Search

The current paper utilizes new approaches in intergroup conflict studies to examine the village guard system and its role in the Turkish-Kurdish conflict in Turkey. Recent work suggests that a two-group paradigm in researching intergroup conflict leaves out important contextual factors that influence trajectories and outcomes of conflict. The current paper is based on a project examining the views of 63 active and retired village guards in five provinces in eastern Turkey. Participants were asked how they became village guards, their experiences while holding the position and after they’ve retired, their relationship with neighbors and neighboring villages, as well as their views on the peace process and whether they believe a lasting peace is possible. Results indicate that village guards became guards either because their tribe took arms as a whole, they felt economically there were few other options, or were pressured by the state. Participants also reported feeling otherized by both non-village guard neighbors as well as state actors, and were generally positive about a peaceful outcome to the conflict but were concerned about the sincerity of the government.

Nevcihan Özbilge’nin 2015 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi alanında tamamladığı yüksek lisans tezine dayanan kitabı erken Cumhuriyet dönemini doğa ve toplum mühendisliği uygulamaları bağlamında ele almayı amaçlamaktadır. Özbilge, yoğunlaşan çekirge istilaları sonucu 1926 yılında çıkarılan Çekirge Kanunu ile somutlaşan ve iktidarın “doğaya karşı mücadelesi” olarak ifade edilebilecek olan mücadele ile 1926-1930 yılları arasında hükümetin Ağrı İsyanı’na karşı yürüttüğü mücadeleyi birlikte ele almak suretiyle kendisinin de araştırmanın başlarında öngörmediği/niyetlenmediği bir resmin ortaya çıktığını kaydetmektedir. Bu resim ulus-devlet inşa sürecinin hem doğa hem toplum tasavvurunun nasıl örtüştüğünü ortaya koymaktadır.

1. bs. [No Abstract Avilable]

Kürtler, orta çağda İslam medeniyeti ve tarihine büyük katkılarda bulunmuş önemli halklardan biri sayılmaktadır. Bu bağlamda siyasî, askerî, iktisadî, ilmî, dinî ve benzeri birçok alanda medeniyet kurma noktasında etkili olmuşlardır. Dolayısıyla Arap İslam kültür mirası kitaplarında Kürtlerden, yurtlarından, kabilelerinden ve beyliklerinden dikkat çekici bir şekilde söz edilmiştir. Bu kitaplardan bir kısmı Arap coğrafyası edebiyat kitaplarıdır. Bu kitaplarda da Kürtlere yer verilmiş olup kitaptan kitaba farklılıklar görülmektedir. Memlüklüler döneminde (h. 648-922/ m. 1250-1517) telif edilmiş Arap coğrafyası edebiyatı kitapları, Kürtlerin doğasını, ictimaî, iktisadî ve siyasî hayatını betimlediği gibi yurtlarının yanı sıra genişliği ve yayılma alanları açısından dikkat çekerek Kürtlerin yayılmış oldukları çeşitli bölgelerin coğrafyalarına da ışık tutmuştur. Yine yaşadıkları şehir, köy, kır ve otlakları; su kaynakları, nehirleri, bahçeleri, farklı tarım alanları ve çeşitlilik gösteren doğal kaynaklarıyla betimlemiş, medrese, cami, hamam, çarşı, saray ve benzeri eser ve yapılarına değinmiştir. Aynı şekilde Kürtlerin ün saldığı “dağlı” niteliğinin günümüze kadar onların ayrılmaz parçası sayılan dağlarını da betimleyerek bu dağların yalçın ve olabildiğince geniş alanlara uzanan dağlar olduğuna dikkat çekmiştir. Arap coğrafyası edebiyat kitapları, onlarca kitap içinde dağınık bir şekilde yer alan Kürt tarihi açısından da önemli bir kaynak oluşturmaktadır. Bu kitaplar, Kürtlerin çeşitli bölgelerde kurmuş olduğu ya da kurulmasına katkı sağladığı yönetim sistemlerini de ele alarak bölgedeki çeşitli güçlerle çekişmelerine de değinmiştir. Yine bu kitaplar, Moğolların İslam dünyasını istila ettikten sonra Abbasî halifeliğini yıkıp, İslam coğrafyasının geniş alanlarını işgal etmesi sonucunda şehirlerin geldiği durum ve bu şehirlerde oluşan yıkımı da ele almıştır. Bu çalışma, söz konusu kitaplarda Kürtler ve medeniyete yaptıkları çeşitli katkılar ile ilgili söylenenleri gözler önüne sermeyi amaçlamaktadır. Kurds are considered to be one of the important communities having made great contributions to Islamic civilization and history in the middle Ages. In this context, they have been effective in establishing civilization and many similar fields such as political, military, economic, scientific, and religious; therefore, the Kurds, their lands, tribes and principalities are remarkably mentioned in the Arab Islamic cultural heritage books. Some of these books are Arabic geography literature books; Kurds are included in these books and there are some differences in these books. In the Mamluk period (h. 648-922/ AD 1250-1517), the Arab geography literature books written for describing the nature, social, economic and political life of the Kurds, as well as their homeland attracted attention in terms of their width and spreading areas, and shed led to the geographies of the various regions where the Kurds spread. Also, the cities, villages, countryside and pastures where they live; the water resources, rivers, gardens, different agricultural areas and various natural resources were depicted, and some works and structures such as the madrasah, mosque, bath, bazaar, palace etc. were mentioned. Likewise, it was pointed out that these mountains are steep and extending to as wide areas as possible by describing the mountains, which are regarded as an integral part of the "mountainous" nature, which the Kurds are famous for. Arabic geography literature books also constitute a significant source for Kürdîsh history, which is scattered among dozens of books. These books also deal with the conflicts with various powers in the region, including the administrative systems that Kurds had established or contributed to these establishments in various regions. In addition, these books investigate the situation where the cities were, and the destruction that occurred in these cities as a result of the Mongols invading the Islamic world and destroying the Abbasîd caliphate and occupying large areas of the Islamic geography. This study aims to reveal what has been said in these books about the Kurds and their various contributions to civilization. Yek ji wan neteweyên ku di serdema navîn de mohra xwe li dîrok û şaristanîya Îslamî dane û di vî warî de bi roleke girîng rabûne Kurd in. Di vê peywendê de Kurd di warê sazkirina şaristanîya siyasî, aborî, zanistî, dînî û hwd. de xwedî cihekî taybet û girîng in. Ji ber vê yekê jî di pirtûkên Ereban ên di warê çand û şaristanîya Îslamî de bi awayekî balkêş behsa Kurdan, wargehên wan, eşîr û mîrektîyên wan tê kirin. Hin ji van berheman ew pirtûk in ku di bin navê edebîyata erdnîgarî de hatine dabeşkirin. Di van pirtûkan de der heqê Kurdan de agahî hene û ev agahî li gor pirtûkan diguherin. Di berhemên serdema Memlûkîyan (m. 648-922/ m.1250-1517) de rewşa Kurdan ya siruştî, jîyana wan a civakî, aborî û siyasî hatiye şayeşandin û herwiha behsa taybetî û firehbûna war û welatê wan hatiye kirin û di heman demê de der heqê taybetîyên erdnîgarîya ku Kurd lê dijîn de agahîyên hatine dayîn. Herwiha di van pirtûkan de bajar, gund, mêrg û kanî, çem û robar, bexçe, zevî û jêderên siruştî yên curbicur hatine şayesandin. Di heman demê de di van pitûkan de behsa berhemên dîrokî yên wekî medrese, mizgeft, hemam, bazargeh û qesran hatiye kirin. Dîsa di van pirtûkan de behsa taybetîya Kurdan ya çiyayî ku pê binavûdeng in hatiye kirin û bi bal asêbûn û dirêjahîya van çiyayan bal hatiye kişandin. Pirtûkên edebîyata erdnîgarî yên Erebî ji bo dîroka Kurdan çavkanîyên girîng û sereke ne lewra ev mijar di nav pirtûkên din de bi awayekî berbelav derbas dibe. Ev pirtûk di heman demê de der heqê pergala wan rêvebirîyan de agahîyan dide ku Kurdan ew li vê herêmê damezrandine yan jî di damezrandina wan de xwedî rol in. Herwiha ev pirtûk têkilî û têkêşînên van rêvebirîyan yên bi derdorê re radixe ber çavan. Wekî din jî ev pirtûk behsa bûyera dagirkirina berfireh a erdînagîra Îslamê ya ku bi destê Moxolan pêk hatibû dike ku di encama wê de Xelîfetîya Ebbasî ji holê rabûbû. Herwiha pirtûk rewşa wan bajaran û werankirina wan a piştî vê dagirkirinê vedibêje. Armanca vê xebatê ew e ku agahîyên der heqê Kurdan û rol û girîngîya wan a di warê şariştanîyê de ku di van pirtûkan de derbas dibin raxe ber çavan.

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şarkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı, hayy2011@hotmail.com, https://orcid.org/0000-0002-2999-6003 2011 yılından itibaren dünya gündemini meşgul eden Suriyeli göçmen krizi ortaya çıkmadan önce de Türkiye ile Suriye arasında siyasi, ekonomik, etnik, dini ya da kültürel nedenlerle çok sayıda insan hareketleri yaşanmıştır. Anadolu, dünyanın her yanından göç alan bir bölge olmasına rağmen, 2011 tarihine kadar, buradan Suriye’ye göç edenler olmuştur. Bölgenin Selçuklular tarafından fethedilmesiyle Türkler, Orta Asya ve Anadolu’dan Suriye’ye göç ederek bölgede önemli bir etnik nüfus haline gelmişlerdir. 1516 yılında Suriye, Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altına girmiş, 1918 yılına kadar Osmanlıların himayesinde kalmıştır. Tanzimat’la başlayan ve Cumhuriyetle hız kazanan modernleşme sürecinde, yeniliklere uyum sağlamakta zorlanan çok sayıda insan Türkiye’den Suriye’ye göç etmiştir. Özellikle eğitim haklarını, eski yasal statülerini kaybeden gayrimüslimler ile dini hassasiyeti olan Müslüman alim, şeyh ve dervişler daha özgür koşullarda yaşamak için Suriye’yi tercih etmiştir. Kürt milliyetçiliğinin artmasıyla ortaya çıkan isyanlar ve bunların başarısız olmasından sonra ise çok sayıda Kürt, ya zorunlu olarak ya da kendi istekleriyle Türkiye’den Suriye’ye gitmiştir. İleriki dönemlerde artan siyasi baskıların da göçlerin yaşanmasında etkisi olmuştur. Bu göçler iki ülke arasında etkisi günümüze kadar gelen bağların ortaya çıkmasına ve Suriye’de ortaya çıkan çatışmaların ardından Suriyelilerin Türkiye’yi en yakın ve en güvenli sığınak olarak görmesine neden olmuştur There were a lot of human movement between Turkey and Syria for several reasons before the Syrian immigrant crisis which has occupied the international agenda since 2011. Altough Anatolia is a region letting in immigrants from all over the world, until 2011 there were some people migrating to Syria from Anatolia. After the conquest of the region by Seljuks, Turks have been a significant etnic factor with their migration from Central Asia and Anatolia to Syria. Syria came under the rule of Ottoman Empire in 1516 and continue under the Ottamans maintenance until 1918. In the modernization process starting with Tanzimat and accelarating with the establishment of Republic of Turkey, a lot of people who had difficulty in adapting to reforms, migrated to Syria from Turkey. In this period, non-muslims who had lost particularly their educational rights and legal status, and Muslim scholars, sheikhs and dervishes prefered Syria to live in more free conditions. A lot of Kurds leaved Turkey for Syria either voluntarily or compulsorily after rebellions rising with soaring Kurdish nationalism and failure of these rebellions. Political oppression in following years had some effects on these migraitions. These migrations have created some ties whose effects continued under today and caused that Turkey is the safest and closest shelter after the conflicts in Syria.

