Search

The Roman amphitheatre is one of the architectural building types to be part of the cultural heritage. The development of the elliptical plan layout could give these places a capacity of up to 50,000 seats, being these sites mainly remembered for the shows and fights between gladiators and wild fears. Nowadays some of them are already preserved by hosting musical concerts and artistic performances, but many others, given the state of their ruins, are open to pleasant visits for tourists and amateurs but having no functional activities. This paper is going to illustrate the acoustic characteristics of the amphitheatre located in Santa Maria Capua Vetere nearby Naples. After an extensive acoustic and architectural measurement campaign, in the first instance, the authors present the analysis of the actual conditions as the monument is in its current state. Furthermore, a digital model has been realized in order to understand how the arena could be functioning with a musical performance. An acoustic shell located in the centre of the arena and composed of mountable reflecting panels is one of the options proposed by the authors to give life to this such a wonderful and historical place. (c) 2021 Elsevier Ltd. All rights reserved.

The Ottoman mosques of the 15th and 16th centuries represent an architectural typology that has been replicated in territories out of the Middle East for as long as Islam spread its influence on other countries. This paper deals with the determination of the acoustic properties inside a few Ottoman mosques located in different cities of Albania, specifically in Elbasan, Berat, Kavaja, Tirana and Shkodra. A comparison between the prayer rooms of these five mosques has been undertaken in terms of the main acoustic parameters by following the standard requirements outlined in ISO 3382-1. The architectural characteristics of the single-unit mosques chosen for this research study are determined by the domed-square musalla, which has a comparable volume size among all five mosques. Results gathered by the acoustic measurements undertaken in unoccupied conditions highlight an overall lack of speech understanding given the values of some acoustic parameters fairly acceptable. This outcome is justified by the geometrical configuration, worsened by the presence of a dome that creates a focusing effect of the sound rays, and by the reflecting finish materials applied to walls and roof that facilitate the build-up defect of echoes.

The investigation of the acoustics inside the Italian Opera theatres has been undertaken by scholars in order to deepening their scientific studies on the architectural and cultural heritage. This paper deals with alternative ways of how to represent acoustic data, in particular by adding a 3dof representation of the impulse response (IR) besides the graphs related to the main acoustic parameters in line with the standard requirements. The 3dof screen shots have been undertaken by an overlay elaboration, showing the particular architectural components of the theatre that contribute to the early and late sound reflections. A brief introduction of the historical background related to the Comunale-Pavarotti theatre of Modena has been given to understand the architectural characteristics of the entire structure.

The catacombs, burial sites for early Christians, were constructed during the Roman Empire until the Christian religion was recognized in 313 AD. The catacombs were cementeries, which were organized according to precise rules and were dug into the ground on several levels, to occupy as little space as possible. The catacombs became places of worship as martyrs were buried in them. The catacombs were then abandoned with the barbarian invasions and the consequent construction of churches inside cities. The catacombs were rediscovered during the Renaissance period and became a place of renewed worship. In the present work, the acoustic characteristics of the catacombs of San Callisto in Rome, San Gennaro in Naples, and Vigna Cassia in Syracuse are discussed. The three selected catacombs differ by type of excavation and geometry. In particular, the catacombs of San Callisto are made of narrow corridors and small rooms; the catacombs of San Gennaro consist of large rooms with niches; the catacombs of Vigna Cassia are partly excavated in the tuff and partially occupy a disused aqueduct. The acoustic measurements were performed using an impulsive sound source. The description of the acoustic characteristics focuses on the reverberation time and the Speech Transmission Index. The results show that the reverberation time was always shorter than 1 second, confirming the reduced reverberation of these environments. Finally, the speech listening characteristics are particularly good, ensuring the suitable conditions for the prayer in these spaces.

Architectural innovation, both at morphological and technological scale, have increased the importance of new methodologies and tools for the building performance analysis. New organic shapes have decreased the reliability of traditional specialistic knowledge, highlighting the importance of new methodologies to manage complex models and analyse the indoor comfort. The aim of this paper is to present a case study of the acoustic design of an organic open-space airport, realized integrating architectural and acoustic concepts in the design workflow. The building, characterized by a curvilinear plan, a wavy suspended ceiling, and a tilted façade, behave as a single tall, large volume containing different small low-height closed service boxes. This architectural approach leads to a mixture of functions in the same large volume with a resulting complex problem of acoustic optimization. To that end, different studies have been conducted from the protection from external noise to the optimization of the reverberation time, and to the design of the speakers. Considering the geometric complexity, different tools and a particular methodology have been used to properly model the building and to optimize the use and the placement of acoustic absorbing materials.

Thesis (Doctoral)--Izmir Institute of Technology, Architecture, Izmir, 2020, Includes bibliographical references (leaves: 83-88), Text in English; Abstract: Turkish and English, Noise is recognized as one of the largest problems in achieving healthy living environments. It is especially critical in working environments which are designed to encourage occupant interactions. While designing spaces, a noise prediction model would be a useful tool for designers. Models for prediction of noise generated by occupants themselves are few. One that has proven effective was developed specifically for eating establishments considering the Lombard effect. This study focuses on the adaptation of this model to open plan offices. Preliminary measurements were done in two eating establishments, a library study room and an architecture studio confirming the fact that the model is not appropriate for working spaces. Afterwards, measurements were conducted in six open plan offices, based on the measurements, the model parameters were analyzed in detail through optimizations for best-fit. The results indicate that the Lombard slope varies among offices and that spatial density is an indicator of number of simultaneously speaking occupants. For adapting the model to open plan offices, two modifications were proposed: Introduction of a variable representing the interaction level, and a lookup table for determining the number of simultaneous speakers. Interaction level reflects how careful occupants are in the space not to create noise for others. It changes based on the nature of work. The number of simultaneously speaking occupants depend on how close workstations are. The results indicate that with the proposed adaptations, the model is an adequate prediction tool that can be utilized in the design of open plan offices., Gürültü, sağlıklı yaşam ortamlarına ulaşmadaki en büyük sorunlardan biri olarak görülmektedir. Gürültü sorunu özellikle etkileşimin desteklendiği çalışma mekanlarında daha önemli hale gelmiştir. Mekanlar tasarlanırken, gürültü seviyesini belirleyecek bir gürültü tahmin modeli tasarımcılar için faydalı bir araç olabilir. Kullanıcıların ürettikleri gürültüyü tahmin eden modellerin sayısı azdır. Etkinliği kanıtlanmış olan ve Lombard etkisini hesaba katan bir model yemek mekanlarına yönelik geliştirilmiştir. Bu çalışma yemek yeme alanları için tasarlanmış modelin açık planlı ofislere uyarlanmasına odaklanmaktadır. Ön çalışmada, iki yemek yeme mekanı, kütüphanede bulunan bir çalışma salonu ve bir mimarlık stüdyosunda ölçümler yapılmış ve yemek yeme alanları için geliştirilmiş modelin çalışma mekanları için uygun olmadığı gösterilmiştir. Daha sonra ölçümler altı farklı açık planlı ofiste yürütülmüştür, yapılan ölçümlere dayalı olarak modelin parametreleri için en uygun değerler optimizasyonlarla araştırılmıştır. Sonuçlar; Lombard eğiminin ofisler arasında farklılık gösterdiğini ve mekansal yoğunluğun eş zamanlı konuşan kişi sayısı için iyi bir gösterge olduğunu ortaya koymaktadır. Mevcut modelin açık planlı ofislere uyarlanması için modele iki değişiklik önerilmiştir: Ofislerdeki etkileşim seviyesini temsil eden bir değişken ve eş zamanlı konuşmacıların sayısını belirlemek için bir tablo. Etkileşim seviyesi, kullanıcıların diğer kullanıcıları rahatsız edecek gürültüyü yaratmamak için ne denli dikkatli olduklarını yansıtır. Etkileşim seviyesi işin niteliğine bağlı olarak değişir. Aynı anda konuşan kişi sayısı ise, çalışma masaları arasındaki uzaklığa bağlıdır. Bulgular, önerilen değişiklikler ile modelin açık planlı ofislerin tasarımında kullanılabilecek yeterli bir gürültü tahmin aracı olduğunu göstermektedir.

The Byzantine churches built between the 7th and the 15th centuries represent an architectural typology that has been developed along with other architectural styles. The evolution of the interior organization, to be composed of only a single nave for the oldest architecture and then developed with additional lateral naves, is one of the multiple aspects that characterizes this building type, studied mainly from an architectural perspective. The variety of roof morphology, being flat, double slope, vaulted or domed, contributes to determining the overall acoustics. This paper deals with the analysis of the acoustic characteristics related to five Byzantine churches located in Albania, specifically in Berat and Cete. A comparison of the impulse response (IR) measured inside each church was given by analyzing the most appropriate acoustic parameters and in line with ISO 3382. The acoustic surveys were undertaken with a minimal furniture and without any audience. The results highlight small difficulties in terms of speech understanding, especially under a speech clarity index found to be below the optimal range limit. This shortfall is attributed to the geometry of the volumes and to the reflecting materials applied to the surfaces that facilitate the build-up of sound energy.

Satisfactory acoustics is crucial for the ability of spaces such as auditoriums and lecture rooms to perform their primary function. The acoustics of dwellings and offices greatly affects the quality of our life since we are all consciously or subconsciously aware of the sounds to which we are daily subjected. The aim of this special issue was to gather advances in architectural acoustics that hopefully could inspire researchers and acousticians to explore new directions in this age of scientific convergence and multidisciplinary cooperation. The special issue was an exciting journey for us in which we had the opportunity to communicate with many people in the field from all over the world. Authors from Australia, Belgium, China, Finland, Greece, Italy, Japan, New Zealand, Spain, Sweden, Taiwan and the UK—including 19 universities and 4 acoustic firms and corporations—participated in this special issue. Among the numerous submissions, 17 successfully passed the review process. For better presentation in this introductory text, the papers have been categorized as follows: Review studies; Historical Acoustics; Computational Acoustics; Design of concert or conference halls and open-plan offices; Miscellaneous (sound absorbers, listeners perception, machine learning).

The wide variety of Opera taking place inside the Sao Carlos theatre of Lisbon suggested the authors to study the acoustic characteristics of three specific scenarios, which are given by the empty stage and by including the sceneries of Traviata and Italiana in Algeri. The florid artistical venues occurring throughout the centuries make this building an important icon for the capital city of Portugal. As such, an acoustic survey was carried out in order to define the acoustic parameters of this historical building and a numerical digital model was realized and validated by simulating three selected scenarios, whose results have been analysed and commented.

Radiant slab systems have the potential to achieve significant energy savings, yet, when applied in the ceiling (e.g., thermally activated building system) the exposed concrete may also create acoustical challenges due to the high reflectivity of the hard surface. Balancing all of the building indoor environmental quality factors is important in the design of an effective workspace for the occupants, and so we need to consider the interactions between thermal and acoustic comfort. We assessed the cooling capacity in a hydronic test chamber and the sound absorption in a reverberation chamber to study the effects, for an office room, of different coverage areas of free-hanging acoustical clouds below a radiant chilled ceiling. The cooling experiments showed that for 47% cloud coverage of the ceiling area, we measured only an 11% reduction in cooling capacity caused by the blockage of radiant exchange between the ceiling and the room. The acoustical results showed that if the cloud covered 30% of the ceiling in a private office or 50% in an open plan office, acceptable sound absorption at the ceiling was achieved. We showed that good acoustic quality can be achieved with only a minor reduction of cooling capacity.

Çalışmada, akustik işlevli salonların tasarımında kullanılabilecek bir dijital tasarım destek yöntemi geliştirilmeye çalışılmıştır. Kapalı hacimlerde, hacmin fiziksel yapısı, salon akustiğini doğrudan etkilemektedir. Akustik işlevli salonlarda, akustik özelliklerin tasarımın belirleyicisi olabildiği ya da ilk aşamalardan itibaren tasarım sürecine katılabileceği yeni yöntem ve çalışmalara gereksinim bulunmaktadır. Algoritmik yöntemler ve parametrelerle kontrol edilen sistemler, geometri üzerinde sayısal denetim sağlamaktadır. Kendini optimize edebilen sistemleri gerçekleştirebilmek için, büyük veri setlerinin kayıt edilmesi ve uygun algoritmaların geliştirilmesi gerekmektedir.Tasarlanan yöntem, Üç Boyutlu Aktif Akustik Simülasyon Programı olarak isimlendirilen özgün bir program üzerinden örneklenerek test edilmiştir. Algoritma, ön tasarım aşamasından itibaren, mevcut tasarımın dışında, olası tüm ya da belirli kurallara göre oluşturulan geometrik tasarım durumlarını üreterek sınamakta, akustik performans sonuçlarını tasarımcıya sunmaktadır. Süreç, tasarımın; modelleme, deneme, teknik alanların dahil edilmesi ve test etme aşamaları dijitalleştirilerek, otomatize edilmektedir. Önerilen yöntemle çalışılan tasarımlarda tasarımcı, hız ve verimlilik kazanmaktadır. Yöntem geliştirilirken, mevcut tasarım desteğinin yanı sıra, birbirini etkileyen, ileriye dönük iki kullanım biçimi de öngörülmüştür:1. Akustik biliminde kendini optimize eden sistemlerin geliştirilebilmesi için, çok sayıda salonun akustik performansının hızlıca sınanarak, veri kayıtlarının analizi.2. Optimum akustik parametre değerlerinin başta tanımlanarak, çalışılan modelde, bu değerleri sağlayabilen salon tasarımlarının simülasyon yapılmadan bilgisayar tarafından üretilerek tasarımcıya önerilmesi.Testler, farklı geometrilerde dört salon modeli hazırlanarak gerçekleştirilmiştir. Önerilen yöntemin kullanılabilmesi için; mevcut tasarımlarda kullanılan Odeon programı ile, tez süresince geliştirilen programın akustik sonuçları karşılaştırıldığında, benzer sonuçlar elde edilmiştir. Önerilen yöntemle gerçekleştirilen tasarımlarda, tasarımcının süre kazanımları olmuştur. Bu durum, akustik işlevli salonlarda, önerilen algoritmik yöntemin ve programın, mimari tasarıma ve akustik araştırmalara faydaları olabileceğini göstermiştir.Anahtar sözcükler: Mimari akustik tasarım, akustik model, algoritmik akustik simülasyon, hesaplamalı tasarım yöntemi, salonlarda akustik performans ve ses. In this thesis, I developed a digital design method which architects, acoustic consultants and designers can use to design halls. The physical conditions of enclosed spaces directly affect the hall's acoustics. In halls with special attention to acoustic usage, acoustic features should be the determinant factor in the design, or they have to be at least an integral part from the beginning of the design. New methods and studies are needed to make this design approach possible. Algorithmic design methods and parametric systems provide computational control over the geometrical design. In order to realize self-optimizing systems, large data sets should be collected and appropriate algorithms should be examined to evaluate the records.As an example of the designed method a new program was developed during the thesis, called Three Dimensional Active Acoustic Simulation Program. The algorithm, generates and tests the acoustic performance of halls. This happens before design details crystalize in the preliminary design stages. Here, not only the initial design is taken into account, but all design possibilities, or the options generated according to defined rules. In the process of the design through modeling and testing the constraints in each iteration, the feedback loop of the architect is automated. The designer who works with the proposed method, gains speed and efficiency. As the methodology evolved through the iterative progress of my thesis, besides the current design support, two further research directions are envisaged:1. Analyze a large number of acoustic performances in a fast and efficient way to provide the needed data for self-optimizing systems in acoustics.2. Develop self-optimizing systems, where the designer will define the values of acoustic parameters in the beginning to generate an optimal hall design without the need for further simulations.The tests were carried out by preparing four hall models with different geometries. Comparing the results of both, the newly developed program and Odeon, a well-known existing program, similar results were yielded. The generation was faster in the proposed method and the designer had time savings. This enabled the proposed method as designed, to explore all design spaces and showed the advantages of algorithmic design adjusted to architectural acoustics.Keywords: Architectural acoustic design, acoustic model, algorithmic acoustic simulation, computational design method, acoustic performance and sound in the halls. 333

1990'lı yıllardan itibaren Türkiye'de ve Dünyada, birbirinden farklı akustik özellikler gerektiren konuşma, tiyatro, opera ve konser gibi işlevlerin her biri için ayrı bir salon yapmanın oldukça maliyetli olması nedeniyle, gerektiğinde bu işlevlerin tamamına hizmet veren `çok amaçlı salon` kullanımı oldukça yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda tezin amacı; mevcut çok amaçlı bir salonun değişken akustik konfor koşullarının iyileştirilmesine yönelik bir yöntem geliştirilmesidir. Bu çalışmanın yöntemi; öncelikle Türkiye'deki mevcut çok amaçlı salon stoğunun araştırılması ve bu çok amaçlı salonların akustik konfor koşullarının bilgisayar destekli simülasyon programlarıyla ve yerinde ölçüm tekniği ile belirlenmesi daha sonra ise, Türkiye ve Dünya literatüründeki çok amaçlı salon kullanımlarının incelenmesi, ortak noktalarının belirlenmesi ve Türkiye' deki mevcut çok amaçlı salon stokunun değişken akustik konfor koşullarının iyileştirilmesine yönelik bir yöntem önerilerek, bu yöntemin, tip kültür merkezleri çok amaçlı salonlarında, bilgisayar destekli simülasyon tekniğiyle test edilmesidir. Tez çalışması sürecinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yaptırılmış üç farklı kültür merkezi çok amaçlı salonu yerinde ölçüm ve bilgisayar destekli simülasyon teknikleriyle incelenmiş ve farklı işlevler için gerekli akustik konfor koşullarının sağlanamadığı görülmüştür. Türkiye ve Dünya literatüründe yapılan araştırma sonucu çok amaçlı salonlarla ilgili genellemeler ortaya konulmuş ve bu genellemeler ışığında oluşturulan yöntem, bilgisayar destekli simülasyon tekniğiyle tip projelere uygulanmıştır. Aynı zamanda, tip kültür merkezi çok amaçlı salonlarında kullanılan ahşap paneller atölye ortamında üretilmiş ve malzemenin ses yutma katsayısı testleri TSE Tuzla Akustik Laboratuvarında yaptırılmıştır. Alınan sonuçlar doğrultusunda simülasyonlar yenilenmiş ve oluşturulan yöntem Tip Kültür Merkezi çok amaçlı salonlarının ikisinde de sınanmıştır. Bilgisayar destekli simülasyon sonuçları doğrultusunda, her iki tip salonda da uygulanan yöntemin, farklı işlevler için gerekli akustik konfor koşullarının oluşmasına imkan sağladığı görülmüştür. Bu bağlamda, tez çalışması sonucunda, bir yöntem önerisi geliştirilmiş ve sunulmuştur. Since 1990's, instead of building seperate halls for speech, theater, opera and concert activities which is quite costly and require different acoustical characteristics, usage of multi-purpose halls that serve for all the functions at the same time has been encountered quite commonly. In this context, the purpose of this thesis is to develop a method for improving the variable acoustical confort conditions of an existing multi-purpose hall. The procedure for this study is as follows; first of all, the multi-purpose hall stock in Turkey will be researched and acoustical comfort conditions of these halls will be determined with computer aided simulation programs and/or on site measurement techniques, after that, multi-purpose hall usage in Turkey and among the World will be examined, common points will be determined and finally a new method will be proposed for improving the variable acoustical confort conditions of the existing multi-purpose hall stock in Turkey, which will be tested for the type multi-purpose hall cultural centers using computer aided simulation programs. In the process of this thesis study, three different cultural centers with multi-purpose halls which have been built by Ministry of Culture and Tourism were examined with computer aided simulation techniques and it is observed that they do not provide the acoustical confort conditions required for different functions. Following the research that has been conducted in Turkish and World literature, generalizations about the multi-purpose halls were presented and the method that has been developed in the light of these generalizations was applied to type projects using computer aided simulation techniques. At the same time, the wooden panels that are used at the multi-purpose halls of type cultural centers were manufactured at workshop environment and sound absorption coefficient tests of these materials have been conducted at TSE Tuzla Acoustical Laboratory. In accordance with the results of these tests, simulations have been updated and the method developed was applied to both of the multi-purpose halls. According to the computer aided simulation results, it was observed that the method that was applied to both type halls provides opportunity to the occurance of acoustical confort conditions required for different functions. In this context, a method proposal was developed and presented as a result of the thesis. 187

İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan, hoşa gitmeyen, rahatsız edici seslere gürültü denir. Gürültü yeryüzündeki canlılar üzerinde birçok olumsuz etkiye neden olan önemli bir çevre kirliliği etkenidir. Gürültünün insanlar üzerinde fizyolojik, psikolojik ve rahatsızlık etkilerinin olduğu uzun yıllar yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur. Üsküdar'ın Merkezi, tarihi ve dini yapılar bakımından yoğun bir yerleşim alanıdır ve insanın farklı nedenlerden dolayı geldiği, uğradığı kalabalık bir konuma sahiptir. Ulaşım ağlarının kesişim noktası olması, çeşitli sosyal alanları, iş yerlerini ve konutları barındırması gürültü sorununu yaratan zemini oluşturmaktadır. Bu çalışmada, Üsküdar Merkezi'nde, kişilerin gürültüden etkilenme durumunu ortaya koymak üzere anket çalışması gerçekleştirilmiş, ayrıca bölgenin daha ayrıntılı değerlendirilmesine olanak sağlayan gürültü haritaları hazırlanmış ve gürültü düzeyi ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi Üsküdar Merkez'de bulunan esnaf, ulaşım ağlarını kullanan ve aktarma halinde olan yolcular ve sosyal alanlarda bulunan kişilerden oluşmaktadır. Anketler çeşitli yaş ve meslek gruplarından, 90'ı kadın ve 80'i erkek olmak üzere toplam 170 kişiye uygulanmıştır. Anket sonuçlarına göre; kişilerin trafik, korna, insan kalabalığı ve inşaat faaliyetlerinden kaynaklı gürültülerden olumsuz şekilde etkilendiği görülmüştür. Ayrıca, gürültüden etkilenmede, kadın ve erkekler arasında belirgin ayrım bulunmaktadır. Öte yandan, insanların yüzde 90'a yakınının kendilerinin gürültüye neden olma durumunda, karşılaşacakları yaptırımlardan haberlerinin olmadığı görülmüştür.Bölgeye ilişkin hazırlanan gürültü haritaları ve gürültü düzeyi ölçümleri de alandaki gürültünün kabul edilebilir düzeylerin oldukça üzerinde olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak, gerek anket gerekse gürültü haritalama ve ölçme çalışmaları, Üsküdar Merkezinde gürültünün insanlar üzerindeki olumsuz etkilerini açıkça ortaya koymuştur. Noise is an important environmental pollution that affects people's hearing health and perception negatively and disrupts physiological and psychological balances. It changes the quality of environment by eliminating the pleasantness and calmness of it. Long-term scientific studies have found various psychological and physiological disorders in almost all people exposed to noise. The centre of Üsküdar is a dense settlement with its historical and religious buildings and is a crowded location where people come and visit for different reasons. The fact that it is the intersection point of transportation networks and it contents various social areas, workplaces and residences constitute the basis for noise. In this study, in order to determine the impact of noise on people, a survey was conducted in Üsküdar Centre and also noise maps and noise measurements were prepared to allow for a more detailed assessment of the region.The sample of the study consists of tradesmen in Üsküdar Centre, passengers using transportation networks or transferring and people in social areas. The questionnaires were applied to 170 people from various age and occupational groups, 80 of whom were men and 90 were women. The survey results indicate that people were negatively affected by the noise caused by traffic, horns, crowds of people and construction activities. In addition, there is a clear distinction between men and women in being affected by noise exposure. Moreover, it has come to light that almost 90 percent of the people are not aware of the sanctions they will face if themselves cause the noise.The noise maps and measurements prepared show that the noise in the area is well above the acceptable levels.As a result, both survey and noise mapping studies clearly show the negative effects of noise on people in Üsküdar center. 78

The paper investigates the optimal acoustic characteristics for theatres that include animals in their shows, especially horses, seeking for the maximum comfort both for people and for animals. Recommendations and indications might become guidelines for a possible architectural acoustic design. The architectural elements to influence the room acoustic response are indicated and numerous objective parameters to identify and describe the trend of the requested sound field are described. Having considered a good acoustic field for animals when the early reflections are usually present but late reflections are rare, the Reverberation Time at middle frequencies is introduced. The range of frequencies is extended from 63 to 8000 Hz. In the paper it is reported that optimal acoustic conditions are reached when the gross volume of the theatre should not exceed approximately 1800 m3, with high level of intelligibility (more than 60%) and Early Decay Time of 1.1 s. The interest to design theatres to host animals arises from some existing buildings which seldom host animal shows together with musical performances, which represents a hybrid solution between theatres and circuses. These buildings might help especially young people having some mental disorders to improve their living quality. One example is represented by the Emilia Bosis Foundation in Verdello (Bergamo, Italy), a non-profit organization that deals with people with mental disorders, to develop a space where to set up projects that include arts, animals ( horses in particular), and other cultural and social activities.

Thesis (Doctoral)--Izmir Institute of Technology, Architecture, Izmir, 2019, Includes bibliographical references (leaves: 91-97), Text in English; Abstract: Turkish and English, Acoustic comfort is one of the important topics in terms of user satisfaction. In order to determine and control acoustic comfort, measurable parameters are needed to be able to compare and improve soundscapes. Parameters for architectural acoustics, like reverberation time and sound pressure level are widely used for this purpose. Psychoacoustic parameters like loudness, sharpness, roughness and fluctuation strength are mostly used for determining the sound quality of mechanical sounds. They have also started to be used for evaluating soundscapes of open areas and enclosed spaces. This research aims to find out the relationship between the psychoacoustic parameters and acoustic comfort in non-acoustic enclosed public spaces, specifically in eating establishments. To reach this aim, both on-site measurements and in laboratory listening tests were conducted in five eating establishments. During on-site measurements, a simultaneous questionnaire study was also conducted. Subjective and objective data were comparatively evaluated. Listening tests were based on auralizations with calibrated simulation models. This provided a research model, that allows control over the acoustic environment without having to make real changes in the physical elements of the eating establishments. The auralization sound files were presented to listening test participants with headphones and they evaluated soundscapes with different psychoacoustic properties. The last chapter provides a summary of results and suggestions for future studies. Better acoustic comfort was found to be related with higher sharpness, lower reverberation time, lower loudness and lower roughness values for the examined parameter ranges., Mekanların değerlendirilmesinde kullanıcı memnuniyeti göz önünde bulundurulduğunda, akustik konfor önemli konu başlıklarından biridir. Akustik konforu değerlendirebilmek ve iyileştirmek adına değerlendirebilmek için, ölçülebilir parametrelere ihtiyaç vardır. Reverberasyon süresi ve ses basınç düzeyi gibi mimari akustik parametreler, bu amaç için sıklıkla kullanılmaktadır. Gürlük, keskinlik, kabalık ve dalgalanım kuvveti gibi psikoakustik parametreler ise genellikle mekanik cihazların ses kalitelerinin değerlendirilmelerinde kullanılmaktadır. Bu parametreler aynı zamanda kapalı ve açık mekanların akustik konfor değerlendirmelerinde de kullanılmaya başlamışlardır. Bu çalışmanın amacı, yemek mekanları özelinde, akustik amaçlı kullanılmayan kapalı kamusal alanlarda akustik konfor değerlendirmeleri ile psikoakustik parametrelerin ilişkisini araştırmaktır. Bu amaca ulaşmak için, beş yemek mekanında yerinde ölçümler ve laboratuvarda işitme testleri gerçekleştirilmiştir. Yemek mekanlarında ölçümlerle eş zamanlı olarak anketler yapılmıştır. Ortaya konan nesnel ve öznel veriler karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Bunun yanında, bilgisayarda benzetim yoluyla mekanların modelleri oluşturulmuş ve gerçek mekan verileri ile kalibre edilmiştir. Mekanları temsil edecek işitselleştirmeler, bu modeler aracılığıyla hazırlanmıştır. Böylece mekanı akustik açıdan kontrol edebilmek için, gerçek mekanı fiziksel olarak değiştirmeye gerek bırakmayacak bir araştırma modeli ortaya konmuştur. Mekanlara ait işitselleştirme ses dosyaları, dinleme testi katılımcılarına kulaklıklarla dinletilmiş ve farklı psikoakustik değerlere sahip sesler hakkında değerlendirmeleri alınmıştır. Son kısımda ise sonuçlar özetlenerek, sonraki çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur. Mekanlarda iyi akustik konfor, incelenmiş olan değer aralıklarında yüksek keskinlik, düşük reverberasyon süresi, düşük gürlük ve düşük kabalık değerleri ile ilişkili bulunmuştur.

Müzik eğitimlerinin verildiği, provaların gerçekleştirildiği derslikler işitsel algının sonderece önemli olduğu, akustik özelliklere sahip olması gereken `özel` mekânlardır. Genellikle yerel yönetimler tarafından yaptırılan özel salonlar, özel derslik ve sınıflar farklı nedenlerdendolayı `çok amaçlı` olarak tasarlanır ve hizmete sokulur. Buna ofis olarak tasarlanmış fakat özel eğitime yönelik sınıflar halinde kullanılmak üzere tahsis edilmiş yapılar/mekânlar da dâhildir. Doğal olarak bu tür mekânlarda müzik eğitimi ve icrası da pek çok akustik sorunlarile birlikte hizmet vermeye çalışır: Bu bitirme çalışmasında benzer işlev ve sorunlara sahip olan,İzmir BB. `Sanat Atölyeleri` derslik ve prova odaları gereç olarak alınmıştır.Bu çalışmada müzik eğitimi verilen, prova ve toplu icraları yapılan `Sanat Atölyeleri`nin akustik performansı `Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik` kapsamında incelenmiş, analiz edilmiş, sorunlar belirlenmiş ve iyileştirme önerileri sunulmuştur. Çalışmada TS EN 12354 (1-6), TS EN ISO 717 (1-2), 16283 ve 10140(1-5) standartları esas alınmıştır. Bu standartlar ve `Akustik Performans Sınıfı`nın ölçütleri doğrultusunda komşuluk ilişkilerine uygun sınır değerler seçilmiş, `Yapı Akustiği` kapsamında cephe gürültüsü kontrolü, hava ile yayılan sesin, darbe sesinin, dışardaki sesin yalıtımı ve hizmet donanımlarından kaynaklanan gürültü seviyeleri ile mekânlardaki ses emilimininmevcut durumu üç farklı yöntem kullanmak suretiyle yerinde ölçme, manuel hesaplama ve bilgisayar destekli benzetim yazılımları ile analiz edilmiştir.Son bölümde sınır değerleri karşılamayan mevcut durumlar için önerilerde bulunulmuş,bu önerilerin uygulanması durumunda sağlanacak sonuçların ne olacağı hem hesaplama hem de bilgisayarlı benzetim yazılımları ile tahmin edilip mevcut durum değerleri ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın son bölümü aynı zamanda, yönetmeliklere göre hazırlanması zorunlu `Akustik Proje` için de tipik bir model oluşturmaktadır. Classrooms where music education is given and rehearsals are performed are `private`spaces where auditory perception is extremely important and should have acoustic characteristics. Private halls, private classrooms and classrooms, which are usually built bylocal governments, are designed and put into service as `multipurpose'' for different reasons.This includes buildings / spaces designed as offices but allocated for use as classes for special education. Naturally, music education and performance in such places tries to serve withmany acoustic problems. In this graduation, Izmir BB. `Art Workshops` classrooms andrehearsal rooms were taken as tools.In this study, the acoustic performance of `Art Workshops` where music training,rehearsals and collective performances were performed was examined, analyzed, problems were identified and improvement suggestions were presented within the scope of Regulationon Protection of Buildings against Noise `.In this study, TS EN 12354 (1-6), TS EN ISO 717 (1-2), 16283 and 10140 (1-5) standards are used. In accordance with these standards and the criteria of the Acoustic Performance Class,the limit values appropriate to the neighborhood relations were selected.With the scope of Building Acoustics; façade noise control, noise levels from airborne sound,impact sound, external sound insulation and service equipment, and current state of soundabsorption in spaces were analyzed with on-site measurement, manual calculation andcomputer aided simulation software.In the last section, suggestions are made for the existing situations that do not meet the limit values, and the results to be provided in case of the application of these suggestions are estimated by both calculation and computer simulation software and compared with the current situation values.The last part of the study is also a typical model for the `Acoustic Project'' which has to be prepared according to the regulations.Keywords: Building Acoustics, Acoustic Project, Class Acoustics, Environmental Noise,Building Noise Control. 147

Bina stoklarının önemli bir bölümü konut yapılarından oluşmaktadır. Konut tipolojisinin, temelde korunma, barınma ve beslenme ihtiyaçlarına cevap vermesi beklenir. Temel ihtiyaçların yanı sıra mekanın işitsel, görsel ve ısıl konfor açısından da gereksinimleri karşılaması önemlidir. Yapılan çalışmalar yeni jenerasyonlarla beraber, insanların yaşamdan bekledikleri konfor düzeyinde artış olduğunu göstermektedir. İşitsel, görsel ve ısıl konfor parametreleri mekan bağlamında incelendiğinde, kullanıcıların işitsel konfor koşullarına daha çok önem verdiği ve genellikle mevcut durumdan rahatsız oldukları görülmektedir. Kapalı mekanlarda işitsel konfor, iç gürültü düzeyi dolayısıyla yapı elemanı ses yalıtım değerleri üzerinden değerlendirilir.Ülkemizde binalarda uygulanacak ses yalıtımı ile ilgili Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik (2018) yürürlüktedir. Yönetmelik, 6 (A, B, C, D, E, F) akustik performans sınıfı için sınır değerler tanımlamaktadır. Yeni yapılacak binalarda en az C sınıfının sağlanması zorunlu kılınmıştır. Avrupa ülkelerinde, havadoğuşlu sesler ve darbe sesleri için ortak göstergelerin ve konutlar için akustik sınıflandırma sisteminin önerilmesi amacıyla 2009 yılında `Sürdürülebilir kentsel yapılar için ses yalıtımı konularının bütünleştirilmesi ve harmonizasyonu` temalı COST Action TU0901 çalışması yürütülmüştür. Ülkemizde uygulanmakta olan Yönetmelikte belirtilen değerler de bu çalışmanın sonuçlarından alınmıştır. Ses yalıtımı gereksinimlerinin verimli ve etkili bir şekilde karşılanması için bina yapım bilgisi, öngörülen (tasarlanan) ses yalıtımı, bitmiş binadaki ölçülen ses yalıtımı ve bina sakinlerinin değerlendirmeleri arasında yüksek bir korelasyon olmalıdır. İnsan ses algısı ve ses yalıtımı metrikleri arasındaki ilişki, alan ya da laboratuvar çalışmaları üzerinden araştırılmaktadır. Alan çalışmaları, seçilen örneklemdeki yapı elemanlarının ses yalıtım değerlerinin ölçülmesi ve o konuttaki kullanıcıların gürültü rahatsızlığı değerlendirmeleri ile karşılaştırılması üzerinden yürütülür. Laboratuvar çalışmalarında ise, jüriye kulaklık veya hoparlör ile iç gürültü ya da ses yalıtımı ile ilgili bazı sesler dinletilir ve bu sesleri farklı ölçütler açısından (rahatsızlık, ses şiddeti, kabul edilebilirlik, işitilebilirlik, vb.) değerlendirmeleri istenir. Öznel değerlendirme sonuçları ile nesnel veriler arasındaki korelasyon ve doz etkisi aralarındaki ilişkiyi göstermektedir.Bu tez çalışmasında, Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelikte (2018) tariflenen, konutlar için B, C, D akustik performans sınıfındaki iç gürültü düzeyi ve hava doğuşlu ses yalıtımı öznel olarak değerlendirilmiştir. 250 konut kullanıcı ile yapılan sosyal anket çalışmasında, Türk toplumunun yüksek sesli konuşma ve bağırma sesi, tesisat sesi ve çocuk koşma sesinden en çok rahatsız olduğu görülmüştür. Yüksek sesli konuşma ve bağırma sesi, tesisat sesi ve çocuk sesi en çok rahatsız olunan hava doğuşlu; çocuk koşma sesi, kapı çarpma sesi ve eşya çekme sesi ise en çok rahatsız olunan darbe kaynaklı komşuluk gürültüleridir. Darbe kaynaklı gürültüler, hava doğuşlu gürültülere göre daha çok rahatsızlık vermektedir. Veri setinin Türkiye genelindeki gürültü rahatsızlığı hakkında fikir vermesi için, sosyal anket çalışması 3 pilot şehir bünyesinde yürütülmüştür. Ankete İstanbul'da 126 kişi, Çorum'da 61 kişi ve Hatay'da 63 kişi katılmıştır. Genel rahatsızlık veya sese karşı hassasiyet il bazında sırasıyla en yüksek Çorum, İstanbul ve Hatay'dadır. Konutlarda iç gürültü düzeyi değerlendirmesi en çok rahatsız olunan ilk üç hava doğuşlu gürültü (yüksek sesli konuşma ve bağırma sesi, tesisat sesi ve çocuk sesi) üzerinden, 35, 39, 43 dBA seviyelerinde toplamda 9 ses parçasıyla yürütülmüştür. Çalışmanının ses yalıtımı değerlendirmesi kısmında ise düşey yapı elemanlarında tuğla, gazbeton, kartonlu alçı levha kaplı duvar yapım sistemleri incelenmiştir. Seçilen 3 yapım sistemi için B, C, D sınıflarını sağlayan ve inşaat sektöründe sıkça kullanılan (X) katmanlaşma modelleri, Insul ses yalıtımı hesaplama/tahmin programında hesaplanmıştır. Insul programından elde edilen Rw (C; Ctr) değerleri, Binaların Gürültüye Karşı Korunması Yönetmeliği Açıklama ve Uygulama Kılavuzu (2018)'nda, oda boyutları 5 m, hacmi 75 m3'den küçük mekanlar için tanımlanan formüle göre DnT,A değerine dönüştürülmüştür. Ses yalıtım değerleri filtre olarak 80 dB pembe gürültüye uygulanmıştır.Laboratuvar ortamında 22 jüri 9 sesi iç gürültü rahatsızlığı, ses düzeyi ve anlamsal fark testi açısından değerlendirmiştir. Bu bölümde sesler 1'i aktif diğeri pasif olmak üzere toplamda 2 adet hoparlör aracılığıyla çalınmıştır. Dinleme testinin ikinci bölümünde ise kulak üstü kulaklık vasıtasıyla sesler dinlenilmiştir ve 12 ses parçasını algılanan ses düzeyi açısından değerlendirilmiştir. Dinleme testinden elde edilen öznel değerlendirmeler ile nesnel veriler istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Artan iç gürültü düzeyi ile beraber öznel ses düzeyi değerlendirmesi veya gürültü rahatsızlığı değerlendirmeleri de artmıştır. Aynı gürültü düzeyinde olmalarına rağmen, öznel gürültü rahatsızlığı ya da ses düzeyi değerlendirmesinde çocuk sesi, yüksek sesli konuşma ve tesisat sesi farklı değerlendirilmiştir. Bu fark gürültülerin tonal bileşenlerindeki farklılıktan kaynaklanmaktadır. Yüksek frekans bileşenine sahip sesler (çocuk sesi gibi) insanda daha yüksek ses düzeyi veya gürültü rahatsızlığı algısı oluştururken, alçak frekansa daha yüksek tolerasyon gösterilmiştir. Bu durum bize Yönetmelik değerlerinin sadece iç gürültü düzeyi üzerinden tanımlanmasının günlük hayatta karşılaşılan ses çeşitliliğini tam olarak yansıtmadığını göstermektedir. Ayrıca 3 sınıfın iç gürültü rahatsızlık düzeyi ortalamaları incelendiğinde, jürinin B sınıfını %51,53, C sınıfını %53,06 ve D sınıfını %72,73 oranında rahatsız edici ya da aşırı rahatsız edici değerlendirildiği görülmektedir. Katılımcıların %45,4'nün yapı içi çevre gürültülerine karşı kendilerini hassas olarak tanımlamıştır. Rahatsızlık yüzdelerinin yüksek çıkmasının, jüri profilinin büyük kısmının hassas kişilerden oluşmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca bu durum Yönetmelik değerlerinin Türk populasyonunun gürültü rahatsızlığı algısını yansıtıp yansıtmadığının sorgulanması gerekliliğini de gündeme getirmiştir. Ses düzeyi değerlendirmesi, dinlenirken rahatsızlık değerlendirmesi ve çalışırken rahatsızlık değerlendirmesi arasında yüksek korelasyon tespit edilmiştir. Bu yüzden dinleme testinin 2. bölümünde test süresini kısaltmak amacıyla sadece öznel ses düzeyi değerlendirmesi yapılmıştır. Aynı yapım sisteminin farklı yalıtım değerlerine sahip bölücü elemanları arasında algılanan ses düzeyi açısından değişiklik görülmemiştir. Aynı akustik performans sınıfında olan farklı yapım sistemleri arasında da algılanan ses düzeyi açısından değişiklik görülmemiştir. Gürültü olarak kullanılan ve ses yalıtım filtrelerinin uygulandığı pembe gürültü, günlük hayatta karşılaşılan karmaşık komşuluk seslerini tariflemede yetersiz kalmıştır.Daha hassas değerlendirmelerin yapılabilmesi için, dinleme testinde açık ya da yarı açık kulak üstü kulaklık kullanılması, laboratuvar arka plan gürültü seviyesinin oldukça düşük olması ve ses kayıt, düzenleme, aktarım ve çalım sistemlerinin frekans cevaplarının çalışmasının amacına uygun olması gerekmektedir. A significant portion of the building stocks consist of residential buildings. The typology of housing is expected to respond mainly to the needs of protection, housing and nutrition. In addition to basic needs, it is important that the space meets the requirements in terms of audio, visual and thermal comfort. The studies conducted reveal that the comfort level that people expect from life increases with the new generations. When aural, visual and thermal comfort parameters are studied within the context of space, it is observed that users give more importance to aural comfort conditions and that they are generally disturbed by the present situation. Aural comfort is evaluated as interior noise level or over sound insulation values of construction element in enclosed spaces.Regulation on the Protection of Buildings Against Noise (2018) is in force, concerning the sound insulation to be applied in buildings in Turkey. The regulation defines limit values for 6 (A, B, C, D, E, F) acoustic performance classes. In the new buildings to be constructed, the securing of at least C class was necessitated. In 2009, COST Action TU0901 'The integrating and harmonizing sound insulation aspects in sustainable urban housing constructions' was conducted in European countries in order to propose harmonized descriptors for airborne and impact sound insulation and propose a European acoustic classification scheme for dwellings. The values stated in the Regulation on the Protection of Buildings Against Noise in Turkey are also taken from the results of this study.In order to meet the sound insulation requirements efficiently and effectively, there should be a high correlation between the building construction data, predicted/designed sound insulation, measured field sound insulation and the occupants' evaluation. The relationship between human sound perception and sound insulation metrics is investigated through field or laboratory studies. Field studies are carried out by measuring the sound insulation values of the structural elements in the selected sample and comparing them with the noise annoyance evaluations of the users in that housing. In laboratory studies, the jury is listened to some sounds related to interior noise or sound insulation with headphones or loudspeakers and they are asked to evaluate these sounds in terms of different criteria (annoyance, loudness, acceptability, audibility, etc.). It shows the correlation between subjective evaluation results and objective data and the dose effect.The aim of this study is to evaluate the interior noise level subjectively which is described in the Regulation on the Protection of Buildings Against Noise (2018) via B, C, D acoustic performance classes for the dwellings. All stages of the study, social survey, noise measurements and recording of sounds, the creation of sound clips, listening test and the comparison of subjective and objective data serve this purpose.In a social survey conducted with 250 residential users, it was found that Turkish society was most annoyed by loud speech and shouting, installation sound and running children sound. Loud speech and shouting, installation sound and child sound are the most disturbed airborne; running children sound, door slam sound and moving furniture sound are the most disturbed impact neighborhood noise. Impact-induced noise is more disturbing than airborne noises. To give an idea about the noise annoyance in the data set across Turkey, the social survey was conducted within three pilot cities. 126 people in Istanbul, 61 people in Corum and 63 people in Hatay participated in the survey. General noise annoyance or sensitivity to sound is highest in Corum, Istanbul and Hatay, respectively.The assessment of the interior noise level in the dwelling was carried out with a total of 9 stimuli at 35, 39, 43 dBA levels over the first three annoyed airborne noise (loud speech and shouting sound, installation sound and child sound).In the sound insulation assessment part of the study, brick, gas concrete and gypsum board covered wall construction systems were examined. Stratification models, which provide B, C, D classes for the 3 selected construction systems and which are frequently used in the construction sector (X), were calculated in Insul sound insulation calculation / estimation program. The Rw (C; Ctr) values obtained from the Insul program were converted into DnT, A according to the formula defined for spaces with a room size less than 5 m and volume less than 75 m3 in the Description and Application Manual of the Regulation on the Protection of Buildings Against Noise (2018). Sound insulation values were applied to 80 dB pink noise as a filter.In the laboratory, 22 jury evaluated 9 stimuli in terms of interior noise annoyance, sound level and semantic differantial test. In this section, sounds are played through 2 speakers as 1 active and 1 passive. In the second part of the listening test, the sounds were heard through the headphones and the 12 stimuli were evaluated in terms of perceived sound level. The subjective evaluations and objective data obtained from the listening test were statistically analyzed.Increased interior noise level has also increased subjective sound level assessment or noise annoyance assessment. Although they were at the same noise level, child sound, loud speech and installation sound were evaluated differently in subjective noise annoyance or sound level assessment. This difference is due to the difference in the tonal components of the noise. Sounds with a high frequency component (such as a child's sound) create a higher perception of noise or noise annoyance in humans, while higher tolerance to low frequency is shown. This shows us that defining the Regulation values only on the level of interior noise does not fully reflect the diversity of sound encountered in daily life. In addition, when the average noise annoyance level of the 3 classes were examined, it was seen that the jury was evaluated as annoying or extremely annoying by B class 51.53%, C class 53.06% and D class 72.73%. 45.4% of the participants defined themselves as sensitive to environmental noise. The high incidence of annoyance is thought to be due to the fact that the majority of the jury profile consists of noise sensitive persons. In addition, this situation raised the need to question whether the values of the Regulation reflect the perception of noise annoaynce of the Turkish population. There was a high correlation between sound level assessment, annoyance assessment when resting and annoyance assessment when working. Therefore, in the second part of the listening test, only subjective sound level assessment was evaluated in order to shorten the test time.No difference was observed between the dividing elements of the same construction system with different insulation values in terms of perceived sound level. There was no change in the perceived sound level between different construction systems of the same acoustic performance class. Pink noise, which is used as noise and applied sound isolation filters, is insufficient to describe complex neighborhood sounds encountered in daily life.In order to make more accurate evaluations, it is necessary to use open or semi-open headphones in the listening test, very low background noise level in the laboratory and the frequency responses of sound recording, editing and playback systems should be suitable for the purpose of operation. 133

