1. گزینش لاین های امیدبخش گندم دوروم با توجه به عملکرد دانه و پایداری عملکرد با استفاده از روش های گرافیکی و شاخص های کیفیت
- Author
-
توحید نجفی میرک, منوچهر دستفال, شهریار ساسانی, منوچهر سیاح فر, حسین فرزادی, فریبا نقی پور, and حسن زالی
- Subjects
برهمکنش ژنوتیپ × محیط ,روشهای چند متغیره ,خصوصیات کیفی ,نقشه گرمایی ,gge بای پلات ,Agriculture (General) ,S1-972 - Abstract
];چکیدهسابقه و هدف: گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) محصولی صنعتی و زراعی است که عمدتاً در صنایع تولید ماکارونی استفاده میشود. یکی از اهداف مهم برنامههای بهنژادی گندم دوروم تولید ارقام پرمحصول با ویژگیهای مناسب برای کشت در مناطق مختلف کشور است. بنابراین، هدف از این تحقیق، بررسی برهمکنش ژنوتیپ × محیط از طریق روش گرافیکی GGE بایپلات در لاینهای امیدبخش گندم دوروم و شناسایی و معرفی لاینهای دارای عملکرد اقتصادی و پایدار جهت معرفی و کشت در مناطق مختلف کشور بود.مواد و روشها: در این تحقیق تعداد 18 لاین امیدبخش گندم دوروم بههمراه دو شاهد هانا و آران در پنج ایستگاه تحقیقاتی کرج، کرمانشاه، خرمآباد، دزفول و داراب (در دو شرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری در مرحله گلدهی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار و در دو فصل زراعی (1400-1398) کشت و مقایسه شدند. یافتهها: نتایج تجزیه واریانس مرکب دو ساله برای عملکرد دانه در شرایط آبیاری نرمال در پنج ایستگاه تحقیقاتی داراب، دزفول، خرمآباد، کرج و کرمانشاه و شرایط خشکی آخر فصل در داراب نشان داد که اثر سال در هر دو شرایط و همه ایستگاهها معنیدار شد. از نظر عملکرد دانه در شرایط آبیاری نرمال نیز اختلاف بین ژنوتیپها در ایستگاههای داراب، دزفول و کرمانشاه معنیدار بود، ولی در ایستگاههای کرج و خرمآباد معنیدار نبود. برهمکنش ژنوتیپ × سال در شرایط نرمال در داراب و کرمانشاه معنیدار، ولی در کرج، دزفول و خرمآباد معنیدار نبود. بر اساس میانگین عملکرد دانه، لاینهای G8، G9، G10، G14 و G18 (بهترتیب با میانگین عملکرد دانه 7725، 7597، 7742، 7661 و 7558 کیلوگرم در هکتار) برتر از شاهدها بودند. با توجه به بایپلات GGE، سه محیط بزرگ مشخص گردید. اولین محیط بزرگ شامل مناطق دزفول و خرمآباد بود که ژنوتیپهای G8 و G10 بهترتیب جزو ژنوتیپهای برتر در این دو منطقه بودند. دومین محیط بزرگ دربرگیرنده مناطق کرمانشاه و کرج بود که ژنوتیپهای G9 و G14 جزو ژنوتیپهای برتر در این دو منطقه بودند. سومین محیط بزرگ شامل دو شرایط اجرای آزمایش در داراب بود و ژنوتیپ برتر در داراب در هر دو شرایط تنش خشکی و شرایط بدون تنش G18 بود. نتایج بای-پلات نشان داد که ژنوتیپهای G8 و G10 جزو پایدارترین لاینها بودند که در ضمن بیشترین مقدار عملکرد دانه را هم داشتند. مقایسه لاینهای مورد بررسی با ژنوتیپ ایدهآل نشان داد که G10 و G8 نزدیکترین ژنوتیپها به ژنوتیپ ایدهآل میباشند که بیشترین عملکرد دانه و پایداری را داشتند. نتایج خصوصیات کیفی نشان داد میانگین درجه سختی ژنوتیپهای مختلف در محدوده 57- 58 قرار داشت و لاینهای امیدبخش با ارقام شاهد تفاوت قابل توجهی با هم نداشتند. ژنوتیپ G17 کمترین (14%) و ژنوتیپ G14 بیشترین درصد لکه آردی دانه (45%) را داشتند. همچنین، تنوع نسبتاً زیادی از نظر میزان گلوتن مرطوب مشاهده شد بهطوریکه ژنوتیپهای G9 و G13 به-ترتیب با 8/23 و 3/27 درصد، پایینترین و بالاترین میزان گلوتن مرطوب را دارا بودند. نتیجهگیری: در کل با در نظر گرفتن میانگین عملکرد دانه و نتایج GGE بای پلات در هر دو شرایط نرمال و خشکی و با در نظر گرفتن برخی از خصوصیات کیفی دانه، لاینهای G8 (D-98-8) و G10 (D-98-10) بهعنوان مناسبترین لاینها برای هر دو شرایط نرمال و خشکی انتخاب گردیدند. این لاینها در آزمایشات تحقیقی- ترویجی در شرایط زارعین مورد بررسی بیشتر قرار گرفته و هر کدام از آنها که در مزارع زارعین نیز برتری خود را نشان دهد بهعنوان رقم جدید معرفی خواهد شد.
- Published
- 2023
- Full Text
- View/download PDF