Rusya, Akdeniz’e inmek için Balkanlarda yeni devletler kurulmasından sonra buranın zorlu bir yol hâline geldiğini gördü ve yeni istikamet arayışlarına girişti. Rusya, Akdeniz’e Doğu Anadolu üzerinden inmeyi planladı ve bu amaçla bir taraftan Ermenilerle Kürtleri kazanmaya çalıştı. Diğer taraftan da Ermenilerle Kürtler arasındaki düşmanlığı artırmak için her iki unsuru birbirine karşı kışkırttı. Rusya’nın çabaları sonucunda Bedirhanlar başta olmak üzere bazı Kürt aşiretleri Rusya’ya yakınlaştı. Ermeniler ise Rus ordusunda yer alma kararı alıp Tiflis’te gönüllü Ermeni gençlerini askere almaya başlamışlardı. Bunun üzerine bazı Ermeniler Rus ordusuna katılmak üzere firara başlamış, bir kısmı da Osmanlı topraklarında kalarak isyan etmişti. Bu isyanların da etkisiyle Rus ordusu kolayca ilerleyerek 11 Mayıs 1915’te Malazgirt, 18 Mayıs’ta Gevaş ve 20 Mayıs’ta Van’ı işgal etti. Rusların Van’a girmesiyle birlikte Ermeniler tarafından şehrin anahtarı Rus General Nikolay Nikolayeviç Yudeniç’e takdim edildi. Bunun sonucunda Rusya, Van’da Ermenilerin geçici bir hükümet kurmasına müsaade etti. Daha sonra Osmanlı ordusu mukabil bir harekâtla Rusların işgal ettiği bölgelerden Malazgirt, Adilcevaz ve Karaköse’yi geri aldı. Bunun üzerine Ruslar bölgede bazı kararlar aldılar. Bu kararlardan biri bölgede yaşayan Ermenilerin Kafkasya’ya göç ettirilmesiydi. Bu çalışmada; Rusların Ermenileri zorunlu göçe tabi tutmasının sebep ve sonuçları ele alınacaktır. Çalışmada ayrıca Kafkasya’ya göç ettirilen Ermenilerin ne kadar olduğu ve ne gibi güçlüklerle karşılaştıkları sorularının cevaplanması amaçlanmaktadır. Ayrıca çalışmada; Osmanlı arşiv belgeleri ile Ermenice çalışmalar ana kaynak olarak kullanılmıştır.

Dünyada ulus-devlet kurmamış en kalabalık halk olarak Kürtler öne çıkmaktadır. Nüfusun çoğunluğu İran, Irak, Suriye ve Türkiye sınırları içerisinde kalan Kürdistan bölgesinde yaşayan Kürtler, 20. yüzyıl boyunca ekonomik ve siyasi sebepler, savaş, eğitim gibi nedenlerle bulundukları ülkelerdeki başka şehirlere, Kürdistan’ın farklı bölgelerine yahut Batı Avrupa, Kuzey Amerika, Avustralya gibi ekonomik açıdan gelişmiş coğrafyalara göç etmişlerdir. Bu çalışmada, Kürt göçlerinin oluşumu ve etkileri tarihsel veriler üzerinden incelenirken döküman analizi ve vaka analizi metodu kullanılacaktır. Kürtlerin 1970 sonrası dönemde yaptıkları göçler ulus-devletleşme ve küreselleşmenin etkisi göz önüne alınarak, ulusaşırılık, kimlik ve diaspora gibi kavramlar ışığında incelenecektir. Bu araştırmanın sonucunda ise göçlerin Kürt halkı için bir entegrasyon sağladığı ve siyasi hareketlere zemin oluşturduğu, anavatanın siyasi merkeziliğini kısmen kaybettiği ve güçlü bir diasporanın oluşmasının kültürel, sosyal ve siyasi neticelerinin anavatanlarındaki Kürtlerin üzerinde de etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca, küreselleşmeyle beraber göçmenlerin kimliklerinin mesken ülkelerde asimile olacağı yönündeki görüşlerin aksine durumun tek boyutlu olmadığı ve göçlerin kültürel canlanma sağlayacak ortamlar sunabildiği sonucuna ulaşılmıştır Kurds stand out as the most populous nation in the world that has not established a nation-state. The majority of the Kurdish population is living in the Kurdistan region within the borders of Turkey, Iran, Iraq, and Syria. Throughout the 20th century, Kurds migrated to the cities in their countries or the Kurdistan region, to the economically developed regions such as Western Europe, North America, and Australia for economic and political reasons, war, and education. In this article, the formation and effects of migrations of the Kurdish people will be examined through historical data. In this case study, document analysis is conveyed as a data collection method. The migration of the Kurds in the last forty years will be examined in the light of concepts such as transnationalism, identity, and diaspora, taking into account the impact of nation-state and globalization. As a result of this research, it has been observed that migration provided integration for the Kurdish people and formed a basis for political movements. Consequently, the political centrality of the homeland is partially lost, and the formation of an influential diaspora had an impact on the Kurds in Kurdistan. Moreover, contrary to the opinions that the identity of immigrants will be assimilated in residential countries with globalization, it is concluded that the situation is not one-dimensional and that migrants can provide environments that will provide cultural revival.