Günümüzde mobilya ve ağaçişleri sektörlerinde kullanılan malzemelerin birçoğu ahşap esaslı kompozitlerden üretilmektedir. Bunun en önemli nedeni ahşap esaslı kompozitlerin hafifliği ve kullanım yerinin gerektirdiği yüksek performans özelliklerine sahip olmasıdır. Bu çalışmada iç katmanı atık kâğıt olan 8 farklı panel kaplama kullanılmıştır. Panellerin kompozit hale getirilmesinde üre formaldehit tutkalı tercih edilmiştir. Hazırlanan panellerin rutubet, yoğunluk, eğilme direnci, elastikiyet modülü, ısı iletkenlik, ısı geçirgenlik ve ses geçiş kaybı değerleri araştırılmıştır. Deneyler sırasında yoğunluk için TS EN 323, rutubet için TS EN 322, eğilme direnci için TS EN 310, ısı iletkenlik ve ısı geçirgenlik katsayıları TS EN 12667 ve ses geçiş kaybı için TS EN ISO 10534-2 standartları esas alınmıştır. Sonuç olarak yoğunluk değerleri 0,45-0,6 gr/cm3 arasında, rutubet değerleri % 6 ile % 7 arasında, eğilme direnci ortalama 6 N/mm2 ile 11 N/mm2 arasında ve eğilmede elastikiyet modülü değeri ortalama 1500 N/mm2 ile 4000 N/mm2 arasında bulunmuştur. Isı iletkenlik katsayısı 0,105 W/m.K ile 0,075 W/m.K arasında, ısı geçirgenlik katsayısı 5,851 W/m2.K ile 3,913 W/m2.K arasında bulunmuştur. Ses geçiş kaybı değerleri malzeme dış katman yapısına göre incelendiğinde en yüksek ses geçiş kaybı 49,29 dB, 3 mm kontrplak kaplamalı atık kâğıt esaslı panellerden elde edilmişken en düşük ses geçiş kaybı 31,06 dB, 4 mm MDF kaplamalı atık kâğıt esaslı panellerden elde edilmiştir. Ses geçiş kaybı değerleri frekans bazında incelendiğinde ise en düşük ses geçiş kaybı 18,98 dB değeri 160 Hz frekansta elde edilmişken, en yüksek ses geçiş kaybı 70,08 dB değeri ise 6300 Hz frekansta elde edilmiştir. Nowadays, most of the materials used in furniture and woodworking industries are produced from wood-based composites. The most important reason for this is the light weight of wood-based composites and the high-performance properties required by the place of use. In this study, 8 different panel coatings with inner layer of waste paper were used. Urea formaldehyde glue was preferred for making the panels composite. Moisture, density, flexural strength, modulus of elasticity, thermal conductivity, heat permeability and sound transmission loss of the prepared panels were investigated. During the experiments, TS EN 323 for density, TS EN 322 for moisture, TS EN 310 for bending resistance, TS EN 12667 for thermal conductivity and heat transmission coefficients and TS EN ISO 10534-2 for noise transmission loss were used. Consequently, density values are between 0,45-0,6 gr / cm3, moisture values are between 6% and 7%, bending resistance is between 6 N / mm2 and 11 N / mm2 and bending elastic modulus value is 1500 N / mm2 to 4000 N / mm2. The thermal conductivity coefficient was found to be between 0,105 W / m.K and 0,075 W / m.K, and the thermal conductivity coefficient was found to be 5,851 W / m2.K and 3,913 W / m2.K. When the sound transmission loss values were examined according to the material outer layer structure, the highest sound transmission loss was obtained from 49,29 dB, 3 mm plywood coated waste paper based panels, while the lowest sound transmission loss was obtained from 31,06 dB, 4 mm MDF coated waste paper based panels. When the sound transmission loss values were examined on the frequency basis, the lowest sound transmission loss was obtained at a frequency of 18.98 dB at a frequency of 160 Hz, and the highest sound transmission loss at a frequency of 70.08 dB at a frequency of 6300 Hz. 90

Kaynaştırma eğitimi yönteminin işitme engelli (İE) bireyler üzerinde eğitim ve sosyalleşme yönünden bir çok katkısı bulunmaktadır. Ancak bu yöntemin uygulaması aşamasında fiziksel çevrenin ve akustik konfor koşullarının yetersizliği bu mekanlardaki konuşma anlaşılabilirliğini, buna bağlı olarak da İE bireylerin eğitim kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Literatür taraması sonucunda, İE bireylerin kaynaştırma eğitimi mekanları için akustik konfor koşullarının belirlenmediği, öznel değerlendirme çalışmalarının ise İE bireyler açısından oldukça az olduğu görülmüştür. Bu tepsitler üzerinden, yürütülen tez çalışmasında, İE bireylerin kaynaştırma eğitimi mekanlarında akustik konfor koşullarını belirlemek, belirlenen koşulları, konuşma anlaşılabilirliği açısından, bir alan çalışması ile sınamak hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda öncelikle, İE bireylerin normal işiten (Nİ) akranlarıyla birlikte eğitim gördüğü kaynaştırma eğitimi mekanları için akustik konfor koşulları belirlenmiştir. Belirlenen akustik koşulları öznel açıdan incelemek için, İE bireylere kaynaştırma eğitimi ve özel eğitim veren 2 sınıf örnek çalışma alanı olarak seçilmiştir. Yapılan akustik ölçmeler ve anketlerle her iki sınıftaki mevcut akustik koşullara yönelik veriler derlenmiştir. Çalışmanın devamında, akustik koşulların konuşma anlaşılabilirliği üzerindeki etkisini öznel olarak değerlendirebilmek için mevcut alanda ve laboratuvar ortamında kelime ayırt etme testleri uygulanmıştır. Alan ölçmeleri ve anketler sonucunda, kaynaştırma eğitimi sınıfı akustik açıdan yetersiz, özel eğitim sınıfı ise yeterli olarak bulunmuştur. Konuşma anlaşılabilirliği için yapılan öznel değerlendirme çalışmalarında ise, belirlenen akustik konfor koşullarının Nİ bireyler üzerinde olumlu etkisi görülse de, İE bireyler açısından kullandıkları işitme cihazlarının farklılığı nedeniyle bu durumun belirsiz kaldığı görülmüştür. Inclusive education method makes a huge contribution to hearing impaired (HI) individuals in terms of education and socialization. However, in the implementation stage of this method, it is seen that the speech intelligibility and correspondingly HI's education quality has been negatively affected due to the inappropriate physical environment and acoustic comfort conditions. According to the literature review, it is seen that acoustic comfort conditions of the inclusive education places for HI individuals are not determined and subjective evaluation studies over HI individuals are quite a few. In this thesis, it is aimed to determine the acoustic comfort conditions of the inclusive education places used by HI individuals and to test these conditions in terms of speech intelligibility through a field study. In accordance with this objective, the acoustic comfort conditions of inclusive education places used for the education of both HI individuals and normal hearing (NH) peers were determined. In order to make a subjective examination of the determined acoustic conditions, 2 classes were selected as a sample study area providing inclusive education and special education to HI individuals. Acoustic measurements and questionnaires were used to compile data on the current acoustic conditions of both classes. In order to make a subjective evaluation of the effect of acoustic conditions on speech intelligibility, speech discrimination tests were applied in the current field and under laboratory conditions. As a result of field measurements and questionnaires, it is found that the inclusive education class was acoustically insufficient and the special education class was acoustically sufficient. In subjective evaluation studies over speech intelligibility, it is found that acoustic comfort conditions have a positive effect on NH individuals, it is seen as unclear for HI individuals due to the difference in their hearing aids. 142

