efekata, koji su promenljivi u odnosu na status produkcije gasnih transmitera NO, H2S i CO. Ispitivanjem efekata inhibicije gasnih transmitera i influksa jona kalcijuma na kardiodinamske varijable, parametre oksidativnog stresa u koronarnom efluentu i homogenatu tkiva srca, posle primene propofola, utvrđeno je da su gasni transmiteri (NO, H2S i CO) i influks jona kalcijuma uključeni na različite načine u efekte propofola. Ispitivanjem efekata ketamina i etomidata, na biohemijske i hematološke parametre, na parametre oksidativnog stresa u hemolizatu, na kardiodinamske varijable, parametre oksidativnog stresa u koronarnom efluentu i homogenatu tkiva srca, utvrđeno je da ketamin pokazuje snažniji anti-oksidativni potencijal u poređenju sa etomidatom, a da etomidat ima povoljnije efekte u pogledu srčanih performansi. Zaključci: Rezultati istraživanja ukazuju na širi spektar ne-anestetskih efekata propofola, koji su kardioprotektivni, anti-oksidativni i citoprotektivni, u kojima učestvuju gasotransmiteri i joni kalcijuma, i koji se razlikuju od efekata drugih primenjenih anestetika ketamina i etomidata. In this experimental and translational study, it was investigated: a) the effects of acute systemic anesthetic propofol administration on hematological and standard biochemical parameters, cardiovascular biomarkers, and oxidative stress parameters in hemolysate, coronary effluent and cardiac tissue homogenate, and compared with the effects of acute ketamine or etomidate administration, b) acute administration of propofol to cardiodynamic characteristics and coronary flow, and compared with the effects of acute administration of ketamine or etomidate, on the isolated heart, and c) participation of gasotransmitters (NO, H2S and CO), using specific inhibitors of synthesis or production, as well in the presence of verapamil (calcium channel blocker), all in the effects of acute administration of propofol on cardiodynamic characteristics, coronary flow, oxidative stress parameters in hemolysate, in cardiac tissue homogenate and in coronary effluent in rats. Material and methods: Male Wistar albino rats (Ratus Norvegicus), 6-8 weeks old and weighing about 200-250 g, were used in the experiments. Experimental animals (total n = 84) were divided into 6 groups (each group consisted of two subgroups with 7 animals in each subgroup: bolus injection of the anesthetic propofol (1% 10 mg/ml) at a dose of 100 mg / kg b.w. intraperitoneally) (ip.), bolus injection of anesthetic ketamine at a dose of 40 mg/kg b.w. (ip.), bolus injection of anesthetic etomidate at a dose of 20 mg/kg b.w. (ip.), inhibitor of the enzyme NO synthase (inhibitor of NO synthesis) Nomega-nitro-L-arginine monomethyl ester (L-NAME) at a dose of 60 mg/kg b.w. (ip.) plus bolus injection of propofol (1% 10 mg/ml) at a dose of 100 mg/kg b.w. (ip.), cystathionine gamma lyase (inhibitor of H2S synthesis) DL-propargylglycine (DL-PAG) at a dose of 50 mg/kg bw (ip.) plus bolus injection of propofol (1% 10 mg/ml) at a dose of 100 mg/kg b.w. (ip.), inhibitor of the enzyme heme oxygenase subtype 1 (CO synthesis inhibitor) zinc protoporphyrin IX (ZnPPIX) at a dose of 50 μmol/kg b.w. (ip.) plus bolus injection of propofol (1% 10 mg/ l) at a dose of 100 mg/kg b.w. (ip.). The subgroups are designed to are in one subgroup evaluated cardiodynamic parameters, coronary flow, oxidative stress in coronary effluent and response to verapamil (3 μmol/l for 5 minutes) in an isolated heart (ex vivo), and in the second subgroup sampled the blood and cardiac tissue of anesthetized rats for evaluation of biochemical and hemostatic parameters, as well as oxidative stress in hemolysate and cardiac tissue. Results: Investigation of the effects of gasotransmitter inhibition on hematological and biochemical parameters, as well as on oxidative stress parameters in hemolysate, after propofol administration, found that propofol has a wide range of non-anesthetic effects, which are variable in relation to gastransmitter production status NO, H2S and CO. Investigating the effects of inhibition of gasotransmitters and calcium ion influx on cardiodynamic variables, oxidative stress parameters in coronary effluent and cardiac tissue homogenate after propofol administration, it was found that gastransmitters (NO, H2S and CO) and calcium ion influx are involved in different ways in propofol effects. Investigation of the effects of ketamine and etomidate on biochemical and hematological parameters, on oxidative stress parameters in hemolysate, on cardiodynamic variables, oxidative stress parameters in coronary effluent and cardiac tissue homogenate, it was found that ketamine shows stronger antioxidant potential that etomidate which has more favorable effects in terms of cardiac performance. Conclusions: The results of the study indicate a wider range of non-anesthetic effects of propofol, which are cardioprotective, anti-oxidative and cytoprotective, involving gasotransmitters and calcium ions, and which differ from the effects of other applied anesthetics like ketamine and etomidate.

Sepsa je klinički sindrom karakterisan prisustvom infekcije i neadekvatnog sistemskog inflamatornog odgovora organizma i može se komplikovati razvojem septičnog šoka i multiorganske disfunkcije. Sepsa predstavlja jedan od najvećih zdravstveniih problema današnjice širom sveta sa visokim mortalitetom. Takođe, ona je glavni preventabilni uzrok smrti unutar bolnica. Poznavanje i jasno definisanje prediktivnih faktora mortaliteta kod pacijenata u sepsi pomaže u bržoj identifikaciji kritično obolelih pacijenata i pravovremenom ordiniranju adekvatne terapije, te doprinosi razvoju novih strategija primarne i sekundarne prevencije. Kreiranje modela za predikciju mortaliteta pruža mogućnost kvantifikacije težine stanja pacijenata, što ih čini neizostavnim u naučno-istraživačkom radu, pogotovo u oblastima poboljšanja kvaliteta i personalizovane medicine. Opšti cilj ovog istraživanja je bio da se utvrde nezavisni prediktori mortaliteta u sepsi, kao i da se formira prediktivni model smrtnog ishoda. Specifični ciljevi su bili da se utvrdi korelacija koncetracije laktata, vrste prijema i komorbiditeta sa mortalitetom u sepsi. Ispitivanje je sprovedeno kao opservaciono, neinterventno, delom retrospektivno, delom prospektivno. Obuhvaćena je konsekutivna serija pacijenata sa sepsom primljenih u Jedinicu intenzivnog lečenja Instituta za plućne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici od 01.01.2017. do 31.07.2019. godine. Metodama logističke regresivne analize su procenjeni faktori rizika za 28-dnevni mortalitet. Nakon identifikacije nezavisnih prediktora konstruisan je i validiran prediktivni model. Studijom je ukupno obuhvaćeno 307 pacijenata sa sepsom od kojih je 52,4% preminulo unutar 28 dana od prijema. Nije postojala statistički značajna razlika (p>0,05) u mortalitetu od sepse u odnosu na vrstu prijema pacijenata u jedinicu intenzivne nege. Vrednost laktata pri prijemu i vrednost Čarlson skora je bila u pozitivnoj korelaciji sa mortalitetom. Konačni model predikcije mortaliteta sadrži sledeće varijable: vrednost APAČE 2 skora preko 20, SOFA skora iznad 7, Čarlsonovog indeksa komorbiditeta preko 3 i koncentracija laktata u serumu iznad 2,32 mmol/l. Formiran model predikcije je pokazao dobru diskriminaciju (AUC 0,754: 95% IP=0,700-0,808), a ispravno je klasifikovao 67,4% pacijenata, sa 70,8% osetljivosti i 63,7% specifičnost. Zaključujemo da su nezavisni prediktori mortaliteta kod pacijenata u sepsi: viša koncentracija laktata merena u prva 24 časa od prijema u jedinicu intenzivnog lečenja, više vrednosti APAČE 2 skora, više vrednosti SOFA skora i više vrednosti Čarlsonovog indeksa komorbiditeta. Za razliku od laktata i komorbiditeta, ne postoji statistički značajna razlika u mortalitetu od sepse u odnosu na vrstu prijema. Konstruisan model predikcije je pokazao dobru prediktivnu validnost, uporedivu sa ostalim najčešće korišćenim modelima., Sepsis is a clinical syndrome characterized by both the presence of the infection and inadequate systemic inflammatory organism response that can be additionally complicated by the development of septic shock and multiorgan dysfunction. Recently sepsis is defined as one of the biggest health problems in the world with high mortality and a major preventable cause of death within hospitals. Knowledge and clear definition of predictive mortality factors for patients with sepsis contribute to faster identification of critically ill patients and timely administration of adequate therapy, as well as to the development of new strategies for primary and secondary prevention. Creating a model for predicting mortality provides the possibility of quantifying the severity of the patients' condition that can be indispensable in scientific research, especially in the areas of quality improvement and personalized medicine. The overall aim of this thesis was to determine independent predictors of mortality in sepsis, as well as to form a predictive model of mortality. Whereas specific objectives of the thesis were to determine the correlation of lactate concentration, type of admission and comorbidity with mortality for sepsis. The investigation was conducted as observational, noninterventional, partly retrospectively, partly prospectively. The research included consecutive series of patients with sepsis admitted to the Intensive Care Unit of the Institute for Pulmonary Diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica from 01.01.2017 to 31.07.2019. Risk factors for 28-day mortality were estimated by logistic regression analysis methods. After the estimation of independent predictors, a predictive model was constructed and validated. The study involved a total of 307 patients with sepsis, of whom 52.4% died within 28 days of admission. There was no statistically significant difference (p>0.05) in mortality from sepsis in relation with the admission type of patients to the intensive care unit. The value of lactate at the time of admission and the value of the Charlson score were positively correlated with mortality. The final mortality prediction model contained the following variables: APACHE II score above 20, SOFA score above 7, Charlson comorbidity index over 3, and serum lactate concentrations above 2.32mmol/l. The prediction model formed showed good discrimination (AUC 0.754: 95% CI = 0.700-0.808), and were correctly classified 67.4% of patients, with 70.8% sensitivity and 63.7% specificity. It can be concluded that independent predictors of mortality in patients with sepsis are: higher lactate concentration measured in the first 24h of admission to the Intensive Care Unit, higher APACHE II scores, higher SOFA scores, and higher Charlson comorbidity index values. Unlike lactate and comorbidity, there is no statistically significant difference in mortality from sepsis in relation with the admission type. The constructed prediction model exhibited good predictive validity, comparable to other commonly used models.