ÖNSÖZTerör ve terörizm, ortaya çıktığı 1795 senesinden günümüze kadar geçen süredeinsanlığın en büyük problemlerinden bir olmuştur. Söz konusu olan terörizm, yeryüzündekibütün ulusların ortak problemidir ve kendi içerisinde tedhişçilik birçok sınıfa ayrılmaktadır.Terörizm, çok uzun yıllardır Türkiye’nin de gündemini meşgul etmektedir. Türkiye,terörizmin kendi içerisinde barındırdığı farklı biçimlerin neredeyse tamamına tanıklıketmiştir. Yine Türkiye, kendi içerisinde birçok bölüme ayrılan terörizmin en keskintaraflarından biri olan etnik-bölücü terörizm ile Cumhuriyet’in ilk dönemlerinden berimücadele etmektedir ve bu mücadele günümüzde hâlen devam etmektedir.Şüphesiz etnik-bölücü terörün en can alıcı örgütlü yapısını PKK terör örgütüoluşturmaktadır. PKK, ideolojik temellerini Osmanlı Devleti zamanında baş gösteren Kürtisyanlarından almaktadır ve 1978 tarihinde resmen kurulmuş olan örgüt, Kürt milliyetçiliğifikrini silahlı olarak savunmaktadır. Bu suretle PKK, etnik bir terörizm örneğisergilemektedir.Bu bağlamda PKK terör örgütü, Türkiye Cumhuriyeti için büyük bir tehlike arzetmektedir. Bu sebeple Türk Devleti’ne yöneltilmiş bu tehdidin amaç ve metotlarını ortayakoyarak daha iyi analiz edilebilmesini sağlamak maksadıyla PKK terör örgütü hakkındaçalışmaya karar verdik. Vakıa geçmişten günümüze gerçekleşen PKK saldırılarını ve örgütünstratejilerini bilerek, öğrenerek ve analiz ederek terörizmle olan mücadeleye bilimsel açıdankatkı sağlamak istedik.Bu konunun seçilmesindeki ikinci sebep ise doğrudan PKK’nın eylemlerini ele alançalışmaların azlığıydı. Bunlar titizlikle incelenerek eksiklikler tespit edilmiş ve tezimizinçerçevesi bu doğrultuda çizilmiştir. Özellikle PKK’nın eylemleri ayrıntılarıyla günbegünincelenmiştir. Bununla beraber, siyasi iktidarlar nezdinde PKK’nın eylemlerini inceledik vedaha önce yapılmamış yeni bir çalışma oluşturduk. Böylece 1984-2002 arasında iktidardabulunmuş siyasi partiler ve hükümetler özelinde çalışmamızı şekillendirdik.Bu bağlamda PKK terör örgütünü en iyi takip edeceğimiz kaynaklar dönemingazeteleridir. Vakıa PKK, ilk eylemini gerçekleştirdiği Bucak Aşireti saldırısından itibarenbasın tarafından sıkı bir şekilde takip edilmiş ve 2002 senesinde örgütün çöküşüne kadargeçen sürede gerçekleştirilen bütün PKK saldırıları gecikmeli de olsa basına yansımıştır.Buna ilaveten köşe yazarlarının fikirleri ve birçok gazetecinin örgüt kamplarınaIVgerçekleştirdiği ziyaretler PKK’nın analiz edilebilmesinde yardımcı olmuştur. Bu nedenletezimizi yazarken dönemin gazetelerini temel aldık.Bütün bu bilgiler ışığında yüksek lisans tez çalışmamı onaylayan, bana çalışma yolunuaçan, süreç boyunca desteğini esirgemeyen, kıymetli tez danışmanım Prof. Dr. Şerafettin CanErdem’e en içten duygularımla teşekkür ederim. Yüksek lisans ders döneminde benimlebilgilerini paylaşan Prof. Dr. Süleyman Beyoğlu ve Prof. Dr. Bülent Bakar’a teşekkürlerimisunarım. Lisans eğitimim sırasında bana destek olan Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Eray Biber’eayrıca teşekkür ederim. Tezin yazım aşamasında benimle askerlik bilgilerini el verdiği ölçüdepaylaşan amcam Emekli Albay Kemal Yavan’a ve değerli büyüğüm İbrahim Akış’a teşekkürederim. Tezin yazım aşamasında bana manevi destek olan Enver Paşa’nın torunu Burak EnverBey’e ve Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi’nin editörü Mehmet Töre Yıldırım’a ve gazeteincelemeleri yaptığım Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nin çalışanlarına minnetlerimi sunarım.Son olarak maddi ve manevi olarak her zaman arkamda duran annem Eteri Yavan,babam Cengiz Yavan ve ablam Ülkü Yavan’a teşekkür ederim.Mehmet Kürşad YavanÖZETPKK, ilk yapılanmasını 1973 senesinde Ankara Çubuk’ta başlatan ve 27 Kasım 1978tarihinde Partiye Karkeren Kürdistan ismiyle Diyarbakır Lice’de faaliyete geçen etnik birterör örgütüdür.PKK, 1978 senesinden isim değişikliği yaptığı 2002 senesine kadar güvenlik güçlerinive sivil halkı hedef almıştır. Bu doğrultuda Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerindefaaliyetler yürütmüştür.PKK terör örgütü, 1984 senesinde Siirt’in Eruh İlçesi’nde sistematik ilk saldırısınıgerçekleştirmiştir. Örgüt, 1985 senesinde köy katliamları yapmaya başlamış ve 1987senesinde bu katliamlarını hızlandırmıştır. 1989 senesinde ise kitle hareketlerine başlamıştır.1990 senesinde örgüt, silahlı eylemlerini daha geniş alanlara yaymıştır. 1992 senesindeise üç defa ayaklanma girişimlerinde bulunmuş, bu girişimler Türk Devleti tarafındanönlenmiştir. 1993 senesinde örgütün katliamları artmış ve aynı senenin sonunda TürkOrdusu’nun da mücadelesiyle örgüt ateşkes talebinde bulunmuştur. Bu ateşkes uzun ömürlüolmamış ve örgüt aynı yılın Nisan ayında tekrar saldırılarına başlamıştır.1993 senesinin sonundan 1994 senesinin sonuna kadar Türk Ordusu PKK’yı büyükölçüde imha etmiş ve 1995 senesindeki Çelik Harekâtı ve 1997 senesindeki Çekiç Harekâtı ilePKK terör örgütünün askeri kanadı çökertilmiştir. 1998 senesinde ise örgütün başındakiAbdullah Öcalan’ın yakalanma süreci başlatılmış, 16 Şubat 1999’da Abdullah Öcalan’ınyakalanmasıyla beraber örgüt etkisizleştirilmiştir. 2002 senesinde ise PKK, ismini KADEKolarak değiştirmiştir.İÇİNDEKİLERÖNSÖZ................................................................................................................................... IIIÖZET........................................................................................................................................ VABSTRACT............................................................................................................................VIKISALTMALAR.................................................................................................................. VIIGİRİŞ......................................................................................................................................... 11. BÖLÜM: PKK TERÖRÜNÜN DOĞUŞU VE ETNİK TERÖRÜN GELİŞİMİ(1973-1990).............................................................................................................................. 201.1. PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN KURULUŞU ....................................................................... 201.2. PKK TERÖR ÖRGÜTÜ’NÜN İÇ YAPILANMASI ............................................................. 231.3. PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN İLK EYLEMLERİ................................................................. 261.4. 12 EYLÜL 1980 ASKERİ MÜDAHALESİ VE PKK’NIN STRATEJİ DEĞİŞİKLİĞİ............... 281.5. TURGUT ÖZAL İKTİDARINDA BÖLÜCÜ TERÖR (14.08.1984-31.10.1989) ................... 311.5.1. Güneş Harekâtı ve Terörün Tırmanışı................................................................... 341.5.2. Terörle Mücadele ve Harekât Daire Başkanlığı’nın Kuruluşu .............................. 391.5.3. PKK Terörünün 1986 Senesi Faaliyetleri.............................................................. 401.5.4. PKK’nın Köy Katliamları (1987)........................................................................... 441.5.5. PKK Terörünün 1988 Senesi Faaliyetleri.............................................................. 521.5.6. Kürt Sorunu Tanımı ve PKK’nın TBMM’de Değerlendirilmesi ............................ 551.5.7. PKK Terörünün 1989 Senesi Faaliyetleri.............................................................. 562. BÖLÜM: PKK TERÖRÜNÜN HIZ KAZANMASI VE ETNİK TERÖRLEMÜCADELE (1990-1993)...................................................................................................... 602.1. YILDIRIM AKBULUT DÖNEMİNDE BÖLÜCÜ TERÖR (09.11.1989-23.06.1991)............ 602.2. CUMHURBAŞKANI TURGUT ÖZAL VE KÜRT POLİTİKASI............................................. 692.3. MESUT YILMAZ’IN İLK İKTİDARINDA BÖLÜCÜ TERÖR (23.06.1991-20.11.1991) ...... 742.3.1. Kuzey Irak’a Ağustos Harekâtı (1991)............................................................... 762.3.2. Ağustos Harekâtı’ndan Sonra Bahar Saldırıları ............................................... 772.3.3. TBMM’de Yemin Krizi ve PKK’nın Siyasi Kanadı ............................................ 812.4. SÜLEYMAN DEMİREL DÖNEMİNDE BÖLÜCÜ TERÖR (20.11.1991-25.06.1993) .......... 812.4.1. 1992 Kanlı Nevruzu ve Birinci Şırnak Saldırısı................................................. 852.4.2. PKK’nın Bahar Saldırıları ve Terörizmin Tırmanması (1992).......................... 892.4.3. İkinci Şırnak Saldırısı......................................................................................... 922.4.4. Ekim Harekâtı (1992)......................................................................................... 942.4.5. Ekim Harekâtı’ndan Sonra Etnik Terörün Seyri................................................ 972.4.6. PKK Terör Örgütünün Ateşkes İlanı (1993) ...................................................... 983. BÖLÜM: PKK TERÖR ÖRGÜTÜNÜN YENİLGİSİ (1993-2002) ............................ 1043.1. TANSU ÇİLLER DÖNEMİNDE BÖLÜCÜ TERÖR (25.06.1993-06.03.1996) .................. 1043.1.1. Üçüncü Şırnak Saldırısı (1993)........................................................................ 1043.1.2. PKK’nın Bahar Saldırıları ve Tansu Çiller’in Terör Politikası ...................... 1053.1.3. PKK Terör Örgütünün Sonbahar Saldırıları ve Terörle Mücadele (1993) ..... 1123.1.4. Lice Olayları .................................................................................................... 1153.1.5. Kato Dağı Operasyonu (1994)......................................................................... 117II3.1.6. Tuzla PKK Saldırısı.......................................................................................... 1183.1.7. Birinci Bahar Operasyonları (1994)................................................................ 1183.1.8. Ejder-1 Harekâtı (1994)................................................................................... 1193.1.9. İkinci Bahar Operasyonları (1994).................................................................. 1203.1.10. Kuzey Irak’a Sinat Hava Harekâtı (1994) ....................................................... 1213.1.11. PKK Terörünün Sonbahar Eylemleri ve Terörle Mücadele (1994)................. 1223.1.12. Çelik Harekâtı (1995)....................................................................................... 1243.2. MESUT YILMAZ’IN İKİNCİ İKTİDARINDA BÖLÜCÜ TERÖR (06.03.1996-28.06.1996) 1283.3. NECMETTİN ERBAKAN İKTİDARINDA BÖLÜCÜ TERÖR (28.06.1996-30.06.1997)..... 1293.3.1. Çekiç Harekâtı (1997)...................................................................................... 1323.4.MESUT YILMAZ’IN ÜÇÜNCÜ İKTİDARINDA BÖLÜCÜ TERÖR (30.06.1997-11.01.1999). 1333.4.1. Abdullah Öcalan’ın Suriye’den Çıkarılması.................................................... 1343.5. BÜLENT ECEVİT İKTİDARINDA BÖLÜCÜ TERÖR (11.01.1999-18.11.2002)............... 1393.5.1. Abdullah Öcalan’ın Yakalanması .................................................................... 1393.5.2. PKK’nın İntihar Saldırıları.............................................................................. 1413.5.3. Abdullah Öcalan’ın Yargılanması ve PKK Terörünün Sonu ........................... 142SONUÇ.................................................................................................................................. 145KAYNAKÇA ........................................................................................................................ 150EKLER.................................................................................................................................. 154--------------------PKK is an ethnic terrorist organization that started its first structuring in AnkaraÇubuk in 1973 and started its operations in Diyarbakır Lice on 27 November 1978 under thename of Karkeren Kurdistan.The PKK targeted security forces and civilian people from 1978 until 2002, when itchanged its name. Accordingly, it has carried out activities in Eastern and SoutheasternAnatolia Regions.The PKK terrorist organization carried out its first systematic attack in Eruh District ofSiirt in 1984. The organization started to carry out village massacres in 1985 and acceleratedthese massacres in 1987. In 1989, it started mass action.In 1990, the organization extended its armed actions to wider areas. In 1992, itattempted to revolt three times and these attempts were prevented by the Turkish State. Themassacres of the organization increased in 1993 and at the end of the same year, theorganization requested a ceasefire with the struggle of the Turkish Army. This ceasefire didnot last long and the organization started its attacks again in April of the same year.From the end of 1993 to the end of 1994, the Turkish Army largely destroyed thePKK, and the military wing of the PKK terrorist organization was smashed by the SteelOperation in 1995 and the Hammer Operation in 1997. In 1998, the capture process ofAbdullah Öcalan, the head of the organization, was initiated, and on 16 February 1999, theorganization was neutralized with the capture of Abdullah Öcalan. In 2002, the PKK changedits name to KADEK.

ÖZETTezin amacı, tarihsel arka plana dayalı olarak Kürt milliyetçiliğinin son yıllarda yaşadığı dönüşümü “din”, “kimlik” ve “sekülerleşme” kavramları ekseninde odak grup ve derinlemesine mülakat yöntemiyle incelemektir. Modernleşmenin bir parçası olarak sekülerleşme, milliyetçi kimlik siyasetlerini her zaman doğrudan etkilemiş ve bu süreçte pek çok değişken etkili olmuştur. Ayrıca “hayali milliyetçi kimliğin” oluşturulması sürecinde din ve etnisite arasında önemli geçişkenlikler söz konusu olmuştur. Kürt milliyetçiliği, oluşum sürecinde özelliği bakımından seküler bir söyleme yaslanmış fakat zamanla seküler kimliği savunanların ötesinde bilhassa dindar Kürtler nezdinde de meşruiyet elde etmiştir. Dindar Kürtler sadece ulusal değerlere değil dinî ögelere de vurgu yapmış ve Kürtlerin tarihsel ve kültürel mirasının bir parçası olarak din meselesini önemsemiştir.Bu bağlamda tezin konusunu, “Din ve sekülerleşme bağlamında Kürt milliyetçiliği” teşkil etmektedir. “Dindar Kürtler ve sol-seküler Kürtler arasında Kürt milliyetçiliği anlamında nasıl bir fark söz konusudur?” “Sol-seküler Kürtler, dindar Kürtlere oranla daha mı fazla milliyetçiler?” “Dindar Kürtler arasında Kürt milliyetçiliği giderek belirginleşiyor mu?” gibi soruları merkeze alan tez, kavramsal çerçeve, tarihsel arka plan ve alan araştırması olmak üzere üç temel bölümden meydana gelmektedir. Tezin birinci bölümünde, çalışmanın kavramsal arka planı bağlamında milliyetçiliklerin ortaya çıkışı, kurumları ve genel özellikleri yanında sekülerizmle münasebeti ele alınmıştır. Çalışmanın diğer bölümlerinde ise tarihsel/siyasal çerçevede Kürt meselesinin Osmanlı’dan günümüze serencamı ve sekülerleşme süreci üzerinde durulmuştur. Kürt milliyetçiliğinin kategorileri olan dindar-Kürtler ve seküler-sol Kürtçülerin “sekülerleşme”, “kimlik”, “gelenek”, “modernite”, “kadın”, “gençlik” gibi kavramlar çerçevesinde Kürt meselesine bakışı incelenmiş ve bu bağlamda sekülerleşme süreciyle dindarlığın iç içe geçişi tartışılmıştır. Araştırma odak grup ve derinlemesine mülakat yöntemiyle gerçekleşmiştir. Araştırmanın bulguları tema analizi yöntemiyle analiz edilmiştir.--------------------ABSTRACTThe aim of this thesis is to examine the transformation of Kurdish nationalism in recent years, based on the historical background, with the focus group and indepth interview method in the axis of the concepts of ‘religion’, ‘identity’ and ‘secularization’. Secularization, as a part of modernization, has always had a direct impact on nationalist identity politics, and many variables have been influential in this process. In addition there were important transitions between religion and ethnicity in the process of creating an “imaginary nationalist identity.” Kurdish nationalism has relied on a secular discourse in terms of its feature in the process of formation, but has gained legitimacy beyond the advocates of secular identity, especially in the eyes of religious Kurds. Religious Kurds put emphasis not only on national values but also on religious elements and ignore the question of religion as part of the historical and cultural heritage of the Kurds. In this context, the subject of the thesis is “Kurdish nationalism in the context of religion and secularization.” “What difference is there between the religious Kurds and and the left-secular Kurds in terms of Kurdish nationalism?” “Are left-secular Kurds more nationalist than religious Kurds?” “Is Kurdish nationalism becoming more evident among religious Kurds?” The thesis consists of three basic sections, such asconceptual framework, historical background and field research. In the first part of the thesis, in the context of the conceptual background of the study, the emergence of nationalism, their institutions and their general characteristics, as well as their relationship with secularism will be explained. In other parts of this study, the historical and political context of the Kurdish issue from the Ottoman to the present and the process of secularization will be discussed. Kurdists, which are the categories of Kurdish nationalism, will be examined within the framework of concepts such as “secularization”, “identity”, “tradition”, “modernity”, “woman”, “youth” and the process of religiousness through secularization, the transition process will be disscused. The research was carried out by focus group and in-depth interview method. The findings of the research were analyzed by the theme analysis method.

