Search

Bu çalışmada, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ham petrol boru hattı boyunca ekimi yapılan Cicer arientum cv. ışık, Cicer arientum cv.yaşa,Cicer arientum cv.aziziye, ve Phaseolus vulgaris L.cv.alman ayşe, Phaseolus vulgarisL.cv.magnum, baklagil çeşitlerinin, toprağa dıştan uygulanan %1, %5 ve %10 (g/kg toprak) oranlarında ham petrolün oluşturacağı çevresel strese karşı göstereceği toleransın fizyolojik mekanizmalarının araştırılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, kök, gövde büyümesi ve yaş, kuru ağırlıkları, yaprak bağıl su içerikleri, fotosentetik pigment maddeleri, toplam protein, prolin ve superoksit dismutaz (SOD) enzim aktiviteleri saptanmıştır. Sonuçlarımıza göre, materyal olarak kullandığımız baklagil çeşitlerinden her biri hatta aynı türün iki kültür çeşidi bile farklı fizyolojik tepkiler vermiştir. Büyüme parametreleri incelendiğinde, fotosentetik pigment içeriğinde diğer kültür çeşitlerde azalma varken nohut bitkisinin Işık çeşitinde bir artış gözlenmiştir. Cicer arientum cv. Işık ve Cicer arientum cv.yaşa çeşitlerinin bağıl su içeriğinde görülen artış, bu çeşitlerde bir tür tolerans mekanizmasının geliştirildiğini göstermektedir. Ayrıca SOD aktivitesinde en çok artış Phaseolus vulgaris L.cv.magnum ve Cicer arientum cv. ışık çeşitlerinde gözlenmiştir. Sonuç olarak, Cicer arientum cv. ışık, Phaseolus vulgaris L.cv.magnum'da yaptığımız denemeler sonucunda toleransı en yüksek çeşitler olduğu görülmüştür., In this study, it was aimed to investigate physiological mechanisms of the tolerance displayed by legume varieties such as Cicer arientum cv. ışık, Cicer arientum cv. yaşa, Cicer arientum cv. aziziye. and Phaseolus vulgaris L. cv.alman ayşe, Phaseolus vulgaris L.cv.magnum , to be planted along the Baku-Tiflis-Ceyhan (BTC) crude oil pipeline against the environmental stress caused by crude oil externally applied to the soil by 1%, 5%, and 10% (g / kg soil) rates. Therefore, the root and stem growths, fresh and dry weights, leaf relative water content, photosynthetic pigment materials, total protein, proline and superoxide dismutase (SOD) enzyme activities were determined. According to our results, each of the cultivars, even two cultivars of the same species, gave different physiological responses. When the growth parameters were analyzed, a decrease was observed in photosynthetic pigment contents of other cultures whereas an increase was observed in the Cicer arientum cv. ışık. The increase observed in the relative water contents of Cicer arientum cv. yaşa and Cicer arientum cv. ışık indicates that these varieties developed a kind of tolerance mechanism. In addition, the greatest increase in the SOD activity took place in Phaseolus vulgaris L.cv.magnum and Cicer arientum cv. ışık. In conclusion, the results of our experiments revealed that the most tolerant cultivars were Phaseolus vulgaris L.cv.magnum among the varieties of beans and Cicer arientum cv. ışık among the varieties of chickpeas.