Sepsa je klinički sindrom karakterisan prisustvom infekcije i neadekvatnog sistemskog inflamatornog odgovora organizma i može se komplikovati razvojem septičnog šoka i multiorganske disfunkcije. Sepsa predstavlja jedan od najvećih zdravstveniih problema današnjice širom sveta sa visokim mortalitetom. Takođe, ona je glavni preventabilni uzrok smrti unutar bolnica. Poznavanje i jasno definisanje prediktivnih faktora mortaliteta kod pacijenata u sepsi pomaže u bržoj identifikaciji kritično obolelih pacijenata i pravovremenom ordiniranju adekvatne terapije, te doprinosi razvoju novih strategija primarne i sekundarne prevencije. Kreiranje modela za predikciju mortaliteta pruža mogućnost kvantifikacije težine stanja pacijenata, što ih čini neizostavnim u naučno-istraživačkom radu, pogotovo u oblastima poboljšanja kvaliteta i personalizovane medicine. Opšti cilj ovog istraživanja je bio da se utvrde nezavisni prediktori mortaliteta u sepsi, kao i da se formira prediktivni model smrtnog ishoda. Specifični ciljevi su bili da se utvrdi korelacija koncetracije laktata, vrste prijema i komorbiditeta sa mortalitetom u sepsi. Ispitivanje je sprovedeno kao opservaciono, neinterventno, delom retrospektivno, delom prospektivno. Obuhvaćena je konsekutivna serija pacijenata sa sepsom primljenih u Jedinicu intenzivnog lečenja Instituta za plućne bolesti Vojvodine u Sremskoj Kamenici od 01.01.2017. do 31.07.2019. godine. Metodama logističke regresivne analize su procenjeni faktori rizika za 28-dnevni mortalitet. Nakon identifikacije nezavisnih prediktora konstruisan je i validiran prediktivni model. Studijom je ukupno obuhvaćeno 307 pacijenata sa sepsom od kojih je 52,4% preminulo unutar 28 dana od prijema. Nije postojala statistički značajna razlika (p>0,05) u mortalitetu od sepse u odnosu na vrstu prijema pacijenata u jedinicu intenzivne nege. Vrednost laktata pri prijemu i vrednost Čarlson skora je bila u pozitivnoj korelaciji sa mortalitetom. Konačni model predikcije mortaliteta sadrži sledeće varijable: vrednost APAČE 2 skora preko 20, SOFA skora iznad 7, Čarlsonovog indeksa komorbiditeta preko 3 i koncentracija laktata u serumu iznad 2,32 mmol/l. Formiran model predikcije je pokazao dobru diskriminaciju (AUC 0,754: 95% IP=0,700-0,808), a ispravno je klasifikovao 67,4% pacijenata, sa 70,8% osetljivosti i 63,7% specifičnost. Zaključujemo da su nezavisni prediktori mortaliteta kod pacijenata u sepsi: viša koncentracija laktata merena u prva 24 časa od prijema u jedinicu intenzivnog lečenja, više vrednosti APAČE 2 skora, više vrednosti SOFA skora i više vrednosti Čarlsonovog indeksa komorbiditeta. Za razliku od laktata i komorbiditeta, ne postoji statistički značajna razlika u mortalitetu od sepse u odnosu na vrstu prijema. Konstruisan model predikcije je pokazao dobru prediktivnu validnost, uporedivu sa ostalim najčešće korišćenim modelima. Sepsis is a clinical syndrome characterized by both the presence of the infection and inadequate systemic inflammatory organism response that can be additionally complicated by the development of septic shock and multiorgan dysfunction. Recently sepsis is defined as one of the biggest health problems in the world with high mortality and a major preventable cause of death within hospitals. Knowledge and clear definition of predictive mortality factors for patients with sepsis contribute to faster identification of critically ill patients and timely administration of adequate therapy, as well as to the development of new strategies for primary and secondary prevention. Creating a model for predicting mortality provides the possibility of quantifying the severity of the patients' condition that can be indispensable in scientific research, especially in the areas of quality improvement and personalized medicine. The overall aim of this thesis was to determine independent predictors of mortality in sepsis, as well as to form a predictive model of mortality. Whereas specific objectives of the thesis were to determine the correlation of lactate concentration, type of admission and comorbidity with mortality for sepsis. The investigation was conducted as observational, noninterventional, partly retrospectively, partly prospectively. The research included consecutive series of patients with sepsis admitted to the Intensive Care Unit of the Institute for Pulmonary Diseases of Vojvodina in Sremska Kamenica from 01.01.2017 to 31.07.2019. Risk factors for 28-day mortality were estimated by logistic regression analysis methods. After the estimation of independent predictors, a predictive model was constructed and validated. The study involved a total of 307 patients with sepsis, of whom 52.4% died within 28 days of admission. There was no statistically significant difference (p>0.05) in mortality from sepsis in relation with the admission type of patients to the intensive care unit. The value of lactate at the time of admission and the value of the Charlson score were positively correlated with mortality. The final mortality prediction model contained the following variables: APACHE II score above 20, SOFA score above 7, Charlson comorbidity index over 3, and serum lactate concentrations above 2.32mmol/l. The prediction model formed showed good discrimination (AUC 0.754: 95% CI = 0.700-0.808), and were correctly classified 67.4% of patients, with 70.8% sensitivity and 63.7% specificity. It can be concluded that independent predictors of mortality in patients with sepsis are: higher lactate concentration measured in the first 24h of admission to the Intensive Care Unit, higher APACHE II scores, higher SOFA scores, and higher Charlson comorbidity index values. Unlike lactate and comorbidity, there is no statistically significant difference in mortality from sepsis in relation with the admission type. The constructed prediction model exhibited good predictive validity, comparable to other commonly used models.

Akutni respiratorni distres sindrom (ARDS) se karakteriše hipoksemičnom respiratornom insuficijencijom koja se javlja unutar sedam dana od izlaganja predisponirajućem faktoru sa obostranim infiltratima na rendgenskom snimku pluća ili kompjuterizovanoj tomografiji, a koji se ne mogu objasniti postojanjem efuzija, atelektaza ili čvorića. ARDS ima veliki uticaj na globalno zdravlje širom sveta i on je glavni uzrok respiratorne insuficijencije sa visokom stopom morbiditeta i mortaliteta kod kritično obolelih pacijenata. Invazivna protektivna mehanička ventilacija pluća je glavni terapijski oslonac ARDS-a. ARDS može biti prouzrokovan različitim etiološkim faktorima, ali samo adekvatan tretman istih je važan u poboljšanju ishoda lečenja. Cilj: Identifikacija, dijagnostički i prognostički značaj angiopoietina 2 i solubilnog receptora za krajnje glikozilirane produkte (sRAGE) u adultnom respiratornom distres sindromu, a u odnosu na težinu kliničke slike ARDS-a i krajnji ishod lečenja. Metodologija: Ispitivanje je sprovedeno kao prospektivna studija koja je obuhvatala 69 ispitanika sa ARDS-om i 27 ispitanika bez dijagnoze ARDS-a je činilo kontrolnu grupu. Ispitanici su bili hospitalizovani na Odeljenju intenzivnog lečenja II Klinike za anesteziju, intenzivnu terapiju i terapiju bola Kliničkog centra Vojvodine, Odeljenju intenzivne nege Instituta za plućne bolesti Sremska Kamenica, kao i na Klinici za infektivne bolesti Kliničkog centra Vojvodine u periodu od 2017. do 2019. godine. Klinički uzorak činile su osobe kod kojih je postavljena dijagnoza akutnog respiratornog distres sindroma u skladu sa kriterijumima Berlinske definicije iz 2012. godine. Iz medicinske dokumentacije, za svakog ispitanika uključenog u istraživanje su uzeti u razmatranje i analizu sledeći parametri u toku prvih 24 časa od momenta prijema na prethodno navedena odeljenja: demografske i opšte karakteristike ispitanika od značaja za istraživanje, numerički pokazatelji procene težine bolesti ispitanika (APACHE II i SOFA skor), vitalni parametri za prva 24 časa (arterijski pritisak, srčana frekvenca, transkutana saturacija arterijske krvi, 24- časovni urin i telesna temperatura), gasne analize arterijske krvi (pH, parcijalni pritisak kiseonika- PaO2, parcijalni pritisak ugljen dioksida- PaCO2, zasićenost krvi kiseonikom- SpO2, odnos parcijalnog pritiska kiseonika u arterijskoj krvi i inspiratorne frakcije kiseonika (PaO2/FiO2), parametri mehaničke ventilacije pluća. U roku 24 časa od trenutka postavljanja dijagnoze ARDS-a, iz uzoraka krvi ispitanika, izvršene su predviđene laboratorijske analize. Zdravstveno stanje bolesnika je praćeno tokom 28 dana od trenutka uključivanja u studiju i nakon tog perioda je evidentiran ishod lečenja u smislu preživljavanja ili smrtnog ishoda. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 20 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost određivana je na nivou 95% (p< 0,05) ( razlika statističkih parametara značajna) i 99% (p, The acute respiratory distresssyndrome (ARDS) is characterized by hypoxemic respiratory failure occuring less than seven days from a predisposing clinical insult, with bilateral opacities on chest radiograph or computed tomography not fully explained by effusion, atelectasis or nodules. ARDS have a high impact on global health across the world and it is a major cause of acute respiratory failure with high morbidity and mortality in critically ill patients. Invasive mechanical ventilation with lung protective strategies is the mainstay of ARDS treatment. ARDS can be caused by various aetiologies and adequate treatment of the responsible cause is crucial to improve the outcome. The objective of the research: Identification of the diagnostic and prognostic significance of angiopoietin 2 and the solube forms of the receptor for advanced glycation end-products (sRAGE) in adult respiratory distress syndrome in relation to the severity of the clinical picture of ARDS and the ultimate outcome of treatment. Methodology: The study was conducted as a prospective study that included 69 patients with ARDS and 27 patients with no ARDS were control group. The subjects were hospitalized at the Intensive Care Unit II of the Clinic for Anesthesia, Intensive Care and Pain Therapy of the Clinical Center of Vojvodina, the Intensive Care Unit of the Institute for Pulmonary Diseases of Sremska Kamenica, as well as at the Clinic for Infectious Diseases of he Clinical Center of Vojvodina from 2017 to 2019. years. The clinical sample consisted of individuals diagnosed with acute respiratory distress syndrome in accordance with the 2012. Berlin definition criteria. From the medical records, the following parameters were considered and analyzed for each respondent within the first 24 hours of admission to the aforementioned departments: demographic and deneral characteristics of respondents of importance for the study, numerical indicators of assessment of severity of respondents'diseases (APACHE II and SOFA score), vital parameters for the first 24 hours (arterialpressure, heart rate, transcutaneous arterial blood saturation, 24 hours urine and body temperature), arterial blood gas analysis (pH, partial pressure of oxygen-PaO2, partial pressure of carbon dioxide-PaCO2, blood saturation oxygen-SpO2, ratio of partial pressure of oxygen in arterial blood and inspiratory oxygen fraction (PaO2 / FiO2), mechanical ventilation steamers. Within 24 hours of the diagnosis of ARDS, laboratory analyzes were performed from the blood samples of the subjects. Patients' health status was monitored for 28 days from the time they were included in the study and treatment outcome in terms of survival or death was recorded after that period. Statistical analysis was performed using the IBM SPSS 20 statistics statistical package. Data are presented in tables and graphs, and statistical significance was determined at 95% (p

