Search

XX. yy.'da Türk Mûsikîsinin beste ve icra alanında yetişmiş en önemli sanatkârlardan birisi de Hâfız Amir Ateş'tir.Dinî bir ortamda yetişmesi ve aynı zamanda babasının hâfız olması kendisinin de hâfızlık yolunda ilerlemesine vesîle olmuştur. Erken yaşlarda beste yapmaya başlayan Amir Ateş, gençlik yıllarında beste çalışmalarına hız vermiş ve bu alanda kendini geliştirmiştir. Daha çok şarkı bestelemekle birlikte bazı besteleri günümüzde en çok okunan eserler arasındadır. Amir Ateş'in diğer bir özelliği de mevlîdhanlıktır. Bu alanda da kendisini yetiştirmiş ülkemizde ve dünyada adından söz ettirmiştir. Amir ateş besteleriyle, yaşantısıyla sanat duruşuyla kendisinden sonra bu alana ilgi duyanlara güzel bir miras bırakmıştır. İki bine yakın bestesi ile mûsikî alanında rüşdünü ispatlayan ve gelecek nesillere bu emaneti teslim eden Amir Ateş, toplum nazarında da hakettiği yeri bulmuştur. İnsâni vasıflarındaki güzellikler yanında icralarındaki düzgün tavrı, eserlerine de yansımış ve Türk Mûsikîsi alanına adını yazdırmayı başarmıştır.Amir Ateş'in hayâtını, sanatını, mevlîd-i şerîf tavrını ve bestelerini içine alan çalışmamız; giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Özellikle hakkında yapılan röportajlarla Türk Mûsikîsindeki konumu daha net tesbit edilmeye çalışılmış ve hatıralarla tezyin edilmiştir. Doğumundan itibaren yaşamını özetlemeye çalıştığımız bu çalışma; kendisi ile alakalı çalışma yapmak isteyenlere yol göstermek açısından önem taşımaktadır.ANAHTAR KELİMELER: Amir Ateş, Klasik Türk Mûsikîsi, DinîMûsikî, İcrâ, Tavır, Bestekârlık. Hafiz Amir Ateş is one of the most prominent figures of Turkish Music in 20 th century in both fields, composition and singing performance.Raised in a religious environment he became an hafiz just like his father. He started musical composition in an early age and he worked later on in order to improve this talent much more. His compositions, especially those ones called sharqî, have attracted a large attention among the musicians and audience.Another characteristic of Amir Ateş is that he is a competent and well-known mevlidhân (reciter of mawled which is a special kind of poem written for celebration of the Prophet Muhammad's birth and praising him). Ateş inspired young generation not by his musical works only but by his life and well-respected personality also. Proving his musical genius by more than 2000 compositions, Ateş has reached such a large respect in society.This thesis dealing with Ateş's life, musical contributions, along with his style of mawlid reciting and compositions, consists of five chapters. It is largely based on the interviews carried out with himself and some other people know him well.This thesis in which we tried to sum up his life story would be important for those ones who want to study on him from different facets.KEY WORDS: Amir Ateş, Classical Turkish Music, Religious Music, Musical Performence, Musical Style, Composition. 263

ÖZETBURSA YEŞİL CAMİİ ÇİNİ TEZYİNÂTIBursa Yeşil Camii yapıldığı dönem içerisinde, insan elinden çıkabilecek tüm becerilerin değişik malzemeler üzerine yansıtıldığı bir eser olmuştur. Cami, asıl şöhretini tezyinâtından, özellikle de inanılmaz kalite ve zenginlikteki çini kaplamalarından almıştır. Günümüze kalan çini bezemesiyle Yeşil Cami, Osmanlı mimarisinin Edirne Çağı ve Klasik Devir öncesi meydana getirdiği en zengin süsleme programıdır. Yapının tasarımına eş nitelikte önem arz eden çini bezemesiyle cami, Bursa üslûbunun en görkemli şaheseri sayılmıştır. Tezin ana konusunu çini bezemelerde kullanılan teknik, motifler ve motiflerin meydana getirdiği kompozisyonların ayrıntılı çözümlenmesi oluşturmuştur. Selçuklu devrinde sıkça kullanılan mozaik çini tekniğinin devam ettirilmesinin yanı sıra, renkli sırlı çini tekniğinde üretilen çinilere ilk olarak bu külliyede rastlanıldığı ortaya konulmuştur. Ayrıca camide yer alan çini kompozisyonlarda rûmî üslûbunun hatayî üslûbu ile birlikte kullanılması ve bunun zamanla Erken Devir Tezyinâtı’na özgü bir nitelik olarak yer edinmesi dikkati çeken diğer bir husus