Bugün bile, mimarların tasarım ve araştırma sürecine sesi çok az, hatta neredeyse hiç dahil etmediği bilinen bir durumdur. Mimarideki bu işitsel deneyimin tasarım sürecinde ihmal edilmesi, mimari mekanın kullanıcı tarafından algılanma şeklini oldukça değiştirmektedir. Görsellik, mekanın en önemli faktörü kabul edilse de, işitsel deneyim veya işitsel atmosfer olmadan bir mekanı düşünmek neredeyse imkansızdır. Ses, kullanıcı tarafından farketmeden bilinçsiz bir şekilde de olsa algılanmaktadır. Bir mekanı ses ile algılamanın, mimarların daha iyi mekanlar tasarlamasına ve mekana daha bütünsel yaklaşmalarına yardımcı olduğu ifade edilmektedir. Tez çalışmasının literatür kısmında, ilk olarak sesin mimari ile ilişkisinin tarihsel süreci ele alınmıştır. Süreç hakkında genel bir yorum yapılacak olursa, ses-mekan ve insanın ilişkisi, yazı öncesi toplumlara kadar dayanmaktadır. Bu ilişki, kültürel etmenler gibi belirli faktörlere göre zaman geçtikçe değişmiş, yeni gereksinimler getirmiştir ve teknolojinin de gelişmesi ile daha da özelleşerek günümüzdeki yerini almıştır. Zaman geçtikçe, ses kaynakları ve mimari değişse de, mekansal atmosferi algılamada ses hala önemlidir. Bu nedenle, ses sadece gürültü kaynağı olarak ele alınmayıp, duyusal olarak da ele alınarak belirli ses çalışmaları yapılmıştır. Yapılan ses çalışmaları, yeni kavramlar oluşmasını sağlamıştır ve bu kavramlardan ilki 'soundscape'tir. 'Soundscape' kavramı, Türkçeye işitsel peyzaj olarak geçmiş olup, bu işitsel peyzajın karakteristik özellikleri, mekanı nasıl algıladığımızla ilgili cevap niteliği taşımaktadır. Örneğin, evde sevdiği birinin gelmesini bekleyen bir kişi için zil sesi, olumsuz karşılanmaz, tam tersine hoşnutluk yaratır. Benzer şekilde, günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız sesler ile bu olumluluk-olumsuzluk duygusunu yaşarız, çünkü ses her yerdedir. Kullandığımız her eşyanın olduğu gibi, vakit geçirdiğimiz her ortamın da kendine özgü bir sesi vardır. Bu da kentsel veya mimari ölçekte sesin kimi zaman korunma, kimi zaman ise değiştirme gerekliliğini gözler önüne sermektedir. Bu nedenle, tez kapsamında işitsel peyzaj kavramının incelenmesi öngörülmüştür. Ayrıca, işitsel peyzajdan doğan 'indoor soundscape' yani iç mekan işitsel peyzaj kavramı incelenerek, belirli örnekler üzerinden açıklanmıştır. İşitsel mimari ve işitsel mekansal farkındalık gibi daha yeni oluşan kavramlara yer verilerek, mimarideki yeri örneklendirilmiştir. Bunun yanı sıra, duyusal mimarinin önemini kavramak için, tasarım örnekleri ele alınmıştır. Literatür araştırmasından sonra genel bir değerlendirme yapılarak, ses çalışmalarında kullanılan yöntemler, standartlar ve cihazlar incelenmiştir.Tez kapsamında, İTÜ mimarlık binası Taşkışla'nın mekansal atmosferini işitsel verilerle incelemeye yönelik bir çalışma planlanmıştır. İlk olarak, çalışmanın metodolojisini belirlemek için bir pilot çalışma yapılmış ve bu pilot çalışmada daha önce Taşkışla'da öğrenim görmüş veya hala öğrenim gören öğrencilere anket yapılmıştır. Birinci pilot çalışma olarak adlandırılan anket çalışmasına toplam 36 kişi katılmıştır. Bu ankette elde edilen çıktılara göre, belirli rotalar ve mekanlar seçilmiştir ve yöntem olarak görmeden yürüyüşe karar verilmiştir. Görmeden yürüyüşte, seçilen mekan ve rotalar, zamanlama yönünden çok önemlidir. Bu nedenle görmeden yürüyüş öncesi, bir kişi ile pilot bir görmeden yürüyüş yapılmış ve böylece asıl yürüyüş için düzenlemelere gidilmiştir. Görmeden yürüyüşte iki aşamalı anket yapılması öngörülmüştür. Bu ankette ilk olarak katılımcılar, rotanın ilk mekanı olan girişte durdurulmuştur. Katılımcılardan mekandaki sesleri dinlemeleri istenirken, eş zamanlı olarak 30 saniyelik ses kaydı ve gürültü seviyesi ölçümü yapılmıştır. Daha sonrasında ise, anketin ilk aşaması olarak, katılımcılara ortamdaki seslerden yola çıkarak mekanın yapısal özellikleri ile ilgili sorular yönlendirilmiştir. Mekanın yapısal özelliklerini işitsel atmosferinden belirlemeye yönelik sorular sorulduktan sonra, anketin ikinci aşamasında yer alan, ses kaynaklarına yönelik sorular ve mekandaki sesleri tanımlamaya yönelik sorular katılımcılara sorulmuştur. Yapılan görmeden yürüyüşler için en çok dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de Taşkışla'nın yoğun olduğu saatler arasında yürüyüşlerin yapılmasıdır. Bu nedenle, yürüyüşler genelde 12.30-16.30 saatleri arası haftaiçi yapılmıştır.Toplamda 8 farklı görmeden yürüyüş yapılmıştır. Yapılan her görmeden yürüyüş için, ses kayıtları ve gürültü seviyesi ölçümleri tekrarlanmıştır. Bu görmeden yürüyüşlere, 10 kişi Taşkışla'yı tanıyan ve daha önce Taşkışla'da bulunan, 11 kişi ise daha önce hiç Taşkışla'da bulunmayan kişiler olmak üzere toplam 21 kişi katılmıştır. Katılımcılar, lisans öğrencisi, lisans mezunu ve yüksek lisans öğrencilerinden oluşmaktadır. Görmeden yürüyüşlerde zamanın kısıtlı olmasından dolayı alınan 30 saniyelik gürültü seviyesi ölçümlerinden daha doğru veriler elde etmek amacıyla, Taşkışla'nın yoğun olduğu saatlerde her mekan için 5'er dakikalık ses kaydı alınmış ve gürültü seviyesi ölçümü yapılmıştır. Alınan ses kayıtları, herhangi bir somut veri elde etmek için kullanılmamış, çalışmanın sonunda mekanların ses kayıtlarından belirli ses ısırıkları seçilmiş ve rota üzerinde bir yürüyüş yapılarak videoya alınmıştır. Daha sonrasında ise, ses ısırıkları ile video kompozisyon yapılmıştır. Ayrıca ses kayıtları, Taşkışla'nın ses muhafazasını sağlamak ve ilerideki yapılacak olan çalışmalar için saklanmaktadır. Mekanların gürültü seviyesi ölçümleri ise, yazılıma aktarılarak raporlaştırılmıştır ve yapılan yürüşlerde her bir mekanın LAeq değerleri tablo haline getirilmiştir.Görmeden yürüyüşlerde elde edilen bulgular, analiz edilmiştir ve bu analizler sonucu birçok kayda değer veri elde edilmiştir. Anket sonucu mekanların yapısal özellikleri ve mekanların gerçek boyutları karşılaştırıldığında, katılımcıların yanıtları ile belirli yerlerde kesişmediği gözlenmiştir. Bunun nedeni ise, Taşkışla'nın açık planlı bir yapı olmasından dolayı sesin hacminin, mekanın hacmiyle farklılık göstermesidir. Ayrıca öznel gürültü değerlendirmeleri ortalamaları ile mekanlarda ölçülen eşdeğer gürültü düzeyleri kıyaslanmıştır ve birbirleri ile benzerlik gösterdiği gözlenmiştir. Ek olarak mekanları tanımlamaya yönelik belirli kelimelerin verildiği soruda elde edilen çıktılara bakıldığında, mekanların olumlu veya olumsuz olarak gruplandırılabileceği belirlenmiştir. Tez çalışmasında, mekanların açık planlı olmasından dolayı reverberasyon ölçümü yapılamamıştır. Bu nedenle, mekanların boyutları kullanılarak, ilk ses yansımaları hesaplanmış ve anket bulguları ile kıyaslanmıştır. İlk ses yansımaları yüksek mekanlar için çoğunlukla, dikkat dağıtıcı, canlı, sosyal ve yorucu gibi olumsuz kelimeler tercih edilirken, ilk ses yansımaları düşük mekanlar için, sakin, belirsiz ve güvenli gibi olumlu kelimeler sıklıkla tercih edilmiştir. Ayrıca, yürüyüş sırasında anketlere verilen yanıtlardan Taşkışla'yı bilen katılımcılar ve bilmeyen katılımcıların arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı incelenmiş ve iki grup arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulardan, mekanın atmosferini işitsel algımızın etkilediğini ve bir mimari mekanın atmosferini sadece görsel etmenlerin değil başta işitsel olmak üzere duyusal faktörlerin de etkilediği belirtilmiştir. Ayrıca, bir mekanın, işitsel atmosferinden yola çıkarak belirli kelimeler aracılığı ile sınıflandırma veya tanımlamanın mümkün olduğu ifade edilmiştir. Çalışmada ek olarak, Taşkışla'nın bir işitsel karakteri olduğu ve bu karakterin aslında Taşkışla'yı özgün kılan faktör olduğu vurgulanmış ve sesin mekanlara bir karakter kattığı bulgusuna ulaşılmıştır. Even today, it is a well-known fact that architects have less or no inclusion of sound in the design and research process. The neglect of this auditory experience in architecture during the design process, changes the way that the architectural space perceived by the user. Although, visuality is accepted as the most important factor of space, it is almost impossible to think of a space without auditory experience or auditory atmosphere. Sound is perceived by the user even unconsciously. It is stated that, perceiving a space with sound, helps architects to design better spaces and to approach the space more holistically.In the literature part of the thesis, firstly the historical process of the relation of sound with architecture is discussed. If a general comment is made about the process, the relation of sound-space and human beings go back to pre-written societies. This relationship changed according to certain factors such as cultural factors as time passed, brought new requirements and became more and more special with the development of technology. As time goes by, sound sources and architecture change, but sound is still important in perceiving the spatial atmosphere. For this reason, sound is not only considered as a source of noise, but also it is considered as sensory and some sound studies have been conducted. Sound studies have led to the formation of new concepts and the first concepts of these is 'soundscape'. The concept of soundscape has been translated into Turkish as an auditory landscape and its characteristics are the answer to how we perceive the place. For example, a person who waiting at home for someone she loves, the ringing tone is not welcomed, on the contrary creates satisfaction. Similarly, we frequently experience this feeling of positivity and negativity with the sounds in our daily lives, because the sound is everywhere. As with every device we use, every environment and place which we spend time have a unique voice. This reveals the necessity of changing the sound and sometimes the protection in urban or architectural scale. Therefore, the concept of auditory landscape is foreseen in the thesis. In addition, the concept of indoor soundscape arising from auditory landscape is examined and explained through specific examples. New concepts, such as auditory architecture and auditory spatial awareness, are included and their place in architecture is exemplified. In addition to this, design examples are discussed in order to understand the importance of sensory architecture. After the literature research, a general evaluation was made and the methods, standards and devices used in sound studies were examined.Within the scope of the thesis, a study was planned to examine the spatial atmosphere of the ITU architecture building Taşkışla with auditory data. Firstly, a pilot study was conducted to determine the methodology of the study and a questionnaire was applied to the students who were previously or still studying in Taşkışla. A total of 36 people participated in this survey, which was called the first pilot study. According to the results of this survey, certain routes and places were selected and it was decided to blind walk will be applied as a method. In blind walk, the selected places and routes are very important in terms of timing. For this reason, before actual blind walk, a pilot blind walk was made with a person and thus arrangements were made for the actual blind walk.A two-stage questionnaire was predicted in the blind walk. In this survey, the participants were stopped first at the entrance which is the first place of the route. While the participants were asked to listen to the sounds in the place, 30 seconds of sound recording and noise level measurement were performed simultaneously. Then, as the first stage of the survey, the participants were asked questions about the structural features of the spaces based on the sounds in the environment. After the questions were asked to determine the structural features of the place from the auditory atmosphere, questions, related to the sound sources and to define the sounds in the place were asked to the participants in the second stage of the questionnaire. One of the most important points for blind walks is to perform walks between the peak hours of Taşkışla. For this reason, walks were generally conducted between 12.30-16.30 on weekdays.A total of 8 different blind walks were performed. For each blind walking, sound recordings and equivalent noise levels measurements were repeated. A total of 21 people participated in the blind walks, 10 of whom knew Taşkışla and were previously in Taşkışla, and 11 people who had never been to Taşkışla before. Participants consist of undergraduate, graduate and post graduate students. In order to obtain more accurate data from the 30-second noise level measurements taken due to the limited time in blind walks, 5-minute sound recordings were taken for each place during the peak hours of Taşkışla and noise levels were measured.Voice recordings were not used to obtain concrete data. At the end of the study, certain sound bites were selected from the sound recordings of the places and a walk along the route was taken and videotaped. Then, a composition was made with audio bites and video. In addition, sound recordings are kept for the protection of Taşkışla's voice and for future studies. The noise level measurements of the areas were reported to the software and the LAeq values of each area were tabulated.Findings obtained in the blind were analyzed and as a result of these analyzes, many noteworthy data were obtained. When the structural features of the spaces and the actual dimensions of the spaces were compared, it was observed that the responses of the spaces did not intersect with the respondents in certain places. The reason for this is that the volume of the sound differs from the volume of the place because Taşkışla is an open plan structure. Also, the average noise levels were compared with the equivalent noise levels measured in the spaces and were found to be similar to each other. In addition, when the results obtained in the question where certain words are given to describe the spaces, it is determined that the spaces can be grouped as positive or negative.In addition, it was examined whether there was a significant difference between the participants who knew Taşkışla and who did not know Taşkışla from the responses to the questionnaires during the blind walk, and there was no significant difference between the two groups.In the thesis, reverberation measurement could not be done because of the open plan of the spaces. Therefore, using the dimensions of the spaces, the first sound reflections were calculated and compared with the survey findings. While negative words such as distractions, lively, social and exhausting are preferred for the places with high reflections, positive words such as calm, vague and safe are frequently preferred for the places with low reflections.As a result of the study, it was stated that the auditory perception affects the atmosphere of the space and the atmosphere of an architectural space is influenced not only by visual factors but also by auditory factors. Likewise, it has been stated that it is possible to classify or define a place by means of certain words based on the auditory atmosphere. In addition, it is emphasized that Taşkışla is an auditory character and that it is the factor that makes Taşkışla unique, also it was found that sound adds a character to spaces. 153

Rahatsız edici ve istenmeyen ses olarak tanımlanan gürültünün, teknolojik gelişmeler ve nüfus artışının etkisiyle büyüyen bir çevresel kirlilik olduğu bilinen bir gerçektir. Gürültü, insan sağlığı üzerinde çeşitli fiziksel, fizyolojik ve psikolojik etkilere neden olup insanın günlük hayatındaki verimliliğinin düşmesine yol açabilir. Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkileri, gürültüye maruz kalma süresi ve gürültünün düzeyine göre değişiklik gösterir. Gürültünün çeşitli kaynakları olmakla birlikte kentsel ortamlarda trafik gürültüsü, insanları diğer gürültülere kıyasla daha fazla rahatsız etmektedir.Gürültü denetiminin temel prensipleri arasında, gürültünün öncelikli olarak kaynakta denetlenmesi ilkesi vardır. Bunun mümkün olmadığı ya da kaynakta denetimin yeterli gelmediği durumlarda ise gürültünün alıcıya ulaşırken yayıldığı ortamda denetlenmesi gerekmektedir. Yapı dışı gürültüler ele alındığı zaman, gürültünün yapıya ulaşmadan denetlenmesi, yapı kabuğuna düşen yükü önemli ölçüde azaltmaktadır. Gürültünün alıcı ile kaynak arasında denetimi sırasında kullanılan en yaygın araç, gürültü engelleridir. Topoğrafik yapının ya da bitki örtüsünün doğal engeller olarak kullanıldığı akustik olarak korunmuş bölgeler elde edilebileceği gibi, gürültü kaynağı ile alıcı arasındaki bir yapı, duvar ya da levha gibi değişik nitelikteki elemanlar da yapay gürültü engelleri olarak kullanılabilir. Gürültü engellerinin etkinliği engelin boyutlarına, konumuna, niteliğine, malzemesine, biçimine ve atmosferik koşullar ile zemin etkisine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.Bu çalışmada, İstanbul ili Üsküdar ilçesi Acıbadem semtinde, D-100 karayolu kenarında bulunan bir toplu konutta, trafik gürültüsünün etkilerinin belirlenmesi ve denetimine yönelik önlemlerin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu amaçla, belirlenen alanda gürültü düzeyi ölçmeleri yapılmış, aynı zamanda Soundplan simülasyon programı yardımı ile bölgenin gürültü haritaları hazırlanmıştır. Değerlendirmeler sonucunda, Türkiye'de yürürlükte bulunan, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği'nde belirtilen sınır değerlerin aşıldığı bölgeler tespit edilmiştir. SONArchitect simülasyon programı ile hacme gelen gürültü düzeyi hesaplanarak yapı kabuğunun gürültü denetimindeki etkinliği belirlenmiştir. Her iki simülasyonun sonucu, gürültünün denetlenmesi gerektiğini göstermiştir. Gürültüden etkilenme düzeyini azaltmak amacı ile, Soundplan simülasyon programında karayolu kenarına gürültü engeli yerleştirilmiş ve yapılara gelen gürültü düzeyinde oluşan değişimler gözlemlenmiştir. SONArchitect simülasyon programında ise, yapı kabuğundaki değişimin, hacme gelen gürültü düzeyi üzerindeki etkisi tespit edilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, yapı kabuğunda denetim önlemlerinin gürültü engelinden daha etkin bir çözüm olduğu saptanmıştır. Ancak maliyet karşılaştırması yapıldığında gürültü engeli ile denetimin yapı kabuğunda denetimden daha ekonomik olduğu belirlenmiştir. Noise is defined as a disturbing and undesirable sound and noise pollution is a growing environmental problem due to technological developments and population growth. Next to its effects on daily life, noise pollution may cause a variety of physical, physiological and psychological problems. The severity of these problems depends on the duration of noise exposure and the level of noise. Although there are various sources, the noise pollution due to traffic disturbs people more than any other source does in urban environments.The fundamental principles of noise control include the principle of controlling the noise primarily at the source. In case this is not possible or enough the control actions must be taken before it reaches the receiver either outside of the building or on the building envelope. To reduce the load on the building envelope noise barriers are widely used. From a topographical structure or a vegetation as natural obstacles to walls and plates as artificial barriers a variety of elements might be used to serve this purpose. However the effectiveness depends not only on the barrier size, location, material or shape; atmospheric conditions and ground effect should also be taken into consideration.In this study, it was aimed to determine the effects of traffic noise in a social housing located in the Acıbadem district of Üsküdar, Istanbul and to present the control measures. For this purpose , noise level measurements were taken in the mentioned area and noise maps of the region were prepared with the help of Soundplan simulation program. Resulting values showed that the limit values of Regulation of Assessment and Management of Environmental Noise is exceeded. The noise level that is received in the inner spaces was calculated by SONArchitect simulation program and the effectiveness of the building envelope in noise control was estimated. The result of both simulations showed that noise should be controlled. In order to reduce the level of noise impact, a noise barrier was placed on the roadside in the Soundplan simulation program and changes in noise level were recalculated and with SONArchitect the effect of this change is simulated for inner spaces. As a result, it was found that the control on the building envelope is more effective than the noise barrier. However, the cost comparison study proved that the noise barrier is a more economical solution. 117

Günümüzde giderek artan şehir nüfüsları ve kısıtlı arsa arzı sebebi ile kültürel etkinliklerin yapılabileceği çok amaçlı mekanların önemi ve kullanımı giderek artmaktadır. Şehir merkezlerinde yer alan mevcut spor salonları, bu konuya çözüm olarak sunulan en genel geçer uygulamadır. Büyük hacimleri ve sahip oldukları yüksek seyirci kapasitesi ile birlikte şehir içinde her daim canlı ve yaşayan bir mekan olarak kullanılmaları, akla yatkın bir çözüm önerisi olarak gözükmektedir. Ancak farklı müzik türlerindeki konserlerin özel bir akustik tasarım yapılmadan gerçekleştirildiği spor salonlarında, hacimdeki akustik kalite algısı düşmekte ve dinleyici memnuniyeti azalmaktadır.Bu tez çalışması kapsamında, hedeflenen akustik kalite algısını ve dinleyici memnuniyetini sağlayabilmek amacı ile spor salonlarında iki farklı müzik türü için değişkenliği sağlayabilecek tasarım ve malzeme önerileri geliştirilmiştir. Geliştirilen önerilerin performansları, salonların yalın hallerine göre sağlanan değişim üzerinden değerlendirilmiştir.Bu amaçlar doğrultusunda hazırlanan tez çalışması kapsamında altı ana bölüm yer almaktadır.Çalışmanın ilk bölümünde, konser etkinliklerinin toplumsal hayat içindeki yerinden bahsedilmiş ve seyircilere hem görsel hem de akustik olarak doğru biçimde aktarılmasının önemi anlatılmıştır. Çok amaçlı salonlara duyulan ihtiyaçtan bahsedilerek, spor salonların bu amaçla kullanılması durumunda karşılaşılan sorunlar belirtilmiştir. Ayrıca, tez çalışması kapsamında izlenen süreç ve yöntemler detaylıca açıklanmıştır.İkinci bölümde, hacim akustiği gereklilikleri ve bunların konser salonu tasarımlarına olan etkileri incelenmiştir. Tasarım aşamasında dikkat edilmesi gereken temel tasarım parametreleri ve kaçınılması gereken akustik kusurlar belirtilmiştir. Akustik kusurların görüldüğü durumlar ve önerilen çözümler, örnekler üzerinden görselleştirilerek anlatılmıştır. Salonların değerlendirilmesinde kullanılan nesnel ve öznel parametreler açıklanmış, nesnel parametrelerin hesap yöntemleri, öznel parametrelerin ise ilintili olduğu nesnel parametreler belirtilmiştir.Üçüncü bölümde, rock ve pop gibi güçlendirilmiş müzik türlerinin karakteristiği anlatılmıştır. Spor salonlarının ve güçlendirilmiş müzik türlerinin ayrılmaz bir parçası olan elektro-akustik sistemlerin özellikleri ve çalışma prensipleri belirtilmiş, dikkat edilmesi gereken temel tasarım prensipleri derlenmiştir.Dördüncü bölümde, tez kapsamında yapılan çalışma için tasarlanan salonun fiziki özellikleri belirtilmiş, inceleme yapılacak durumlar tanımlanmış ve değerlendirme yöntemleri belirlenmiştir. Spor salonu literatürden incelenen örnekler doğrultusunda geliştirilerek, klasik müzik ve güçlendirilmiş müzik için iki ayrı tasarım varyasyonu oluşturulmuştur. Üç ayrı modelde kullanılan malzemeler ve değişken sistemlerin içerdiği teknik detaylar açıklanmıştır. Hacim akustiği simülasyon programında hacim ayarları, ses kaynağı ve alıcı noktaları için yapılan kabuller belirtilmiştir. Değerlendirmelerde referans olarak alınan parametre değerleri belirtilerek karşılaştırma yöntemleri açıklanmıştır.Beşinci bölümde, üç ayrı işlev için oluşturulan modellerin karşılaştırmaları, akustik düzenleme yapılmamış yalın hallerini temsil eden modeller ile akustik simülasyon programında yapılan hesaplamalar kullanılarak yapılmıştır. Karşılaştırmada kullanılan değerler grafik, şekil ve çizelgeler ile görselleştirilmiştir. Seçilen hacim akustiği parametreleri üzerinden yapılan değerlendirmeler üç ayrı salon modeli için de tekrarlanmış, ek olarak gerçek durumdaki orkestral ve elektro-akustik kaynak etkileri de karşılaştırmalara dahil edilmiştir.Altıncı bölümde, yapılan tüm değerlendirmeler derlenerek incelenen üç durum arasında sağlanabilen değişkenlik oranı, aynı alıcı noktalarında elde edilen parametre değerleri üzerinden karşılaştırılmıştır. Değişken akustik uygulamalarının ve mimari tasarım etkenlerinin, akustik konfor şartlarına ve akustik kusurlara olan etkisine değinilmiştir. Arena plan tipinin doğasından gelen yanal yansıma yetersizliğinden, hacmin büyüklüğünden gelen yansımaların ortalama gidim mesafelerinin uzunluğundan bahsedilmiştir. Sonuç değerlendirmeleri yapılarak çalışmada elde edilen edinimler ve çalışmanın uygulanabilirliği sorgulanmıştır. Nowadays, the importance and need of multiuse spaces where cultural activities can held in are gradually increasing due to increasing city population and limited land supply. Existing sports halls that are located in the city centers are the most common dwellings offered as a solution to this issue. Their use as a commonly used and living space in the city seems to be plausible solution due to their large volume and high audience capacity. However, the concerts which are held in sports halls without a special acoustic design, cause decrease in listeners' satisfaction and the perception of acoustic quality generally.The most basic characteristics of sports halls that may cause acoustic problems are having a large volume and a small seating area as against it. For this reason, long reverberation times (T) seems to be typical. Good design of electro-acoustic systems and sound absorbing materials, which are applied to ceiling/walls are significant solutions to set reverberation times below the limit values.Within this study, design and material proposals are made for the sufficient listeners' satisfaction and the perception of acoustic quality in both symphonic (classical) and amplified (rock/pop) music concerts which are held in sports halls. Developed proposals are compared with its' primitive versions that do not contain special acoustic applications.For these purposes, thesis consists of six main sections.In the first chapter, the impact of concert events in communal living and the importance of transferring them perfectly both visually and acoustically to the audience are explained. Ever increasing need of multiuse performance venues and the problems encountered in the use of sport halls for this purpose are discussed. In addition, process steps and the methods followed within this study are explained in detail. In the second chapter, room acoustics requirements and their impacts on concert hall designs are examined. Factors, which affect room acoustics, are summarized in four titles:•Situations that may cause acoustic defects and proposed solutions for these situations are explained with illustrations. •Objective and subjective acoustic parameters, which are needed to be used for the evaluation of room acoustic quality, are explained in detail. For instance, equations for the objective parameters and correlations between the subjective parameters and the objective parameters are given. •Basic design parameters to take into consideration and probable acoustic defects related with them to be avoided are indicated.In the third chapter, characteristics of the amplified music like rock and pop are mentioned. An electro-acoustic system's, which is an integral part of amplified music genres and all sports halls' design features, operation and design principles are investigated. Especially, design parameters (critical distance and time delay) which were used within this study are explained in detail.In the forth chapter, the physical properties of the hall designed for this study are explained and cases to be examined are defined. The sports hall design was developed in accordance with the examples examined from the literature and two different design variations of it were created additionally: One of them is for classical (symphonic) music and the other one is for amplified (rock/pop) music. The materials used in three different models and the technical details of variable acoustic solutions are explained. Additionally, calculation parameters, source-receiver properties and job lists defined at Odeon Room acoustics software are indicated. Objective acoustic parameters, which were used for the evaluation and comparison within this study, are listed and presented clearly.In the fifth chapter, comparisons of models, which were created for three separate functions, are made with primitive forms (indicated with Y.H.) of themselves:•S1, essential form of the sports hall that was acoustically designed for the basketball matches.•S2, second form of the sports hall that was acoustically designed for the classical (symphonic) music concerts are held in the hall.•S3, third form of the sports hall that was acoustically designed for the amplified (rock/pop) music concerts are held in the hall.Primitive forms of themselves were created via using generic materials instead of specially designed variable acoustic solutions: Ceiling was chosen as steel trapeze, rear wall and parter walls were chosen as concrete. Comparisons between the primitive ones and the acoustically designed ones are illustrated with graphics and diagrams. At the same time, the impact of orchestral and electro-acoustic source, which would be used in the actual conditions of use, are examined within this chapter. It is determined that using orchestral source instead of omnispeaker source was increased the uniformity of objective acoustic parameters' distribution. Reflections, which were showed an increase by the use of different instruments could be interpreted positively. Additionally, it is determined that using electro-acoustic source instead of omnispeaker source was increased the reverberation times due to delayed speakers. This situation could be interpreted negatively for speech intelligibility.In the sixth section, provided variability between three halls are examined and evaluated within the same receiver locations. Selected receiver locations are defined as Amax and Amin. Amax is one of the receivers that maximum sound pressure level (SPL) difference is observed between three halls. While, Amin is one of the receivers that minimum sound pressure level (SPL) difference is observed between three halls. Summative assessments are made by comparisons of three halls.Designed halls for the study are all arena planned as a natural result of using sports hall. While the designs were developing, the ratios were taken from the literature. According to the values obtained for all design variations, it is obvious that arena plan type with extensive dimensions has adverse effects on the acoustic point of view. Firstly, the extensive form of a sports hall intensifies the late sound energy ratio in the rear part of the hall and it causes adverse acoustical conditions. Additively, excessive lengths of mean free paths are observed because of the large volume. Arena plan type's basic design characteristics, which include the lack of lateral and rear walls cause insufficient lateral reflections, especially in the middle part of the hall.As a result of the evaluations made for the three design variations, it is understood that the comparisons made by taking the general average of the hall were insufficient to represent the amount of change. For this reason, grid and receiver comparisons should be looked at for analysis that is more detailed.As a result of the arrangements and variable acoustic applications, it is seemed that the sports halls can be used in concerts as a multiuse space. Due to the provided variability in absorption, the desired acoustic conditions were achieved in case of the hall is used with both passive acoustics (classical music) and active acoustics (sports and amplified music). It is observed that the sound field was made more homogeneous. Therefore, the objective parameters are distributed in a narrower range throughout the hall for all design variations.Consequently, design proposals developed within this study to obtain acoustical comfort conditions for all listeners can be presented as a solution for these events, which are held in many sports halls without a special acoustic design. With the electronic control systems, it is evaluated that sound technicians can make their usage easily. Besides, the cost of an investment can be compansated in a short time with the events to be held in. 241