Akutno bubrežno oštećenje je česta i ozbiljna komplikacija nakon hirurške rekonstrukcije abdominalne aorte. Ona produžuje, poskupljuje bolničko lečenje i povećava morbiditet i mortalitet bolesnika. Što ranije prepoznavanje bolesnika koji su pod povišenim rizikom uz pomoć prediktivnih faktora, kao i identifikovanje akutnog bubrežnog oštećenja od velikog je značaja za pravovremeno započinjanje preventivnih i terapijskih mera i smanjenje mortaliteta ovih bolesnika. Cilj istraživanja: Utvrditi incidencu akutnog bubrežnog oštećenja, najznačajnije preoperativne i intraoperativne prediktivne faktore za nastanak akutnog bubrežnog oštećenja i utvrditi da li serumski cistatin C ranije i preciznije ukazuje na akutno bubrežno oštećenje u odnosu na serumski kreatinin 72 sata nakon elektivnih operacija na infrarenalnom segmentu aorte. Metodologija: Na Klinici za anesteziju, intenzivnu terapiju i terapiju bola i Klinici za vaskularnu i transplantacionu hirurgiju Kliničkog centra Vojvodine sprovedeno je prospektivno opservaciono istraživanje u trajanju od 18 meseci, od oktobra 2017. do aprila 2019. godine. U istraživanje je uključeno 140 pacijenata koji su podvrgnuti elektivnom operativnom zahvatu na infrarenalnom segmentu aorte. Preoperativni i intraoperativni potencijalni prediktivni faktori identifikovani su iz medicinske dokumentacije: istorije bolesti, protokoli anestezije, dnevne terapijske liste, liste vitalnih parametara i liste laboratorijskih parametara. Nastanak ABO je potvrđivan pomoću AKIN klasifikacionog sistema. Tokom postoperativnog perioda lečenja od 72 sata obraćana je pažnja na vreme i stepen nastanka ABO. Za statističku obradu podataka korišćen je program SPSS, verzija 21 (IBM SPSS, Čikago, Ilinois). Rezultati su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistički značajnim su se smatrale vrednosti nivoa značajnosti p1,14 mg/l, primena koloida u volumenu >500 ml u toku operacije, ukupni volumen nadoknade u intraoperativnom periodu >59 ml/kg. Zaključak: Incidenca akutnog bubrežnog oštećenja nakon elektivnih operacija na infrarenalnom segmentu aorte na Klinici za anesteziju, intenzivnu terapiju i terapiju bola i Klinici za vaskularnu i transplantacionu hirurgiju Kliničkog centra Vojvodine je nešto viša u odnosu na literaturne podatke. Cistatin C je bolji prediktor i pokazatelj akutnog bubrežnog oštećenja u odnosu na kreatinin. Bolesnici koji imaju hroničnu bubrežnu slabost, preoperativni nivo cistatina C>1,14 mg/l, koji tokom operacije dobiju preko 500 ml koloidnih rastvora, i ukupni volumen nadoknade >59 ml/kg imaju veću šansu da dobiju akutno oštećenje bubrega u postoperativnom periodu. Acute kidney injury is frequent and serious complication after aortic surgery which increases length of hospital stay, costs, morbidity and mortality. Earlier recognition of patients at risk by predictive factors and identification of acute kidney injury could have important role on right timing of preventive and therapeutic measures and lower mortality of these patients. Aims: to investigate the incidence of acute kidney injury, the most important preoperative and intraoperative predictive factors for acute kidney injury, and check whether cystatin C indicates acute kidney injury earlier and more accurately than creatinine 72 hours after elective infrarenal aortic surgery. Methodology: This prospective observational study was performed at Clinic of Anesthesia, Intensive Care and Pain Therapy and Clinic of Vascular and Transplantation Surgery, Clinical Centre of Vojvodina, during the period of 18 months, from October 2017 till April 2019. It includes 140 adult patient who underwent elective infrarenal aortic surgery. Potential predictive factors were identified out of medical records such as: patient history, anesthesia lists, daily therapeutic lists, vital parameters and laboratory values lists. The occurrence of acute kidney injury was noted according to AKIN criteria. IBM SPSS version 21 (Chicago, Illinois) was used for statistical analysis. The results were presented in tables and graphs, statistical significance was set at p value of less than 0,05. Standard statistical tests were applied. Multivariate logistic regression model was used for potential predictive factors. Results: The incidence of acute kidney injury at Clinic of Anesthesia, Intensive Care and Pain Therapy and Clinic of Vascular and Transplantation Surgery, Clinical Centre of Vojvodina, was 28,56%. The cut off value of cystatin C serum concentration of 1,14 mg/l has the highest sensitivity (82,5%), and specificity (76%) in the differentiation of patients who will develop acute kidney injury. The final model for predicting acute kidney injury in patients who underwent elective infrarenal aortic surgery contains the following variables: presence of chronic kidney failure, preoperative serum concentration of cystatin C>1,14 mg/l, application of colloid solutions in volume>500 ml during the operation and total intravascular fluid replacement volume>59 ml/kg in intraoperative period. Conclusion: The incidence of acute kidney injury at Clinic of Anesthesia, Intensive Care and Pain Therapy and Clinic of Vascular and Transplantation Surgery, Clinical Centre of Vojvodina, is somewhat higher comparing to world literature data. Patients who are more likely to develop acute kidney injury have: chronic kidney failure, preoperative serum concentration of cystatin C>1,14 mg/l and get colloid solutions in volume>500 ml and total intravascular fluid replacement volume>59 ml/kg during intraoperative period.

Akutno bubrežno oštećenje je česta i ozbiljna komplikacija nakon hirurške rekonstrukcije abdominalne aorte. Ona produžuje, poskupljuje bolničko lečenje i povećava morbiditet i mortalitet bolesnika. Što ranije prepoznavanje bolesnika koji su pod povišenim rizikom uz pomoć prediktivnih faktora, kao i identifikovanje akutnog bubrežnog oštećenja od velikog je značaja za pravovremeno započinjanje preventivnih i terapijskih mera i smanjenje mortaliteta ovih bolesnika. Cilj istraživanja: Utvrditi incidencu akutnog bubrežnog oštećenja, najznačajnije preoperativne i intraoperativne prediktivne faktore za nastanak akutnog bubrežnog oštećenja i utvrditi da li serumski cistatin C ranije i preciznije ukazuje na akutno bubrežno oštećenje u odnosu na serumski kreatinin 72 sata nakon elektivnih operacija na infrarenalnom segmentu aorte. Metodologija: Na Klinici za anesteziju, intenzivnu terapiju i terapiju bola i Klinici za vaskularnu i transplantacionu hirurgiju Kliničkog centra Vojvodine sprovedeno je prospektivno opservaciono istraživanje u trajanju od 18 meseci, od oktobra 2017. do aprila 2019. godine. U istraživanje je uključeno 140 pacijenata koji su podvrgnuti elektivnom operativnom zahvatu na infrarenalnom segmentu aorte. Preoperativni i intraoperativni potencijalni prediktivni faktori identifikovani su iz medicinske dokumentacije: istorije bolesti, protokoli anestezije, dnevne terapijske liste, liste vitalnih parametara i liste laboratorijskih parametara. Nastanak ABO je potvrđivan pomoću AKIN klasifikacionog sistema. Tokom postoperativnog perioda lečenja od 72 sata obraćana je pažnja na vreme i stepen nastanka ABO. Za statističku obradu podataka korišćen je program SPSS, verzija 21 (IBM SPSS, Čikago, Ilinois). Rezultati su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistički značajnim su se smatrale vrednosti nivoa značajnosti p1,14 mg/l, primena koloida u volumenu >500 ml u toku operacije, ukupni volumen nadoknade u intraoperativnom periodu >59 ml/kg. Zaključak: Incidenca akutnog bubrežnog oštećenja nakon elektivnih operacija na infrarenalnom segmentu aorte na Klinici za anesteziju, intenzivnu terapiju i terapiju bola i Klinici za vaskularnu i transplantacionu hirurgiju Kliničkog centra Vojvodine je nešto viša u odnosu na literaturne podatke. Cistatin C je bolji prediktor i pokazatelj akutnog bubrežnog oštećenja u odnosu na kreatinin. Bolesnici koji imaju hroničnu bubrežnu slabost, preoperativni nivo cistatina C>1,14 mg/l, koji tokom operacije dobiju preko 500 ml koloidnih rastvora, i ukupni volumen nadoknade >59 ml/kg imaju veću šansu da dobiju akutno oštećenje bubrega u postoperativnom periodu., Acute kidney injury is frequent and serious complication after aortic surgery which increases length of hospital stay, costs, morbidity and mortality. Earlier recognition of patients at risk by predictive factors and identification of acute kidney injury could have important role on right timing of preventive and therapeutic measures and lower mortality of these patients. Aims: to investigate the incidence of acute kidney injury, the most important preoperative and intraoperative predictive factors for acute kidney injury, and check whether cystatin C indicates acute kidney injury earlier and more accurately than creatinine 72 hours after elective infrarenal aortic surgery. Methodology: This prospective observational study was performed at Clinic of Anesthesia, Intensive Care and Pain Therapy and Clinic of Vascular and Transplantation Surgery, Clinical Centre of Vojvodina, during the period of 18 months, from October 2017 till April 2019. It includes 140 adult patient who underwent elective infrarenal aortic surgery. Potential predictive factors were identified out of medical records such as: patient history, anesthesia lists, daily therapeutic lists, vital parameters and laboratory values lists. The occurrence of acute kidney injury was noted according to AKIN criteria. IBM SPSS version 21 (Chicago, Illinois) was used for statistical analysis. The results were presented in tables and graphs, statistical significance was set at p value of less than 0,05. Standard statistical tests were applied. Multivariate logistic regression model was used for potential predictive factors. Results: The incidence of acute kidney injury at Clinic of Anesthesia, Intensive Care and Pain Therapy and Clinic of Vascular and Transplantation Surgery, Clinical Centre of Vojvodina, was 28,56%. The cut off value of cystatin C serum concentration of 1,14 mg/l has the highest sensitivity (82,5%), and specificity (76%) in the differentiation of patients who will develop acute kidney injury. The final model for predicting acute kidney injury in patients who underwent elective infrarenal aortic surgery contains the following variables: presence of chronic kidney failure, preoperative serum concentration of cystatin C>1,14 mg/l, application of colloid solutions in volume>500 ml during the operation and total intravascular fluid replacement volume>59 ml/kg in intraoperative period. Conclusion: The incidence of acute kidney injury at Clinic of Anesthesia, Intensive Care and Pain Therapy and Clinic of Vascular and Transplantation Surgery, Clinical Centre of Vojvodina, is somewhat higher comparing to world literature data. Patients who are more likely to develop acute kidney injury have: chronic kidney failure, preoperative serum concentration of cystatin C>1,14 mg/l and get colloid solutions in volume>500 ml and total intravascular fluid replacement volume>59 ml/kg during intraoperative period.