olmuştur. Çalışmamızın en önemli bölümünü, tarafımızdan çekilen fotoğraflar ve bu fotoğraflar üzerinden hareketle CorelDRAW X5 programı ile çizilen kompozisyonlar ve kompozisyon çözümlemeleri oluşturmaktadır. Çalışmamızda ortaya konulan tüm bulgular neticesinde, Yeşil Cami’deki çini bezeme, teknik ve kompozisyonların Türk çini sanatında görülen düzenli ve sürekli gelişimin en önemli göstergesi olduğunu söyleyebiliriz.Anahtar Kelimeler: Yeşil Cami, Bursa, Çini, Tezyinât.ABSTRACTTILE DECORATION OF BURSA GREEN MOSQUEBursa Green Mosque is a work of art which reflects on various materials all the skills that human beings were capable of at the time that it was built. The mosque has gained its actual reputation from its decoration and especially from the tiles of incredible quality and richness. With its tile decoration reaching the present day, Green Mosque has the richest ornament program that the Ottoman architecture produced before the Edirne Period and Classical Period. It has been considered the most spectacular masterpiece due to its tile decoration which is as important as the building’s design. The main subject consists of the detailed analysis of the techniques, patterns and the pattern compositions that are used in tile ornaments. In addition to the continuation of the mosaic tile technique that was frequently used in Seljukian period, it is stated that tiles which are produced using colored glazed tiles are first seen in this mosque complex. It is also another remarkable point that rumi style and hatayi style are used together in the mosque’s tile decorations and that in time it became a feature exclusive to Early Period Decoration. The most important part of our study is composed of the photographs taken in person and the compositions and composition analyses drawn using CorelDRAW X5 based on these photographs. In consequence of all the findings presented in our study, it can be stated that the tile ornaments, techniques and compositions of Green Mosque are the most important indicators of the regular and constant development in Turkish tile art.Keywords: Green Mosque, Bursa, Tile, Decoration.

ÖZETRAST MUĞAMI ÇERÇEVESİNDE AZERBAYCAN MUĞAM KAVRAMIMuğam formu, çeşitli müzikal yöntem ve doğaçlama teknikleriyle icra edilen yaklaşık 14 hisseden oluşan bir müzik formudur. Bu konu, Rast Muğamı çerçevesinde, müzikal açıdan notasyonlarıyla ortaya konmak suretiyle anlatılıp, muğam kavramı açısından da ayrıca ele alınmıştır. Muğam eğitimi ve doğaçlama teknikleri sistematik müzikoloji düşüncesi içerisinde sistemleştirilip, çeşitli metodolojik yöntemlerle anlatılıp öncelikle Türkiye, daha sonra Dünya müzik kültürüne kazandırılması hedeflenmektedir. Bakü’de gerçekleştirilen alan araştırması neticesinde, Rast Makamı çerçevesinde Muğam formu hakkında yazılan rehber bir araştırmadır. Muğamlar konusunda hiç fikri olmayan birinin bu kitap ile muğam icra edebilecek duruma gelebilecek şekilde, eğitim metotları düşünülerek plan yapılmıştır.Bu araştırma, araştırmacılara, Doğu ve İslam Medeniyeti Mûsikîsi kültürüne ilgi duyanlar ve merak edenler, eğitimcilere ve şan tekniklerine ilgi duyanlara hitap etmektedir. ABSTRACTTHE CONCEPT OF THE MUGHAM WITHIN THE FRAMEWORK OF AZERBAIJAN RAST MUGHAMMugam is a musical form consisting of approximately 14 parts and performed through various musical methods and improvisation techniques. Within the framework of Rast Mugham, this subject will be explained in terms of both musical and mugam concepts. This can be achieved through systematization within systematic musicology views and an explanation using various methodological methods. The result of the field study conducted in Baku is the basis of this reference work about the Mugham form within the framework of Rast Maqam. This paper will allow a person without any knowledge of magams will be able to perform the mugam modal system. The target audience of this book is; researchers, individuals with interest in and curiosity about oriental music, educators, individuals interested in literature, instrumental and vocal improvisation techniques.