Thermoluminescence (TL) kinetic characterization of cerium (Ce3+)doped gadolinium aluminum garnet (GAG) prepared bywet chemical synthesis method arepresented in this study. Thermoluminescenceglow curve of GAG phosphor after UV irradiated has two peaks at about 350 and 501K with a heating rate of 2 Ks-1. Thermoluminescence kinetic parameters such asorder of kinetics, frequency factor and activation energy associated with the mainglow peak of the GAG:Ce phosphor have been calculated using various heatingrates (VHR) computerized glow curve deconvulation (CGCD) and peak shape (PS) methods in this study. Theactivation energies obtained by VHR, PS and CGCD methods are calculated to be1.24, 1.11 and 1.14 eV, respectively. The frequency factors attained by these methodswere found as 3.41x1011, 1.80x1010 and 2.63x1010s-1, respectively. Results acquired using all methods are discussed andcompared., Buçalışmada, ıslak kimyasal sentez metodu ile hazırlanmış seryum (Ce+3)katkılı gadolinyum alüminyum garnetin termolüminesans (TL) kinetikkarakterizasyonu sunulmuştur. UV ile ışınlanmasının ardından GAG fosforunun, termolüminesansışıma eğrisi 2 Ks-1ısıtma hızı ile yaklaşık olarak 350 ve 501 K de iki pike sahiptir. ÇalışmadaGAG:Ce fosforunun ana ışıma piki (501 K) ile ilişkili kinetik derece, frekansfaktörü ve aktivasyon enerjisi gibi termolüminesans kinetik parametreleri,çeşitli ısıtma hızları (VHR), bilgisayarlı ışıma eğrisi dekonvulasyonu (CGCD)ve pik şekli (PS) metotları ile hesaplanmıştır. VHR, PS ve CGCD metotları ile elde edilen aktivasyon enerjileri sırasıyla 1,24,1,11 ve 1, 14 eV olarak hesaplanmıştır. Bu metotlarla ulaşılan frekansfaktörleri 3,41x1011, 1,80x1010 ve 2,63x1010 s-1olarak bulunmuştur. Tüm metotlardan elde edilen sonuçlar kıyaslanmış vetartışılmıştır.

…

Determination of the annual dose level of an area is one of the most important parameters in calculating the geological and archaeological age of the sample using luminescence techniques. Therefore, the concentrations of the natural radionuclides in soils and samples have to be determined since naturally occurring radioactivity provides a major contribution to the annual dose. In this study, the annual dose level of Salihli, Turkey, was determined with 2 different methods: an indirect method that involves the measurement of the concentrations of the naturally occurring radionuclides and a direct method in which thermoluminescence dosimeters (TLDs) are used. The concentrations of the natural radionuclides in soil samples were determined using HPGe g-ray spectrometry. In the direct method, Al2O3:C thermoluminescence dosimeters were used. These dosimeters were chosen because of their high sensitivity and usability in dating studies. The results obtained from both methods were compared and discussed.

Işıma tarihleme kuvars ve feldspat gibi yeryüzünde yaygın olarak bulunan minerallerin ışığa veya ısıya en son maruz kaldığı zamanı belirlemek için kullanılan bir metottur. Bu tezin amacı, ışıma teknikleri kullanarak jeolojik örneklerin yaşlarının saptanmasıdır.Çalışmada Salihli ilçesi Kaletepe yöresinde belirlenen örnekleme alanlarındaki fluvial (nehir yoluyla taşınmış) sedimentler kullanılmıştır.Örneklerin tarihlendirilmesinde iki önemli bileşenin belirlenmesi gerekir. Bu bileşenler örneğin bulunduğu çevrenin yıllık radyasyon dozu ve örneğin son ışık gördüğü zamandan bu yana biriktirdiği eşdeğer (toplam) dozudur. Yıllık doz ölçümlerinde dolaylı ve doğrudan ölçüm metotları kullanılmıştır. Dolaylı metotta örnekteki eU, eTh ve %K aktivite konsantrasyonları HPGe dedektörlü gama spektrometre sistemiyle ölçülmüştür. Bu aktivite konsantrasyonlarından yıllık doza gama ve beta katkıları hesaplanmıştır. Kozmik radyasyon katkısı ise alana ait rakım, enlem ve toprak yoğunluğu değerlerinden yararlanarak teorik olarak hesaplanmıştır. Doğrudan metot ile ölçüm aşamasında yıllık doza gama ve kozmik radyasyon katkısının toplamı kalın ? -Al2O3 dozimetreler, beta katkısı ise ince ? -Al2O3 dozimetreler kullanılarak saptanmıştır.Eşdeğer doz 140-200 ? m boyutundaki kaba tanecik kuvars minerali kullanılarak tekli örnek yenileme