Performans mekanları genellikle çeşitli işlevler için kullanılır. Bu işlevler farklı akustik niteliklere ihtiyaç duyacağı için mekanların buna uyumlandırılması gerekir. Bu amaca yönelik çözümler olsa da, alışılagelmiş uygulamaların (gözenekli ses yutucu malzemeler ve kumaşlar ile tasarlanan dönen paneller, toplanabilir perdeler) uyum ve çok yönlülük bakımından yetersizlikleri vardır. Mevcut değişken akustik çözümler, mekan içindeki ses yutucu malzeme alanını değiştirmeye odaklanırlar. Malzemenin ses yutuculuk performansı ve karakteri sabit kaldığı için farklı frekanslardaki ses yutuculuk performansını değiştirmede yetersiz kalırlar. Yaygın çözümlerin eksikliklerine olası bir cevap olarak, bu araştırma perfore panellerin ayarlanabilme kapasitesi ve salon içi işlev ve seyirci sayısındaki değişime karşılık verebilecek esnek, değişken akustik sistem ihtiyacının kesişimine odaklanmıştır. Bu amaçla perfore panellerin ses yutuculuk karakteristikleri incelenmiştir. Perfore panellerin tasarım parametrelerinin ses yutuculuk karakteri üzerine etkisi çalışılmıştır. Bu parametrelerin kontrolü ile değişken bir çizgisel perfore panel prototipi geliştirilmiştir. Bu prototip yardımıyla değişken perfore panel sistemin inşa edilebilme olasılığı ortaya konmuştur. Sistemin ses yutma katsayısındaki değişimler empedans tüpü ölçümleri ile belirlenmiştir. Farklı panel pozisyonları için maksimum ses yutmakatsayıları 250 Hz ve 2000 Hz'de ölçülmüştür. Değişken çizgisel perfore panel sistemi elde edildikten sonra, perfore panel önerisi bir vaka üzerinde bilgisayar benzetimi çalışmaları ile test edilmiştir. Benzetim çalışmalarında vaka olarak farklı fonksiyonlara ev sahipliği yapan ODTÜ Mimarlık Fakültesi Amfi tiyatrosu seçilmiştir. Salonun mevcut akustik koşulları saha ölçümleri ile belirlenmiştir. Değişken çizgisel perfore panel yardımı ile amfinin akustik koşulları konser, müzikal ve konferans fonksiyonlarına uygun şekilde değiştirilmiştir. Performance spaces are often employed for various functions. These functions require different acoustical qualities and conditions of the hosting space needs altering to meet these requirements. There exist solutions in practice for that concern. These methods focus to change the amount of sound absorptive material in the hall rather than changing sound absorption characteristics of the system. Hence, they have drawbacks in terms of adaptability and versatility. As a potential answer to the shortcomings of these solutions, this study focuses on the crossroads between tuning capacity of perforated panels and requirements of flexible variable acoustic solutions. Effects of perforated panel's design parameters on sound absorption capability of the system are studied. Furthermore, a prototype is developed to reveal the possibility of tuning a panel by controlling these parameters. Variations in sound absorption coefficients of the system are determined by impedance tube measurements. Maximum sound absorption coefficients are measured in 250 Hz and 2000 Hz for different panel positions. After the variable slot-perforated panel system is obtained, the system is tested on a case by computer simulations to demonstrate the capability of the proposal as a variable acoustic solution. The amphitheater of METU Faculty of Architecture Building as a small hall accommodating different functions is selected as a case and current acoustical condition of the hall are specified by field measurements. The hall is adapted to concert, musical and conference functions by the help of variable slot-perforated panel proposal. 170

Video oyun sektörü, 1950'lerden günümüze kadar gelmiş ve sürekli olarak gelişme göstermiştir. Video oyun sektörünün alt sektörlerinden olan ses teknolojileri alanı da oyun sektörü ile gelişim göstermiştir. Art arda tekrarlanan bip seslerinin yerini çok kanallı kayıtlar, binlerce kaydedilmiş ses efektleri vb. almıştır. Bu tarz gelişimler oyunların çoğunun gerçeğe yakın yapılmasına olanak sağlamıştır. Bu çalışmada, özellikle birincil şahıs nişancı türünde seçilen oyunların akustik olarak incelemesi yapılmış ve gerçekliğe uygunluğu test edilmiştir.Çalışma içerisinde, seçilen video oyunların ham sesleri ve yankılı sesleri elde edilmiştir. Daha sonra ise seçilen ortamların 3 boyutlu modellemesi yapılıp Odeon programı içerisinde bu modellemelerin akustik ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre oyun içerisinden elde edilen yankılı sesler karşılaştırılarak gerçeğe uygunluğu bu çalışmada incelenmiştir. The video game industry has come from the 1950s to the present and has developed comtinuously. Audio Technologies, which is one of the sub-sectors of the game industry, has also developed with the game industry. Repeatedly beep sounds replaced by multi-channel recordings, thousands of recorded sound effects, etc. Such as developments have enabled many games to be held close to reality.In this study, the acoustical analysis of the selected games especially in the firts person shooter genre was conducted and their suitability to reality was tested.During this study, raw sounds and reverberant sounds of selected video games were obtained. Then, 3D modeling of selected areas was created and acoustic measurements of these models made in Odeon. According to the Odeon results, the reverberant sounds obtained from the game were compared and their suitability to reality was examined in this study. 71

Günümüz modern hayatında yeraltı metro ağları; hızlı ve ekonomik oluşları, iklim koşullarından etkilenmeyişleri gibi özellikleri nedeniyle rağbet görmektedir. Kullanıcı yoğunluğunun olduğu bu mekanlar, ev sahipliği yaptığı kişilerin gündelik hayatının bir parçası olup, bu mekanların konfor koşulları, kullanıcılarını doğrudan etkilemektedir. Metro istasyonlarında konfor kavramı, görsel ve işitsel anlamda önem kazanmaktadır. Kullanıcıların konforlu ulaşımlarını sağlaması amacıyla bu tezde işitsel konfor dahilinde değerlendirmeler yapılmıştır. İşitsel konfor metro istasyonları için tren gürültüsünün kontrolü ve anonsların anlaşılabilir olması ile sağlanabilir. Özellikle acil durum anlarında anonsların anlaşılır olması ile kişiler kendilerini güvende hissedecek, konforlu işitsel ortam yaratılmış olacaktır. Yapılan değerlendirmeler ışığında, örnek bir istasyon üzerinde Odeon akustik simülasyon programı aracılığı ile mevcut akustik koşulları ortaya konulmuştur. Mevcut durumda, zayıf performans gösteren koşulların optimizasyonu için mimari seçimler üzerinden, iyileştirmelere dair öneriler geliştirilmiştir. In the modern world, underground subway networks are utilized by so many people, due to its many features such as being fast and economical, unaffected by the climatic conditions. These places where the user density is high, are part of the everyday life for the people who host and the comfort conditions of these places directly affect their users. In the subway stations, the concept of comfort gains importance in a visual and auditory sense. In this thesis, evaluations will be made within the scope of auditory comfort in order to provide comfortable transportation of the users. On the subway stations, the auditory comfort can be provided by the control of the train noise and the intelligibility of the announcements. Especially at emergency situation people will feel secured with clearly understood announcements and a comfortable auditory environment will be created. Based on the evaluations, the current acoustic conditions were revealed via the Odeon acoustic simulation program on the sample station. At current situation, suggestions for improvements have been developed through architectural choices to optimize poor performance conditions. 148

Yetmişli yıllarda ortaya çıkan sürdürülebilirlik kavramı ve sonrasında gelişim gösteren sertifikasyon sistemleri, son birkaç yıldır Türkiye'de de gündeme gelmiş ve hızla gelişim göstermiştir. Sürdürülebilirlik kavramı, yıllar içerisinde dünyanın birçok yerinde uygulanmakta olan yeşil bina tasarım sürecine ve uluslararası sertifikasyon sistemlerine öncü olmuştur. Bu konuyla ilgili pek çok sertifika sistemi bulunmaktadır ve hemen her gelişmiş ülke, kendi ülkesinin yapı standartları doğrultusunda yeni sertifika sistemleri üretmiştir. Sürdürülebilirlik kavramı ve sertifikasyon sistemleri içerisinde, akustik unsurlara olan ilginin az olması ve bu konunun sertifikasyon sistemlerine de sadece kısmen dahil edilmiş olması, yeşil bina kullanıcılarında işitsel konforun sağlanamamasına sebep olmaktadır. Bu çalışma kapsamında sertifikasyon sistemleri içerisinde akustiğin yeri irdelenecektir.Bu bağlamda tezin ilk bölümünde, tezin amacı, hipotez ve hedeflerden bahsedilirken, ikinci bölümünde sürdürülebilirlik kavramları ve sertifikasyon sistemleri incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, bir önceki bölümde bahsedilen sertifikasyon sistemlerinden Türkiye'de en çok kullanılan BREEAM, LEED, DGNB ve ülkemizde yürürlüğe giren ÇEDBİK Sertifikasyon sistemlerinin ana başlıkları ve söz konusu sertifika sistemlerinde akustik parametreleri incelenmiştir. Tezin dördüncü bölümünde geleneksel ve yeşil binalarda görülen akustik problemlerden bahsedilmiş, çalışmanın beşinci bölümde ise bahsedilen problemlerin sebepleri araştırılmıştır. Altıncı bölümde yeşil binalardaki akustik problemlerin çözümlerine ilişkin yöntemler anlatılmıştır.Çalışmanın son bölümünde ise sertifikasyon sistemlerinde, akustik kriterlere gerekenden az önem verilmesi veya geri plana itilmesi ve bunun sonucunda da yeşil bina sertifikalı yapılarda akustik konforun sağlanamamış olması konusu irdelenmiştir. LEED Platinum sertifikasına sahip örnek bir ofis yapısı üzerinde gereken akustik hesaplamalar yapılmış ve sonuç değerleri LEED sistemindeki değerlendirmelerle karşılaştırılmıştır. Ayrıca sonuç verileri, Türkiye'de kent ve yapıların gürültü açısından sağlıklı olabilmesi için Avrupa Birliği uyum sürecinde yayınlanan ve yürürlüğe giren yönetmelikler üzerinden de değerlendirilmiştir. The concept of sustainability that emerged in the seventies is followed by the development of certification systems started to raise in Turkey during the last few years and has shown rapid growth. The concept of sustainability has been a pioneer in the green building design process and international certification systems, which have been implemented throughout the world over the years. There are many certification systems in the world and almost every developed country has generated new certification systems linked with the local building standards. Within the concept of sustainability and certification systems, the low interest in acoustic elements and partially inclusion in the assessments prohibit acoustic comfort in the green buildings. Within the scope of this study, the place of acoustics within the certification systems will be discussed.In this context, the first part of the dissertation discusses the aims and objectives of the thesis and the second part examines the sustainability concepts and certification systems. In the third part of the study the main topics of BREEAM, LEED, DGNB and ÇEDBİK certification systems and the acoustic parameters in these certification systems are examined. In the following section of the study, the acoustic problems occur in green buildings were mentioned. In the fifth part of the study, the reasons of the mentioned problems were investigated. In the sixth chapter, the methods of solving the acoustic problems in low-carbon buildings are explained.The last part of the dissertation reviews the unsuccessful acoustic comfort in green building certified structures due to lack of interest given on the relevant criterion. Acoustical calculations were performed on a sample office building with LEED Platinum certification and the results were compared within the evaluations in the LEED system. In addition, the results were also evaluated through the effectuated regulations during the European Union harmonization process. 157