ÖZETERKEN DEVİR İSLAM MİMARİSİNDE BEYTÜ’L-MÂL (HAZİNE) BİNALARIMedine şehir devleti kurulduktan sonra fakir, kimsesiz muhtaçların ihtiyaçlarının ve kamu giderlerinin karşılanması için oluşturulan bir kurum olan beytü’l-mâl bu çalışmada fizîki mekân bakımından incelenecektir.Kaynaklara göre Mescid-i Nebî’de iki katlı bir odanın üst katı beytü’l-mâl olarak kullanılmaktaydı. Burada gıda maddeleri, silahlar ve bazı eşyalar muhafaza edilmekte ve bunlar bir süre sonra ihtiyaç sahiplerine dağıtılmaktaydı. Bu uygulama erken devir İslam devletlerine de örnek olmuş, özellikle Emevîler devrinde farklı bölgelerde inşa edilen ulu camilerin avlularına betü’l-mâl binaları da yapılmıştır. Devletin gelirleri merkezî ve güvenilir olması açısından ulu camilerdeki bu mekânlarda toplanmış ve buradan ihtiyaç sahiplerine dağıtılmıştır.Erken dönem ulu camilerinde bulunan bu küçük beytü’l-mâl binaları genellikle sütunlar üzerinde yükselen, altı havuzlu, kubbeli yapılardır. Şam Ümeyye Camii, Hama Ulu Camii, Amr b. Âs Camii avlularında bulunan ve bugün de görebildiğimiz beytü’l-mâl binaları ile varlığını kaynaklardaki rivayetlerden veya planlardan öğrenebildiğimiz Harran Ulu Camii ve Azerbaycan Barda Ulu Camii avlularındaki beytü’l-mâl binaları bu tipe örnektir. San’a Ulu Camii avlusundaki kareye yakın dikdörtgen biçimindeki kubbeli beytü’l-mâl binası da farklı bir örnektir. Kurtuba Ulu Camii’ndeki beytül-mâl ise caminin avlusunda olmayıp mihrabın iki yanındaki odalardan soldakidir. Bu da ulu cami bünyesinde oda şeklinde mevcut olan bir beytü’l-mâl örneğidir.Çalışmanın katalog bölümünde bu beytü’l-mâller dönem, yapı, şekil ve tezyînî unsurlar açısından incelenmiştir. Bunun sonucunda, erken devir İslam devletlerinde ulu camiler bölgenin aynı zamanda idari merkezi olduğundan beytü’l-mallerin de buralarda muhafaza edildiği görülmüştür. Bu beytü’-mâl binaları yapı ve şekil bakımından farklılık arzetmekte olup genel olarak iki grupta toplanabilirler:1) Erken devir ulu camilerin avlularında bulunan beytü’l-mâl binaları; Şam Ümeyye Camii, Hama Ulu Camii, Amr b. Âs Camii, Harran Ulu Camii ve Azerbaycan Barda Ulu Camii avlularındaki beytü’l-mâl binaları. 2) Erken devir ulu camilerin bünyesinde oda şeklinde bulunan beytü’l-mâller; Mescid-i Nebî ve Kurtuba Ulu Camii beytü’l-mâlleriABSTRACTBAYT AL MAL ( TREASURY) BUILDINGS IN EARLY MUSLIM ARCHITECTUREIn this study, the institution of bayt al mal will be scrutinized in terms of physical site. It was founded after the establishment of city of Madina in order to meet the needs of poors and orphans as well as to supply the public expenditure.According to written sources, the second floor of two layered building in Masjid Nabi was used as bayt al mal. Some food stuff, guns, and certain things were stored there and distributed to poors after a while. Such practice became an instance for other states of Early Islamic period. Particularly, number of bayt al mal was established in the yards of great mosques in different places at the period of Umayyad. Due to being centralized and safe, state revenue was collected in those buildings and delivered to whoever needed. These buildings which were founded in the yards of great mosques in early Islamic period, were domed and supported on columns. There were generally pools under them. These buildings in Umayyad Mosque of Damascus, Hama Great Mosque, and the Mosque of Amr b. As are examples of them which can be still seen today. There are some other example that can be known from the accounts and plans in sources such as in Harran Great Mosque and Azerbaijan Barda Great Mosque. The rectangular bayt al mal building of San`a Great Mosque is different type of example of them. The