tekniği (SAR) ile belirlenmiştir. Örnekleme alanında belirlenen kale alt ve kale üst olarak isimlendirilen iki seviyenin eşdeğer dozu sırasıyla 278±14 ve 182±25 Gy olarak saptanmıştır. Eşdeğer doz değerlerinin her iki metotla elde edilen ortalama yıllık doz değerlerine oranından kale alt alanına ait sedimentin yaşı 91±24 ky ve kale üst alanına ait sedimentin yaşı ise 83±28 ky olarak hesaplanmıştır. Luminescence dating is a method used to determine the time elapsed since minerals present in the earth surface was last exposed to sunlight or heat. The aim of this thesis is to date the geological samples using luminescence techniques.In this study, the fluvial (caused by rivers) sediments collected from sampling sites in Salihli, Kaletepe region have been dated.The luminescence dating of the sediment samples requires determining of two important parameters. These are annual environmental dose and the equivalent (total) dose accumulated since last exposure to sunlight of the sediments. Direct and indirect measurement methods were used in annual dose measurements.In indirect method, activity concentrations of eU, eTh and K% were measured by gamma spectrometer having a HPGe detector. Gamma and beta contribution to annual dose was calculated using the determined activity concentrations. Cosmic radiation contribution was calculated theoretically by means of altitude, latitude and soil density of the region of interest. In direct measurement stage, the sum of gamma and cosmic radiation contribution to annual dose and beta contribution to annual dose were determined by using thick ? -Al2O3 dosimeters and thin ? -Al2O3 dosimeters, respectively.Equivalent dose were determined by single aliquot regeneration technique (SAR) using 140-200 ? m coarse grain quartz. Equivalent doses of the levels labeled as kale alt and kale üst were found as 278±14 and 182±25 Gy, respectively. The age of the kale alt sediment was calculated as 91±24 ky and that of the kale üst sediment was calculated as 83±28 ky by the ratio of the equivalent doses to average annual dose obtained by two methods. 153

Nadir toprak iyonu katkılı lityum itriyum borat fosforları geleneksel katıhal sentez yöntemiyle 560 C de 5 saat, 660 C 5 saat ve 750 C de 2 saat bekletilerek sentezlenmiştir. %1 mol disprosyum, neodim ve terbiyum katkılı olarak sentezlenmiş fosforların termolüminesans (TL) ışıma eğrileri Harshaw 3500 TLD okuyucu kullanılarak kaydedilmiştir. Fosforların TL özellikleri X ışını, UV ve beta ışınlamasının ardından araştırılmıştır. Disprosyum katkılı lityum itriyum borat fosforun ışıma eğrisinde beta ışınlamasının ardından 190 ve 260 C de, X ışınından sonra 105 ve 190C de, 254 nm UV ışınlamasının ardından 105 ve 220 C pikler görülmüştür. Neodim katkılı lityum itriyum borat fosforun ise beta ışınlamasının ardından 130 ve 200 C de, X ışınından sonra 165 ve 235C de, 254 nm UV ışınlamasının ardından 100, 270 ve 360 C pikler göstermiştir. Bunun yanı sıra, terbiyum katkılı lityum itriyum borat fosforun TL ışıma eğrilerinde ise beta ışınlamasının ardından 145 ve 220C de, X ışınlamasının ardından 150 ve 230C, UV ışınlamasının ardından 110 ve 275 C de ışıma pikleri görülmüştür. Tb, Nd ve Dy nadir toprak iyonları katkılı Li6Y(BO3)3 fosforlara karşılık gelen belirgin elektronik geçişler PL spektrumunda izlenmiştir. Li6Y(BO3)3: Dy fosforu 4F9/26Hj (j=15/2, 13/2, 11/2 ve 9/2) de baskın geçişler ile fotolüminesans emisyonları göstermiştir. Terbiyum katkılı Li6Y(BO3)3 fosforun fotolüminesans emisyon spektrumunda Tb3+ iyonun tipik 4f4f geçişlerine karşılık gelen yoğun ve baskın 5D47Fj (j=6, 4 ve 3) emisyon durumlarına ait emisyonlar gözlemlenmiştir. Li6Y(BO3)3:Nd fosforunun emisyon spektrumu Nd3+ iyonun 4f6 konfigürasyonun 5D0 seviyesinden 7Fj (j=0, l, 2, 3 ve 4) seviyelerine geçişlerine karşılık gelen başlıca kırmızı spektral bölgede bulunan profillleri içermektedir. Yeni sentezlenen lityum itriyum borat fosforları keskin emisyon spektrumlarına sahip olmaları nedeniyle nadir toprak iyonu katkısı için uygun ev sahibi olarak ele alınabilir. Rare earth ions doped lithium yttrium borate phosphors were synthesized by