Search

In the aftermath of the violent Revolution of Dignity (2013/2014) and the subsequent war in Donbas (2014–), a heroic story about the new beginning of a “united, Ukrainian nation” began to emerge. Shaping this new narrative are new museum projects devoted to Ukraine’s developing history. This article examines the process of these new institutions’ formation, the content of created exhibitions, and the activities conducted therein. It focuses on the role of the museums in activating, unifying, and integrating both the Ukrainian national community and civil society. This article is based on a qualitative analysis of materials collected during seven research stays in Ukraine, from June 2017 to August 2019, and focuses on four cases–Ukraine’s First ATO Museum in Dnipro; the Museum of the Heavenly Hundred in Ivano-Frankivsk; theUkrainian Eastexhibition in the National Museum of the History of Ukraine in the Second World War in Kyiv; and a project of the Museum of the Revolution of Dignity in Kyiv. The examined institutions are presented not only as places for gathering artifacts but also as laboratories of civic activism, participation, and dialogue.

Artykuł, zainspirowany "nową falą" studiów nad cywilizacjami, skupia się na sferze, która zwykle pozostaje poza głównym nurtem badań cywilizacyjnych, na kinie. Podstawowym celem artykułu jest pokazanie, że analiza dzieł filmowych może być wartościowym źródłem wiedzy o tożsamości cywilizacyjnej, promowanej przez polityczne i kulturowe elity. Uzupełnia to ujęcia, kładące nacisk na sposoby wykorzystania pojęcia "cywilizacja" w dyskursach politycznych, akademickich czy medialnych, czy też poszukujące danych na temat "tożsamości cywilizacyjnej" określonych społeczeństw za pomocą ilościowych sondaży. Analizowanym w artykule przypadkiem jest hojnie dofinansowany przez ukraińskie państwo historyczny film "Kruty 1918" (Kruty 1918) w reżyserii Ołeksija Szapariewa, który wszedł na ekrany kin w styczniu 2019 roku. Pokazano, w jaki sposób film wyraża "europejski wybór" Ukrainy oraz przy pomocy jakich obrazów i treści tworzy określone wyobrażenia narodu ukraińskiego i jego cywilizacyjnej przynależności. The article, inspired by the "new wave" of civilizational studies, focuses on a sphere that usually remains outside the mainstream of civilizational research: cinema. The main aim of the article is to show that the analysis of film works can be a valuable source of knowledge about the civilizational identity promoted by the political and cultural elite. This complements approaches that focus on ways to use the term "civilization" in political, academic, or media discourses, or to look for data on the "civilizational identity" of specific societies through quantitative surveys. The case analyzed in the article is the historical film Kruty 1918, generously financed by the Ukrainian state, which was released in January 2019. The studies focused on how the film expresses the "European choice" of Ukraine and how it creates specific images of the Ukrainian nation and its civilizational affiliation.

Badania nad koncepcją "bohatera" i "bohaterstwa" mają długą tradycję i prowadzone są w ramach wielu dyscyplin, włączając w to historię, antropologię, socjologię i psychologię. Współczesne analizy socjologiczne inspirowane są często społecznym konstruktywizmem, definiując heroizm jako proces, w którym koncept bohatera podlega nieustannej rekonstrukcji i reinterpretacji. Większość najnowszych opracowań poświęcona jest przemianom we współczesnych zachodnich społeczeństwach, które od czasów drugiej wojny światowej nie doświadczyły masowych działań wojennych prowadzonych na ich własnych terytoriach i zdaniem niektórych badaczy wkroczyły w "erę postheroiczną". W odróżnieniu od nich autorka skupia się na społeczeństwie ukraińskim, które od 2014 roku znajduje się w stanie konfliktu politycznego, społecznego i militarnego, związanego z masowymi protestami Ukraińców zimą 2013/2014 roku, aneksją Krymu przez Rosję w marcu 2014 roku oraz trwającą do chwili obecnej wojną z separatystami z dwóch wschodnich obwodów kraju. Głównym celem artykułu jest analiza procesu społecznej konstrukcji bohatera w warunkach trwającego konfliktu. Posługując się przykładami działań służących heroizacji uczestników Rewolucji Godności i wojny w Donbasie, przedstawione zostaną (1) sposoby tworzenia społecznie istotnych znaczeń i opowieści wokół "nowych ukraińskich bohaterów", (2) podmioty biorące udział w tym procesie, a także (3) funkcje upamiętniania bohaterów w przeżywającym wojnę społeczeństwie. Jak zauważają obserwatorzy, konflikt zbrojny na Ukrainie, który w krótkim czasie pochłonął tysiące ofiar, zaowocował krystalizacją granic narodowej i politycznej wspólnoty i jej konsolidacją w obliczu wspólnego wroga. Artykuł przedstawia rolę "nowych bohaterów' w tych procesach.