Bayt al Mal of Cordoba Mosque is not in the yard of mosque but there are rooms adjacent to Mihrab, the left one is bayt al mal building. This is an example that is present like room shape in the great mosques.,In the section of catalogue of this study, bayt al mal buildings will be examined with respect to period that they were built, structure, shape, and ornamental elements. As a result of that, the buildings of bayt al mal were placed in the yards of great mosques because the great mosques were the administrative centre of state in early Islamic period. These buildings are diversified in terms of structure and shape, but they can be categorized into two:1) The buildings of bayt al mal in the yards of great mosques in early Islamic Period: Umayyad Mosque in Damascus, Hama Great Mosque, Amr b. As Mosque, Harran Great Mosque and Azerbaijan Barda Great Mosque2) Room shaped buildings in the complex of great mosques in early Islamic Period: Masjid Nabi, Cordoba Great Mosque

Arşiv Belgeleri Çerçevesinde XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı Sarayının Sanatı HimayesiÖ Z E T XIII. asrın sonunda dağılan Selçuklu Devleti’nden sonra bir uç beyliği olarak kurulan Osmanlı Devleti, XV. ve XVI. asırlarda üç kıtaya yayılarak bir cihan devleti haline gelmiştir. Geçirdiği bu süreçte idarî, askerî ve ekonomik güçlenmeye paralel olarak sanat alanında da güçlenmiş, özellikle XVI. asrın ortalarından itibaren sanatta Osmanlı üslûbundan söz edilir olmuştur. Bu üslûbun oluşmasında en büyük pay şüphesiz Osmanlı sarayı dolayısıyla sultandır.İslam ve Orta Asya Türk geleneğini mecz eden Osmanlı sultanı, sâhibü’l-mülk vasfı ile bütün tebaanın hâmîsi olmuştur. Buna bağlı olarak sanatçılar da sultanın bu vasfından istifade etmişler ve sultanın himayesine girmek için genellikle yüksek kültüre sahip olan sultan sarayları çevresine girmeye çalışmışlardır. Sultan saraylarından sonra sanatkârların, şehzade vilayetlerinde ve merkezde sultanın çevresinde yer alan sadrazam, şeyhülislam, nişancı gibi yüksek düzey devlet ricalinin konakları da kendilerine himaye aradıkları ortamlar olmuşlardır.Sanatkârlar, sultanın himayesine girmek için saraya hediye takdim ederler. Bunun için cülusları, bayramları, mevsimleri, doğumları, düğünleri, ölümleri, sultanların inşa ettirdikleri külliyelerin küşâd merasimlerini kısaca her şeyi bir vasıta bilirlerdi. Hatta günlük ihtiyaçlarını dahi başta şairler olmak üzere takdim ettikleri eserlerde doğrudan dile getirdikleri gibi îma yoluyla da ifade ederlerdi. Maddî destek, maaş cinsinden düzenli olarak verilen mevacip denilen üç aylık maaş ile bayramlar vesilesiyle bir nevi bugünkü terminolojide ikramiye diyebileceğimiz tarzdan toplu para verilmesidir. Bu in’am adı altında bayramlarda verilen ekstra paraların devlet bütçesini meydana getiren Ruznamçe Defterleri’nde yer alması sanatkârın desteklenmesinin resmi oluşunu göstermektedir, denilebilir. Bunların yanı sıra müteferrikalık, divan kâtipliği, defterdarlık gibi payelerin verilmesinin de sanatkârlara ayrı bir ek gelir sağladığı görülmektedir. Bunun yanı sıra elbise, tîmar, gibi aynî adlandırabilecek destekler de bir şekilde sanatkârları maddi açıdan rahatlatmışlar, daha iyi eser meydana getirmelerine neden olmuşlardır.Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi, sanatkâr ve sultan arasındaki himaye ilişkisine ait belgeleri havidir. Sultandan himaye gören sanatkârların başında sultanın sanatçıları ehl-i hıref gelmektedir. Şairler, mûsikîşinaslar ve az da olsa kadın sanatkârlar da XV. ve XVI. asırda Osmanlı sarayından himaye gören sanatkârlar arasında yer almıştır. According to Archives Documants The Sultans’ Art Patronage in the Ottoman Court in the Fifteenth and Sixteenth CenturiesABSTRACTThe Ottomans, who started out as a small border principality after the collapse of the Seljuk state in the thirteenth century, became a strong world empire stretching over three continents in the fifteenth and sixteenth centuries. Together with their administrative, military and economic skills, they also developed their artistic skills, so that we can speak of a distinct Ottoman style beginning with the sixteenth century. Without a doubt it was the court artists who developed this style. The Ottoman sultans, who appropriated both Islamic and Central Asian Turkish traditions, became art patrons, as their title sahib-ül mülk suggested. Artists took advantage of this sultanic duty and tried to enter the courts of the usually very well-educated and cultured sultans. Apart from the sultan’s court, there also developed the minor courts of princes serving as provincial governors and of grand vezirs and other high officials possessing their own mansions, and artists also tried to secure their support.In order to receive the sultan’s patronage, artists presented gifts at the court, on occasions such as processions, religious holidays, births, weddings, deaths and the dedication of new mosque complexes. The artists, and especially the poets, hinted at their own daily needs in the works they presented as gifts. Financial support was given to the artists as regular salary in the form of a sum paid every three months (mevacip)—in today’s terminology, this might be called a bonus. The additional sums of money given on holidays (in’am) were registered in the Ruznamçe Defterleri, showing how an official support system for artists emerged. Furthermore, artists often secured additional income by working as scribes to the council, record-keeper and in other various positions. Also, imperial support in the form of clothing and landholdings made sure that the artists could devote themselves to their craft and produce works of even higher quality.Many documents concerning the patronage relationship between the sultan and the artists have survived in the Topkapı Palace Archives and the Prime Ministry’s Ottoman Archives. The most important among the artists receiving support from the sultan were those belonging to the palace guilds (ehl-i hiref). We also find poets, musicians, and in small numbers even women artists among the craftsmen sponsored by the Ottoman courts of the fifteenth and sixteenth centuries.

TEZ ÖZETİMarmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Anabilim Dalı, İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı yüksek lisans öğrencisi olarak Verda Yünlü tarafından Yrd. Doç. Dr. Nuri Uygun danışmanlığında “İzettin Hümâyi Elçioğlu’nun Eserlerinin Müzikal Analizi” isimli yüksek lisans tezinin özeti:Tezin “Önsöz”ünde, Türk Müziği’nin, yanlış batılılaşma hareketleri doğrultusunda, olumsuz yönde etkilediği üzerinde durulmuş; çalışmada takip edilen ana plan kısaca açıklanmıştır.Tezin “Giriş” kısmında, Lale Devri ile birlikte başlayan batılılaşma hareketlerinin, Türk Müziği Eğitimi veren kurumlar, mûskîşinaslar, Türk Müziği icra eden topluluklar üzerindeki etkilerine yer verilerek zaman içerisinde nasıl değişime uğradıkları anlatılmıştır.I. Bölümde İzzettin Hümâyi Elçioğlu’nun hayatı, mûskîşinaslığı, tasavvufi yönü, Mektepli Mecmuası’ndaki makalelerinin günümüz yazısına çevirisi, eserlerinde kullandığı makam, form ve usûllere yer verilmiştir.II. Bölümde bestekâra ait dini ve la-dini eserlerin listesi verilerek, günümüze ulaşabilen dini ve la-dini eserlerinin müzikal analizi yapılmıştır.