conventional solid-state synthesis method at 560 C for 5 h, at 660 C for 5 h 750 C for 2h. Thermoluminescence (TL) glow curves of the synthesized phosphors doped with 1 mole % dysprosium (Dy), terbium (Tb) and neodymium (Nd) ions was carried out using Harshaw 3500 TLD reader. TL properties of the phosphors were examined after exposure X ray, UV, beta irradiation. The dysprosium doped lithium yttrium borate phosphor display glow curves having peaks at around 190 and 260 C after beta irradiation, 105 and 190C after X -ray irradiation and 105 and 220 C after 254 nm UV irradiation. The neodymium doped lithium yttrium borate phosphor shows glow curves having peaks at around 130 and 200 C after beta irradiation, 165 and 235C after X -ray irradiation and 100, 270 and 360 C after 254 nm UV irradiation. Moreover, TL glow curves terbium doped lithium yttrium borate phosphor exhibits TL glow peaks at about 145 and 220C after beta irradiation, 150 and 230C after X -ray irradiation and 110 and 275 C after 254 nm UV irradiation. The prominent electronic transitions corresponding to Li6Y(BO3)3 phosphors doped Tb, Nd and Dy rare earth ions were monitored in the PL spectrum. Li6Y(BO3)3:Dy phosphor displayed photoluminescence emissions with dominating transitions at 4F9/26Hj (j=15/2, 13/2, 11/2 and 9/2). The photoluminescence emission spectrum of terbium doped Li6Y(BO3)3: phosphors showed that the series of intense and prevailing emission-state belonging to 5D47Fj (j=6, 4 and 3), corresponding to the typical 4f4f transitions of Tb3+. The emission spectrum of Li6Y(BO3)3:Nd phosphor involves of profiles mainly located in the red spectral area corresponding to transition from the excited the 5D0 state to 7Fj (j=0, l, 2, 3 and 4) levels of 4f6 configuration of Nd3+. The synthesized new lithium yttrium borate phosphors could be taken over an appropriate host for rare-earth ion doped because of having sharp emission characteristics. 90

Çalışmada katkısız gadolinyum alüminat (GdAlO3), terbiyum (Tb) katkılı gadolinyum alüminat (GdAlO3:Tb) ve bor (B) katkılı terbiyum gadolinyum alüminat (GdAlO3:Tb, B) fosforlar mikrodalga yardımlı tutuşma reaksiyonu yöntemi ile sentezlenmiştir. Fosfor malzemelerin sentezlerinin başarıya ulaşıp ulaşmadıklarının belirlenmesi için X-ışını kırınım analizleri yapılmıştır. Çalışmada sentezlenen fosforların morötesi (UV) ışınlamasının ardından termolüminesans (TL) özellikleri incelenmiştir. Fosfor malzemelerin radyasyon doz ölçümünde kullanılıp kullanılamayacaklarını belirleyebilmek, ayrıca terbiyum ve bor katkısının gadolinyum alüminat malzemelerin termolüminesans özelliklerine etkisini gözlemleyebilmek için malzemelerin termolüminesans (TL) ışıma eğrileri kaydedilmiştir. UV ışınlamasının ardından elde edilen TL sonuçları incelendiğinde terbiyum ve bor katkısının ev sahibi kristalin verdiği TL şiddetini arttırdığı görülmüştür. Özellikle Tb, B katkılı malzemenin doz ölçümünde termolüminesans dozimetre (TLD) olarak kullanılabileceği görülmüş ve bu nedenle sentezlenen malzemelerin sönümleme, kararlılık ve doz cevabı gibi dozimetrik karakteristikleri araştırılmıştır. In the study, undoped gadolinium aluminate (GdAlO3), terbium (Tb) doped gadolinium aluminate (GdAlO3:Tb) and boron (B) doped terbium gadolinium aluminate (GdAlO3:Tb, B) were synthesized by microwave assisted combustion reaction method. The X-ray diffraction analysisof the phosphors materials were done in order to determine the success of synthesizes. The thermoluminescence properties of the synthesized phosphors in the study were investigated after the ultraviolet (UV) irradiation. Thermoluminescence (TL) glow curves of materials have been recorded to observe the effect of terbium and boron doping on the thermoluminescence properties of gadolonium aluminate materials and also to determine whether phosphorus materials can be used for radiation dosimetry. It was observed that doping of terbium and bor increased the TL intensity of the host crystal, when the TL results obtained after UV irradiation were examined. It was observed that Tb and B doped gadolinium aluminate phospor could be used as a thermoluminescence dosimeter (TLD) in dose measurement and therefore, the dosimetric caharacteristics such as fading, stability and dose response of the synthesized materials were investigated. 89