Hz. Peygamber döneminden itibaren camiler İslam toplumlarının en önemli mimari ögelerindendir. İslamiyetin ilk dönemlerinden itibaren camiler, başta ibadet etme yeri olmak üzere aynı zamanda bir eğitim-öğretim, toplanma ve sosyal bir alan olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise camiler sadece ibadet amaçlı kullanılmaktadır.Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Klasik Osmanlı Mimarisi denilince akla ilk olarak Mimar Sinan gelmektedir. Ortaya koyduğu üç yüzden fazla eserinde öne çıkan eserleri camiler olmuştur. Mimar Sinan camileri incelendiğinde, mimari olarak yeni tasarımlar denediği ve karşılaştığı problemlere çözüm üretmeye çalıştığı ve yaptığı her şeyi sebepsiz yapmadığı gözlemlenebilir. Çözüm üretmeye çalıştığı öncelikli problemlerden birisi de camilerdeki akustik problemlerdir. Cami kubbelerde bulunan rezonatör vazifesi yapan küpler, fil ayakların yanına yerleştirilmiş küçük müezzin mahfilleri ve caminin belirli konumlarına yerleştirilen müezzin mahfilleri ile camilerde çokça karşımıza çıkan estetik kaygılarla beraber akustik saçıcı eleman olarak kullanılan Türk Üçgeni ve Mukarnaslar, bu akustik problemlere çözüm üretmek için tasarlanan mimari ögelerdir. Akustik gereksinimlerin göz önüne alınarak tasarlanan ve iyi akustik koşullara sahip olduğu bilinen Mimar Sinan Camilerinin özgün akustik ortamları daha sonraki dönemlerde yapılan restorasyon çalışmaları ile bozulmuştur.Günümüzde yeni yapılan camiler, ya Klasik Osmanlı Camilerinde mimarların tasarım endişelerini göz ardı eden ve eskinin kötü birer kopyası niteliğinde olan ya da estetik kaygılardan uzak, biçimsiz ve işlevin gerektirdiği gereksinimlere cevap vermeyen yapılar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu problem; Toki, Kiptaş ve Diyanet İşleri Başkanlığı gibi resmi kurum ve kamu tüzel kişilikleri tarafından tip projeler hazırlanarak çözüm üretilme çabası ile sonuçlanmıştır. Ancak camilerin yapılacağı alanın iklim, topoğrafya, çevresel veriler, kullanıcı gereksinimleri, jeolojik zemin değerleri ve yerel yapı malzemeleri gibi temel tasarım girdileri tip projelerde standart hale gelmekte ve neticede estetik problemlere çözüm üretmekle birlikte başka problemler ortaya çıkarmaktadır. Akustik açıdan iyi tasarlanmayan camiler, yapılan tasarımlarla beraber bazı akustik problemleri de ortaya çıkararak aktif ses sistemlerinin kullanımını zorunlu hale getirmektedir.Bu tez çalışmasında, Mimar Sinan camilerinden Şemsi Ahmet Paşa Camii (Üsküdar) ile Diyanet İşleri Başkanlığı Tip 3 Camii akustik açıdan karşılaştırılmıştır. Camilerde yer alan eylemler tespit edilmiş, camiler için istenen akustik konfor koşulları irdelenmiştir. Şemsi Ahmet Paşa Camii'nde alan çalışmaları yapılmış ve farklı eylemler için akustik ölçümler gerçekleştirilmiştir. Her iki cami için de herbir eylem için simülasyon sonuçları değerlendirilmiş ve sonuçlar karşılaştırılmıştır.Bu doğrultuda hazırlanan tez çalışması 7 ana bölüm ve eklerden oluşmaktadır.Birinci bölümde, camilerin tarihçesi, akustik bilgisinin camilerin tasarımına etkisi ve tez çalışması kapsamında incelenen camilerin tarihçe ve mimari özelliklerine yer verilmiştir. Ayrıca tip cami projeleri ile ilgili bilgiler ortaya konulmuş ve mimari özeliikleri karşılaştırılmıştır.İkinci bölümde ise konuşma ve sesin yayılmasını etkileyen faktörler irdelenmiş ve hacim akustiğine etki eden akustik kusurlar anlatılmıştır. Konuşmada yönelimin etkisi ve konuşmanın dinamik aralığı incelenmiş, sesin hacim içerisindeki davranışları ortaya konulmuştur. Hacimlerde yer alan akustik kusurlar şekil ve grafiklerle açıklanmıştır.Üçüncü bölümde ise cami tasarımında ve değerlendirmesinde kullanılan aksutik konfor ve tasarım parametreleri ele alınmıştır. Camilerin mimari özellikleri ve diğer akustik mekanlardan farklılıkları belirtilmiş ve bu kapsamda camilerin özellikleri, farklı sınıflandırmaları, camilerde yer alan eylemler ve kaynak ve alıcı nokta özellikleri ortaya konulmuştur. Ayrıca camilerin akustik konfor gereksinimleri belirlenmiş ve camilerde kullanılan bazı malzemeler ve akustik özellikleri verilmiştir. Bu bölümün ikinci kısmında, camilerde tasarım parametreleri ortaya konulmuştur. Camilerde kişi başına düşen hacim miktarları ile kubbe, mihrap, minber, mahfil tasarımı ve mahfil kolonlarının şekil ve ebatlarının akustiğe etkisi ele alınmıştır. Bu bölümün son kısmında ise nesnel ve öznel akustik parametreler incelenmiş ve camilerde yer alan farklı eylemler için farklı akustik koşullar ortaya konulmuştur.Dördüncü bölümde, camilerde yer alan eylemler ve bu eylemlere göre kaynak ve alıcı nokta kabulleri verilmiştir. Ayrıca akustik simülasyon programı (ODEON), her iki camide kullanılan malzemeler ve hacim akustiği parametreleri ile ilgili kabuller ortaya konulmuştur.Beşinci bölümde, yapılan kabuller ışığında Şemsi Ahmet Paşa Camii akustik incelemesi belirlenen bütün eylemler için ayrı ayrı yapılmış ve simülasyon sonuçları ile alan çalışması kapsamında elde edilen ölçüm sonuçları karşılaştırılmıştır. Değerlendirmeler yapılırken hacim akustiği parametreleri, ses enerjisi ile ilgili parametreler (RT, EDT, XI(T30), BR(RT), Ts, C50, C80, LF80 ve Echo (Dietsch)), konuşma anlaşılabilirliği parametreleri (D50, STImale ve ALcons) ve ses gücü ile ilgili parametreler (G ve SIL) olmak üzere üç kısımda toparlanmıştır. Belirlenen parametreler üzerinden Cuma Hutbesi eylemi, Cuma Namazı eylemi, Günlük Namaz eylemi ve İlahi (Mevlid-i Şerif) Okunması eylemi için değerlendirmeler yapılmış, elde edilen sonuçlar şekil, grafik ve çizelgelerle ortaya konulmuştur. Ayrıca yapılan odaklama analizleriyle odaklama problemi olup olmadığı kontrol edilmiştir.Altıncı bölümde, benzer şekilde Tip 3 Camii akustik incelemesi aynı eylem ve akustik parametreler doğrultusunda aynı konumda bulunan alıcı noktaları için yapılmış ve Şemsi Ahmet Paşa Camii ile Tip 3 Camii akustik açıdan karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar grafik, şekil ve çizelgeler üzerinden irdelenmiş, yapılan odaklama analizleriyle odaklama problemi olup olmadığı incelenmiştir.Yedinci bölümde, yapılan tüm değerlendirmeler bir araya getirilmiş, kaynak noktalarının konumlarının, mihrap formunun, minber konumu ile formunun camilerin akustik koşulları üzerindeki etkileri ile ilgili çıkarımlar yapılmış ve her iki caminin karşılaştırması neticesinde elde edilen sonuçlar ortaya konulmuştur. Elde edilen sonuçlar üzerinden camilerin tasarımında akustik koşulları etkileyen hususlar belirtilerek öneriler hazırlanmıştır. Mosques since the period of Prophet Muhammad are one of the most important architectural elements of Islamic societies. Since the early days of Islam, mosques had been used as a place of worship, as well as as an educational, convention and social space. Today, mosques are used only for worship.In the Ottoman Empire period, Mimar Sinan was the first to think of Classical Ottoman Architecture. He designed more than three hundred masterpieces and the mosques come into prominence of them. When the mosques of Mimar Sinan are examined, it can be observed that he has tried out new designs architecturally and tried to find solutions to the problems he faced. One of the priority problems that the solution tries to produce is the acoustical problems in mosques. Pots which work as a resonator in mosque domes, small muezzin's mahfil (lodge) placed near large main columns, the main muezzin's mahfil (lodge) where placed different places in different mosques, The Turkish Triangle and Mukarnas which are used not only as a aesthetic architectural element bot also as an acoustic scattering element are some of the architectural elements that were designed to produce solutions to these acoustic problems. The acoustic environments of Mimar Sinan Mosques, which are known to have good acoustic conditions and designed with acoustic requirements in mind, are disrupted by the restoration works carried out in later periods.Newly built mosques today appear as structures that ignore the design concerns of the architects in the Classical Ottoman Mosques and which are a bad copy of the past or which are far from aesthetic concerns, amorphous and unresponsive to the requirements of the function. This problem resulted in an effort to produce solutions by designing type mosque projects by official institutions and public legal entities such as Toki, Kiptaş and the Presidency of Religious Affairs of Turkey. However, the basic design inputs such as climate, topography, environmental data, user requirements, geological ground values and local building materials where mosques will be constructed are standardized in type projects and as a result they create solutions to aesthetic problems and cause other problems. If the mosque is not designed with acoustically well, it requires the use of active sound systems as a result of some design decisions.In this thesis work, Şemsi Ahmet Paşa Mosque (Üsküdar) which designed by Architect Great Sinan and Type 3 Mosque that designed by Presidency of Religious Affairs were compared acoustically. The actions in the mosques were determined and the acoustical comfort conditions of the mosques were examined. Field studies were conducted at Şemsi Ahmet Paşa Mosque and acoustic measurements were performed for different actions. Simulation results were evaluated for each action for each mosque and the results were compared.The thesis study prepared in this direction consists of 7 main sections and appendix sections.In the first chapter, the history of mosques, the effect of acoustical knowledge on the design of mosques and the historical and architectural features of the mosques examined within the scope of the thesis study are discussed. In addition, information about the type mosque projects are given and their architectural features were compared.In the second chapter, the factors affecting the speech and sound propagation are discussed and the acoustic defects affecting the acoustical conditions of halls are explained. The effect of orientation in the speech and dynamic interval of speech was examined and the behavior of sound in the hall was revealed. Acoustical defects in the halls are explained with figures and graphs.In the third chapter, the acoustic comfort and design parameters used in the design and evaluation of mosques were discussed. First of all, the architectural features of mosques and their differences from other acoustical spaces are mentioned. In this context, the characteristics and different classifications of mosques, actions in mosques and source and receiver point properties were revealed. Furthermore, acoustical comfort requirements of mosques were determined and some materials and their acoustical properties used in mosques were given. In the second part of this chapter, the design parameters of the mosques are revealed. The amount of volume per person in mosques and the shape of the dome, mihrab, minbar, mahfil (lodge) and the acoustical effect of the shape and size of mahfil (lodge) columns are discussed. In the last part of this chapter, objective and subjective acoustic parameters were examined and different acoustic conditions were revealed for different actions in mosques.In the fourth chapter, the actions taken in the mosques and the source and receiver points assumptions are given according to these actions. In addition, assumptions about acoustic simulation program (ODEON), materials used in both mosques and room acoustic parameters have been introduced. In the fifth chapter, acording to the assumptions, the acoustical review of Şemsi Ahmet Paşa Mosque was conducted separately for all the determined actions. The results of the simulation and the measurement results obtained in the scope of the field study were compared. While both mosques are evaluated, the room acoustic parameters are collected in three parts which are sound energy related parameters (RT, EDT, XI(T30), BR(RT), Ts, C50, C80, LF80 and Echo (Dietsch)), speech intelligibility parameters (D50, STImale and ALcons) and sound power related parameters (G and SIL). Evaluations were made for the actions of Friday Hutbe, Friday Prayer, Daily Prayer and Chant of Divine or Mevlid-i Şerif actions on the determined parameters. The results are presented by figures, graphs and charts. Besides, it was checked for Şemsi Ahmet Paşa Mosque whether there was a focusing problem or not by graphs and calculations for each actions.In the sixth chapter, similarly, the Type 3 Mosque acoustical evaluations are performed with the same action and room acoustic parameters for receiver points located in the same positions as Şemsi Ahmet Paşa Mosque. Based on the results obtained, the Şemsi Ahmet Paşa Mosque and the Type 3 Mosque were compared acoustically. The results obtained were analyzed through graphs, figures and charts and it was checked for Type 3 Mosque whether there was a focusing problem or not by graphs and calculations for each actions.In the seventh chapter, all the evaluations were combined and the inferences about the effects of the position of the source points, the mihrab form, the form and the position of the minber on the acoustic conditions of mosques were made. The results obtained from the comparison of acoustical conditions of both mosques were revealed. According to the evaluations of results, the effects of some design decisions on the acoustic conditions of mosques were determined and suggestions are presented.In the restoration work of historical mosques, the acoustic environment conditions should be revealed with the measurements and should be a base for the restoration works. When designing a type mosque project or designing a new mosque, the volume per person should be checked. The high value of volume per person often results high reverbration times at low frequencies in mosques because the surfaces of mosques are generally reflective. As a result of this, the intelligibility of sounds is diminishing because of mask effect. In addition, the mosque becomes acoustically dark due to the fact that bass sounds become dominant.Different actions in mosques have different occupancy rates. Therefore, when designing mosques, similar acoustic conditions in different occupancy should be provided by ensuring that the floor covering absorption coefficient values are as close as possible to the absorption coefficient values of the congregation.Due to the small size of the mosques examined within the scope of this thesis study, disturbing echoes from the side and rear walls did not occur. However, when designing large-size mosques, the echoes that can come from the side and rear walls should be checked. In the case of occuring a disturbing echo, these surfaces should be covered with absorbent or scattering materials. In addition, the study showed that more negative acoustic conditions can be occurred in the mahfil (lodge) floor of the mosques. For this reason, when designing mosques, the desired capacity of mosque should be met if possible without mahfil (lodge) floor. This space should be kept to a minimum if the mahfil floor is to be made.The design of a new mosque as a domed structure is common. Therefore, if the mosque will be designed to have domed and concave surfaces, the relationship between the center point of the dome (concave surface), the source points and the receiver points should be examined and focus points should be provided above the receiving points. Furthermore, it should be ensured that the effect of the whispering gallery on the dome is prevented and if it is necessary the dome becomes embellished with ornaments and motifs. The study showed that the mihrab form and the minbar form and position were effective on the acoustic conditions provided within the mosque. In prayer actions, the fact that the mihrab is formed of smaller surfaces or the scattering of these surfaces will reveal more homogenous distribution of the results of room acoustic parameters in the mosque. In addition, reflective surfaces close to the sources should be located in mosques and designs to create an acoustic shadow should also be avoided. Reflective surfaces close to the source provide strong early reflections to the receivers and positively affect the values obtained for the room acoustic parameters. On the contrary, acoustic shadows negatively affect the acoustic conditions.When the simulation results were compared with the measurement results, it was seen that the simulation revealed better acoustic conditions for room acoustic parameters except the speech intelligibility parameters. However, the obtained values of speech intelligibility parameters are higher in measurements. This situation revealed importances of the effect of ornamental and motifs in mosques on speech intelligibility. When designing a mosque, the positive effect of ornaments and motifs on speech intelligibility should also be considered.Additionally, the literature review conducted during this study is showed that the generally accepted optimum values for the room acoustic parameters of the mosques have not been determined yet. In addition to this, it is showed that a limited number of studies were carried out for other languages other than Turkish. This study is also showed the necessity of to be performed the objective and subjective measurements and surveys with field studies that is taken into consideration the phonetic structure of Turkish Language for determining expected optimum values of room acoustic parameters for mosques. 539

Sanayi devriminin ardından makineleşme ve endüstriyel gelişmelere bağlı olarak artan ulaşım faaliyetleri, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de en önemli gürültü kaynaklarının başında gelmektedir. Şehirlerde ulaşım araçlarına bağlı gürültüyü öncelikli olarak karayolu gürültüsü oluştursa da hava limanı ve uçuşlardan kaynaklanan gürültü de, özellikle havalimanı çevresindeki yapılarda, önemli bir etki oluşturmaktadır. Gürültünün insan sağlığı üzerindeki etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de birçok çalışma yapılmaktadır. Uzun yıllardır teknolojik gelişmelere paralel olarak gelişen uçak teknolojisi, gürültünün kaynağında denetimini belirli oranda olanaklı kılmaktadır. Kaynağında denetim çalışmalarına ek olarak yerel ve uluslararası yönetmelikler, tasarım ölçütleri ve diğer denetim çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Ülkemizde ise yasal düzenlemeler kapsamında 2017 yılında Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik (BGKKHY), Resmî Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Uluslararası standartlar ve uygulamalar ışığında hazırlanan BGKKHY, yapıların kabuğunda alınması gereken gürültü denetimi çalışmalarını ve alıcı konumlardaki en yüksek izin verilen gürültü düzeylerini tanımlamaktadır. BGKKHY'de belirtilen gürültü yalıtım indisleri kaynak gürültüsünün tayfsal dağılımına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Havalimanı çevresindeki yapıların kabuğundaki asgari akustik performansın belirlenmesi için laboratuvar test sonuçları ile birlikte TS EN ISO 717 standardı uyarınca tayf düzeltme eğrileri yardımıyla elde edilen tek sayılı nicelikler kullanılmaktadır. Bu düzeltme eğrileri karayolu gürültüsünü ve pembe gürültüyü temel almaktadır. Çalışma kapsamında havalimanı çevresinde pist bitiş noktasına 700 metre mesafedeki konumda 12 saat süre ile ISO 20906 standardı uyarınca gürültü ölçümü çalışmaları ve eş zamanlı meteorolojik verilerin kaydedilmesi gerçekleştirilmiştir. Ölçümler ile eş zamanlı olarak uçakların tipleri, irtifaları, kalkış saatleri ve olağan dışı gürültüler de kayıt altına alınmıştır. Böylece uçak tiplerine bağlı kalkış gürültüsü tayfı belirlenmiştir. Elde edilen bu tayf, karayolu için kullanılan düzeltme eğrileri ile aynı metot kullanılarak gürültü denetimi hesaplamalarına dahil edilmiştir. 15 Adet cephe elemanının ses azaltımı verilerine çalışma kapsamında elde edilen tayf düzeltme eğrisi uygulanarak mevcut kullanılan yöntemler ile karşılaştırmalar yapılmıştır.Çalışma kapsamında TS EN ISO 717-1 standardının önerdiği havalimanlarına yakın alıcı konumlarda kullanılması önerilen C düzeltme teriminin, güncel uçak verileri için geçerliliği araştırılmıştır. After the stages of the industrial revolution, increased transportation activities due to mechanization and industrial developments are the most important noise sources in our country as well as all over the world. Although the noise associated with transportation in urban areas is primarily caused by highway noise, the noise caused by the aircraft operations also has a significant impact on the buildings around the airport. In order to minimize the effects of noise on human health, many studies are carried out in our country as well as all over the world. Aircraft technology, which has been developing in parallel with technological developments for a long time, makes the control of the noise at the source. National and international regulations, design criteria and other audits are carried out in addition to noise control activities. In Turkey, regulation about building acoustics, that is called `Binaların Gürültüye Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik` (BGKKHY), was published in the Official Gazette in 2017 within the scope of legal regulations. BGKKHY prepared in the light of international standards and practices defines the noise control studies to be taken and the highest allowable noise levels in the receiving locations. The noise reduction indices specified in the BGKKHY are depending on the spectral distribution of the source noise. In order to determine the minimum acoustic performance in the shell of the buildings around the airport, the laboratory test results including spectral adaptation terms are used according to the TS EN ISO 717 standard. These adaptation terms are based on road noise and pink noise.Within the scope of the study, noise measurements and simultaneous meteorological data were recorded in accordance with the ISO 20906 standard for 12 hours at a location about 700 meters from the runway endpoint. Simultaneously with the measurements, the types, altitudes, departure times and unusual noises of each aircraft event were recorded. Thus, the spectrum of the takeoff noise depending on the aircraft types was determined. The obtained spectra were included in the noise control calculations using the same method as the adaptation terms used for the highway. This adaptation term obtained from the study of 15 facade elements' noise reduction values was applied and comparisons were made with the existing methods.In the scope of the study, the validity of the C correction term, which is recommended to be used in receivers where located near to the airports (TS EN ISO 717-1), was investigated for the current aircraft data. 170