Türkiye sosyalist solu, 1960-1971 yıllarında teorik ve politik bakımdan ciddi bir canlanma ve hareketlilik dönemi yaşamıştır. Sol aydın hareketliliği üzerinden de gelişen canlanma kendisini daha çok Yön dergisinde ve Türkiye İşçi Partisi’nde(TİP) göstermiş, bu mecralarda Türkiye’nin kalkınması, modernleşme, toplumsal tabakalaşma konularında ciddi tartışmalar yaşanmıştır. Bu tezde, Türkiye modernleşmesinin iki asırlık çevrimi içerisinde, toplumsal tarihsel bir fenomen olarak Kürt meselesinin ele alınış biçimine ilişkin, hukuki ve kültürel olarak Türk kimliği içerisinde değerlendirilen Kürt realitesine yaklaşan resmî teze benzer ya da bu tezin dışında değerlendirmeler yapan Türkiye sosyalist aydınlarının düşünsel düzeyde meseleye yaklaşma biçimi ele alınmıştır. Bunun yanında, Kürt hareketine sosyalizm yoluyla dikkat çekmeye başlayan Kürt sol aydınlarına ilişkin değerlendirmelerde de bulunulmuştur. Bu tez hem Türkiye sosyalist solunun hem de Kürt siyasal hareketinin sonraki yıllarını belirleyecek kurucu tartışmalara odaklanarak hareketlerin gelişimine ilişkin bir ön-okuma yapmayı amaçlamıştır.--------------------Interim period of 1960-1971 is regarded as revival years of Turkish socialist left with respect to theoretical and political mobilization. This revival and mobilization had been realized by leftist intelligentsia in the floor of Yön journal and Turkish Labor Party (TİP). Within these intellectual and political grounds, leftist intellectuals had discussed the topics of social and economic development of Turkey, modernization and social stratum. This study focuses the perspective of Turkish socialist left and leftist intelligentsia in between two military coups (1960-71) to Kurdish issue, which is the social-historical phenomenon needed to be studied by holistic approach of bicentenary Turkish modernization period. The study reviews that if leftist socialist perspective of the period perpetuates the official ideology claiming Kurds culturally and legally as Turks or criticizes and readdresses it. Besides, it also points out the ideas and attitudes of Kurdish socialist intelligentsia, the group that will be separated from Turkish socialists to establish particular Kurdish organizations at the end of 1960s. The objective of the study is having preliminary knowledge of founder discussions of following years of Turkish socialist left and Kurdish movement.

Bu tezde 983-1085 yılları arasında el-Cezîre (Yukarı Mezopotamya) bölgesinde hüküm sürmüş olan Kürt Mervânî hanedanının en uzun süre tahtta kalmış hükümdarı Nasrüddevle Ahmed b. Mervân'nın (401/1010-453/1061) hayatı, kişiliği, hükümet teşkilatı, yönetim anlayışı iç ve dış siyaseti ele alınmıştır.Çalışma, giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın başlıca kaynakları değerlendirilmiş, Mervânîlerin Nasrüddevle'den önceki ve sonraki tarihine kısaca yer verilmiştir. Birinci bölümde Nasrüddevle'nin kimliği, ailesi, çocukluğu, gençliği, hükümdarlığa geçişi, şahsiyeti ve vefatı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Mervânî ülkesi tanıtılmış, dini durum ve etnik yapı ele alınmış, devleti oluşturan kurumlar anlatılmış, bu kurumlarda görev alanların kısa biyografilerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde Nasrüddevle döneminde Mervânîlerde ekonomik durum ve imar faaliyetleri anlatılmıştır. Mervânî ülkesindeki bilim, kültür ve sanat faaliyetleri dördüncü bölümde konu edilmiştir. Beşinci ve son bölümde ise Nasrüddevle'nin dış siyaseti ele alınmıştır. In this thesis, the life, personality, governmental organization, internal and foreign policy and administrative approaches of the longest-ruled ruler of the Marwanid Kurdish dynasty, Nasr al-Dawla Ahmad ibn Marwan who ruled Al-Jazira (Upper Mesopotamia) region between the years 983-1085, are discussed. The study consists of five sections. In the introduction, the main sources of the research are evaluated and the chronicle of the history before and after Nasr al-Dawla is given briefly. In the first chapter, the identity, family, childhood, youth, as-cending to throne, personality and death of Nasr al-Dawla are emphasized. In the se-cond chapter, the Marwanid country was introduced, the religious conditions and eth-nic compositions are discussed, the institutions that form the state are explained, and the short biographies of those who served in these institutions are included. In the third chapter, the economic situation and development activities of Marwanids during the age of Nasr al-Dawla are explained. Science, culture and art activities in Marwanids are discussed in the fourth chapter. In the fifth and last chapter, Nasr al-Dawla's fore-ign policy is discussed. 588

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Bu araştırmamızdaki amaç; geçmişten günümüze Kürt alimlerinin İslam hukuku alanında yapmış oldukları çalışmalar hakkında bilgi vererek, bizlere bırakılan zengin kültür mirasından istifade etmektir. Bu nedenden dolayı araştırmamızı iki bölüm altında inceleye çalıştık. Çalışmamızın ilk bölümünde Molla Yahya'nın ailesi, doğdoğu ve ilim tahsil ettiği yerler, icazetiyle ilgili bilgiler, meşhur olan öğrencileri ve eserleri hakkında bilgi vermektir. Tahkik ettiğimiz haşiyede kaleme almış olduğu eserinden bir tanesidir. Irakın içinde ve dışında döneminin büyük alimleri arasında gösterilen bu alimden, başta Kürt kabileleri olmak üzere Osmanlı devletide fetvalarından istifade etmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde Molla Yahya el-Munzuri'nin Tahfetül Muhtac haşiyesinin taharet babından (konusundan) hadesin (abdestsizlik) sebeplerine kadar olan bölümün tahkik çalışmasını yaptık. Haşiyede geçen Kuran ayetleri ve hadisleri tespit ederek kaynaklarını belirlemeye çalıştık. Bununla birlikte haşiyede geçen kavramların anlamını ve kaynalarını belirlemeye çalıştığımızı da ifade etmek isteriz. Haşiyede geçen bazı işaaretlerin ne anlama geldiğini ifade etmeye çalışırken eksik gördüğümüz yerleri dipnotta açıklamaya çalıştık. Ayet ve hadislerle birlikte kitabın metninide parantez içinde verdik. The aim behind the research is showing some of traditional texts of Islamic jurisprudence for making use of them and recovering the culture of kurds scientists and presenting their struggle and tiredness for the sake of legal science and appearing treasure from our Islamic cultural heritage and it is a great action, and because of that, we wanted to be a reason and a part of showing this precious, evaluative treasure. We are going to present our research summary in to two points:- First: We have started our research about the life of the scientist( Alshekh)- the clergy man ( Yahia Bin Khalid Al-Mzoory).So ,the summary of this subject is that he was born in one of the Mzoory villages, eastern Duhok city called (Balti) and his age was about one handred years. He has got his study from the (Mashaikh) teacher of his age in Kurdistans Mosques and schools. And also he has got the science in all of Mosul, Baghda, Alsham, and he has received his scientific degree from (Malla) Mahmood Al- Amadi and the (Shekh) Ahmed Bin Obeid Al-Attar, Imam the Amawi Mosque in 1791. The next year, from the scientist Mohammed Bin Ahmed who is known (Badeer Al- Qudsy) and also he has received authorization in Al-Naqishabandia school from the shekh Khalid Al-Shahrazoory. He has studied in Amadia, Mosul and Baghdad. He has taught thousands of the students of the science from various countries and areas, for example, the famous explainer (Abi-Althana Al-aloosy, the shekh Noor Al-deen Al- Breefkany, Ibrahim Faseeh Al-haidary and Mulla Abdullah Al-Barzani and others). He has available scientific actions including: Alhashia which we are at the beginning of its study-he had a great role in the social issues and reformation among people and the change of judges in the region. The Iraqi people and all the Kurdish people inside and outside Iraq act according to his legal opinion. So he gives a legal opinion in the Ottoman state. The Ottoman Baghdad's waly (Dawood Pasha) gave him special place. ل At the late of his age, he settled at Baghdad and died there (1252-1853). He was buried in the groweyard of the shekh Abdulqadir Al-Geilany. Second: After writing on the life of shekh, we started studying (the margin of Malla Yahia Al-Mzoory on (Tuhfat Al-Muhtaj fee sharh Al-Minhaj) from the book Al-Tahara to the part of the reasons of happening. After its change from the hand written, we followed in investigating this margin documenting the Quran Verses, the holly prophetic traditions (Hadeeth) in their correct positions, remarkable sayings and returning to their taking out resources, Identifying the scientific terms in the study and the difficult terms. And we have changed the old spelling of some words in the hand written to the new spelling. We have also changed the symbols in it to the inquired words from those symbols, and we have added to it what I saw missing, so we put them between brackets and we have pointed to them in the margin and we put the book " Tuhfat Al-Muhtaj fee sharh Al-Minhaj" between brackets, Quran's verses, prophetic traditions (Hadeeth) which have been taken from books and sayings.

19. yüzyılda feodal yaşam tarzının egemen olduğu Doğu Anadolu’da Kürtlerin aşiret şeklinde örgütlendiğini görüyoruz. Bu yapı içinde yerleşik, göçebe ya da yarıgöçebe bir şekilde yaşayan Kürtlerin liderlerine “ağa” adı veriliyordu. Köylerde adeta devletin fonksiyonlarını yerine getiren ağalara, yalnızca Kürtler değil bölgede yaşayan diğer gruplar da itaat etmek zorundaydı. Nitekim aynı coğrafyada yaşayan Ermeniler de bağlı oldukları Kürt ağalarına vergi vermek mecburiyetinde idi. Ermenilerin ayrıca kendi içlerinde reis ya da ayan dedikleri liderleri olup, onlarda kendi reislerinin baskısı altında idi. Şark vilayetlerinde Kürtlerin Ermenilere karşı sahip olduğu bu üstün konum Tanzimat ve Islahat fermanlarının ilanı ile yavaş yavaş eşitlenmeye başladı.20. yüzyılda yabancı devletlerin müdahalesi ile Ermeniler uluslar arası arenada kendilerine destek bulurken, Kürt ağaları ve reisleri bu durumdan oldukça rahatsızdı. Bunun yanı sıra iki grup arasında yüzyıllar boyunca devam eden toprak meselesi bu yıllarda hala en büyük sorun idi. II. Meşrutiyet’in ilanı ile birlikte oluşan ortam ile iki unsur arasında meydana gelen anlaşmazlıkların asgari düzeye indirilip, tüm yurtta olduğu gibi bu bölgede de can-mal ırz güvenliğinin sağlanması amaçlanmıştır. Ayrıca Doğu Anadolu’da öngörülen bazı düzenlemelerin hayata geçirilmesi gündeme gelmiştir. Fakat ne yazık ki meşrutiyet yıllarında da ilerleyen dönemlerde de Kürt-Ermeni ilişkileri hedeflenen düzeye indirgenememiştir. Bu duruma yalnızca iç sorunlar değil, Avrupa ve Rusya‘nın çalışmaları ve tertipleri ile Taşnak komitesinin ayrılıkçı faaliyetleri neden olmuştur. Bu eylemlere sosyo ekonomik sıkıntıların sebebiyet verdiği diğer olaylar da eklenince Vilayat-ı Şarkiye’de asayişsizlik ve güvensizlik hat safhaya ulaşmıştır. Hükümet, tüm çabalarına rağmen coğrafî ekonomik ve sosyal nedenlerden ötürü yeterince tedbir alamamış ya da aldığı tedbirler akîm kalmıştır.--------------------We see that Kurds were organized in tribes in Eastern Anatolia Region where feudal system of lifestyle was dominant in 19th century. Kurdish leaders who lived in a settled, nomadic, or semi nomadic way in this structure were called “aga” (landlord). Not only Kurds but also other groups living in the region had to obey landlords who almost functioned as the government in villages. As a matter of fact, Armenians living in the same geographical area had to toll to the Kurdish landlords that they depended on. Moreover, Armenians had a leader called “reis or ayan” (head) within themselves and they were under the pressure of their own heads. This superior position of Kurds over Armenians in east provinces started to be equalized slowly with the announcements of Tanzimat Edict and Reform Edict. While Armenians were supported in international arena by the intervention of foreign countries in 20th century, Kurdish landlords or heads were quite disturbed by this situation. Besides, the land problem between two groups that had gone on for centuries was still the biggest problem in those years. With the atmosphere created by the announcement of 2nd Constitutional Monarchy, it was aimed that the disagreements between two groups would be minimized and the safety of life, property, and honor would be provided in this region as in the whole country. In addition, the actualization of some regulations which were foreseen in East Anatolia became a current issue. However, unfortunately Kurdish – Armenian relationship could not reach to the targetedlevel either in Constitutional Period or in the upcoming periods. This situation resulted from not only domestic affairs but also the works and arrangements of Europe and Russia and separatist activities of Tasnak committee. When the other events that resulted from socio - economic problems were added to these afore-mentioned events, public insecurity reached to the top level in east provinces. Despite all its efforts, the government could not take enough precautions due to geographical, economical and social reasons, or the precautions that they took were ineffective.