Çalışmada yaygın olarak kullanılan geleneksel katıhal sentez yöntemi ile nadir toprak elementi olan terbiyum (Tb) katkılı lityum borat fosforları ilk defa sentezlenmiştir. Sentezlenen terbiyum katkılı lityum borat fosforların yapısal ve lüminesans özelliklerini araştırmak için X-ışını kırınımı (XRD) analizi, radyolüminesans (RL) ve termal uyartımlı lüminesans (TSL) yöntemleri kullanılmıştır. 1200 °C'de sentezlenen lityum borat fosforlarının XRD desenleri incelendiğinde monoklinik yapıya sahip olduğunu görülmüştür. Sentezlenen terbiyum katkılı lityum borat fosforun RL spektrumu, üç değerlikli oksidasyon durumunda terbiyum iyonlarının mevcut olduğunu ortaya koymuştur. RL ölçümleri, Tb+3 in tipik 4f 4f alt yapısına karşılık gelen ışıma durumu 5D4→7F6, 5D4 →7F5, 5D4→7F4 ve 5D4→7F3 serisinin ortaya çıktığını ve yaklaşık 541 nm'de ana ışıma pikinin olduğunu göstermektedir. Yeni hazırlanmış terbiyum katkılı lityum borat fosforun TSL kinetik parametreleri hesaplanmıştır. LiBO2:Tb+3, 90 ve 155 °C civarında iki TSL ışıma eğrisi göstermiştir. Malzemenin ana ışıma piki (155 °C) ile ilişkili aktivasyon enerjisi (tuzak derinliği) ve frekans faktörü (s) olarak adlandırılan kinetik parametreler pik şekli (PS) ve çeşitli ısıtma hızları (VHR) yöntemleri kullanılarak belirlenmiştir. Rare earth element terbium doped lithium borate phosphor was synthesized by conventional solid-state reaction method for the first time. X-ray diffraction (XRD) analysis, radioluminescence (RL) and thermally stimulated luminescence (TSL) techniques were used to investigate structural and luminescence properties of terbium doped lithium borate phosphors. XRD patterns confirm that the lithium borate phosphors sintered at 1200 °C exhibit monoclinic structure. RL spectrum of synthesized terbium doped lithium borate phosphor revealed that terbium ions represent in trivalent oxidation states. RL measurements shows that the series of emission state 5D4→7F6, 5D4 →7F5, 5D4→7F4 and 5D4→7F3, corresponding to the typical 4f-4f infra-configuration forbidden transitions of Tb+3, are appeared and major emission peak is around at 541 nm. The TSL kinetic parameters of a newly synthesized terbium doped lithium borate phosphor have been calculated. The LiBO2:Tb3+exhibits two TSL glow curves at around 90 and 155 °C. The kinetic parameters, namely activation energy (trap depth) and frequency factor (s) associated with the main glow peak (155 °C) of the material were determined using peak shape (PS) and various heating rates (VHR) methods. 67

Bu tez çalışmasının amacı, tulyum (Tm) nadir toprak iyonu katkılı lityum borat fosforlarının termolüminesans cevapları üzerinde farklı borik asit etkilerini incelemektir. Tulyum (Tm) nadir toprak iyonu katkılı lityum borat fosforları geleneksel yüksel sıcaklık katıhal sentez yöntemiyle sentezlenmiştir. Sentezleme işlemi 1150 °C sıcaklıkta gerçekleştirilmiş olup farklı borik asit miktarları kullanılarak üç ayrı malzeme sentezlenmiştir. Sentezlenen yapıların oluşup oluşmadıklarını belirlemek için X-ışını kırınımı (XRD) analizi yapılmıştır. Üç farklı borik asit konsantrasyonu kullanılarak sentezlenen %1 mol Tm katkılı lityum borat fosforlarının termolüminesans cevapları Harshaw 3500 TLD okuyucu kullanılarak belirlenmiştir. Örneklerin termolüminesans ışıma eğrileri X-Işını, UV ve beta radyasyonlarına maruz bırakılmasının ardından ayrı ayrı ölçülmüştür. Elde edilen sonuçlar ışıma eğrilerinin şekli ve pik maksimumlarında farklılıklar gözlenmiştir. Bu farklılığın nedeni farklı uyartım kaynaklarına maruz kalmalarının yanı sıra özellikle farklı borik asit konsantrasyonlarının etkisiyle kristal yapıda olaşan değişikliklerdir. Bu çalışma tulyum katkılı lityum borat fosforlarının termolüminesans ışıma eğrilerine farklı borik asit konsantrasyonlarının etkilelerinin incelenmesine yönelik olarak yapılan ilk çalışmadır. Bu çalışmada sentezlenen fosforların fotolüminesans ve radyolüminesans spektrumları