Tarihi yapıların korunabilmesi ve özgün yapılarına zarar verilmemesi gerekmektedir. Tarihi binaların restorasyonu sırasında, zengin iç mekân detayları korunmalıdır ve yüksek hacime sahip odaların özgün yapısına aykırı olarak bölünmesi önlenmelidir. Yüksek hacim özelliği taşıyan iç mekânların, özellikle de tonoz, kubbe formuna sahip yapıların özgün formuna uygun ve ilk kullanıldığı dönemin özelliklerini taşıyacağı şekilde korunması büyük önem taşımaktadır. Büyük oda hacmine sahip tarihi mekânların ilk tasarlandıkları ve döneminin özelliklerini taşıyacak şekilde korunması, özgün pencerelerin kapatılmaması, odaların hacimlerinin küçültülmemesi temel koruma felsefesine uygundur. Ancak, yüksek oda hacmine sahip olmaktan kaynaklanabilecek problemleri de göz önünde bulundurmak gerekir. Yüksek oda hacmine sahip tarihi mekânlarda uğultu problemleri, eko problemleri, istenmeyen yansımalar, konuşmanın anlaşılabilirliğinin sağlanamaması ve buna benzer akustik problemler sıklıkla görülmektedir. Bu tarz tarihi mekânlarda konuşmanın anlaşılabilirliğinin sağlanabilmesi için çınlama süresinin istenen aralıkta tutulabilmesi gerekmektedir. Oda hacmi yüksek tarihi mekânlarda çınlama süresinin istenen aralığa indirilebilmesi için yüzey kaplamalarının ses yutma katsayısının arttırılması çok büyük önem taşır. Aksi takdirde, çınlama süresi ile ilgili problemlerinin giderilebilmesi amacıyla tarihi yapılarda bina formunun değiştirilmesi, oda hacimlerinin küçültülmesi, özgün malzeme kaplamalarının değiştirilmesi veya binanın özgün yapısına zarar verecek başka müdahalelerin yapılması uygun bir yaklaşım tarzı olarak düşünülmemektedir. Sıva katmanlarına ait ses yutma katsayısının artırılması iç mekân akustiğini iyileştirebilmektedir. Ancak, malzeme seçiminin tarihsel yapıyla uyumlu olması ve bina yapısına zarar vermemesi önemli bir parametredir. Bu araştırmada, tarihi yapılarda kullanılan sıva katmanları araştırılmış ve sıva katmanında yapılacak değişikliklere göre ses yutma katsayısının arttırılması amaçlanmıştır. Tarihi sıva kaplamalarının ses yutma katsayısının arttırılması için araştırmalar yürütülmüş ve öncelikle tarihi sıva katmanlarının özellikleri incelenmiştir. Türkiye'de Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden kalma tarihi yapıların genellikle kireç bağlayıcılı harçlara dayalı olarak inşa edildiği görülmektedir. Bu sebeple, kireç bağlayıcılı sıvalar bu araştırmada incelenmiştir.Araştırmanın ilk aşamasında, restorasyonda kullanılan harç karışımlarının ses yutma katsayıları incelenmiştir ve harç karışımlarının içeriği değiştirilmemiştir. Bağlayıcı tipine göre farklılaşan üç farklı karışım tipi analiz edilmek için seçilmiş, 3cm, 6 cm, 9cm ve 12 cm kalınlıklarında sıva katmanları üretilmiş, ses yutma katsayısı analizleri gerçekleştirilmiş ve toplam 12 farklı sıva katmanının ses yutma katsayısı ölçümü yapılmıştır. Ses yutma katsayısı ölçüm sonuçları analiz edilmiş ve bu araştırma kapsamında incelenen sıva karışımı tiplerinde, sıva kalınlığının artması ile genel anlamda ses yutma katsayısının da arttığı tespit edilmiştir. Farklı kalınlıktaki sıva katmanlarına ait ses yutma katsayısı ölçüm sonuçları MATLAB yazılımına aktarılmış ve frekansa dayalı ses yutma katsayısı sayısal analiz yöntemi (eğri uyarlama) kullanılarak değişen sıva kalınlıklarına göre modellenmiştir. Ses yutma katsayısı eğri modelleri kullanılarak, farklı kalınlıklardaki sıva katmanlarının ses yutma katsayısı öngörülebilecektir.Araştırmanın ikinci aşamasında, tarihi binalarda kullanılan sıvaların içeriği değiştirilmiş ve tescilli eski eser tarihi binaların restorasyonu sırasında, binanın tarihi kimliğine zarar vermeden, sıva katmanında, ses emilim özelliklerini arttıracak materyallerin belirli bir oranında kullanılması önerilmiştir. Bu şekilde özgün bina yapısına zarar vermeden ses emilim düzeyinin arttırılmaya çalışılması koruma prensipleri açısından daha doğru bir yaklaşım olacağı düşünülmektedir. Çalışmanın bu aşamasında 50 farklı karışım tipi incelenmiş ve ses yutma katsayısının ölçümü için 3 cm kalınlığında numuneler üretilmiştir. Ses emilimini arttırmak için dere kumu, pomza ve perlit agrega tipinin harç karışımında kullanılması incelenmiştir. Ayrıca, polypropilen lif, keten lif ve kırıntı kauçuk eklentisinin ses yutma katsayısına olan etkisi araştırılmıştır. Aşağıda maddelerle sıralanan karışım içeriğindeki değişiklikler uygulanmış ve değişikliklerin ses yutma katsayısı üzerindeki etkisi incelenmiştir.-Bağlayıcı/agrega oranının ses yutma katsayısı üzerindeki etkisi -Agrega tane boyutlarının ses yutma katsayısı üzerindeki etkisi-Agrega tipinin ses yutma katsayısına olan etkisi-Farklı agrega kombinasyonlarının ses yutma katsayısına olan etkisi-Polypropilen lif katkısının ses yutma katsayısı üzerindeki etkisi-Keten lif katkısının ses yutma katsayısı üzerindeki etkisi-Kırıntı kauçuk katkısının ses yutma katsayısı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Yapılan karışım analizleri sonucunda,-Karışımlardaki bağlayıcı oranının artış göstermesi ses yutma katsayısını olumsuz etkileyebilmektedir.-Agrega tane boyutunun etkisi incelendiğinde, harç karışımında çok ince agrega (0 ile 2 mm arasında) kullanılmasının ses yutma katsayısını olumsuz etkileyebildiği gözlemlenmiştir.-Harç karışımındaki agrega tipinin değiştirilmesi ses yutma katsayısını arttırabilmektedir. Özellikle, harç karışımında hafif agrega tipi kullanılması sıva katmanındaki ses yutma katsayısını olumlu etkileyebilmektedir.-Harç karışımındaki agrega kombinasyonunun ses yutma katsayısında etkili olduğu gözlenmiştir.-Karışımlarda polipropilen ve keten lif katkılarının kullanılması ses yutma katsayısını artırabilmektedir.-Kırık kauçuk katkı maddelerinin agrega yerine belirli oranlarda kullanılması ses yutma katsayısını artırabilmektedir ve özellikle düşük frekanslarda etkili olabilmektedir.Harç karışım tipine dayalı olarak karışım analizi sonuçlarının değerlendirmesi ilgili bölümde detaylıca verilmektedir. Ses yutma katsayısı ölçüm sonuçlarına göre, değişen harç karışım oranlarının etkisini araştırmak için MATLAB yazılımında eğri uyarlama yöntemi kullanılarak numerik model eğrileri elde edilmiştir. Karışım içeriğinin ses yutma katsayısı üzerindeki etkisi, 1/3 oktav bant frekanslarındaki numerik model eğrileri kullanılarak incelenmiştir. Numerik model eğrilerini kullanarak ölçümü yapılmayan farklı harç karışım oranlarının ses yutma katsayıları hakkında yaklaşık öngörü yapılabilecektir.Araştırma kapsamında toplam 62 farklı ses yutma katsayısı deneyi gerçekleştirilmiştir ve sadece ses yutma katsayısının ölçümü haricinde basınç dayanımı, eğilme dayanımı, açık gözeneklilik ve kapiler su emme katsayısı farklı karışım tiplerine göre analiz edilmiştir. Ölçüm sonuçları elde edildikten sonra, deneylerin sonuçları ayrıntılı olarak karşılaştırılmıştır. Ayrıca, ses yutma katsayısı ölçüm sonuçlarının etkisini inceleyebilmek amacıyla tarihi bir oda mekânı seçilmiş ve çınlama süresi analizleri gerçekleştirilmiştir. Empedans tüpü oktav bant ölçüm sonuçları London yöntemi kullanılarak çınlama odası ölçüm sonuçlarına dönüştürülmüştür. Sıva katmanındaki ses yutma katsayısı ölçüm sonuçlarının etkisi çınlama süresi analizlerinde gösterilmiştir. Özet olarak, doktora tezi araştırmasında ses yutma katsayısını arttırabilmek için laboratuvar analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma, ses emilim özelliklerine sahip yeni sıva katmanları sunmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmalarla üretilen karışımların sadece tarihi binalarda değil, aynı zamanda güncel teknolojilerin kullanımıyla inşa edilen binalarda da kullanılabileceği açıktır. Tarihi yapı ile uyumlu çalışacak şekilde harç karışım içeriğinde gerçekleştirilen değişimler ile ses yutma katsayısının arttırılabilmesi literatür araştırmaları açısından çok geniş bir araştırma konusu olmaktadır. Historical structures must be protected and their original structures should not be damaged. During historical buildings restoration, the rich interior details need to be conserved and the separation of rooms of large volumes contrary to its original structure should be prevented. It is of great importance that interior spaces with large volumes, especially those with vault or dome ceilings, keep their initial form and retain their characteristics from the time when they were first used.The conservation of rooms with large volumes in historical places without altering the characteristic design choices from the time they were first designed, retaining the original windows, and refraining from covering them, and maintaining the volume of the rooms are all in line with the philosophy of basic conservation. However, it is necessary to consider the problems which may arise from having a high room volume. Historical buildings with large room volumes are frequently beset by problems acoustics in terms of background noise, echo and unwanted reverberation, leading to speech intelligibility. To ensure speech intelligibility in such historical spaces, it is necessary for reverberation to be kept within a desirable range. Increasing the sound absorption coefficient of surface coatings is of utmost importance in order to decrease reverberation time to a desirable level. Otherwise, altering the shape of the building, reducing the volume of the rooms, changing the original coatings, or any other intervention that affects the authenticity of the structure of the building in an effort to reduce reverberation in not considered an appropriate approach.Increasing the sound absorption coefficient of the plaster layers can improve the interior acoustics. However, it is important parameter that the material selection is compatible with the historical structure and does not harm the building structure. In this research, the plaster layers used in historical buildings were investigated and it was aimed to increase the sound absorption coefficient according to the changes in the plaster layer. In order to increase the sound absorption coefficient of the historical plaster coatings, researches were carried out and the properties of the historical plaster layers were investigated. It is observed that historical structures from the Roman, Byzantine and Ottoman eras in Turkey are generally constructed from mortars based on lime binder. Hence, the mortars based on lime binder were examined in this research.In the first stage of the research, sound absorption coefficients of mortar mixtures used in restoration were examined and the contents of the mortar mixtures were not changed. Three different mixture types with different binders were selected to analyze, plaster layers of 3 cm, 6 cm, 9 cm and 12 cm thicknesses were produced, sound-absorption coefficient analyses were carried out, and the sound-absorption coefficients of 12 different plaster layers in total were measured. The sound absorption results were analyzed and for the mortar mixture types examined within the scope of this research, it was determined in general that the sound absorption coefficient increased as plaster thickness was increased. The results of the sound absorption coefficient measurements of plaster layers of different thicknesses were inputted into MATLAB software and the frequency based sound absorption coefficient was modeled using the numerical analysis method (curve-fitting) according to the varying plaster thicknesses. Using the sound-absorption coefficient curve models, the sound absorption coefficients of plaster layers of different thicknesses can be estimated.In the second stage of the research, the content of the plasters used on historical buildings were changed and it was suggested that during the restoration of registered historical buildings, a certain proportion of materials with the ability to absorb sound should be applied to the plaster layer, taking care not to damage the historical identity of the building. Taking these steps in an attempt to increase sound absorption levels without damaging the authenticity of the building structure is considered a more appropriate approach from a conservationist standpoint. At this stage of the study, 50 different mixture types were examined and the samples were produced in 3 cm thickness for the measurement of sound absorption coefficient. Using river sand, pumice and perlite aggregate type in the mortar mixture was examined in order to increase sound absorption. In addition, the effect of polypropylene fiber, flax fiber and crumb rubber additive on sound absorption coefficient was investigated. The changes applied to the mixture contents and the effects of the changes on the sound absorption coefficient were examined under the following headings: -The effects of volumetric changes in the ratios of binders and aggregates on the sound absorption coefficient -The effects of changes in the aggregate particle size on the sound absorption coefficient-The effects of aggregate type on the sound absorption coefficient-The effects of aggregate combination on the sound absorption coefficient-The effects of the polypropylene and flax fiber additive on the sound absorption coefficient-The effects of the crumb rubber additive on the sound absorption coefficient. The evaluation of the results of the mixture analyses revealed that:-Increasing the binder ratio in mixtures can have an adverse effect on the sound absorption coefficient.-It was observed that using superfine aggregate (between 0–2 mm) in the mortar mixture can have an adverse effect on the sound absorption coefficient when the effect of aggregate particle size was examined.-Changing aggregate type in the mortar mixture can increase on the sound absorption coefficient. Especially, the use of a lightweight aggregate type in the mortar mixture can positively affect the sound absorption coefficient in the plaster layer.-It was observed that the combination of aggregates in the mortar mixture was effective on the sound absorption coefficient.-The use of polypropylene and flax fiber additives in mixtures may increase the sound absorption coefficient. -The use of crumb rubber additives in certain proportions in place of aggregate may increase the sound absorption coefficient, especially at low frequencies.-The use of crumb rubber additives in certain proportions in place of aggregates can increase the sound absorption coefficient and can be effective especially at low frequencies.Evaluation of the results of the mixture analyses based on the type of mortar mixture are given in detail in the relevant section. According to the results of the sound absorption coefficient measurements, numerical model curves were obtained using a curve-fitting method in the MATLAB software to investigate the effect of varying mortar mixture ratios. The effect of the mixture content changes on the sound absorption coefficient was examined by using the numerical model curves at a 1/3 octave band frequency. Using the numerical model curves, approximately estimations can be made of the sound- absorption coefficients of varying mortar mixture ratios, other than those tested.In the scope of the research, a total of 62 different sound absorption coefficient tests were performed and not only sound absorption tests but also compressive strength, flexural strength, open porosity and capillary water absorption experiments were analyzed according to different mixture type. After the measurement results are obtained, the outcomes of the experiments were discussed in detail. Moreover, in order to examine the effect of sound absorption coefficient measurement results, a historical room space was chosen and reverberation time analyses were performed. Impedance tube octave band sound absorption results were converted into reverberation chamber sound absorption results by means of London model. The effect of sound absorption coefficient measurement results in the plaster layer were shown in the reverberation time analyses.As a summary, in the doctoral thesis research, the laboratory analyses were carried out in order to increased sound absorption in the plaster layer. This research is aimed to offer new plaster layers with the ability of sound absorption properties. It is apparent that the mixtures produced through these studies can be used not only in historical buildings but also in buildings constructed using current technologies. The ability to increase the sound absorption coefficient by making changes to the mortar mixture content in a way that is compatible with the historical structure is a very broad research topic for future literature researches. 546

Müzik, ses kaydının icadından beri insan yaşamının önemli bir parçası olmuştur. Ses kaydının ve röprodüksiyonun tarihi Edison'un 1877'de fonografı icat etmesiyle başlar. Ses kaydının ve onu takip eden yeniden çalmanın amacı orijinal performansı doğru bir şekilde yeniden yaratabilen bir deneyim sunmaktır. Profesyonel kayıtların yapıldığı ses kayıt stüdyoları kuruldukları 1900'lü yılların başında müzik şirketlerinin tekelinde bulunurlardı. Oysa günümüzde özellikle kayıt aletlerindeki teknolojik gelişmeler, maliyetlerin düşmesi ve bütçeye uygun hale gelmesi sayesinde müzisyenler amatörlükten kurtulup profesyonelliğe adım atmak konusunda geniş olanaklara sahiptir. Bunun bir sonucu olarak da ses kayıt stüdyoları açısından önemli anlayış değişiklikleri yaşanmıştır. Ses kayıt stüdyoları, sesin kaydedildiği, işlendiği, kayıt sırasındaki tüm kontrolün sağlandığı müzik prodüksiyonu yapılan mekanlardır. Ses kaydının, stüdyo hacminin herhangi bir katkısı olmadan, hi-fi niteliği etkilenmeden gerçekleştirilebilmesi için gerekli akustik koşulların sağlandığı özelleşmiş ortamlardır. Ses kayıt stüdyoları bağımsız yapılar olarak tasarlanabileceği gibi var olan yapılar içinde de bulunması gerekebilir. Örneğin bir ofis binasında, alışveriş merkezinde ya da bir apartman dairesinde bulunabilir.Ses kayıt stüdyolarında ses kayıtlarının, hacmin ve diğer etkenlerin olumsuz etkilerinden ve akustik kusurlardan arınmış bir akustik ortamda gerçekleştirilmesi gerekir. Bu akustik ortamı oluşturabilmek için ilk koşul fon gürültüsünün kabul edilebilir sınırlar içinde olması ve kaydedilecek müzik türüne göre optimum yansışım süresinin sağlandığı yayınık ses alanlarının oluşturulmasıdır. Ses kayıt stüdyolarında hem çevresel (trafik, endüstri yapıları, parklar vs.) ve yapı içi (komşu hacimlerden konuşma, ev aletleri vs.) hava doğuşlu gürültülerin, hem de stüdyo içindeki kontrol odası ile performans hacmi arasındaki gürültülerin geçişinin azaltılmasında bölme elemanlarının kesit özellikleri ve bu kesitlerde kullanılan yalıtım gerecinin teknik özellikleri önem taşımaktadır. Bu tezde, ses kayıt stüdyolarında kabul edilebilir fon gürültüsünün aşılmaması için düşeydeki ve yataydaki bölme elemanlarının (duvar ve döşemelerin) yeterli ses geçiş kaybını sağlaması konusu ele alınmıştır. Bu doğrultuda bir simülasyon programından yararlanılarak uygun duvar ve döşeme kesitlerinin ve bu kesitlerde kullanılabilecek malzemelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Music became a very important part of the human life since the invention of sound recording. The history of sound recording and reproduction begins with the invention of phonograph by Edison in 1877. The purpose of sound recording and playback is to present an experience which can recreate the original performance accurately. Sound recording studios where the professional recordings made used to be monopolised by music companies in the early 1900s when they were established first. However, nowadays due to the technological developments in music recording equipments, the decrease in costs and budget, the musicians have favourable opportunities to get rid of the amateurism and step into professionalism. As a result of this, there have been significant changes in understanding in terms of sound recording studios.Sound recording studios are music production locations where sound is recorded, processed and all control is provided during recording. They are the specialized environment where sound recording is provided without the contribution of the studio volume and acoustical conditions required to be realized without affecting the hi-fi quality. Sound recording studios can be designed as stand-alone structures or may establish in existing structures. For instance, they can be located in office buildings, shopping malls or in an apartment.In sound recording studios, sound recordings must be carried out in an acoustic environment which is free of acoustic defects and adverse effects of volume and other factors. In order to create this acoustic environment, the first condition is the creation of diffuse sound fields where the background noise is within acceptable limits and the optimum reverberation time according to the type of music to be recorded.In sound recording studios, the cross-sectional features of the partitions and the technical characteristics of the insulation elements used in these sections are important in reducing the transmission of noise between the environmental (traffic, industrial buildings, parks etc.) and interior (neighboring spaces, household appliances etc.), air borne, as well as the noise between the control room and the performance volume in the studio.In this thesis, in order not to exceed the acceptable background noise in sound recording studios, the issue of providing sufficient sound transmission loss of the vertical and horizontal partitions (walls and floors) has been discussed. In this direction, it is aimed to determine suitable wall and floor partitions and materials that can be used in these sections by using a simulation program. 117

Several studies focused on the acoustical characterisation of concert halls and opera houses analysing more or less homogeneous sets of halls and spotting reference criteria. This work presents the results of a detailed measurement campaign that was carried out over eleven small and mid-sized historical opera houses in the North of Italy with the aim of characterising this hall typology and to relate it to the reference literature. The cluster is intended to represent an adequate sample of case studies relative to different capacities and different design approaches that followed one another starting from the seventeenth century. The theatres were investigated using monaural and binaural techniques, performing impulse response measurements at each seat in the stalls and in each box. Seven ISO 3382 criteria are chosen to characterise these theatres and averaged over the three main listening areas denoted by the Italian opera house typology, i.e. the stalls, the boxes and the gallery. The correlation coefficients between interrelated criteria are presented and commented in relation to the architectural features of the theatres and to the existing literature.

International audience; By revisiting the relationships between energy density and sound intensity, this paper presents an energetic wave equation adapted for flat rooms such as open offices. We introduce the theory of the stress-energy tensor in the two-dimensional case. We derive a two-dimensional linear, second-order, hyperbolic equation that depends on few parameters such as mean free path, absorption and scattering coefficients. We solve it by a finite difference technique in the time domain and compare the results with in situ measurements to find appropriate values of the model parameters by an adjustment procedure. Results show fair agreement with measurements in the case of diffusing open spaces.

Tez (yüksek lisans) - Anadolu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Kayıt no: 469293, Dinlemeye yönelik işlevlerin gerçekleştirildiği salonlar olan oditoryumların tasarımında, bu salonlarda gerçekleştirilen etkinliklerin istenilen başarıda sergilenebilmesi açısından, akustik kriterler de işlevsel ve estetik kriterler kadar öncelikli olmalıdır. Ülkemizde, özellikle büyükşehirlerde, hacim akustiği tasarımına ihtiyaç duyulan salonların yapımı artış göstermeye başlamıştır. Şüphesiz ki bu salonların mevcut akustik kalitesi, etkinlikler sırasında sanatçı ve dinleyici konforunu etkilemektedir. Bu yüzden, bu salonların tasarım sürecine akustik kriterlerin dahil edilip edilmediğinin tespit edilmesi, salonların mevcut akustik kalitesinin belgelenmesi ve gerekirse bu salonlar için iyileştirme önerilerinin geliştirilmesi önemlidir. Bu bağlamda tez kapsamında öncelikle bir büyükşehrimiz olan Eskişehir ilindeki mevcut salonlar saptanmış ve bu salonların işitsel kalitesi hakkında temel bilgiler verir nitelikte bir envanter oluşturulmuştur. Elde edilen bilgiler doğrultusunda akustik kriterlerin tasarım sürecine yeterince dahil edilmediği sonucu ortaya çıkmıştır. Hacim akustiği açısından incelemek ve iyileştirme önerileri geliştirmek üzere Anadolu Üniversitesi Atatürk Kültür Merkezi Opera ve Bale Salonu seçilmiştir. Seçilen salon, hacim akustiği açısından alanda ölçüm yöntemi ile nesnel olarak, anket uygulaması yöntemi ile öznel olarak incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Akustik modelleme yöntemi ile Odeon programında salonun kalibrasyon modeli oluşturulduktan sonra salonun akustik iyileştirmesi için öneri bir tasarım geliştirilmiş ve bu tasarım Odeon programında değerlendirilmiştir.

Dünya kaynaklarının hızla tükenmesi sonucu hayatımıza giren sürdürülebilirlik olgusu ve çalışma nufusunun artışı ile ön plana çıkan açık planlı ofisler günümüzde en yaygın kullanılan mimari kavramlardandır. Fakat ne yazık ki sürdürülebilir olması kaygısıyla hayatımızın büyük bir kısmını geçirdiğimiz açık ofis alanlarımız tasarlanırken, insan duyusunun en önemli, engellenemez ve değiştirilemez parçası olan işitme olgusuna yeterli önem verilmemektedir. Yaşam kalitesini ve enerji korunumunu desteklemek adına oluşturulan sertifikasyon sistemleri içerisinde de akustik gerekliliğe yeteri kadar yer verilmediği görülmüştürBu tezde yeşil sertifika sistemlerinde eksik olduğu anlaşılan akustik konuların iyileştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalar ışığında iyileştirme önerilerinin bulunduğu check list hazırlanmış ve hazırlanan bu check list hali hazırda kullanılmakta olan yeşil bina sertifika sistemleriyle karşılaştırılmıştırTezin önerisi yeşil bina sertifika sistemlerinde eksik görülen akustik konuların güçlendirilmesidir. Because of the rapid depletion of world resources, sustainability fact that is entered into our life and open-plan offices that are leaded the way with the increase of the working population are most widely used architectural nation in todays. But unfortunately, when designin the open plan offices with concern of sustainability, where is spend most of life, we are not thinking about hearing that is the most important, unobstructed and irreversible part of the human sense. Certification systems are created to support quality of life and energy conservation, but it has been observed that the acoustic requirements are not sufficiently included in the certification systems. In this thesis, studies have been conducted on the improvement of acoustic issues that appears to be missing in green building certification systems. A check list is prepared in the result of studies that include improvement suggestions and this checklist is compared with the green building certification systems. The proposal of thesis, that is the strengthening of the acoustic issues in certifications systems. 169

Hacimlerde dinleyiciler için en konforlu akustik ortamın oluşturulması için tarih boyunca tasarımcılar ve akustikçiler çeşitli çalışmalar yapmışlardır. Zamanla müzik insanlar için önem kazandıkça, konser salonlarının akustiği de büyük önem kazanmıştır. En iyi akustik şartların sağlanabilmesi için çağlar boyunca en doğru salon biçimi, en uygun mimari özellikler araştırılmıştır. Salonlarda dinleyiciler için balkon oluşturulması da bu çalışmaların başında gelmektedir. Bu çalışma kapsamında aynı dinleyici sayısına sahip bir salon, hem balkonsuz hem de balkonlu tasarlanıp modellenerek olumlu ve olumsuz özellikleri karşılaştırılmış, akustik simülasyon programı ile elde edilen akustik parametre değerleri incelenerek balkonsuz ve balkonlu salonların tercih edilebileceği koşullar değerlendirilmiştir. Tez içinde bu balkonlu ve balkonsuz salonlara tavan tasarımı ile duvar ve tavan malzemelerinin etkisi değerlendirilmiş, salonun genel akustik değerleri ile birlikte çeşitli dinleyici konumlarında elde edilen veriler incelenmiştir. To be able to create the most comfortable acoustical environment for audiences throughout the history, designers and acousticians made various studies of the volumes/spaces. Over time, as the music becomes important for people, the acoustics of the concert halls gained great importance. In order to get the best acoustic conditions, through the ages the most accurate Hall shape, the most appropriate architectural features have been investigated. Designing balconies for listeners in the halls is one of the primary issues of these studies. In the scope of this study concert halls with and without balconies which have the same number of listeners designed and modelled, with the help of these models the positive and negative features of both types of halls are compared with each other. The acoustic parameter values which are determined with the help of acoustic simulation program and the possible conditions of preferring concert halls with or without balcony/terrace have been assessed. In this thesis, ceiling design with and without balcony lounges and influence of wall and ceiling materials are evaluated, together with general acoustic values of the halls, listener data which are obtained in various positions are examined. 126