Muhammed Said Ramazan el-Bûtî İslami ilimlerin yanında fenni ve sosyal bilimlerle ilgili çalışmalar yapmış önemli bir âlimdir. Özellikle Müslüman toplumlardaki sosyal ve itikadi meseleler ile ilgilenmiştir. Kendisi aslen Kürt olmasına rağmen milliyetçilikten uzak durarak İslam birliğini savunmuştur. Muhammed Maşuk Haznevî ise çalışmalarını daha yerel çerçevede yürütmüştür. Kürt milliyetçiliği konusunda el-Buti'den farklı bir çizgide yer almış ve destek olmuştur. Her iki din adamının İslami düşünce alanında farklı görüşleri bulunmaktadır. Her iki din adamı da Suriye rejimi ile yakın ilişkiler içerisinde olmuş, ancak dini konularda rejimi eleştirmişlerdir. Bu çalışma el-Bûtî ve Haznevi'nin ulus devletin oluşumu, Suriye özelindeki seküler siyaset ve milliyetçilik meselesine nasıl eğildikleri incelenmiştir.--------------------Muhammed Said El-Bûtî lived in Syria and specialized himself on Islamic sciences. He dealt with social and theological issues in Muslim societies. As a Kurdish scholar he avoided promoting Kurdish nationalism. Muhammed Mashouk Khaznevî was also a Kurdish scholar and mostly studied on contemporary issues. They had different opinions on nationalism and Islamic thinking, but they sometimes criticized the applications of Syrian government on religion. This study examines how how el-Buti and Haznevi treated the making of nation state, secular politics in Syria and the question of nationalism.

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, İngiltere'nin bölgeden zayıflayarak çekilmesi ile birlikte Birleşik Devletler, Orta Doğu'da aktif politikaları izlemeye başladı. Amerika Birleşik Devletleri kendi çıkarlarını koruması açısından Orta Doğu'daki gücünü ve varlığını yerleştirerek sağlamlaştırdı. Üstelik Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasındaki rekabet, Orta Doğu'daki Soğuk Savaş'ın etkilerine bağlı olarak arttı. Bu nedenle, Amerika Birleşik Devletleri, Orta Doğu'da petrolün akışına ve muhafazakar müttefiklerinin güvenliğine dikkat etti. Bunu algılamak için ABD hükümeti birçok farklı strateji izledi. 1958'e kadar Amerika'nın Orta Doğu'daki önemli müttefikleri arasında yer alan Irak, yanını batı bloğundan doğu kesimine kaydırdı. 1958'e kadar Amerika'nın Orta Doğu'daki önemli müttefikleri arasında yer alan Irak, tarafını batı bloğundan doğu kesimine doğru kaydırdı. ABD Irak'ın kaybına katlanamadı ve Bağdat'taki rejime baskı uygulamak için kuzeyde Kürt milliyetçi hareketiyle iletişim kurdu. ABD, Iraklı Kürtleri bir baskı kartı olarak gördü ve Ortadoğu'daki Amerikan çıkarlarını korumak açısından Irak'ın merkezi hükümetine baskı uygulamak için onları destekledi. Irak'taki Amerikan politikalarının sonucu olarak, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) tesadüfen olarak kuruldu. Buna göre, bu tez, 1992'de IKBY'nin kurulması ile 2017'de başarısız olan KBY bağımsızlık referandumu arasındaki ABD-IKBY ilişkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede, üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde IKBY'nin kurulmasından önce ABD-Kürt ilişkileri ele alınmıştır. İkinci bölümde, 1992'de Amerikan insani politikaları sonucu IKBY'nin kazara kurulması ve ABD-IKBY ilişkileri 1990'larda Irak'taki Kürtlere yönelik ABD politikalarının işleyişi bazı nedenlerle birlikte tartışılmıştır. Üçüncü bölümde, Irak'ın işgalinden sonra Amerikan İdare politikalarının uygulamalarını ve tutumlarını ABD ve IKBY ilişkileri açısından 2017'de gerçekleşmiş olan IKBY bağımsızlık referandumuna kadar olan kısmı analiz ediyoruz. . After World War I, the United States started to follow active policies in the Middle East along with weakening and withdrawal of Britain from the region. The United States settled and consolidated its power and existence in the Middle East in terms of protecting its interests. Moreover, the rivalry between the United States and Soviet Union increased as regard to Cold War effects in the Middle East. Therefore, the United States paid attention to security for flow of oil and its conservative allies in the Middle East. To perceive this end, the US government had followed different kind of strategies. Iraq which was one of the important allies of the United States in the Middle East until 1958 shifted its side from western bloc to eastern one. The United States could not face up to the loss of Iraq and established ties Kurdish nationalist movement in north to apply pressure on regime in Bagdad. The United States has viewed Iraqi Kurds as a pressure card and supported them in order to apply pressure on the central government of Iraq in terms of protecting American interests in the Middle East. As a result of American policies in Iraq, Kurdistan Regional Government (KRG) accidentally was established. Accordingly, this thesis aims to examine USA -KRG relations between establishment of KRG in 1992 and unsuccessful KRG independence referendum in 2017. Within this framework, US-Kurdish ties before the establishment of KRG was examined in the first chapter of the thesis which consists of three chapters. In the second chapter, the accidental creation of KRG in 1992 as a result of American humanitarian policies and USA- KRG relations were discussed for some reasons, and the functioning of US policies towards Kurds in Iraq during 1990s. In the third chapter, we analyze the implementations and the attitudes of the American Administration policies in the post-invasion of Iraq until KRG independence referendum in 2017 in terms of USA and KRG relations.

Kafkaslar üzerinden Akdeniz’e inme planında Rusya karşısında Osman ve İran devletlerini bulmuş ancak karışık bir etnik yapıya sahip bu iki güçlü devletin içerisinde ilerlemek için etnik topluluklarla ilişki içerisine girmeyi uygun görmüştür. Bu sebeple Rusya hedef yolu üzerinde bulunan Kürtleri tanıma ve inceleme sürecini başlatmıştır. Kürtlerin dilini öğrenmekle başlayan bu tanıma süreci zamanla Rusları, Kürt edebiyatı oluşturmaya kadar götürmüştür. Rusya bu çalışmaları diğer Avrupa ülkelerinin kürdoloji çalışmalarının aksine tek elden bilimler akademisi ile yürütmüştür. Bu konuyla ilgili kendi araştırmalarını yapan sivil araştırmacılar olduğu gibi Rusya bölgedeki konsolosluk görevlileri ve askeri personelden Kürtlerle ilgili çalışmalar yapılması istenmiştir. Rusya kürdoloji alanındaki çalışmaları günümüze kadar devam ettirmiş ve kendisini bu alanda sürekli geliştirmiştir. Bu çalışmada Rusya’nın kürdoloji konusundaki faaliyetleri ve Rus bilim adamları, askeri görevliler, diplomatların yayımladıkları belli başlı çalışmalar ve raporlar hakkında bilgi verilmesi amaçlanmaktadır. This Ottoman Empire and Iran were in the region against to Russia which aimed to reach the Mediterranean area over Caucasus. Russia tried to progress by building close relationships with the existing ethnic nations so as to go into the borders of the both states which had a mixed ethnic structure. Therefore, Russia wanted to know Kurd nation which exists on the targeted way. This identification period which started with learning Kurdish language enables Russians to make considerable contributions to the Kurdish literature. In this relation, the institutions were established and some efforts were initiated with the name of Kurdology. Russia, in contrast to the Kurdology works of the other European countries, carried out the relevant studies under the umbrella of Academy of Sciences. The consulate and the military personals along with the civic researchers were asked for making investigations related to Kurds with the commands of Russia. The efforts started in the Russia about the Kurdology field have got continued until now, firstly by Soviet Russia, then by Russian Federation; in this way, Russia have made a lot of progress on this area. The current study examines specifically the activities of Russia regarding the Kurdology subject.

Yakın zamanlı ve çeşitli tahminler başka ülkelerde yaşayan Türkiye kökenli göçmenlerin kabaca 5 ila 6 milyon kadar ama başka ülkelerden gelip Türkiye’de bulunan göçmenlerin-sığınmacıların 3 ila 4 milyon dolayında bir büyüklüğe eriştiğini gösteriyor. Bu her iki kaba tahmini bir araya getirdiğimizde Türkiye’yi ilgilendirecek şekilde toplamda 8-10 milyon arasında bir uluslararası göçmen büyüklüğünün oluşumu oldukça dikkat çekici. Elbette bu büyüklük, uluslararası hareketlere katılan Türkiye kökenli veya Türkiye’ye gelip yerleşen göçmenelere ilişkin kesin verilerin üretimi ile netlik kazanacaktır. Ama bunların da ötesinde bu büyüklük, artık Türkiye’nin milyonları yurt dışına göndermekte olduğunu ve başka ülkelerden Türkiye’ye yönelen milyonlarca insanı da barındırdığını söylemeye yetiyor. Bu önemli bilgiyi geçtiğimiz Haziran ayında Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da düzenlenen Türk Göç Konferansı 2015’te sunulan pek çok bildiri de doğruluyor. Bu yazımda, söz konusu konferansın hem bir katılımcısı hem de düzenleme komitesinin bir üyesi olarak; konferansın çeşitli boyutlarına ilişkin gözlemlerimi aktaracak şekilde bir değerlendirme yapmayı ve konferansa özgü önemli çıktılara değinmeyi amaçlıyorum., More recent and other estimations indicate that the number of immigrants who are originally from Turkey is roughly about 5 to 6 millions while those who moved to Turkey from other countries reach about 3 to 4 millions. When these two figures are added together about 8 to 10 million international migrants appear asa striking fact. Of course, these numbers will only be accurate when such data is produced on the number of Turkish origin immigrants and immigrants in Turkey. However, beyond this, Turkey has been sending millions abroad and now receiving millions from other countries too. This has been marked by several papers presented at the Turkish Migration Conference which was held at Prague, the capital of Czech Republic in June 2015. In this paper, I am discussing the outputs, as well as several aspects and features of this conference where I was both a member of the organisation committee and a presenting participant.