Postoperative complications are the major cause of postoperative morbidity and mortality and remain to be a serious burden for a healthcare system. The early identification of patients at risk may play a pivotal role in rational decisions regarding perioperative management. The aim of this study was to explore the characteristics of complications in high-risk patients after major abdominal surgery. We also assessed and compared the accuracy of the Clavien-Dindo classification (CDC) and the Comprehensive Complication Index (CCI) for evaluation of postoperative morbidity and the predictive performance of the POSSUM scoring system for complications and mortality. Finally, we wanted to explore the significance of early indicators of altered peripheral perfusion after major abdominal surgery for the occurrence of severe complications. A prospective, observational, cohort study included 206 high-risk surgical patients undergoing major abdominal surgery at the Clinic for Digestive Surgery, Clinical Center of Serbia, from November 2016 to October 2017. We found that the complication rate in our cohort was 60.7% and that the occurrence of complications was associated with the longer ICU stay (p

Trauma predstavlja vodeći uzrok smrti u grupi pacijenata do 40 godina. Sepsa je jedna od najčešćih i najznačajnijih infektivnih komplikacija u toku lečenja teško povređenih pacijenata. Definiše se kao životno-ugrožavajuće stanje sa insuficijencijom organa uzrokovano neadekvatnim odgovorom domaćina na infekciju. Imuno-inflamatorni odgovor u traumi i sepsi umnogome je determinisan genetskom predispozicijom za modulisanje i alteraciju proinflamatornih i antiinflamatornih procesa. Polimorfizmi pojedinačnih nukleotida (PPN) su najčešći tip genskih polimorfizama i predstavljaju normalnu varijaciju u naslednoj osnovi. Polimorfizmi gena za proinflamatorni citokin TNFA, TNF-β, kao i receptore slične Toll-u 2 i 4 (TLR2 i TLR4) i njihova povezanost sa sepsom nisu bili predmet dosadašnjih istraživanja u populaciji traumatizovanih pacijenata u našoj zemlji. Cilj studije bila je procena epidemioloških karakteristika infekcija krvi i sepse kod pacijenata sa traumom lečenih u jedinicama intenzivnog lečenja (JIL). Procenjeni su incidencija, ishodi lečenja, uzročnici infekcija krvi (IK) i sepse i njihova antimikrobna rezistencija, izvori infekcije kod sepse i uticaj IK na ishod i preživljavanje kod sepse, kao i faktori rizika za nastanak IK i sepse. Drugi cilj studije bila je procena genetičkih faktora rizika za nastanak sepse, odnosno distibucija PPN gena TNFA, LTA, TLR2 i TLR4 kod pacijenata sa sepsom, pacijenta bez sepse i zdravih pripadnika kontrolne grupe, kao i asocijacija ovih PPN sa nastankom sepse. Pored toga procenjen je doprinos kliničkih i genetskih faktora rizika u predikciji sepse nakon traume. Sprovedena je prospektivna kohortna studija u koju je uključeno 406 odraslih pacijenata sa srednje teškom i teškom traumom hopitalizovanih duže od 48h u JIL Urgentnog centra Kliničkog centra Srbije u periodu od 01.11.2014. do 30.04.2016. godine. Na prijemu su procenjeni brojni klinički paramteri i uzeta je krv za molekularno-genetičku analizu. Primarni ishodi su bili IK i sepsa, a sekundarni ishodi uzročnici IK i sepse i antimikrobna rezistencija uzročnika...

UVOD: Anestezija je povezana sa promenama ventilacije, koje počinju sa prvim datim lekom, a mogu da traju i danima posle hirurške intervencije. Hipoksemija je najočiglednija posledica ove promene. U anesteziološkoj praksi i perioperativnom tretmanu bolesnika kiseonička terapija zauzima značajno mesto. Još uvek ne postoje jasne, na dokazima zasnovane, smernice za upotrebu kiseoničke terapije u postoperativnom periodu. Razlog verovatno leži u činjenici da veliki broj faktora može da utiče na ishod lečenja hirurškog bolesnika i zato je teško ispitati njihove pojedinačne uticaje. Kiseonička terapija tretira ili prevenira nastanak hipoksije obezbeđujući inspiratornu koncentraciju kiseonika veću od iste u vazduhu. Kod najvećeg broja pacijenata u postoperativnom periodu ne postoji potreba za strogom kontrolom inspiratorne koncentracije kiseonika, a administracija kiseoničke terapije sprovodi se primenom uređaja niskog protoka i varijabilne performanse, kao što su nazalna kanila i kiseonička maska za lice. Brojna istraživanja poslednjih decenija pokušala su da daju odgovor na pitanja da li postoji stvarna razlika u primeni ova dva uređaja, posebno u svetlu razvoja hipoksemije u postoperativnom periodu. Prednosti primene nazalne kanile su bolje prihvatanje od strane bolesnika u poređenju sa maskom, obično zbog manje izraženog osećaja klaustrofobije pri upotrebi nazalne kanile. Nazalna kanila, ne zahteva uklanjanje prilikom nege usne duplje ili per os unosa što obezbeđuje kontinuitet u isporuci kiseonika. Nedostaci nazalne kanile vezani su za otežanu primenu kod bolesnika sa nazogastričnom sondom ili otežanim disanjem na nos. Pri protocima većim od 4 litre u mnuti može izazvati nelagodnost na nosnoj sluznici bolesnika. Literaturni podaci, ukazuju da se primenom kiseoničke maske ipak postižu veće inspiratorne koncentracije kiseonika, te da se epizode desaturacije i hipoksemije znatno ređe javljaju. Međutim, postoje i istraživanja koja ukazuju na mogućnost ponovnog udisanja vazduha iz mrtvog prostora maske, pri nižim protocima što može uticati na parcijalni pritisak ugljen-dioksida u arterijskoj krvi. CILJEVI: Ciljevi istraživanja su da se ispitata učestalost javljanja hipoksemije unutar 48 sati od ekstubacije kod bolesnika u jedinici intezivne terapije, zatima da se ispita pojava desaturacije, da se utvrditi učestalost potrebe za primenom neinvazivne mehaničke ventilacije pozitivnim pritiskom kod bolesnika u jedinici intezivne terapije kod kojih se primenjuje kiseonička terapija putem nazalne kanile, odnosno kiseoničke maske. Takođe, cilj je i da se ispita da li postoji povezanost preoperativnih karakteristika bolesnika sa eventualnim izborom jednog od dva uređaja za primenu kiseoničke terapije u ranom postoperativnom periodu. METODOLOGIJA: Na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju Kliničkog centra Vojvodine sprovedeno je prospektivno istraživanje kojim je obuhvaćeno 160 pacijenata nakon elektivnih hrurških procedura, koji su nakon operativnog zahvata praćeni u jedinici intenzivne terapije. Pacijenti su randomizovani u dve grupe (grupa M – kiseonička maska i grupa N – nazalna kanila) u odnosu na uređaj kojim je sprovođena postoperativna kiseonička terapija. Za sve pacijente uključene u studiju evidentirana je pol, starost, telesna masa, telesna visina, izračunat indeks telesne mase. Evidentiran je i ASA status, kao i NYHA status. U istraživanje nisu uključeni pacijenti sa plućnim komorbiditetima. Iz istraživanja su isključeni svi oni bolesnici kod kojih je došlo do respiratornih komplikacija u perioperativnom periodu, kao i onih kod kojih je bila prisutna hemodinamska nestabilnost. Postoperativno svi pacijenti su sedirani, na mehaničkoj ventilaciji smešteni u jedinicu intenzivne terapije. Nakon prevođenja na spontano disanje i ekstubacije započinjana je primena kiseonika putem kiseoničke maske za lice (6 l/min) odnosno nazalne kanile (4 l/min). Sprovođen je kontinuirani monitoring vitalnih parametara, saturacije hemoglobina kiseonikom, kao i novo ugljen-dioksida na kraju ekspirijuma. Kod svih pacijenata u četiri vremena rađene su gasne analize arterijske krvi. Svi praćeni parametri poređeni su između dve ispitivane grupe pacijenata. Za statističku obradu podataka korišćen je programski paket Statistical Package for Social Sciences - SPSS 21. Numerička obeležja su prikazana putem srednjih vrednosti (aritmetička sredina) i mera varijabiliteta (opseg vrednosti, standardna devijacija), a atributivna obeležja korišćenjem frekvencija i procenata. Komparacija vrednosti numeričkih obeležja između dve grupe vršena je primenom Studentovog t- testa, odnosno neparametrijskog Mann- Whitney testa. Testiranje razlike frekvencija atributivnih obeležja vršeno je primenom χ2 testa. U cilju ispitivanja povezanosti dva ili više obeležja, odnosno generisanja adekvatnih statističkih modela, korišćena je multivarijantna regresiona analiza. Statistički značajnim se smatraju vrednosti nivoa značajnosti p, INTRODUCTION: Anesthesiology is associated with vicissitudes in ventilation, which start with application of first medicine and last for days following surgical intervention. Hypoxemia is a most common side effect of vicissitudes in ventilation. Oxygen therapy is important in anesthesiology and post-operative treatment of a patient. There are no clear evidence-based guidelines for application of oxygen therapy in post-operative period. Numerous factors influence patient’s treatment outcome and it is difficult to examine each factor’s independent impact. Oxygen therapy treats or prevents occurrence of hypoxemia by providing inspiratory concentration of oxygen greater than the amount found in air. Most patients in post-operative period don’t require vigilant control of inspiratory concentration of oxygen, and administration of oxygen therapy is implemented with a low flow device with variable performances such as nasal cannula and oxygen face mask. Various research attempts where made in the last decades to discover an evident difference between these two devices, especially in cases where hypoxemia occurred in post-operative period. One advantage to using nasal cannula over oxygen face mask is that its better perceived by a patient as it reduces feeling of claustrophobia. Nasal cannula doesn’t need to be removed during oral cavity care or “per os” intake which ensures continuous oxygen delivery. The drawback to using nasal cannula is that its challenging to insert it in a patient with nasogastric tube or difficult nasal breathing. Also, patient can experience nasal discomfort if the oxygen flow is bigger than four litters per minute. Literature data shows that application of oxygen trough the face mask achieves greater inspiratory concentrations of oxygen, and reduces the occurrence of desaturation and hypoxemia. Still, there is research which points out to the possibility of breathing in from dead space in the mask, in lower flows, which can partially affect pressure of carbon dioxide in artery blood. AIM: Aim of the research is to examine frequency of hypoxemia and non-invasive mechanical ventilation in patients treated with oxygen therapy via nasal cannula or oxygen face mask during the first 48 hours following patient extubating in intensive care unit. Also, aim is to examine correlation between patients’ pre-operative characteristics and the choice of one of the two devices for oxygen therapy in early postoperative period. METHODOLOGY: Clinic for Anesthesiology and Intensive Therapy at the Clinical Center of Vojvodina conducted this research on 160 patients who underwent elective surgical procedures and received post-operative care in Intensive Care Unit. Patients were randomly assigned to two groups (Group M with oxygen face mask and Group N with nasal cannula) relative to device which was used for post-operative oxygen therapy. Information recorded for all the patients included in the study constituted their gender, age, weight, hight, and body max index. ASA status, as well as NYHA status were also recorded. Research excluded any patient who experienced respiratory complications in post-operative period as well as those who experienced hemodynamic instability. Postoperatively all patients were sedated and on mechanical ventilation therapy in intensive care unit. After transition to spontaneous breathing and extubating, oxygen therapy was applied using oxygen mask (6 l/min) or nasal cannula (4 l/min). Vital parameters were continuously monitored as well as hemoglobin oxygen saturation, and carbon dioxide at the end of the expirium. Gas analysis of artery blood was carried out four times for all participants in the study. All parameters were compared between two examined patient groups. Statistical analysis was carried out using Statistical Package for Social Sciences - SPSS 21. Numerical features are depicted using arithmetic mean and variability rate, and attributive features are depicted with frequency and percentages. Comparison of the values of numerical characteristics between the two groups was performed using Student's t-test, that is, a non-parametric Mann-Whitney test. The frequency difference in attributive characteristics was tested using χ2 test. To generate adequate statistical model, multivariate regression analysis was applied to examine the link between two or more of features. Significant values are determined if level of significance is p