Çalışmada, çeşitli malzeme özellikleri ve bağlantı detaylarının sahadaki yanal iletimlere ve yapı elemanının ses yalıtımına olan etkileri irdelenerek tasarımcıların etkin ses yalıtımı sağlamak için kullanabilecekleri faydalı bilgilerin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda bir yapı elemanının ses yalıtımını, sahadaki yanal iletimleri de hesaba katarak tahmin etmek için, bazı fiziksel malzeme verileri ile yapı elemanı birleşim detaylarına ait bilgileri girdi verisi olarak kullanan bir tahmin aracı oluşturulmuştur. Bu hesaplama aracından akustik uzmanı olmayan tasarımcıların yapı elemanı tasarımında mimari detay ve malzeme seçimi için yararlanabilmeleri hedeflenmiştir.Çalışma kapsamında; iki kapalı mekânı birbirinden ayıran tek tabakalı yapı elemanlarının, hava doğuşlu ses yalıtımı incelenmiştir. Bu çerçevede ele alınan yapı elemanlarının hava doğuşlu ses yalıtım değerleri, yanal iletimleri de kapsamaktadır. Darbe doğuşlu sesin yalıtımı ise çalışmaya dahil edilmemiştir.Yapıların ses yalıtım performanslarının hesaplama yoluyla tahmin edilebilmesi için TS EN 12354 standart serisinde belirtilen hesaplama modelleri kullanılmıştır. Hesaplama modellerine göre döşeme ve duvar gibi yapı elemanlarının laboratuvar ölçümlerinden ya da hesaplama yoluyla tahmin edilmesi ile elde edilen akustik performansları kullanılarak sistemin bir bütün halinde yerindeki akustik performansı saptanabilmektedir.Genel prensip olarak komşu iki kapalı mekân arasındaki ses iletiminin, birbirinden bağımsız oldukları kabul edilen farklı yollar üzerinden gerçekleştiği kabul edilmektedir. Farklı yollardan iletilen sesler toplanarak iki kapalı mekân (oda) arasındaki toplam ses geçişini oluşturmaktadır. Birincil ses geçişi iki mekânı birbirinden ayıran eleman üzerinden gerçekleşmektedir ve doğrudan iletim olarak adlandırılır. İkincil geçişler bölücü elemanı çevreleyen diğer yapı elemanları üzerinden olur ve yan iletim yolları ya da yanal iletimler olarak adlandırılır.Yanal iletimler sebebiyle, bir duvarın laboratuvar ölçümü ile belirlenmiş hava doğuşlu ses yalıtım değeri, yapıda uygulandığı yerdeki ses yalıtım değeri ile farklı olmaktadır. Laboratuvarın sızdırmazlık ortamında oluşmayan bu yanal yollar sebebiyle, alan ölçümlerinde yalıtım performansı düşmektedir. Çalışmada geliştirilen hesaplama aracı ile sahadaki gerçek ses yalıtım değerinin laboratuvar ölçümlerinden ne kadar sapma göstereceği tahmin edilmeye çalışılmıştır.Çalışmada çeşitli malzeme özellikleri ve bağlantı detaylarının sahadaki yanal iletimlere etkisinin incelenmesi için TS EN 12354-1 detaylı hesaplama modeli kullanılmıştır. TS EN 12354-1 detaylı hesaplama modeli, basitleştirilmiş bazı ampirik formüller ve kabuller kullansa da uzman olmayan kullanıcının elle hesaplaması için hali hazırda oldukça karmaşık ve zaman alıcıdır. Bu nedenlehesaplama modelini kullanan ve Excel programı üzerinde çalışan bir tahmin aracı geliştirilmiştir. Hesap aracının sonuç verilerinin doğrulanması için INSUL Ver. 8, SONarchitect ISO ve BASTIAN Ver. 2.3 simülasyon programlarından ve literatürde bulunan örneklerden yararlanılmıştır. Geliştirilen hesap aracının tek tabakalı yapı elemanlarının hava doğuşlu ses yalıtımı için verdiği sonuçların farklı hesap programları ile karşılaştırmalı analizleri yapılmıştır.Hesap aracı ile TS EN 12354-1 standart örneği çözülmüş ve standarttaki değerlere yakın sonuçlar bulunmuştur. Farklı örnekler için yapılan hesaplamalarda, özellikle rijit birleşim detayları için hesap aracı basit yönteminin simülasyon programları ile yaklaşık sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte karşılaştırmalı analizler, farklı kabuller kullanan yazılımların sonuçları ciddi oranda etkileyebildiğini göstermektedir. Örnek durumlar için EN 12354 standardını kullanan farklı yazılımların ve hesap aracının farklı kabullerinin sonuçları arasında ağırlıklı görünür ses azaltım indisi (R'w) için farklar oluştuğu görülmüştür. Bu farklar bazı durumlarda 5dB'e kadar çıkmıştır.Analizler sonucu Rw ses azaltım değeri ile yanal iletimlerden kaynaklı R′w görünür ses azaltım değeri arasında literatürle uyumlu olarak genellikle 1-2 dB gibi ufak farklar oluştuğu görülmüştür. Fakat yapı elemanlarının birim yüzey kütlelerine, birleşim detaylarına ve kullanılan hesaplama kabullerine bağlı olarak bu farkın arttığı gözlenmiştir. Bazı durumlarda simülasyon programları ile 4 dB, hesap aracı ile 6 dB gibi yüksek farklar elde edilmiştir.EN 12354-1'in detaylı hesaplama modelinin, 1,5 ila 2,5 dB'lik bir standart sapma gösterdiği ve bu çalışmadaki analiz sonuçları göz önüne alındığında, ayrıntılı modelin karmaşıklığının daha basit yaklaşımları gerektirdiği görülmektedir. Bu noktada, yapı elemanlarının tek sayılı Rw laboratuvar değerlerini kullanan standardın basitleştirilmiş modeli ilk seçenek olarak ön plana çıkmaktadır. Bunun yanında, laboratuvar ses azaltım indisine (Rw) uygulanabilen basit düzeltme katsayıları kullanılması ve bu düzeltme katsayılarının farklı durumları kapsayacak şekilde geliştirilmesi gerekliliği görülmektedir The rapid change of the built environment brings its acoustic problems. Denser city texture, increasing sources of noise, new materials and construction systems used in buildings and the changing user comfort conditions increase the need for sound insulation. It is getting important for architects to evaluate the acoustic qualities of the buildings and to design them accordingly.In the design phase, while selecting the materials and details considering the acoustic precautions, the material data provided from the producers are used. The data used at this point are usually the laboratory sound insulation values of building elements and materials. Flanking transmission is a well-known phenomenon in the field of building acoustics and can reduce laboratory sound insulation values of materials and building elements on the field.Flanking transmission on-site can have a considerable effect on the field acoustic performance of separating building elements between adjacent spaces. It is important for the architect and acoustic designer to consider this fact during the planning stage so that the desired sound insulation can be achieved. The laboratory measurement values of the building elements are often used with a correction factor or a safety margin to estimate their in-situ performance. In order to provide the required sound insulation on the field, architects need to know that this estimation is accurate.To evaluate a future building project for sound insulation requirements the calculation methods of EN 12354 are used. European norms series of EN 12354 adopted also as Turkish standards provide procedures for calculation of sound insulation in buildings that take the flanking transmissions into consideration. The first of these standard series, TS EN 12354-1:2000 covers detailed and simplified calculation models designed to predict airborne sound insulation between adjacent rooms. These models can be used to predict the acoustic performance of a floor or wall and its surrounding elements in the building as a whole.Sound does not only travel through the separator wall or floor between adjacent rooms. It is also transmitted by the other elements that make up the rooms like, side walls, floors, and ceilings. According to EN 12354-1, there are 12 flanking transmission paths (4 Df, 4Fd, and 4Ff) and one direct path (Dd). The transmissions through these paths are added together and the total sound reduction value on-site is found with the apparent sound reduction index (R').The detailed model of the standard use the laboratory sound reduction indices (R), laboratory structural reverberation time (Ts,lab) and in-situ structural reverberation times (Ts,situ) of the elements as input data. The vibration reduction indices (Kij) of the element junctions in the two adjacent rooms are also required. Although these values can be measured, mathematical formulations based on theory and experiencesto acquire these parameters through prediction from material properties are introduced in the Standard's Annexes. It should be remembered that the measurement results are prior to calculations as input data.Vibration reduction index (Kij) is a measure to express the sound transmission character of a junction. This quantity depends on the surface mass of the elements connected, the geometry and any flexible interlayers placed between elements. There are different equations in Annex E of EN 12354-1 for different types of junctions. Some of these junction types are investigated further in the study. During the determination of input data, appropriate junction types for the condition are selected along with the element data to calculate their vibration reduction indices (Kij).The acoustical property of the separator element between two rooms is the most important factor that affects the airborne sound insulation since the direct transmission is the dominant transmission path in most of the situations. However, along with the separator element, the material properties of other elements of the adjacent rooms and their junction types influence airborne sound insulation due to flanking transmissions.The aim of this work is to evaluate the effect of material properties of building elements and element junction types on apparent sound reduction index (R').The detailed calculation model of EN 12354-1 was used for studying the effect of various material properties and connection details on the flanking transmissions. The standard detailed calculation model is complex and time-consuming to calculate by non-expert user manually, even though using some simplified empirical formulas and assumptions. For this reason, a prediction tool that uses the calculation model and runs on the Microsoft Excel program has been developed. INSUL, SONarchitect ISO and BASTIAN computer programs were used to verify the results of the estimation tool.Excel features are used to calculate R′ for 1/1 frequency bands and the final result as single number quantity (R′w) according to EN 717-1. The main parameters were calculated in separate tables and the detailed results combined on an interface for future studies to clearly see the change of all parameters of different transmission paths with element properties and to investigate their effects on the final sound insulation value.The material input data used in the model for the calculation of the apparent sound reduction index on the field are taken from the literature. The sound reduction R values, which is used as input data to find R′, was calculated from material input data with the aid of the prediction tool. R values were calculated according to the Annex B of En 12354-1. Sound reduction index R from the literature is also used in cases where indicated. The results were analyzed in detail to point out the relations between surface mass of building elements and their junction types.Results of the comparative analysis show that different software and calculation tools using different assumptions can change the results seriously. Even though using the same standard method differences up to 5dB in weighted apparent sound reduction index (R′w) can occur between different calculators' results for same sample situations.As expected the increased mass of a separator element leads to better sound insulation along with the increased mass of flanking elements. On the other hand the calculations using different calculators' revealed that difference between the laboratory sound reduction index of a building element and the in-situ apparent sound reduction index also increases with the increase in surface mass of flanking elements.For monolithic walls it is seen that the increase in surface mass of flanking elements heavier than the separator elements reduces the difference between laboratory sound reduction index and apparent sound reduction index. Conversely, a heavy separator wall surrounded by lighter flanking elements causes the sound insulation performance to fall below what is expected from the laboratory measurements.The junction types of the separator element with flanking elements affect the apparent sound reduction. Calculations were carried out for different junctions types. It is clear that a flexible interlayer would have a beneficial effect in terms of sound insulation if the flexible interlayers situated along the Ff flanking path cutting off the connection between flanking elements and the separator element. Still, the benefit of that kind of interlayers situated along a T junction is unclear according to the implemantation of the detailed model of EN 12354-1 of the Prediction Tool developed within the study. The simplified implementation of the detailed model which predicts a better sound insulation for this kind of junction though shows better agreement with simulation software. According to simulation software, the Flex1 type junctions are generaly better than rigid junctions while Flex2 junctions are worse in terms of sound insulation. The detailed model of the prediction tool also confirms this except for the Flex T1 junction type which seems to provide no improvement according to its results.The calculation results show that between the Rw sound reduction value of a building element and the apparent sound reduction value of R'w originating from the flanking transmissions, small differences such as 1-2 dB usually occur in accordance with the literature. However, in some cases, depending on the construction, it is observed that this difference is increased. Even a high difference of 6 dB has been obtained with the use of the detailed calculation method of the prediction tool.Prediction of the flanking transmissions is important in terms of correct prediction of the sound insulation of a building element. Nevertheless, it should not be forgotten that the results of the calculation models may not give the definite field results. Besides the differences in calculation assumptions and rounding errors, other transmission paths can occur in field that are not foreseen along with many other factors like poor workmanship that would have an effect on the total apparent sound reduction index (R'w). For the future studies, the different calculation tools used in this paper should be verified by measurements on the field.It should also be considered that calculation models of EN 12354-1 also indicates a standard deviation of 1,5 to 2.5 dB. Given the results of the analysis within this study, the complexity of the detailed model is forcing simpler approaches. At this point, the simplified model of the standard using the Rw values of building elements stands out as the first option. Still, simple correction factors that can be applied to the sound reduction index(Rw), should be developed to cover different situations. 168

Alışveriş, insanlığın oluşumundan beri her dönemde ve toplumda farklı düzenlemelerle karşımıza çıkmıştır. Tekil dükkânlardan günümüzde yaygın olarak kullanılan alışveriş merkezlerine gelinceye dek karumlar, agoralar, forumlar, panayırlar, hanlar, kervansaraylar, bedestenler ve kapalı çarşılar gibi mimari mekânlar topluma hizmet vermiştir. Günümüzde toplumların değişik gereksinimlerini karşılamada büyük önem taşıyan yapıların başında alışveriş merkezleri gelmektedir.Kapalı çarşı ve hanlar 15. Yüzyıldan 19. Yüzyıla kadar gelişmiş 19.yüzyılın sonuna doğru ise artık oluşumunu tamamlamıştır. 20. Yüzyılda kentlerde modern alışveriş merkezleri ön plana çıkmaya başlamıştır. Tekil dükkânlar toplu ticaret merkezlerine paralel olarak varlıklarını sürdürseler de, alışveriş merkezlerinin insanların birçok gereksinimine aynı alanda cevap vermesi, içerisinde eğlence ve yemek alanlarının bulunması, dış ortam koşullarından koruması, insanların bu mekânları yeğlemesine yol açmış ve tekil dükkânlardan alıveriş yapmayı azaltmıştır.İlk alışveriş merkezinin 1988 yılında İstanbul'da açılmasından bu yana tüketim gücünün artması, zaman kısıtlaması ve sosyal olanaklarının fazla olması gibi nedenlerle ülkemizde de alışveriş merkezleri giderek çoğalmış ve yaygınlaşmıştır.Alışverişin yanı sıra sosyalleşme, eğlence, yeme-içme vb. gibi farklı gereksinimleri bünyesinde barındıran alışveriş merkezlerinde görsel, ısısal ve işitsel konforun sağlanması, bu tür mekânların artan rekabet koşullarıyla baş etmesi açısından da son derece önemlidir. İç mimari açısından başarılı, kentteki ulaşım konumu uygun, mağazalarının kalitesi içinde bulunduğu çevreye uyumlu da olsa, uygun konfor koşulları sağlanmamış, örneğin yeterince aydınlatılmamış, yaz koşullarında iklimlendirme sistemi yetersiz kalan alışveriş merkezlerinde kullanıcıların kısa sürede mekânı terk etmek isteyeceği açıktır. Bu bağlamda ülkemizde mevcut alışveriş merkezlerinde en az ilgilenilen ve en olumsuz durumda olan fizik ortam konfor öğesinin akustik olduğu açıktır. Pek çok alışveriş merkezinin gürültülü, uğultulu, iki kişinin yan yana dahi olsa birbirinin konuşmasını anlayamadığı, yüksek müzik yayını nedeniyle huzursuzluk yaratan, dolayısıyla da konforsuz işitsel çevreye sahip olduğu gözlenmektedir.Yukarıdaki belirlemeler ışığında bu çalışmanın amacı, alışveriş merkezlerinin işitsel konfor açısından değerlendirmesine bir örnek oluşturmak, belirlenen sorunlar üzerine ilkesel çözümler ortaya koymak olarak belirlenmiştir.Altı bölümden oluşan çalışmada literatür özeti, amaç ve hipotezin yer aldığı giriş bölümünü ardından, ikinci bölümde dünyada ve ülkemizde kullanılan `AVM sınıflandırma sistemleri` incelenmiştir. AVM'lerde akustik konfor konusunda yapılmış olan çalışmaların incelendiği üçüncü bölümde ticari alanlar ve atriumdaki çalışmalar ile işitsel peyzaj konusundaki yayınlar sunulmuş ve incelenen çalışmalarda kullanılan yöntemlerin yanı sıra ulaşılan sonuçlar özetlenmiştir. Dördüncü bölümde, önceki bölümlerde ulaşılan bilgiler ışığında seçilen bir AVM' de(Akmerkez), yerinde ölçme ve modelleme yöntemleri ile gürültü denetimi ve hacim akustiği açısından ayrıntılı çalışmalar yapılmış ve mekân işitsel konfor açısından değerlendirilmiştir. Mevcut ve tasarım aşamasındaki AVM'lerde akustik konforun iyileştirilmesi ve/ya da oluşturulmasında yol gösterici ilkelerin yer aldığı beşinci bölüm, bu tez çalışmasında ulaşılan genellenebilir bulguları kapsamaktadır.Sonuç bölümünde tezden izlenen yöntem özetlenmiş çalışmanın `AVM'lerde akustik konfor değerlendirilmesi alışveriş merkezlerinin hangi sınıflandırmada olduğuna bağlıdır.` hipotezinin doğrulanması yolunda bir örnek oluşturduğu, bununla birlikte yeni çalışmalara da yol açtığı belirtilmiştir.Anahtar Kelimeler: Akustik, hacim akustiği, akustik konfor, gürültü, gürültü denetimi. Since the beginning of mankind and since the society has emerged shopping practices appeared with different arrangements. From singular shops to today's widely used shopping malls, it has been serving the society by architectural spaces such as karums, agoras, forums, fairs, inns, caravanserais, bedestenes and indoor bazaars. Shopping centers are one of the main structures that are greatly involced in meeting the different needs of today's society.The covered bazaars and inns started to develop from the 15th century to the 19th century, and towards the end of the 19th century they reached their mature state. 20th Century modern shopping malls in the city have begun to come forward. While singular shops maintain their existence parallel to the mass trade centers; shopping centers respond to the many different needs of people in the same area like presence of entertainment and dining areas, protection from the outside environment. Thus, people have preferred shopping malls because of these reasons and reduced their purchasing activities from single shops.Since the opening of the first shopping center in 1988 in Istanbul, shopping centers have been increasing in number and becoming widespread in our country due to the increase of consumption power, time restriction and vast social amenities.In addition to shopping; socialization, entertainment, dining, visual features are different requirements within the shopping centers. Also providing thermal and audio-visual comfort is extremley importont in the increasingly competitive environment of shopping mall sector. It is obvious that, if the the appropriate comfort conditions are not provided and the air conditioning system is insufficient in the summer conditions, users will want to leave the place in a short time, even though the interoir design is successful, public transportation is convenient and the stores are in harmony with the surrounding area. In this context, it is observed that, the physical environment factor which is least dealed with in the current shopping centers in our country are acoustic factors. In many malls, noisy and buzzing atmoshpere, disturbing high volume music broadcast and similar factors does not allow two people to understand each other even though they are walking side by side. Therefore, the shopping malls are observed to have discomforting acoustic environments.The purpose of this study was to set an example of the evaluation of shopping centers in terms of acoustic comfort, and to set out basic solutions on identified problems.The study is consisting of six chapters: After the introduction of the literature, summary of the purpose and hypothesis are explained in the second part, `SC(Shopping Center) classification systems` used in the world and our country are examined. In the third section, which deals with acoustic comfort in SCs, the studies and methods regarding acoustic comfort in commercial areas and atrium are presented and summarized.In the fourth chapter, detailed studies were carried out in terms of noise control and acouistics with in situ measurement and modeling methods in a model SC (Akmerkez) and this SC is evaluated in terms of acoustic comfort, in the light of the literature that has been investigated in the previous chapters. The fifth chapter contains guidelines for improving and/or creating acoustic comfort in existing and design-stage shopping centers, covering universal findings that have been achieved in this study.In the conclusion chapter, the methodology is summarized and as a conclusion it is stated that `This thesis is an example for the validation of the hypothesis that claims the evaluation of acoustic comfort in shopping malls is related to classification of SC type` and this finding results in opening up new fields of research on this subject.Key words: Acoustics, room acoustics, acoustic comfort, noise, noise control. 159