The ending of the Cold War at the close of the 20th century became a turning point for the acceleration of racial, ethnic, and religious conflicts around the world, specifically in the Middle East. Within various countries, struggles have arisen, as diverse social groups demand political, cultural, and religious rights. Turkey is one of those countries. Representatives of the Kurds are demanding rights ranging from cultural recognition to political autonomy and independence. Some Kurdish groups are using terror to realize their goals. The tension stemming from this conflict is deteriorating the social, political, and cultural life of the country. The anomaly is that the Kurds have coexisted with the rest of the nation for more than one thousand year and their commonalities are more ample than their differences. America is a nation of immigrants from diverse racial, ethnic, and cultural backgrounds. Soğuk Savaş’ın sona ermesi dünyada, özellikle de Orta Doğu’da ırka, etnik ve dini gerekçelere dayalı çatışmaları alevlendiren bir dönüm noktası oldu. Birçok ülkede farklı sosyal gruplar siyasi, kültürel ve dini haklar talep etmeye başladı. Bu ülkelerden birisi Türkiye’dir. Kürtleri temsil ettiklerini iddia eden gruplar kültürel farklılıkların tanınmasından siyasi bağımsızlığa kadar uzanan haklar talep etmeye başladılar. Üstelik bazı Kürt gruplar amaçlarını gerçekleştirmek için terörü bir araç olarak kullanmaktadır. Yoğun olarak 1984’ten beri devam eden bu çatışmaların yol açtığı gerginlik ülkenin sosyal, siyasi ve kültürel hayatını olumsuz şekilde etkilemekte, milli birliğe, ekonomi ve eğitime zarar vermektedir. Garip olan şudur ki Kürtler bin yıldan fazla bir zamandır bu topraklarda Türklerle birlikte yaşadılar, et ve tırnak gibi oldular ve Türklerle aralarındaki benzerlikler farklılıklarından çok daha fazladır. Amerikalılar farklı soy, etnik köken ve kültürel gruplardan gelen göçmenlerden oluşan bir milletir. Bu gruplar bir potada eriyerek veya iyice karışarak bugün Eritme Potası (Melting Pot) ve Salata Kasesi (Salad Bowl) mecazlarıyla tanımlanan Amerikan milletini oluşturdular. Amerikan olmayı öğrendiler. Dışardan zengin, demokratik ve huzurlu görünen Amerika aslında her zaman ırkçılık ve etnik ayrımcılık sorunlarıyla uğraşan bir ülke olmuştur. Siyah Amerikalılar 1865’e kadar köle olarak yaşamış, 1965’e kadar yasalar önünde bile eşit olamamıştır. Diğer azınlıklar, özellikle de Avrupalı beyaz ırktan olmayan azınlıklar hemen her zaman ön yargı ve ayrımcılığa maruz kalmıştır. Ancak, bu problemlere rağmen bu grupların hiç birisi terörü kendi amaçlarına hizmet edecek bir araç olarak kullanmamıştır. Bu grupların hiç birisi kendi istediklerini almak için Amerika’yı bölme mücadelesi başlatmamıştır. Kendi aralarındaki soy, etnisite, din ve dil farklılıklarına rağmen Amerikalılar milli birliği nasıl başardı? Farklılıklarını ve çatışan çıkarlarını tartışırken bile demokratik ve medeni olmayı nasıl öğrendi. Bu süreçte Amerika’yı tanımlamak için kullanılan Eritme Potası ve Salata Kasesi kavramları eğitim politikalarına nasıl yansıdı? Türkler ve Kürtler daha demokratik bir millet olmak için Amerikan tecrübesinden ne öğrenebilir? Birlikte yaşamak mı yoksa bölünmek mi Kürtlerin çıkarına daha fazla hizmet eder? Bu makalede bu ve benzeri soruların cevapları aranacaktır.

Kürtler, geleneksel olarak İranlı ve İrani kökenli olarak kabul edilirler veİrani bir dil konuştukları için de ağırlıklı olarak Hint-Avrupalı olarak bilinirler.Bu hipotez, büyük oranda dilbilimsel nedenlere dayalıdır ve ağırlıklıolarak dilbilimcilerce geliştirilmiştir. Gelişmiş İnsan Antropolojisinin enson yapılan DNA araştırmaları, bu inanışların aksine, Kürtlerin atalarınınizlenebilir en erken başlangıçta coğrafi anlamda ağırlıklı olarak Yakın Doğuve Avrasya’da bulunan bugünkü İran’ın dışında ve kuzeybatısında Cilalı TaşDevri Kuzey Bereketli Hilal topraklarının yerli halkı olduğunu açıkça göstermektedir.Kürtlerin en eski ataları, bin yıl sonra Orta Asya’dan gelen veaskeri açıdan örgütlü olan (R1a1) göçmen seçkinleri tarafından farklı dalgalarhalinde dilsel olarak İranileştirildiler. Bu yeni bulgular bizleri şu anlayışagötürüyor; Kuzey Bereketli Hilal topraklarında yaşayan yerli AvrasyalıKürtler ile Asya’dan gelen antik eski İrani dili konuşan (R1a1) göçmenleribir ve aynı halk toplulukları değildi ve Asya’dan gelen ve R1a1’i baskın olanilk dönem Eski-İranca konuşanlar da Kürtlerin izlenebilir en eski atalarınıtemsil etmiyorlar. Bundan ziyade, her biri kendine has belirgin genlere, etnik,dilbilimsel ve kültürel arka plana sahip olan Kürtlerin atalarının, hemtarihsel hem de toplumsal katmanlar olarak tamamen farklı topluluklardanmeydana geldiği anlaşılmaktadır. Bu yeni kavrayış, kendi alanlarında ilerigelen iki uluslararası uzman olan ve ABD’de bulunan İranolog Gernot L.Windfuhr (Ann Arbor) ve DNA Soybilimcisi Anatole A. Klyosov’un (Boston)işbirliğiyle yapılan ilk disiplinlerarası bulguları göstermektedir.

Önceleri Bağdat Vilayeti’ne bağlı bir sancak olan Musul, 1878 yılında müstakil bir vilayet olmuştur. Musul Vilayeti, Musul, Kerkük ve Süleymaniye ile birlikte üç sancağını oluşmaktadır. Musul Vilayeti, Osmanlı Devleti’nin doğu vilayetleri arasında dini, siyasi ve iktisadi açılardan önemli bir yere sahipti. Zira Musul, pek çok etnik azınlık ve dini cemaati barındırmaktadır. Musul Sancağı, Osmanlı idari taksimatında Musul, İmadiye, Zaho, Duhok, Akra, Sincar ve Zibar adlarında yedi kazaya ayrılmıştır. Bu çalışmada aynı zamanda vilayetin merkezi (Paşa Sancağı) olan Musul’un Birinci Meşrutiyet dönemindeki (1876-1908) idari, sosyal, kültürel ve iktisadi durumu ele alınmıştır. Bu çalışma, giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Musul Sancağı’nın yedi kazası tanıtılmış. İkinci bölümde Sancak’taki resmî kurumlar, merkez idaresi ve kamu hizmeti veren kurumlar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Sancak’taki eğitim ve kültür hayatı, dördüncü ve son bölümde ise ekonomik durum ele alınmıştır. Anahtar kelimeler Osmanlı, Irak, Kürtler, Musul, Sancak, İmadiye, Sincar. Mosul Sanjaq was a part of Baghdad wilayet till 1879 and then has become an independent Wilayet. Mosul wilayet contained Mosul, Kirkuk and Suleimani Sanjak. In that time, Mosul province was one of the most significant religious, political and economical place at Ottoman Empire. Meanwhile, there were different ethnic and religious groups. According to Ottoman Empire's rule Mosul wilayet has included seven towns, Mosul province, Amadiya, Zaxo, Dohuk, Akre, Sinjar and Zebar. This thesis is researching regarding administrative, social and economical situations in Mosul wilayet during (1876-1908). This research contains preface and four parts. First part is identifying Mosul issues. The second part is emphasizing to governing Mosul Sanjak and in the third part of research is about cultural and educational issues in Mosul Sanjak. So in the last, there is an analysis to economical issues in Mosul Sanjak. Keywords Ottoman, Iraq, Kurds, Mosul, Sanjaq, İmadiya, Sinjar.

Osmanlı İmparatorluğunun dağılmasından sonra Irak Kürtleri için yeni bir dönem başlamıştır. İngiltere mandası altında başlayarak ırak Kürtleri Anayasal haklar için defalarca isyan etmişlerdir. Bu mücadeleleri sırasında birçok trajedik olay yaşayan Irak Kürtleri, Sevr anlaşmasından başlayarak belli Anayasal hakları elde etmiştir. Bu haklar kazanılırken yaşanan süreç ve içeriği gelecekte yaşanacaklara ayna tutacaktır. Irak Kürtleri Saddam sonrası dönemde Irak'taki belirleyici güç haline gelmişlerdir. Bugün ki Irak'ta yaşanan etnik ve mezhepsel çatışmalarda Kürtlerin nerede durdukları ve nasıl bir politika izleyecekleri önemlidir. Bu tezimizde 1932 deklarasyonundan başlayarak Irak Kürtlerinin ırak hükümetlerinden aldıkları anayasal haklar anlatılırken, kendi aralarındaki çatışma ve bu çatışmalar sonucu yapılan anlaşmalarda aktarılmıştır. İşgal sonrası ırakta yapılan yerel ve genel seçimler analiz edilerek, seçim sonuçlarının çıktıları değerlendirilmiştir. A new era started for the Iraqi Kurds after the dissolution of the Ottoman Empire. Iraqi Kurds revolted many times demanding constitutional rights starting from the period of the British Protectorate. Iraqi Kurds, who experienced many tragedies during their struggles, obtained a number of constitutional rights starting with the Sevres Treaty. The process and content of these events experienced during this period would serve as a mirror for reflection in the future. Iraqi Kurds became an emerging power in the post-Saddam Iraq. It is important to understand where Iraqi Kurds stood in the wake of the ethnic and religious conflicts experienced in today's Iraq and what kind of policies would adapt about them. This thesis presented the issues relating to constitutional rights obtained by Iraqi Kurds from the Iraqi Governments starting from 1932 Declaration as well the issues relating to the intra-conflicts within the Kurdish groups and the treaties signed as a result of these conflicts. Additionally, the local and general elections carried out during the post-occupation Iraq were analyzed and electoral results were evaluated. 154

Erebê Şemo Kürt edebiyatında romanın öncüsü kabul edilmektedir ve Kürtçe edebiyatın ilk roman örneği olan Şivanê Kurmaca romanını yazmıştır.Bu tez çalışması Kürt edebiyatında ilk roman örneği olarak kabul edilen Erebê Şemo'nun Şivanê Kurmanca adlı eserini roman türünün özellikleri açısından teknik ve tematik bir incelemesini amaçlamaktadır.Tez çalışmamız giriş ve sonuç kısımları dışında iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında bir edebiyat türü olarak romanın doğuşu ve gelişiminden bahsedilmiş ve Kürt edebiyatında romanın ortaya çıkışı, temel karakteristiği ve bu karakteristiğin nedenleri ana hatlarıyla irdelenmiştir.Birinci bölümde Erebê Şemo'nun yaşadığı dönem ve Sovyetler Birliği dönemindeki çalışmalar, hayatı, edebi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir.İkinci bölüm ise yazarın Şivanê Kurmanca romanının teknik ve tematik bakımdan incelemesini içerir. Bu bölümde Şivanê Kurmanca romanı anlatıcı, olay örgüsü, kişiler, zaman, mekan, dil ve üslup bakımından teknik öğeler çerçevesinde incelenmiş ve romanın anlatım tekniği belirlenmiştir. Bu bölümde ayrıca Şivanê Kurmaca romanından edindiğimiz temalar metinden örnek verilerek açıklanmıştır.Sonuç kısmında da Şivanê Kurmanca romanı üzerine yaptığımız araştırma ve incelemelerden sonra elde edilen tespitler belirtilmiştir.Anahtar Kelimeler: Şivanê Kurmanca, Erebê Şemo, Roman, Kürtçe Roman, Sovyetler Birliği, Teknik, Tema. Erebê Şemo is considered to be the pioneer of novel writing in Kurdish literature and has penned the novel Şivanê Kurmanca, the first novel of Kurdish literatüre.The purpose of this research is to study technical and thematic aspects of the novel Şivanê Kurmanca.Our thesis study consists of two parts apart from introduction and conclusion. The introduction mentions the birth and development of the novel. The emergence of novel in Kurdish literature, its main characteristics and the reasons for this characteristic are also studied.The first part gives information about the period Erebê Şemo lived, his works, life, and literary personality during the Soviet Union.The second part includes the technical and thematic study of the novel.Technical details such as narration, plot, persons, time, space, language and style are studied and narrative technique of the novel is determined in this part.In addition, themes we obtained from the novel are explained with examples from the text.In the conclusion part, the findings obtained after researches and studies we have made on Şivanê Kurmanca are mentioned.Key Words: Şivanê Kurmanca, Erebê Şemo, Novel, Kurdish Novel, Soviet Union, Technique, Theme.Erebê Şemo di edebiyata Kurdî da wek pêşengê romanê tê qebûlkirin û ŞivanêKurmanca ya di edebiyata Kurdî da wek romana ewil tê pênasekirin nivîsiye.Armanca vê tezê ew e romana Şivanê Kurmanca ya Erebê Şemo ya di edebiyataKurdî da wek romana ewil tê qebûlkirin li gor taybetiyên cureya romanê ji hêla teknîk ûmijarê va analîz bike.Tez ji xeynî destpêk û encamê ji du beşan pêk tê. Di destpêkê da wek cureyekeedebiyatê qala derketin û pêşvaçûna romanê tê kirin û di edebiyata Kurdî da derketinaromanê, taybetiyên wê yên bingehîn û sedemên vê rewşê bi awayekî giştî hatiyenirxandin.Di beşa yekem da derheqê heyama Erebê Şemo û xebatên li Yekîtiya Sovyetanhatine kirin, jiyan, nêrîna edebî û berhemên Erebê Şemo da agahî hatine dayîn.Beşa duyem ji hêla teknîk û mijarê va ji analîzkirina romana Şivanê Kurmancapêk tê. Di vê beşê da Şivanê Kurmanca ji hêla vebêjer, honandina bûyerê, leheng,zeman, mekan û ziman û şêwazê va li gor taybetiyên teknîkî yên romanê hatiyeanalîzkirin û teknîka vegotinê ya di romanê da hatiye eşkerekirin. Di vê beşê da wekmayîn mijarên di Şivanê Kurmanca da derdikevin pêş bi mînakên di romanê da hatineşirovekirin.Di encamê da piştî lêkolîn û analîzên li ser Şivanê Kurmanca tespîtên derketineholê hatine destnîşankirin.Peyvên Sereke: Şivanê Kurmanca, Erebê Şemo, Roman, Romana Kurdî, YekîtiyaSovyetan, Teknîk, Mijar. 121