UVOD: Anestezija je povezana sa promenama ventilacije, koje počinju sa prvim datim lekom, a mogu da traju i danima posle hirurške intervencije. Hipoksemija je najočiglednija posledica ove promene. U anesteziološkoj praksi i perioperativnom tretmanu bolesnika kiseonička terapija zauzima značajno mesto. Još uvek ne postoje jasne, na dokazima zasnovane, smernice za upotrebu kiseoničke terapije u postoperativnom periodu. Razlog verovatno leži u činjenici da veliki broj faktora može da utiče na ishod lečenja hirurškog bolesnika i zato je teško ispitati njihove pojedinačne uticaje. Kiseonička terapija tretira ili prevenira nastanak hipoksije obezbeđujući inspiratornu koncentraciju kiseonika veću od iste u vazduhu. Kod najvećeg broja pacijenata u postoperativnom periodu ne postoji potreba za strogom kontrolom inspiratorne koncentracije kiseonika, a administracija kiseoničke terapije sprovodi se primenom uređaja niskog protoka i varijabilne performanse, kao što su nazalna kanila i kiseonička maska za lice. Brojna istraživanja poslednjih decenija pokušala su da daju odgovor na pitanja da li postoji stvarna razlika u primeni ova dva uređaja, posebno u svetlu razvoja hipoksemije u postoperativnom periodu. Prednosti primene nazalne kanile su bolje prihvatanje od strane bolesnika u poređenju sa maskom, obično zbog manje izraženog osećaja klaustrofobije pri upotrebi nazalne kanile. Nazalna kanila, ne zahteva uklanjanje prilikom nege usne duplje ili per os unosa što obezbeđuje kontinuitet u isporuci kiseonika. Nedostaci nazalne kanile vezani su za otežanu primenu kod bolesnika sa nazogastričnom sondom ili otežanim disanjem na nos. Pri protocima većim od 4 litre u mnuti može izazvati nelagodnost na nosnoj sluznici bolesnika. Literaturni podaci, ukazuju da se primenom kiseoničke maske ipak postižu veće inspiratorne koncentracije kiseonika, te da se epizode desaturacije i hipoksemije znatno ređe javljaju. Međutim, postoje i istraživanja koja ukazuju na mogućnost ponovnog udisanja vazduha iz mrtvog prostora maske, pri nižim protocima što može uticati na parcijalni pritisak ugljen-dioksida u arterijskoj krvi. CILJEVI: Ciljevi istraživanja su da se ispitata učestalost javljanja hipoksemije unutar 48 sati od ekstubacije kod bolesnika u jedinici intezivne terapije, zatima da se ispita pojava desaturacije, da se utvrditi učestalost potrebe za primenom neinvazivne mehaničke ventilacije pozitivnim pritiskom kod bolesnika u jedinici intezivne terapije kod kojih se primenjuje kiseonička terapija putem nazalne kanile, odnosno kiseoničke maske. Takođe, cilj je i da se ispita da li postoji povezanost preoperativnih karakteristika bolesnika sa eventualnim izborom jednog od dva uređaja za primenu kiseoničke terapije u ranom postoperativnom periodu. METODOLOGIJA: Na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju Kliničkog centra Vojvodine sprovedeno je prospektivno istraživanje kojim je obuhvaćeno 160 pacijenata nakon elektivnih hrurških procedura, koji su nakon operativnog zahvata praćeni u jedinici intenzivne terapije. Pacijenti su randomizovani u dve grupe (grupa M – kiseonička maska i grupa N – nazalna kanila) u odnosu na uređaj kojim je sprovođena postoperativna kiseonička terapija. Za sve pacijente uključene u studiju evidentirana je pol, starost, telesna masa, telesna visina, izračunat indeks telesne mase. Evidentiran je i ASA status, kao i NYHA status. U istraživanje nisu uključeni pacijenti sa plućnim komorbiditetima. Iz istraživanja su isključeni svi oni bolesnici kod kojih je došlo do respiratornih komplikacija u perioperativnom periodu, kao i onih kod kojih je bila prisutna hemodinamska nestabilnost. Postoperativno svi pacijenti su sedirani, na mehaničkoj ventilaciji smešteni u jedinicu intenzivne terapije. Nakon prevođenja na spontano disanje i ekstubacije započinjana je primena kiseonika putem kiseoničke maske za lice (6 l/min) odnosno nazalne kanile (4 l/min). Sprovođen je kontinuirani monitoring vitalnih parametara, saturacije hemoglobina kiseonikom, kao i novo ugljen-dioksida na kraju ekspirijuma. Kod svih pacijenata u četiri vremena rađene su gasne analize arterijske krvi. Svi praćeni parametri poređeni su između dve ispitivane grupe pacijenata. Za statističku obradu podataka korišćen je programski paket Statistical Package for Social Sciences - SPSS 21. Numerička obeležja su prikazana putem srednjih vrednosti (aritmetička sredina) i mera varijabiliteta (opseg vrednosti, standardna devijacija), a atributivna obeležja korišćenjem frekvencija i procenata. Komparacija vrednosti numeričkih obeležja između dve grupe vršena je primenom Studentovog t- testa, odnosno neparametrijskog Mann- Whitney testa. Testiranje razlike frekvencija atributivnih obeležja vršeno je primenom χ2 testa. U cilju ispitivanja povezanosti dva ili više obeležja, odnosno generisanja adekvatnih statističkih modela, korišćena je multivarijantna regresiona analiza. Statistički značajnim se smatraju vrednosti nivoa značajnosti p

Za procenu stanja mikrocirkulacije i perfuzije tkiva i organa standardno se koriste saturacija mešane venske krvi kiseonikom (Sv̄ O2) i nivo serumskog laktata. Laktat je odloženi pokazatelj tkivne hipoperfuzije jer podleže složenom metabolizmu, dok se poluživot saturacije venske krvi kiseonikom meri u sekundama te je ona rani pokazatelj hipoperfuzije organa. Ispitivali smo korelaciju između vrednosti saturacija kiseonikom krvi iz centralne vene (ScvO2) i plućne arterije (Sv̄ O2) tokom operativnog i ranog post operativnog perioda. Odnos između ova dva parametra testirali smo upoređivanjem vrednosti srčanog indeksa (CI) izračunatih na dva načina, kod elektivno operisanih bolesnika zbog aneurizme abdominalne aorte (AAA). Koncept korišćenja ScvO2 umesto Sv̄O2, za izračunjavanje CI ostaje kontroverzan s obzirom da još uvek nema pouzdanih podataka koji bi ukazivali da jedna saturacija može biti adekvatna zamena drugoj. ScvO2 parametar koji se dobija uzimanjem uzoraka krvi iz centralnog venskog katetera (CVC), a Sv̄ O2 uzimanjem uzoraka krvi iz plućnog katetera (PAC). Upotreba ScvO2 umesto Sv̄ O2 za procenu tkivne hipoperfuzije je aktuelna metoda s obzirom da je CVC znatno jeftiniji i tehnički lakši za korišćenje od PAC-a što umanje rizik od nastanka komplikacija. CILJ: Svrha studije je testiranje korelacije između ScvO2 i Sv̄ O2 u različitim vremenima merenja kod pacijenata podvrgnutih elektivnim operacijama AAA. Dodatno smo želeli da ispitamo da li izračunati CI korišćenjem ScvO2 pomoću Fick-ove jednačini (CI-F) može biti adekvatna zamena CI dobijenom merenjem putem PAC-a. Takođe, ispitivali smo uticaj ScvO2 i nivoa laktata u serumu, merenih u sukcesivnim vremenskim intervalima, na ishod lečenja. METOD: Prospektivnom observacionom studijom obuhvatili smo 125 konsekutivnih bolesnika podvrgnutih elektivnim operacijama na abdominalnoj aorti usled anaeurizmatske bolesti.Vrednosti ScvO2 i Sv̄ O2 kao i CI su dobijene uzimanjem uzoraka krvi i merenjem u tri različita vremena. Nakon uvoda u opštu anesteziju (T0), nakon dolaska u JIL (T1), i 8h nakon dolaska u JIL (T2). U svrhu ove studije koristili smo uprošćenu Fick-ovu jednačinu po Walley za izračunavanje CI-F iz ScvO2. U istim vremenima merenja određivali smo i nivo serumskog laktata... For evaluation of global tissue hypoperfusion routinely is used mixed venous oxygen saturation Sv̄ O2 and lactate level. Lactate is a delayed parameter of tissue hypoperfusion because of complex lactate kinetics, while half-life of oxygen saturation is measured in seconds, so that it is an early indicator of organ hypoperfusion. We evaluated the relationship between central venous oxygen saturation ScvO2 and Sv̄ O2 in elective surgery of the abdominal aortic aneurysm (AAA). The adequacy of their interchangeability was tested by comparing cardiac indices (CI) calculated by two methods in patients that underwent abdominal aortic surgery. The concept of utilizing ScvO2 instead Sv̄ O2 is again active, because that the ScvO2 is parameter obtained by taking blood samples from CVC. That catheter is cheaper, the majority of doctors are skillful by its placement, and its placement is followed up with a lower risk. OBJECTIVE: Principle objective of our study was to test the correlation between ScvO2 and Sv̄ O2 in different time frames, in patients undergoing elective AAA surgery. Additionally, we wanted to determine if the use of ScvO2 for calculating CI, by modified Fick equation (CI-F), could be feasible and accurate surrogate for the values obtained by PAC. We also examined the influence of ScvO2 and lactate level, measured in successive time intervals, on the outcome of treatment. METHODS: Prospective observational study included 125 consecutive patients that underwent elective AAA surgery. The ScvO2 and Sv̄ O2 data, as well as CI and CI-F values, were obtained and compared from samples taken in three different time frames: immediately after induction of general anesthesia (T0), immediately after admission in the intensive care unit (ICU)(T1), and 8h after admission in the ICU (T2). Fick equation, used for CI estimation from ScvO2 (CI-F), for the purpose of this study, was simplified according to Walley. At the same time , we measured the level of serum lactate. RESULTS: There was good linear correlation between ScvO2 and Sv̄ O2 in all time frames and linear regression study revealed strongest coefficient of determination (R2=0.661) in T2 time-frame. There was no correlation between CI-F (i.e. CI calculated from ScvO2 by modified Fick equation) and CI (measured by PAC fromSv̄ O2 ) in any time-frame. Data were tested using the Pearson,s coefficient of correlation...