“Ekler” kısmında ise İzzettin Hümâyi Elçioğlu’nun kendisine, ailesine ait fotoğraflara, mezar fotoğraflarına, Mektepli Mecmuası’ndaki makalelerinin orijinal metinlerine, İlâhiyat-ı Ken’an adlı eserin H.1341 tarihli baskısına ait mukaddime’nin orijinal metnine ve günümüz yazısına çevirisine ayrıca bu eserde bulunan İzzettin Hümâyi Elçioğlu’na ait eserlerin, orijinal nota örneklerine yer verilmiştir. QUICK SUMMARYTogether counseling helper associate professor doctor Mehmet Nuri UYGUN and high license student Verda YUNLU from the side get ready in the Marmara University Social Science Institute the Theology Native Science Dip the Islam Historical and Arts Science Dip “Izzettin Humayi Elcioglu’s Brow’s Musical Analysis” named high license quick’s summary:In the quick foreword, in it became straight wrong westernization motion Turk music’s be influenced in the negative direction on calm down; was told shortly be followed in quick native program.In the quick entrance part, be given tulip period with together start the westernization’s effect places the motions on the Turk music education institutions, musicology and Turk music Cary out communities and was told how change tell in the time.In the Quick first department, be given the Izzettin Humayi Elcioglu’s life, musicologist, and the Sufism direction, in “The School Magazine” article day writing translation and his blow’s office form and method place.In the second department, be given list composer belong to listen in interest one and religion outside thing interest blows, and be made analysis, day arrive listen in interest one and religion outside thing interest blows music moment.In the quick add part, was given Izzettin Humayi Elcioglu’s own family belong to photograph, grave photograph, article original text in the “School Magazine”, Ilahiyat-ı Ken’an” named blows moon calendar 1341 dates bow belong to foreword original text and day writing translation, and in this blows Izzettin Humayi Elcioglu’s original note example.

ÖZETARŞİV VESİKALARI ISIGINDA İLK VEHHABÎ DEVLETİBu arastırmanın amacı, Osmanlı devlet arsivi vesikaları ısıgında, Arapyarımadasında ortaya çıkan ilk Vehhabî devletinin olusumu, gelisimi, çözülüsüve dagılısıyla ilgili bilgilerin gün yüzüne çıkarılmasını saglamaktır.Bu çalısma, Vehhabiligin ve Vehhabi devletinin kurucusu olan Muhammedbin Abdilvehhab’ın hayatı ve fikirleri hakkındaki bilgileri de içermektedir.Çalısmada aynı zamanda Vehhabî hareketinin ortaya çıktıgı bölgenin siyasi,sosyal ve ekonomik durumu hakkında da bilgi verilmistir.Çalısmada, Osmanlı devletinin, Vehhabîligin siyasi boyut kazanmasıylabirlikte Arap yarımadasında hızla yayılması üzerine Vehhabî hareketine karsıtutumuna da deginilmektedir.Bunlara ek olarak, Mısır valisi Mehmet Ali Pasanın, ilk Vehhabî devletininyıkılısındaki rolü ile O’nun, Vehhabî hareketini önlemek üzere giristigi politikve askeri faaliyetlere de deginilmistir.SUMMARYTHE FIRST WAHHABI STATE ACCORDING TO ARCHIVE DOCUMENTSThe purpose of this study is to bring to light the formation of the firstWahhabi state in the Arab peninsula, its rise, decline and fall according to theOttoman archive documents.This study examines the life and ideas of the Muhammed ibn Abdul-Wahhab who is the founder of the wahhabism and the Wahhabi state. It is alsostated the social political and economic condition of the region where theWahhabi movement came out.In the study, it is mentioned the attitude of the Ottoman State to theWahhabis when the movement achieved political status expanding rapidly in theArab peninsula.Additionally, it is also mentioned the role of the Mehmet Ali Pasha, thegoverner of the Egypt, in the fall of the first Wahhabi state, his political andmilitary activities to prevent the expansion of the Wahhabi movement.