üzerinde borik asit konsantrasyonun etkilerinin de incelenmesi hedeflenmektedir. The purpose of this study is to investigate the effects of different boric acid concentrations on thermally stimulated luminescence (TSL) response of thulium (Tm) rare earth ion doped lithium borate phosphors. Thulium rare earth doped lithium borate phosphors were synthesized by conventional high temperature solid-state method. The synthesis was carried out at a temperature 1150 °C and three different materials were synthesized using different amounts of boric acid concemtration. X-ray diffraction (XRD) analysis was performed to determine if the synthesized structures were formed. Thermally stimulated luminescence glow curves of the synthesized thulium doped lithium borate phosphors doped with 1 mol % Tm ions was carried out using Harshaw 3500 TLD reader. The TSL of the phospors were investigated after X ray, beta, UV irradiation. Since it is apparent that there are changes in the form of the glow curves and peak temperatures with not only different boric acid concentrations, but also with the type of excitation, a great deal of more investigation is required. Hence, this work is the start point of the investigations of the TSL properties of thulium doped lithium borate phosphors. The continuation of this study is to targeted examine the effects of boric acid concentration on photoluminescence and radioluminescence spectra of these phosphors. 83

Tez çalışmasında katkısız stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4), disprosyum (Dy) katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4:Dy), disprosyum (Dy) katkılı stronsiyum itriyum borat (Sr3Y2(BO3)4:Dy), lityum katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4:Li), bakır katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4:Cu), sodyum katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4:Na) ve disprosyum (Dy) ve lityum (Li) katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4:Dy,Li), disprosyum (Dy) ve sodyum (Na) katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4:Dy,Na) ve disprosyum (Dy) ve bakır (Cu) katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4:Dy,Cu) fosforları geleneksel katıhal metodu ile sentezlenmiştir. Tüm fosfor malzemelerin sentezlerinin başarıya ulaşıp ulaşmadıklarının belirlenmesi için X-ışını kırınım analizleri yapılmıştır. Sentezlenen fosfor örneklerin radyolüminesans spektrumları incelenmiştir. Nadir toprak iyonu ile katkılı fosfor örneklerin lüminesans spektrumlarında, özellikle katkılandırılan nadir toprak iyonunun belirgin elektronik geçişleri gözlemlenmiştir. Radyolüminesans sonuçları 4F9/26Hj (j=9/2, 11/2, 13/2 ve 15/2) baskın geçişlerine karşılık gelen emisyonlarını göstermiştir. Keskin emisyon özelikleri bu fosfor malzemelerin nadir toprak iyonu katkılı fosfor örnekler için iyi bir ev sahibi malzeme olduğunu göstermektedir. Çalışmada sentezlenen fosforların morötesi (UV) ve beta ışınlamasının ardından termolüminesans (TL) özellikleri incelenmiştir. Fosfor malzemelerinin radyasyon doz ölçümü alanında potansiyellerini belirleyebilmek için malzemelerin termolüminesans (TL) ışıma eğrileri alınmıştır. UV ışınlamasının ardından elde edilen TL sonuçları, disprosyum (Dy) katkılı stronsiyum gadolinyum borat (Sr3Gd2(BO3)4: Dy) fosfor malzemesinin gelecek vaat eden bir TL dozimetre olduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu fosforun TL kinetik parametreleri ve doz cevabı, kararlılık ve sönümle karakteristikleri araştırılmıştır. Undoped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4), dysprosium (Dy) doped strontium yttrium borate (Sr3Y2(BO3)4:Dy) dysprosium, (Dy) doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4:Dy), lithium doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4: Li), copper doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4:Cu) and sodium doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4:Na) as a co-doped dysprosium (Dy) and lithium (Li) doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4:Dy,Li), dysprosium (Dy) and sodium (Na) doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4:Dy,Na) and