Cilj rada je da se odredi učestalost i faktori rizika za pojavu intraoperativnih poremećaja srčanog ritma i variranja krvnog pritiska. Metodologija: Ova kohortna, retrospektivna studija, uključila je 2304 pacijenta podvrgnuta maksilofacijalnoj ili hirurgiji uva, grla ili nosa. Ispitivani su sledeći faktori rizika: pol, životno doba, ASA status, otežana intubacija, vrsta hirurgije, trajanje anestezije, intraoperativna transfuzija, indukovana hipotenzijai sledeći komorbiditeti: hipertenzija, kardiomiopatija, poremećaji srčanog ritma, ishemijska bolest srca, prethodni cerebrovaskularni insult, hronična bubrežna insuficijencija, hiperlipoproteinemija i dijebetes melitus. Registrovani su sledeći intraoperativni poremećaji: hipertenzija, hipertenzivna kriza i poremećaji srčanog ritma (tahikardija, bradikardija, novonastala intraoperativna atrijalna fibrilacija, supraventrikularne i ventrikularne ekstrasistole). Za statističku obradu korišćen je Mann Whitney U test, Pirson-ov2test (tablicekontingencije), logistička regresiona analiza i ROC krive. Rezultati: Većina bolesnika je bila muškog pola pola (63.2%), starija od 50 godina i ASA1 klase (48%). Najviše bolesnika bilo je podvrgnuto hirurgiji grla (38.2%). Intraoperativno variranje krvnog pritiska i/ ili intraoperativne poremećaje srčanog ritma imalo je 29.4% pacijenata. Najveća učestalost intraoperativnih minor srčanih komplikacija bila je u maksilofacijalnoj hirurgiji (35.4%), odmah zatim u hirurgiji uva (35.1%),a najređe u hirurgiji nosa (21.3%). Od svih minor srčanih komplikacija najčešća je bila bradikardija (20.5%), zatim hipertenzija (5.3%), tahikardija (4.7%), ventrikularne ekstrasistole (0.5%), supraventrikularne ekstrasistole (0.3%), dok novonastala intraoperativn aritmija absoluta nije registrovana ni kod jednog pacijenta. Logističkom regresijom kao faktori rizika izdvojili su se: prethodna srčana aritmija, trajanje anestezije, indukovana hipotenzija i hirurgija uva. Zaključak: Intraoperativno variranje krvnog pritiska i poremećaji srčanog ritma, naročito bradikardija, su česti tokom maksilofacijalne i hirurgije uva, grla i nosa i to pre svega kod pacijenata sa prethodnim srčanim aritmijama i indukovanom hipotenzijom. Hirurgija uva i duže trajanje anestezije, takođe povećavaju rizik za nastanak intraoperativnih poremećaja srčanog ritma i variranja krvnog pritiska. The aim of our study was to determine the incidence and the risk factors for intraoperative cardiac rhythm disturbances and blood pressure variation in maxillofacial, ear, nose and throat surgery. Methods: This cohort retrospective study included 2304 patients who underwent either maxillofacial, ear, nose or throat surgery. These risk factors were studied:gender,age, ASA status, difficult airway management, type of surgery, duration of anaesthesia, intraoperative transfusion,induced hypotension and comorbidity such as: hypertension,cardiomyopathy,cardiac arrhythmias, ischemic heart disease, history of cerebrovascular insult,chronic kidney disease,hyperlipoproteinemiaana diabetes mellitus. These intraoperative minor cardiac complications were registered: hypertension, hypertension crisis, tachycardia, bradycardia, new onset of atrial fibrillation, supraventricular and ventricular extrasystoles. For statistical data analysis we used: Mann Whitney U test, Pirson’s2test, logistic regression and ROC curves. Results: The majority of patients were male (63.2%), older than 50 years and ASA status 1. The most of patients underwent throat surgery (38.2%). Intraoperative blood pressure variation and/or cardiac rhythm disturbances were present in 29.4% of patients. The highest incidence of intraoperative minor cardiac complications were in maxillofacial surgery (35.4%), then in ear surgery (35.1%), and the lowest incidence were in nose surgery (21.3%). Among all minor cardiac complications, the most frequent was bradycardia (20.5%), then hypertension (5.3%), tachycardia (4.7%), ventricular extrasystoles(0.5%),supraventricular extrasystoles(0.3%) and no new onset atrial fibrillation was registered. Logistic regression analysis idenified these risk factors: previous cardiac arrhythmia, anaesthesia suration, induced hypotension and ear surgery. Conclusion: Intraoperative blood pressure variation and cardiac rhythm disturbances, particularly bradycardia, are common in maxillofacial, ear, nose and throat surgery, especially in patients with previous cardiac arrhythmias and induced hypotension. The ear surgery and longer anaesthesia duration raise the risk for occurrence of intraoperative blood pressure variation and cardiac rhythm disturbances.

