1. Gediz Nehri havzasında leylek (Ciconia ciconia L., 1758) popülasyonunun tespiti, popülasyon değişimlerinin ve popülasyonu etkileyen etmenlerin belirlenmesi ile türün göç dinamikleri üzerine araştırmalar
- Author
-
Döndüren, Ömer, Sıkı, Mehmet, Biyoloji Anabilim Dalı, and Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
- Subjects
Biyoloji A.B.D ,Zooloji ,Leylek, Ciconia ciconia, Gediz Havzası, leylek yuvası, Gediz Deltası, popülasyon değişimleri, yuva platformları ,White Stork, Ciconia ciconia, Gediz River Basin, White Stork nest, Gediz Delta, Population changes, Nesting platforms ,Zoology - Abstract
Çalışmamızda Leylek'in (Ciconia ciconia Linnaeus, 1758) Gediz Havzası'ndaki popülasyon büyüklüğü, bu popülasyonun 2011-2013 yılları arasındaki değişimi, değişimin nedenleri, popülasyonu tehdit eden etmenler ve göç dinamiklerinin ortaya konması amaçlanmıştır.Gediz Havzası içinde bulunan tüm leylek yuvalarına ait dağılım, üreme, aktiflik, rakım, pozisyon vb. tüm tematik haritalar Landsat uydu görüntüsü üzerinde mapinfo 8.5 CBS yazılımı kullanılarak hazırlanmıştır.Havza içinde 2011-2013 yılları arasında kontrol edilen 414 yerleşim yerinden 123'ünde 254 ve yerleşim yerlerinin dışında 22 olmak üzere toplamda 276 farklı leylek yuvası tespit edilmiştir. Havzanın güneyinde bulunan Bozdağ silsilesi ile kuzeyinde Gördes, Demirci, Gediz, Selendi gibi ilçeleri kapsayan dağlık bölgelerde yuva sayısının çok düşük olduğu, yuvaların daha çok Gediz Nehri ve kollarının bulunduğu ovalarda yoğunlaştığı tespit edilmiştir.Havzada leyleklerin yuva yapmak için en fazla tercih ettikleri yerin AGD (Alçak Gerilim Direği)'lerin üzeri olduğu tespit edilmiştir. Bunun dışında cami kubbesi, OGD (Orta Gerilim Direği) ve YGD (Yüksek Gerilim Direği), bina çatısı ve bacası, aydınlatma direği, fabrika bacası, ağaç ve diğer bazı yapılar leylekler tarafından yuva yeri olarak kullanılmıştır. Leyleklerin yuva yeri tercihi ile üreme başarısı arasında bir bağlantı tespit edilememiştir. Ancak bina çatısındaki yuvaların daha hızlı bir şekilde azaldığı belirlenmiştir.Gediz Havzası'nda 2011-2013 yılları arasında mevcut yuvaların 37'inin yok olduğu, 22 yeni leylek yuvasının ise oluştuğu tespit edilmiştir. Sonuçta 3 yıl içinde aktif yuva sayısı %8,17 oranında azalmıştır. AGD'lerin üzerine yerleştirilen yuva platformlarının uzun vadede leyleklerin üreme başarısında önemli bir değişikliğe neden olmadığı ancak mevcut yuvaların korunmasını sağladığı tespit edilmiştir. Bunun yanında yavru ölüm nedenlerinin başında elektrik tellerine çarpmanın geldiği belirlenmiştir.Her yıl mart ayı sonuna kadar alandaki yuvaların çoğuna (%60) leyleklerin geldiği, 15 Ağustos'tan itibaren ise büyük oranda alandan ayrıldıkları tespit edilmiştir. Göç verileri elde etmek amacıyla 2012-2014 yılları arasında Gediz Deltası'nda toplam 73 yavru leylek halkalanmıştır. Bunların dışında İzmir Doğal Yaşam Parkı'nda tedavi gören 7 leylek de doğaya salınmadan önce halkalanmıştır.Çalışmamızda elde edilen tüm veriler ışığında Gediz Havzası ölçeğinde leylek popülasyonunun yuva temelli olarak azaldığı, durumun sürmesi halinde popülasyonun önümüzdeki yıllarda düşüşe devam edeceği sonucuna varılmıştır. Bu nedenle leyleklerin korunması için yuvaların korunmasının öncelikli olarak ele alınması ve bu konuda çalışmaların yapılmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır.Anahtar Kelimeler: Leylek, Ciconia ciconia, Gediz Havzası, leylek yuvası, Gediz Deltası, popülasyon değişimleri, yuva platformları. Our study aimed to determine the population size and changes of White Stork (Ciconia ciconia Linnaeus, 1758) between 2011-2013. We analyzed the underlying reasons behind these changes, the threats on population and the migration dynamics in Gediz river basin.Thematic maps were developed using Mapinfo 8,5 GIS software on Landsat satellite images to demonstrate population distribution, breeding, activity, position etc. of White Stork nests in Gediz river basin.Between 2011-2013 we assessed totally 276 nests which are in 123 of 414 settlements and 22 nests outside of the settlements in the Gediz river basin. The nest density is high in the plains around the Gediz river bed and its tributaries and lower in Bozdağ ranges in the south and mountainous areas in Gördes, Demirci, Gediz and Selendi districts in the north.We determined that White Stork nests are most prevalent on low voltage pylons. Mosque domes, medium and high voltage pylons, building roofs and chimneys, street lights, factory smokestacks, trees and some other structures are also used by White Storks for making their nests. We did not obtain any correlation between nest site selection and breeding success. However, nests located on building roofs are declining faster than other nesting sites. During the 2011-2013 study period, 38 nests disappeared and 22 new nest were established in Gediz river basin. This equates to an active nest decrease of 8,17% in 3 years. We did not ascertain significant effect on breeding success on artificial nest platforms that were placed on low voltage pylons but these platforms provided protection against electrocution on existing nests. This is especially important as electrocution is the leading cause of mortality in young White storks. We determined that most of the nest (60%) were occupied by the end of March and White storks mostly leave the area before August 15 every year. In order to obtain migration data, 73 white stork chicks were ringed between 2012 and 2014 in the Gediz river basin. 7 individuals were also ringed at İzmir Natural Life Park (zoo) after their rehabilitation and released in nature.According to the data collected in our study, we conclude that the White stork population in the Gediz river basin is decreasing. If the same conditions continue, we predict that these trends will persist. Thus in order to protect the White stork population, it is imperative to protect existing nests and encourage the development of new nests in the future.Keywords: White Stork, Ciconia ciconia, Gediz River Basin, White Stork nest, Gediz Delta, Population changes, Nesting platforms. 145
- Published
- 2015