Bu tez çalışması Iraklı Kürtlerin siyasi ve ekonomik beklentileri ile sürdürdükleri statü arayışının dönüşümü üzerinde durmakta ve söz konusu arayışın güç ve uluslararası sistemdeki siyasi yapıyla ilişkisini ele almaktadır. Tarihsel olarak egemenlik arayışında olan Kürtlerin, statü arayışında kendilerini yönetmek amaçlı Birinci Dünya Savaşı'nın ardından başlamak üzere inişli çıkışlı bir eğilim içinde oldukları görülmektedir. Kürtlerin İkinci Dünya Savaşı sonrası ve Soğuk Savaş dönemiyle beraber siyasallaşan, Körfez Savaşları ve Irak'a yönelik müdahalelerle özerk yapılarını de facto kurumsallaştıran ve federe bir yapı ile de jure hale kavuşturan süreçleri irdelenmektedir. Buradan yola çıkılarak uluslararası siyasal yapı ve güç çerçevesinde siyasi ve ekonomik beklentilerini şekillendiren Kürtlerin statü arayışında bağımsızlık elde etme uğraşları iç ve dış faktörlerin etkisi boyutundan incelenmiştir.Bu kapsamda çalışmanın odak noktasını `Irak'ın mevcut durumundan ve uluslararası yapıdan hareketle Irak'ın kuzeyinde bağımsız bir siyasi yapı kurulabilir mi?` sorusunun yanıtı oluşturmakta ve bunun önündeki imkân ve kısıtlar sorgulanmaktadır. Kürtlerin siyasi ve ekonomik beklentilerle sürdürdükleri statü arayışında bağımsızlık uğraşında oldukları, bunun tarihsel bir dönüşümden geçtiği ve her geçen gün güçlenmeleri ile beraber bağımsızlığa yönelik adımlar atacakları öngörülmektedir. Ancak bu arayışın nasıl sonuçlar ortaya çıkaracağı bölgesel ve küresel şartlar ışığında uluslararası siyasal yapıya bağlı olduğu söylenmektedir. Çalışmada uluslararası yapıdaki güç dengesinin etkisinde şekillenen Kürtlerin bağımsızlık hedefli statü arayışı bilimsel perspektifle ele alınırken bu süreçte jeopolitik konum, ekonomi ve enerjinin rolünü değerlendirmek açısından neo-realist perspektifle ekonomi politik gelişmelerin değerlendirilmesi yapılmaktadır. In this thesis, Iraqi Kurds' political and economic expectations and the transformation of their search for status is considered and the relation of this search to the power and political structure of the international system is evaluated. It is observed that the Kurds, historically in pursuit of sovereignty, have shown shifting tendencies following the First World War towards self-determination. The politicization of Kurds after the Second World War and throughout the Cold War period, the de facto institutionalization of their autonomous structure during the interventions in Iraq in the Gulf Wars, and the de jure actualization of their status through a federal structure is examined. Based on this, the present study examines Kurds' pursuit of independence in their search for status-in the framework of international politics and power-through the dimension of internal and external factors.In this context, the main focus of this study is to answer the question of whether it is possible to establish an independent structure by using the current situation in Iraq and the international sphere, and the opportunities and restrictions facing it are questioned. The study contends that Kurds are after independence through the status search they conduct with political and economic expectations, that this is a historical transformation, and foresees that they will take steps towards independence through the strength they gain day-by-day. However, it is stated that the results of this search will depend on the international political structure in light of regional and global conditions. In the study, while Kurds' search for status with the aim of independence is considered from a scientific perspective, geopolitical location and the roles of economy and energy are also evaluated through a neo-realist perspective that also considers political economy developments. 320

Url: http://usad.selcuk.edu.tr/usad/article/view/100, İnsanlık tarihi savaşlarla özdeşleşmiştir. Halklar sürekli birbiri ile savaşmıştır. Ancak savaşların en yıkıcı olanı iç savaşlardır. İç savaşları en sık yaşayan halklardan birisi Kürtlerdir. Kürtler siyasal anlamda 10. yüzyılda tarih sahnesine çıkmış Şeddadi, Mervani, Hasnevi, Revadi ve Annazi gibi küçük hanedanlar kurmuşlardır. Ancak Kürt hanedanların hemen hemen tamamı hanedan ve aşiretler arasındaki çatışmadan zayıflamış veya yıkılmışlardır. Selçuklular ve Kürtler 11. yüzyılda karşılaştıklarında Kürt hanedanların çoğu siyasal anlamda bağımsız değil, Şii Büveyhoğullarına bağımlıydı. Selçuklular Büveyhoğullarını yıkınca Kürt emirlikler, Selçuklu hâkimiyetine girmişlerdir. 1501 yılından itibaren Safeviler, Kürt coğrafyasının tamamını (Anadolu ve Irak dâhil) işgal etmiş ve Kürt emirlikleri yıkmıştır. İdrisi Bidlisi, Safevilere karşı Yavuz Sultan Selim’den yardım istemiştir. 1514 yılından itibaren Anadolu ve Irak’taki Kürt emirlikler, Osmanlı hakimiyetine girmiş ve Kürt hükümeti ve Ekrad sancakları adıyla yönetim birimleri kurulmuştur. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti Kürt emirlikleri yıkıp merkeziyetçi yönetim kuruncaya kadar Kürtler yarı özerk bir şekilde Osmanlı Devleti’ne bağlı olarak yaşamışlardır. Ancak aşiretler kendi aralarında sürekli savaşmıştır. 19. yüzyılda Kürt emirler kaybettikleri siyasal gücü yeniden kazanmak için Osmanlı Devleti’ne karşı isyanlar çıkarmışlardır; Kör Muhammed Paşa, Bedirhan Bey, İzzeddin Şir ve Şeyh Ubeydullah isyanı gibi. Bu isyancılar da öncelikle rakip Kürt aşiretlere ve mirlere saldırarak Kürtler arasında tekrar iç savaş çıkarmıştır. Bu isyanlar rakip Kürt emirlerin Osmanlı Devleti’ni desteklemesi sonucu bastırılmıştır. Kürtler tarihleri boyunca iç savaşı sıkça yaşamış bir halktır ve Kürtler arasında iç savaşlar halen yaşanmaktadır. Ancak bazı Kürdolog ve Kürt milliyetçileri bu önemli gerçeği görmezden gelerek Kürt hanedanların yıkılışından sürekli Türkleri (Selçuklu- Osmanlı) sorumlu tutmuşlardır. Hâlbuki Kürtlerin tarihi Kürt emir ve aşiretlerin birbiriyle savaşından ibarettir., History of humankind has always been associated with wars. Different nations have always fought with one another. However, the most destructive kind of the wars is civil wars. One of the nations who has gone through civil wars the most is Kurds. In the political sense, Kurds appeared in the history in the 10th century and founded small dynasties such as Seddadi, Mervani, Hasnevi, Revadi and Annazi. Yet, almost all of the Kurdish dynasties have been weakened and destructed because of the conflicts amongst the dynasties and tribes. When Seljuks and Kurds first encountered in 11th century, majority of the Kurdish dynasties were not politically independent but rather dependent on the Buveyhogullari. When Seljuks defeated the Buveyhogullari Kurdish emirates entered into the rule of Seljuks. Since 1501 on, Safevis invaded all of the Kurdish geography (including Anatolia and Iraq) and demolished the Kurdish emirates. İdris-i Bitlisî sought help from Yavuz Sultan Selim against the Safevis. From 1514 on, the Kurdish emirates in Anatolia and Iraq entered under the reign of Ottomans and special cabinets were founded for Kurds. Up until the 19th century when the Ottomans demolished the Kurdish emirates and found a centralized government, Kurds were dependent on the Ottoman Empire in an autonomous way. However, Kurdish tribes were always in a fight with each other. In the 19th century Kurdish emirates rebelled against the Ottoman Empire in order to regain the political power they lost such as Kor Muhammed Pasha Rebellion, Bedirhan Bey Rebellion, İzzeddin Sir Rebellion, and Sheikh Ubeydullah Rebellion. These rebellions caused a Kurdish civil war by attacking their rival Kurdish tribes and emirates and were suppressed after the rival Kurdish emirates supported the Ottoman Empire. Kurds are a nation which has been through numerous civil wars and there is still a civil war going on amongst the Kurds. However, Kurdologs and Kurdish nationalists choose to ignore this fact and hold the Turks (Seljuks, Ottomons) for their demolishment while Kurdish history consists merely of Kurdish emirates and tribes constantly fighting each other.