Uvod: Antimikrobna rezistencija bakterija predstavlja globalni problem. Najvažniji faktor za njen nastanak je neadekvatna primena antibiotika, koja podrazumeva: Upotrebu antibiotika bez odgovarajuće dijagnoze, neadekvatan izbor leka, dužinu primene i doziranje. Zbog specifičnosti populacije vitalno ugroženih bolesnika u jedinicama intenzivne terapije (JIT) i bolničkih infekcija uzrokovanih multirezistentnim bakterijama, primena antibiotika je na ovim odeljenjima učestala. Pokazana je povezanost između razvoja antimikrobne rezistencije i veličine potrošnje antibiotika u JIT. Cilj: Analiza primene antibiotika prema indikacijama na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju, KC Vojvodine, zatim analiza stanja antimikrobne rezistencije najčešćih uzročnika bolničkih infekcija i analiza korelacije između navedenih uzročnika bolničkih infekcija i empirijski primenjivane antibiotske terapije na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju. Materijal i metode: Prospektivna, opservaciona studija, sprovedena u jednogodišnjem period, u JIT, Klinike za anesteziju i intenzivnu terapiju, uključila je 856 ispitanika, oba pola, starijih od 18 godina kod kojih je tokom hospitalizacije u JIT bio primenjen antibiotik. Ispitanici su, radi prikupljanja podataka, bili podeljeni u dve grupe u zavisnosti od toga da li su imali bolničku infekciju ili ne. Adekvatnost primene antibiotika je analizirana prema indikacijama (hirurška profilaksa, bolničke infekcije, vanbolničke infekcije i drugo), a u odnosu na izbor antibiotika, dužinu primene, režim doziranja, veličinu pojedinačne doze i način promene terapije (prema preporukama farmakoterapijskog vodiča The Sanford guide to antimicrobial therapy i antimikrobnoj osetljivosti bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija u JIT. Za izračunavanje potrošnje antibiotika u JIT korišćena je ATC/DDD metodologija. Podaci o antimikrobnoj osetljivosti dobijeni su iz rezultata mikrobiološke obrade uzorkovanog materijala. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 21 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, obrađeni su standardnim statističkim testovima, a statistička značajnost određivanja je bila na nivou p< 0,05. Ispitivanje povezanosti između potrošnje anibiotika i antimikrobne rezistencije urađeno je primenom Pirsonovog koeficijenta korelacije. Rezultati: Izbor antibiotika kod bolesnika u JIT nije bio adekvatan u 52,19% preskripcija. Izbor empirijski indikovanih antibiotika za lečenje bolničkih infekcija nije bio u skladu antimikrobnom osetljivošću izolovanog uzročnika u 78,44% preskripcija. Izbor antibiotika za hiruršku profilaksu nije bio adekvatan u 55,6% preskripcija. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp.na karbapeneme, fluorohinolone i cefalosporine bila je preko 90%, na aminoglikozide preko 70%. Klebsiella pneumoniae bila je rezistentna na fluorohinolone i cefalosporine 80%, dok je na grupu karbapenema bila 18%. Pseudomonas aeruginosa je bio rezistentan na karbapeneme i aminoglikozide preko 50%, na antipseudomonasne cefalosporine preko 40%. Na kolistin nije zabeležena rezistencija ni jedne izolovane bakterijske vrste. Značajna pozitivna korelacija zabeležena je između potrošnje empirijski indikovanog meropenema i rezistencije Acinetobacter spp. Zaključak: U vise od 50% slučajeva primena antibiotika u JIT nije bila u skladu sa stanjem antimikrobne rezistencije bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija i savremenim farmakoterapijskim protokolima. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp, Klebsiellae pneumoniae и Pseudomonas aeruginosae je iznosila preko 20% na antibiotike preporučene savremenim farmakoterapijskim smernicama, osim u slučaju rezistencije Klebsiellaе pneumoniae na grupu karbapenema. Između pojave rezistencije Acinetobacter spp. i potrošnje empirijski indikovanog meropenema utvrđena je statistički značajna pozitivna povezanost, dok za druge dve navedene bakterijske vrste ova povezanost nije bila statistički značajna. Na osnovu podataka o najčešćim bakterijskim uzročnicima i njihovoj antimikrobnoj osetljivosti za empirijsku terapiju pneumonija mogao bi biti preporučen jedino kolistin, dok bi za lečenje urinarnih infekcija mogao biti preporučen imipenem ili meropenem. Potrebno je promeniti farmakoterapijski pristup u primeni antibiotika u JIT. Uvod: Antimikrobna rezistencija bakterija predstavlja globalni problem. Najvažniji faktor za njen nastanak je neadekvatna primena antibiotika, koja podrazumeva: Upotrebu antibiotika bez odgovarajuće dijagnoze, neadekvatan izbor leka, dužinu primene i doziranje. Zbog specifičnosti populacije vitalno ugroženih bolesnika u jedinicama intenzivne terapije (JIT) i bolničkih infekcija uzrokovanih multirezistentnim bakterijama, primena antibiotika je na ovim odeljenjima učestala. Pokazana je povezanost između razvoja antimikrobne rezistencije i veličine potrošnje antibiotika u JIT. Cilj: Analiza primene antibiotika prema indikacijama na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju, KC Vojvodine, zatim analiza stanja antimikrobne rezistencije najčešćih uzročnika bolničkih infekcija i analiza korelacije između navedenih uzročnika bolničkih infekcija i empirijski primenjivane antibiotske terapije na Klinici za anesteziju i intenzivnu terapiju. Materijal i metode: Prospektivna, opservaciona studija, sprovedena u jednogodišnjem period, u JIT, Klinike za anesteziju i intenzivnu terapiju, uključila je 856 ispitanika, oba pola, starijih od 18 godina kod kojih je tokom hospitalizacije u JIT bio primenjen antibiotik. Ispitanici su, radi prikupljanja podataka, bili podeljeni u dve grupe u zavisnosti od toga da li su imali bolničku infekciju ili ne. Adekvatnost primene antibiotika je analizirana prema indikacijama (hirurška profilaksa, bolničke infekcije, vanbolničke infekcije i drugo), a u odnosu na izbor antibiotika, dužinu primene, režim doziranja, veličinu pojedinačne doze i način promene terapije (prema preporukama farmakoterapijskog vodiča The Sanford guide to antimicrobial therapy i antimikrobnoj osetljivosti bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija u JIT. Za izračunavanje potrošnje antibiotika u JIT korišćena je ATC/DDD metodologija. Podaci o antimikrobnoj osetljivosti dobijeni su iz rezultata mikrobiološke obrade uzorkovanog materijala. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 21 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, obrađeni su standardnim statističkim testovima, a statistička značajnost određivanja je bila na nivou p< 0,05. Ispitivanje povezanosti između potrošnje anibiotika i antimikrobne rezistencije urađeno je primenom Pirsonovog koeficijenta korelacije. Rezultati: Izbor antibiotika kod bolesnika u JIT nije bio adekvatan u 52,19% preskripcija. Izbor empirijski indikovanih antibiotika za lečenje bolničkih infekcija nije bio u skladu antimikrobnom osetljivošću izolovanog uzročnika u 78,44% preskripcija. Izbor antibiotika za hiruršku profilaksu nije bio adekvatan u 55,6% preskripcija. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp.na karbapeneme, fluorohinolone i cefalosporine bila je preko 90%, na aminoglikozide preko 70%. Klebsiella pneumoniae bila je rezistentna na fluorohinolone i cefalosporine 80%, dok je na grupu karbapenema bila 18%. Pseudomonas aeruginosa je bio rezistentan na karbapeneme i aminoglikozide preko 50%, na antipseudomonasne cefalosporine preko 40%. Na kolistin nije zabeležena rezistencija ni jedne izolovane bakterijske vrste. Značajna pozitivna korelacija zabeležena je između potrošnje empirijski indikovanog meropenema i rezistencije Acinetobacter spp. Zaključak: U vise od 50% slučajeva primena antibiotika u JIT nije bila u skladu sa stanjem antimikrobne rezistencije bakterijskih uzročnika bolničkih infekcija i savremenim farmakoterapijskim protokolima. Antimikrobna rezistencija Acinetobacter spp, Klebsiellae pneumoniae i Pseudomonas aeruginosae je iznosila preko 20% na antibiotike preporučene savremenim farmakoterapijskim smernicama, osim u slučaju rezistencije Klebsiellae pneumoniae na grupu karbapenema. Između pojave rezistencije Acinetobacter spp. i potrošnje empirijski indikovanog meropenema utvrđena je statistički značajna pozitivna povezanost, dok za druge dve navedene bakterijske vrste ova povezanost nije bila statistički značajna. Na osnovu podataka o najčešćim bakterijskim uzročnicima i njihovoj antimikrobnoj osetljivosti za empirijsku terapiju pneumonija mogao bi biti preporučen jedino kolistin, dok bi za lečenje urinarnih infekcija mogao biti preporučen imipenem ili meropenem. Potrebno je promeniti farmakoterapijski pristup u primeni antibiotika u JIT. Introduction: Antimicrobial resistance is a global health problem.The most important factor in the development of antimicrobial resistance is inadequate use of antibiotics, which means: inadequate diagnosis of bacterial infection, inadequate antibiotic choice, dosage and duration of therapy. Specificities of critically ill patients and nosocomial infections caused by multidrug-resistant pathogens are important reasons for large antibiotic consumption in ICU settings. Many studies have confirmed a positive correlation between antibiotic use and antimicrobial resistance. Aims: The aims of this study were: to analyze the use of antibiotics at the ICU of the Clinic for anesthesia and intensive care at the Clinical Centre of Vojvodina, according to indications for antibiotic treatment; to analyze the pattern of antimicrobial resistance ofthe most common bacteria causing hospital acquired infections in our participants and to analyze the correlation between the consumption of empirically indicated antibiotics and antimicrobial resistance pattern. Methodology: Prospective observational study was conducted during a one-year period at the Clinic for anesthesia and intensive care, Clinical Centre of Vojvodina. The study included 856 participatns, aged over 18 years and of both genders. The participants were divided into two cohorts, depending on whether they showed symptoms of hospital-acquired infection or not. Adequacy of antibiotic use was analyzed with regard to indication for antibiotic treatment (surgical prophylaxis, treatment of hospital acquired infection, outpatient infection or other) and with regard to antibiotic choice, dosage and duration of treatment. An adequate antibiotic choice was compared to the resistance pattern of positive bacterial isolates as outlined by The Sanford guide to antimicrobial therapy). To calculate the consumption of antibiotics in ICU we used ATC/DDD methodology. Data on antibacterial sensitivity was obtained from the results of microbiological analysis of sample materials. IBM SPSS version 21 was used for statistical analysis, standard statistical tests were applied. The results were presented in tables and graphs. Statistically significant correlation was set at the value of p˂0.05. Pearson correlation coefficient was used to measure the strength between variables. Results: Antibiotic choice was inadequate in 52,19% of all antibiotic prescriptions for all indications. Antibiotic choice in surgical prophylaxis was inadequate in 55,59% of prescriptions for this indication. Inadequate choice of empirically indicated antibiotics (for treatment of hospital-acquired infections) according to antimicrobial resistance pattern occurred in 78,44% of all prescription for this indication. The three the most important bacterial causative agents of hospital acquired infections in ICU were: Acinetobacter spp, Klebsiella pneumonia and Pseudomonas aeruginosa. The resistance of Acinetobacter spp. to antibiotic groups was as follows: to carbapenems, fluoroquinolones and cephalosporins over 90% and to aminoglycosides over 70%. The antimicrobial resistance of Klebsiella pneumoniae was: to fluoroquinolones and cephalosporins over 80% and to carbapenems up to 20%. The resistance pattern of Pseudomonas aeruginosa was as follows: to carbapenems and aminoglykozides over 50%, and to antipseudomonal cephalosporins over 40%. Statistically significant correlation was found between the consumption of empirically prescribed meropenem and antimicrobial resistance of Acinetobacter spp. Conclusion:In more than 50% of antibiotic prescriptions at ICU, regardless of indication, the choice of prescribed antibiotics was inadequate. Antimicrobial resistance pattern of Acinetobacter spp, Klebsiella pneumoniae and Pseudomonas aeruginosa to antibiotics recomennded by contemporary guidelines for antimicrobial therapy was over 20%, except in the case of the resistance of Klebsiellae peneumoniae to carbapenems. Statistically significant correlation was found between the consumption of empirically prescribed meropenem and antimicrobial resistance of Acinetobacter spp. No statistically significant correlation was observed in the other two bacterial strains. Initial, empiric therapy for nosocomial pneumonia in our ICU, should be colistin, and for urinary tract infection imipenem or meropenem. It is important to change antibiotic prescribing praxis in ICU.