dysprosium (Dy) and copper (Cu) doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4:Dy,Cu) phosphors were synthesized by conventional solid state method. The X-ray diffraction analysis of all phosphors materials were done in order to determine the success of synthesizes. Radioluminescence spectra of all synthesized phosphorous materials were investigated. Prominent electronic transitions corresponding to doped rare earth ions were observed in the luminescence spectrum of the synthesized phosphors doped with rare earth ion. The radioluminescence (RL) measurements shows that the series of the emissions with dominating transitions at 4F9/26Hj (j=9/2, 11/2, 13/2 and 15/2). The sharp emission properties show that these phosphors are suitable host for rare-earth ion doped phosphor material. In this study, the thermoluminescence (TL) properties of synthesized phosphors were investigated after ultraviolet (UV) and beta irradiation. Thermoluminescence (TL) glow curves of the materials were measured in order to assess their potential in the field of radiation dosimetry. TL kinetic parameters, dose response, stability and fading characteristics of dysprosium (Dy) doped strontium gadolinium borate (Sr3Gd2(BO3)4: Dy) phosphor were examined since TL results of the phosphor revealed that is a promising TL dosimeter. 121

UV (mor ötesi) elektromanyetik spektrumun bir parçasıdır. İnsanlar günlük yaşantılarında güneşten ya da endüstride kullanılan yapay kaynaklardan UV radyasyonuna maruz kalırlar. UV radyasyonun biyolojik etkileri dalgaboyu ile oldukça değişmektedir. UV spektrum dalga boyuna göre üç alt gruba ayrılır: UVA (400-315 nm), UVB (315-290 nm) and UVC (280-200 nm). Bu çalışmanın amacı UV radyasyonun ölçümünde termolüminesans dozimetrelerin (TLD) kullanılmasının incelenmesidir. TLD?ler, canlı organizmaların maruz kaldığı radyasyon dozun belirlenmesinde kullanım kolaylığı, ucuz olması ve kolay temin edilebilirliği gibi bazı üstün özelliklere sahiptir. Çalışmada çeşitli ticari ve ticari olmayan termolüminesans dozimetrelerin, UV radyasyonuna maruz bırakılmalarının ardından termolüminesans (TL) ışıma sinyalleri alınmıştır. Çalışmada kullanılan dozimetreler, LiF:Mg,Cu,P, CaB4O7:Dy, CaSO4:Dy, Li2B4O7:Cu,Ag,P, MgB4O7:Dy,Na, MgB4O7:Tm,Mn dozimeterleridir. Ayrıca Dr. Popovici tarafından sentezlenmiş olan itriyum niyobat (YNbO4) fosforu da kullanılmıştır. YNbO4 fosforunun UV radyasyonuna karşı kararlılık, doz cevabı gibi dozimetrik özellikleri incelenmiştir. Ayrıca, bu fosforun yaklaşık 150 ?C deki temel ışıma pikine ait tuzak enerjisi (E), frekans faktörü (s) ve kinetik mertebe (b) gibi kinetik parametreleri artan doz, çeşitli ısıtma hızları, pik şekli yöntemleri kullanılarak hesaplanmıştır. UV radiation is part of the electromagnetic spectrum. People are exposed to UV radiation from the sun and many artificial sources used in industry and daily life. The biological effects of UV radiation change extremely with wavelength. The UV spectrum is further subdivided into three regions according to wavelength: UVA (400-315 nm), UVB (315-280 nm) and UVC (280-200 nm). The aim of current study is to investigate the usability of thermoluminescence dosimeters (TLDs) in measuring the UVB radiation. TLDs have some superior characteristics such as their availability, being cheap and easy to use in determination of exposed dose to living organisms. In this study, the thermoluminescence glow curves of a variety of commercial and non-commercial thermoluminescent dosimeters (TLD) were recorded after exposing to UV radiation. Dosimeters used in this study were LiF:Mg,Cu,P, CaB4O7:Dy, CaSO4:Dy, Li2B4O7:Cu,Ag,P, MgB4O7:Dy, Na, MgB4O7:Tm, Mn. Moreover, yttrium niobate (YNbO4) phosphor synthesized by Dr.Popovici was also used. Dosimetric characteristics of YNbO4 phosphor such as dose response and stability against UV radiation were examined. Furthermore, The kinetic parameters, namely trap energy and frequency factor (s) associated with the main glow peak (?150 ?C) of this phosphor were determined using additive dose, various heating rates (VHR) and peak shape methods (PS). 75