Bu çalışmada Kürt edebiyatının önemli şahsiyetlerinden olan Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde kullandığı edebi sanatlar üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Çalışma giriş, yöntem ve bulgular, sonuç ve öneriler olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, klasik Kürt edebiyatı, klasik Kürt edebiyatının temsilcileri, Mela Ehmedê Cizîrî'nin hayatı ve edebî kişiliği Mela Ehmedê Cizîrî'nin Divanı ve Divan Edebiyatındaki yeri Mela Ehmedê Cizîrî'nin kişiliğinde klasik Kürt edebiyatı ile klasik Türk edebiyatının karşılaştırılması ve bu çalışmanın klasik Türk edebiyatına katkısı belirtilmiştir. Sonrasında edebi sanatlarla ilgili edebiyat destekli bilgiler Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde yer alan örneklerle verilmeye çalışılmıştır. Sonra alan yazıntaraması yapılarak Mela Ehmedê Cizîrî ve edebi sanatlar üzerinde yapılan çalışmalara değinilmiştir. Yöntem kısmında çalışmada tutulan yol, evren ve örneklem, verilerin toplanması ve analizi üzerinde durulmuştur. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Bu modelle geçmişte var olan ya da var olmaya devam eden olgu ve olaylar ortaya çıkarılmaya çalışılır. Verilerin toplanmasında ise doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Veriler içerik analizi yoluyla analiz edilerek bulgular elde edilmeye çalışılmıştır.Tezin sonunda bir ek verilmiştir. Ek'te bulgular sunulmuştur. Bulgular kısmında Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde bulunan edebi sanatlar tek tek incelenmiş ve örneklerle açıklanmıştır. Edebi sanatlar tespit edilirken gerekli yerlerde bu sanatların işaret ettiği olaylarla ilgili bilgiler sunulmuştur. Çünkü Divan edebiyatı geleneğinde kullanılan sanatların arka planında o sanatın içerdiği bir olay ya da olgu var olabilir. Bu yolla Mela Ehmedê Cizîrî'nin gazellerinde işaret edilen bazı olaylara da ulaşılabilir. Bu çalışmayla, Divan Edebiyatı geleneğinin içinde yer alan Mela Ehmedê Ciziri'nin gazelleri incelenerek Kürt edebiyatı ve Türk Edebiyatı alanına bir nebze de olsa katkıda bulunmaya çalışılmıştır. Çünkü Mela Ehmedê Cizîrî ve eseleri Divan Edebiyatı, bilhassa Kürt edebiyatı için bir anahtar konumunda olduğu düşünülmektedir. Mela Ehmedê Cizîrî Kürt edebiyatı araştırmacıları bazen de Türk edebiyatı araştırmacıları için alanda bilinmesi gereken bir edebi kişilik niteliğindedir. Çünkü Osmanlı İmparatorluğu içinde geniş bir tebaayı barındıran ve bu tebaanın birbiriyle etkileşim içinde olduğu milletler bütünüydü. Bütünü görebilmek için parçaların varlığından haberdar olmakla mümkündür. Kaldı ki Divan edebiyat kalıbıyla, aruz vezniyle ve mazmunlarıyla farklı dillerde yazılmış alsa dahi bir birliktelik göstermektedir. Bu çalışma yukarıda saydığım nedenlerden dolayı sadece Kürt edebiyatına değil aynı zamanda Türk edebiyatına da katkı sağlayacaktır. Mela Ehmedê Cizîrî ve edebi kişiliğini çözmeye çalışmak Kürt edebiyatı sahasında önemli sayılacak bir bilgi ve birikime adım atmakla eşdeğerdir. Son olarak çalışmada elde edilen sonuçlar üzerinde durularak kullanılan sanatlardan hareketle Mela Ehmedê Cizîrî'nin edebi şahsiyeti ve sanatların ilişkisine değinilmiştir. Öneriler kısmında ise konu ile ilgili araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Kürt Edebiyatı, Mela Ehmedê Cizîrî, Mela Ehmedê Cizîrî'nin Gazelleri, Edebi Sanatlar. In this study of important Kurdish literature is the literary use of the Ode to Mela Ehmedê Cizîrî they tried to wind down on art. Study introduction, method, results, conclusion and recommendations consists of four main sections. In the introduction, Classical Kurdish literature, Classic representatives of Kurdish Literature, Mela Ehmedê Cizîrî's life and literary personality, Mela Ehmedê Cizîrî Board and Divan Literature in, Mela Ehmedê Cizîrî personality comparison of classical Turkish Literature with Classical Kurdish Literature and the contribution of classical Kurdish literature of this study. After that, the information about the literary arts literature supported with examples of Ode in Cizîrî attempts. Method study on the part of the road is maintained, the universe and sample, data collection and analysis are emphasized. Study of screening model. I have in the past, this particular model or that continue to exist in the case and an indication that exposes events. If a document review data collection method used. The data is analysed through content analysis findings tried to be. Results portion of the Mela Ehmedê Cizîrî'lyrics he examined one by one the literary arts in and explained with examples. Literary arts is being identified wherever necessary, this art point of information about events. Because Divan literature, in the tradition of art used in the back ground of it have an event or phenomenon that is contained in art. In this way, Mela Ehmedê Cizîrî lyric pointed to some event in. This work of Divan Literature tradition of Mela Ehmedê Cizîrî lyrics can be determined by examining the Kurdish literature and Turkish literature even if we tried to contribute a little bit. Because Mela Ehmedê Cizîrî and his arts are one key to the Divan Literature, in particular is thought to be in the position of Kurdish literature. Mela Ehmedê Cizîrî; Kurdish literature researchers sometimes need to know in the area for the Turkish literature researchers is a literary personality. Because the Empire of Osmanlı, in a wide range of nation and this is the interrelated subjects interact with an old plane tree branches as a whole. To see the whole being much aware of parts is possible. Besides, Divan literature mold, measure of Prosody and notion even if written in different languages with this work not only for the reasons enumerated above Kurdish Literature at the same time Turkish literature will contribute, too. Mela Ehmedê Cizîrî and literary personality, try to resolve a significant information in the field of Kurdish literature and knowledge without contemplation can be equivalent steps. Finally, the results obtained in the study of art of motion used with emphasis on Mela Ehmedê Cizîrî of literary personality and art of the relationship. Suggestions made suggestions about the subject is.Key Words: Kurdish Literature, Mela Ehmedê Cizîrî, Mela Ehmedê Cizîrî Lyrics, Literary Arts. 269

Soran bölgesi, Irak’ın kuzey doğusunda yer almakta olup, doğusunda İran, batısında Behdinan bölgesi bulunmaktadır. Sorân Emirliği, İsa Bey b. Kulûs tarafından tahminen miladi XII. yüzyılın sonunda kurulmuştur. Emirliğin 650 yılı bulan tarihinde, 24 Emir ve Hânzând adında bir Emire hüküm sürmüştür. Sorân Emirliği, 1514 yılında İranlılarla yapılan Çaldıran Savaşı’ndan sonra Osmanlıya bağlılığını sunan Beyliklerden birisidir. Sorân Emirliği, 1830'da Osmanlı'dan bağımsızlığını ilan etmişse de 1835'te Osmanlı Devleti tarafından hakimiyetine son verilmiştir. Sorân emirleri yönetim merkezi olarak Harîr, Şaklâve, Halîfân, Divîn ve Râvendûz gibi şehirleri tercih etmişlerdir. Sorân Emirliğinin son merkezi ise Rewanduz olmuştur. Osmanlı idari taksimatında Musul Vilayeti’nin Kerkük (Şehrezor) Sancağı sınırları içerisinde kalan Sorân Emirliğinin toprakları, siyasi ve askeri şartlara göre genişlemekte veya daralmaktadır. Seydî b. Şah Ali Bey döneminde Emirlik, Erbil, Musul ve Kerkük’ü de içine alacak şekilde genişlemiştir. Büyük Muhammed Paşa döneminde ise Emirliğin sınırları Mardin’den Beşder’e ve Mahmûr’dan Râvendûz kasabasına kadar uzanmıştır. 1813 yılında Mustafa Bey, Emirlikteki şeyhler, âlimler ve kumandanların huzurunda yönetimi kardeşi Emir Muhammed Bey (ö. 1837) bırakmıştır. Anahtar Kelimeler : Irak, Musul Vilayeti, Kerkük Sancağı, Kürtler, Rewanduz, Erbil. Sorân is situated in the northern eastern part of Iraq, its boundaries from the east is Iran and the west is Bahdinan region. The Imara of Sorân was established in the end of 12th century AD. It was established by Essay Pasha b. Kollos, one of the emperors. The Imara's extended 650 years. The Amirs, the princes, are 24,one succeeded the other. The Imara becomes one of states of the Ottoman Empire in 1514, especially after the famous battle Jaldiran with the Persia at that time . In 1830 the Imara declared its independence, but in 1835,the rule of this empire ended. In 1830the Imara declared its independence, but in 1835,the rule of this empire ended. The ruling cities of the Imara are Harir, Shaklawa, Khakiffan and Rawandooz is the capital. The boundaries of the Imara include Erbil and a part of Kirkuk which had been a part of the province of Mosul according to the Ottoman division. The Imara extended, depending on the political situations and time as well. In 1813 Mustafa Bag, one of the emperors, gives the throne to his prince Mohammad Pasha al kaber who died in 1837. Key Words : Iraq, Mousul wilayet, Karkuk sanjaq, Kurds, Erbil, Rawanduz.

Bu çalışmamızda Kürt anonim halk ebebiyatı nazım türlerinden biri olan heyranoklar üzerinde durulacaktır. Girişte kısaca kültür ve çeşitleri, halk bilimi ve halk biliminin tarihi gelişimi; halk edebiyatı, halk şiirinden bahsedilecek ve Kürt anonim halk şiiri türleri sıralanacak. Birinci bölümde heyranokun tanımı yapılıp, heyranoklar üzerine yapılan çalışmalardan bahsedilecek. Sonra, heyranokların icrasında ve günümüze ulaşmasında Kürt kadının rolü değerlendirilecek. İkinci bölümde heyranoklar bilimsel bir çerçevede mercek altına alınacak. Kültür, folklor ve edebiyat bilimlerinin yöntemleriyle tür ve şekil yönünden; içerik, dil ve üslub yönünden; edebi sanatlar ve varyant yönünden incelenip analiz edilecek. Ekte ise sahada toplanan heyranoklara yer verilecek. Ayrıca tezin son kısmında sözlükçe verilecek. This thesis is concerned with the 'heyranok', a genre of folk literature verse. In the introduction, culture and its variants, folklore, folk literature and folk poetry will be discussed; and following this, examples of Kurdish anonym folk poetry will be sorted. Subsequently, in the first part of the thesis, a definition of a heyranok will be given and other studies on heyranoks will be mentioned. Then, the role of Kurdish women in the creation and the development of heyranoks will be evaluated. In the second part, heyranoks will be analysed from a scientific perspective. Culture, folklore and literature, in their various genres and forms, will be analyzed in terms of content, language and style, and in terms of the literary arts and their variants. In the appendix, the heyranoks collected from the field work can be found. A glossary can also be found here. 141

The root of Kurdish problem goes back to late Ottoman era mid-1800s while has gained momentum and its scope widened with the establishment of the Republic of Turkey in 1923. In the last 28 years, the conflict has been full of violence and its intensity has always been source of fears among the society in Turkey. It has been one of the most violence conflicts in the world in the last three decades when more than 40 thousand people lost their life. Kurdish conflict today, is considered by the Heidelberg Institute for International Conflict Research (HIIK) as a severe crises or a limited war. Kurdish problem, similar to other international political conflicts, is like an iceberg: what you see at the top is a small part of the conflict, but beneath what you get are perceptions, interests, values, culture, attitudes, needs, expectations, assumptions, suspicions, suppressions. This article analyzes the conflict in detail with its historical background, social, economic, cultural and political reasons, dynamics and actors, factors and elements that led the conflict escalation. In the last part, it focuses on policy proposal for resolution and argues that Kurdish problem is in a process of resolution yet there is a long way to go., Kürt sorununun kökleri Osmanlı’nın geç dönemlerine 1800’lere dayanmasına rağmen, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla hız kazanmış ve kapsamı genişlemiştir. Son 28 yılda bu çatışma, şiddet içermekte ve yoğunluğu Türkiye toplumunda ciddi bir korkunun kaynağını oluşturmaktadır. Son 30 yılda 40 binden fazla insanın hayatını kaybettiği dünyanın in çok şiddet barındıran çatışmalaından biri olmuştur. Heidelberg Uluslararası Çatışmaları Araştıma Enstitüsü (HIIK) tarafından Kürt sorunu şiddeetli bir kriz ya da sınırlı bir savaş olarak tanımlanmaktadır. Diğer benzer uluslararası siyasi çatışmalar gibi, Kürt sorunu da tıpkı bir aysberge benzer: Görünen çatışmanın ufak bir kısmıdır, fakat altında algılar, çıkarlar, değerler, kültür, davranışlar, ihtiyaçlar, varsayımlar, kuşkular ve baskılar var. Bu makale, tarihi arka planıyla, sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi nedenleriyle, dinamik ve aktörleriyle, çatışmayı tırmandıran tüm factor ve unruları analiz etmektedir. Son bölümde, çözüm önerileri üzerinde durmakta ve Kürt sorununun bir çözüm sürecinde bulunduğu, fakat gidilecek çok da yol olduğunu ileri sürmektedir.