Uvod: Traumatsko moždano oštećenje (TMO) predstavlja globalni zdravstveni problem koji pogađa oko 10 miliona ljudi godišnje širom sveta. Teška traumatska moždana oštećenja (TTMO) čine 10% svih TMO i imaju visoku stopu mortaliteta i neizvestan oporavak. Ranije prepoznavanje sistemskih faktora koji utiču na ishod lečenja može da ima značajan uticaj na pravovremeno započinjanje terapijskih mera i smanjivanje morbiditeta i mortaliteta. Cilj istraživanja: Identifikovati sistemske faktore koji imaju značajan uticaj na ishod lečenja povređenih sa TTMO u Jedinici intenzivnog lečenja (JIL) tokom prvog dana hospitalizacije. Metodologija: Ispitivanje je sprovedeno kao retrospektivno-prospektivna studija koja je obuhvatila 115 povređenih ispitanika sa TTMO koji su hospitalizovani u JIL Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine (UC KCV) u periodu od 1.01.2014.-1.10.2017. Iz medicinske dokumentacije, za svakog ispitanika uključenog u istraživanje su uzeti u razmatranje i analizu sledeći parametri u toku prvih 24 časa od momenta prijema u JIL: demografske i opšte karakteristike ispitanika od značaja za istraživanje i sistemski prediktivni faktori (sistolni i srednji arterijski pritisak- SAP/MAP, glikemija-ŠUK, telesna temperatura-TT, pH, parcijalni pritisak kiseonika-PaO2 i parcijalni pritisak ugljem dioksida- PaCO2) registrovani u pet vremenskih tačaka (0h, 6h, 12h,18h, 24h). Svi gore navedeni podaci su posmatrani i analizirani kao prediktorski faktori tj. nezavisne varijable u odnosu na zavisnu varijablu „ishod lečenja“ definisanu kao Glazgovska skala ishoda (Glasgow outcome scale-GOS) nakon otpusta povređenih iz JIL na Kliniku za neurohirurgiju KCV i GOS nakon otpusta iz Klinike za neurohirurgiju KCV i „tok lečenja“ definisan kroz dužinu boravka povređenih u JIL UC KCV, dužinu boravka na Klinici za neurohirurgiju KCV, odnosno ukupno trajanje hospitalizacije u KCV, kao i otpust kući ili u odgovarajući rehabilitacioni centar. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 23. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost određivana je na nivou p < 0,05. Prikupljeni podaci su obrađeni adekvatnim statističkim metodima. Rezultati: Sistemski faktori koji su se izdvojili kao prediktori smrtnog ishoda (GOS 1) kod povređenih sa TTMO tokom prvog dana boravka u JIL su upotreba vazoaktivne potpore i glikemija. Upotreba vazoaktivne potpore povećava verovatnoću za smrtni ishod 4,7 puta (OR=0,214; 95%CI: 0,096-0,479; p 10 mmol/l povećavaju verovatnoću za smrtni ishod u nultom satu (OR= 0,240, 95%CI: 0,087-0,662; p=0,05) i u 24 satu (OR=0,206, 95%CI: 0,037 – 0,929; p=0,05). Sa svakim porastom telesne temperature za jednu jedinicu u posmatranom intervalu raste verovatnoća za pozitivan ishod (OR =2,118 , 95%CI: 1,097 – 4,091; p, Introduction: Traumatic brain injury (TBI) is a global health problem that affects about 10 million people worldwide annually. Severe traumatic brain injury (STBI) account for 10% of all TBI and has high morbidity and unreliable recovery. Early recognition of systemic factors that affect the treatment outcome can have a significant impact on the timely initiation of therapeutic measures and the reduction of morbidity and mortality. The objective of the research: to identify systemic factors that have a significant impact on the treatment outcome of the STBI patients in the Intensive Care Unit (ICU) during the first day of hospitalization. Methodology: The study was conducted as a retrospective-prospective study that included 115 injured patients with STBI who were hospitalized in the ICU, Emergency Center (EC) of the Clinical Center of Vojvodina (CCV) in the period from 01.01.2014 to 1.10.2017. From the medical documentation, for each participant involved in the research, the following parameters within the first 24 hours after the admission were considered and analyzed: demographic and general characteristics of the participants of importance for research and systemic predictive factors (systolic and mean arterial pressure-SAP / MAP, glycemia, body temperature -TT, pH, partial pressure of oxygen-PaO2 and partial pressure of carbon dioxide-PaCO2) registered at five time points (0h, 6h, 12h,18h, 24h). All of the above data were observed and analyzed as predictors, ie, independent variables in relation to the dependent variable "treatment outcome" defined as the Glasgow Outcome Scale (GOS) after the transfer from the ICU to the Clinic of neurosurgery of the CCV and GOS after discharge from a Clinic of neurosurgery and "treatment course" defined by length of stay in ICU, or the total duration of hospitalization in CCV, as well as the release to the home or the appropriate rehabilitation center. Statistical analysis was performed using the IBM SPSS 23 statistical package. The data are presented in tables and graphs, and the statistical significance was determined at p 10 mmol/l increase the likelihood of fatal outcome on admission (OR=0,240, 95%CI: 0,087-0,662; p=0,05) and after 24 hours (OR=0,206, 95%CI: 0,037 – 0,929; p=0,05). With each increase in body temperature for one unit in the observed interval, the probability of a positive outcome increases (OR=2,118, 95%CI: 1,097 – 4,091;p

Uvod: Učestalost akutne renalne insuficijencije, odnosno akutnog bubrežnog oštećenja u jedinicama intenzivnog lečenja se kreće od 36 do 66 %. Akutno bubrežno oštećenje povišava smrtnost, trajanje hospitalizacije i ukupne troškove lečenja. Ranije prepoznavanje prediktivnih faktora za nastanak akutnog bubrežnog oštećenja može da ima značajan uticaj na pravovremeno započinjanje terapijskih mera i smanjivanje mortaliteta kod kritično obolelih. Cilj istraživanja: Utvrditi incidencu akutnog bubrežnog oštećenja na Odeljenju reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine tokom 2011.godine, učestalost sepse kao etiološkog faktora i značajne prediktivne faktore za nastanak akutnog bubrežnog oštećenja koji se javljaju u toku prvih 24 časa lečenja na odeljenju intenzivnog lečenja. Metodologija: Retrospektivno-prospektivna opservaciona studija uključila je uzorak od 251 ispitanika koji su se lečili na dva odeljenja intenzivnog lečenja u Kliničkom centru Vojvodine tokom 2010, 2011, i prvih 6 meseci 2012.godine. Iz medicinske dokumentacije (istorije bolesti, dnevne terapijske liste i liste vitalnih i laboratorijskih parametara) za svakog ispitanika je verifikovano prisutvo ili odsustvo potencijalnog prediktivnog faktora. Zatim je zabeležena pojava akutnog bubrežnog oštećenja prema RIFLE kriterijumima. Statistička analiza je izvršena pomoću statističkog paketa IBM SPSS 20 Statistics. Podaci su predstavljeni tabelarno i grafički, a statistička značajnost određivana je na nivou p< 0,05. Prikupljeni podaci su obrađeni standardnim statističkim testovima. Za izvođenje modela predviđanja primenjena je multivarijatna logistička regresija. Određene su granične tačke na osnovu ROC analize za dobijene značajne prediktore iz multivarijacione logističke regresije i izračunati su pridruženi bodovi koji bi činili skoring sistem za utvrđivanje rizika od nastanka akutnog bubrežnog oštećenja. Rezultati: Incidenca akutnog bubrežnog oštećenja na Odeljenju reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine u Novom Sadu kod bolesnika koji su hospitalizovani najkraće 48 časova u toku 2011.godine je 32 %. Rezna tačka (cut off value) zapremine provocirane diureze jedan čas nakon intravenskog davanja bolusa furosemida od 0,165 ml/kg telesne mase/čas/po miligramu datog furosemida ima najvišu senzitivnost (82,3 %) i specifičnost (67,5 %) u diferenciranju bolesnika koji će razviti ABO. Konačni model predloženog skoring sistema sa ulogom predikcije nastanka ABO nakon 24 časa lečenja bolesnika na odeljenju intenzivnog lečenja sadrži sledeće varijable: starost višu od 53 godine, vrednost APACHE skora višu od 16, prosečnu diurezu prvih 6 časova hospitalizacije nižu od 0,875 ml/kg/h, primenu vazopresora, kalijemiju višu od 4,5 mmol/l i koncentraciju laktata iznad 2 mmol/l. Zaključak: Incidenca akutnog bubrežnog oštećenja na Odeljenju reanimacije Urgentnog centra Kliničkog centra Vojvodine je slična literaturnim podacima. Bolesnici koji su stariji, imaju više vrednosti APACHE II skora, nižu prosečnu zapreminu diureze u toku prvih 6 časova po prijemu, koji primaju vazopresorne medikamente, imaju višu koncentraciju kalijuma i više koncentracije laktata u toku prvih 24 časa lečenja imaju veću šansu da razviju akutno bubrežno oštećenje., Introduction: The incidence of acute renal insufficiency (acute kidney injury) in intensive care unit is between 36 and 66 %. Acute kidney injury is responsible for higher mortality, longer hospitalization and higher costs. Earlier recognition of acute kidney injury predictive factors could have important impact on right timing of therapeutic measures and lower mortality in critically ill patients. Aims: investigate the incidence of acute kidney injury during 2011. in patients who are hospitalized at Department of reanimation of Emergency centre, Clinical centre of Vojvodina, incidence of acute kidney injury caused by sepsis in the same period and detect acute kidney injury occurrence predicitive factors Methodology: This retrospective-prospective observational study investigated 251 critically ill patients-study subjects who were treated at two intensive care departments in Clinical centre of Vojvodina during 2010, 2011 and first six months of 2012. Potential predictive factors were identified out of medical records (patient history, daily therapeutic lists, vital parameters and laboratory values lists); the occurrence of acute kidney injury was noted according to RIFLE criteria. IBM SPSS version 20 was used for statistical analysis, standard statystical test were applied. The results were presented in tables and graphs, statystical significance was set at p value of less than 0,05. Multivariate logistic regression model was used for potential predictive factors. Statystically important factors were identified and their best sensitivity and specificity cut-off values were found using ROC curve analysis.; These cut-off values were used for creating a scoring system that determines the risk for acute kidney injury occurrence. Results: The incidence of acute kidney injury at Department of reanimation, Clinical centre of Vojvodina in patients who were hospitalized at least 48 hours was 32 % during 2011. The cut off value of provoked hourly urine output during first hour after furosemide intravenous bolus of 0.165 ml/kg body weight/h/miligram of administered furosemide has the highest sensitivity (82.3 %) and specifity (67.5 %) in differentiation of patients who would develop acute kidney injury and those who would not. The final suggested model of scoring system with the role of acute kidney injury prediction after 24 hours of treatment contains the next variables: age higher than 53 years, APACHE II score higher than 16, avarage hourly urine output during first 6 hours after ICU admission less than 0,875 ml/kg BW/h, vasopressor medication administration, blood potassium concentration higher than 4,5 mmol/l, lactates higher than 2 mmol/l after 24 hours of treatment. Conclusion: The incidence of acute kidney injury at Department of reanimation of Emergency centre, Clinical centre of Vojvodina is similar to world literature references. Critically ill patients who are more likely to develop acute kidney injury are older, have higher APACHE II score values, lower avarage urine output in the first 6 hours after ICU admission, are administered vasopressor medication, have higher blood potassium and lactate concentration in the first 24 hours of their treatment.