Artykuł mierzy się z zagadnieniem rozwoju wyobrażeń na temat bomby atomowej i wojny nuklearnej, snutych w środowisku naukowców, polityków, wojskowych dowódców oraz cywilnych strategów, począwszy od wizji bomby atomowej jako zwiastuna Nowego Ładu społeczno-politycznego aż po amerykańskie plany wojskowe zakładające atak jądrowy na setki celów w Związku Radzieckim. Celem wywodu jest pokazanie, że rewolucja nuklearna, która objęła nie tylko sferę wojskowości, ale również strategię, politykę międzynarodową czy wojenną etykę była związana nie tylko z nową technologią, ale - przede wszystkim - z ideą przyszłej wojny jądrowej, z tym, jak wyobrażano sobie jej zasięg, przebieg i konsekwencje. The article discusses the issue of development of views on an atomic bomb and a nuclear war created by scientists, politicians, military commanders, as well as civilian strategists, starting from the vision of an atomic bomb as a herald of the New Deal, social and political, till the American military plans of a nuclear attack on hundreds of targets in the Soviet Union. The aim of the study is to demonstrate that the nuclear revolution which involved not only to military matters, but also strategy, international policy or war ethics was primarily linked to, apart from new technology, the idea of the future nuclear war and how its range, course and consequences were imagined.

The aim of the paper is to explore the cultural context of the conflict in eastern Ukraine. From this perspective, the conflict in Donbas has to be seen not only in the context of a political game, socio-economic transition and geopolitical interests, but also in the light of a cultural conflict rooted in history. According to Ukrainian researcher Mykola Riabchuk, Ukraine is divided, not between ethnic Russians and Ukrainians, but between two different types of Ukrainian identity. These profound differences have been exacerbated by the events of the “Euromaidan” and, subsequently, the violent conflict between the separatist forces of the self-declared Donetsk and Luhansk People’s Republics on the one hand and the post-revolutionary Ukrainian government on the other. This article focuses on how the cultural divisions of Ukrainian society have been used since the beginning of Ukrainian independence by the political elite as a tool of symbolic politics, contributing to the mass mobilization of Ukrainian society and the outbreak of a violent conflict. Celem artykułu jest poznanie kontekstu kulturowego konfliktu na wschodzie Ukrainy. Z tej perspektywy konflikt w Donbasie należy rozpatrywać nie tylko w kontekście gry politycznej, transformacji społeczno-ekonomicznej i interesów geopolitycznych, ale także w świetle zakorzenionego w historii konfliktu kulturowego. Według ukraińskiego badacza, Mykoły Riabczuka, Ukraina jest podzielona nie tyle na etnicznych Rosjan i Ukraińców, ile pomiędzy dwa różne typy ukraińskiej tożsamości. Różnice te zaostrzyły się wraz z wydarzeniami „Euromajdanu”, a następnie w wyniku konfliktu zbrojnego pomiędzy separatystami z Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej a nowym rządem Ukrainy. Artykuł koncentruje się na tym, w jaki sposób podziały kulturowe ukraińskiego społeczeństwa od początku ukraińskiej niepodległości są wykorzystywane przez elitę polityczną jako narzędzie polityki symbolicznej, co pod koniec 2013 roku doprowadziło do masowej mobilizacji ukraińskiego społeczeństwa i wybuchu konfliktu zbrojnego.

Celem artykułu jest analiza rosyjskich projektów filozoficznych i społeczno-politycznych, w których centrum znajduje się idea nieśmiertelności. W pierwszej kolejności autorka przedstawia myśl rosyjskich immortalistów, począwszy od Nikołaja Fiodorowa, a skończywszy na współczesnych myślicielach: Igorze W. Wiszewie, zwolenniku biologicznej nieśmiertelności, oraz Aleksandrze Bołonkinie, zwolenniku nieśmiertelności cyfrowej. W drugiej części artykułu omawia działalność rosyjskich organizacji społecznych i politycznych, które mają na celu nie tylko filozoficzną refleksję nad ideą nieśmiertelności, ale i praktyczne wdrożenie jej w życie. W Rosji funkcjonuje współcześnie kilka prężnych stowarzyszeń (największe to Rosyjski Ruch Transhumanistyczny czy Strategiczny Ruch Społeczny "Rosja 2045"), łączących promocję ideałów transhumanizmu i immortalizmu z rozwojem technologicznych narzędzi ich urzeczywistniania. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że także mniejsze organizacje prowadzą wiele różnych inicjatyw, które mogą być rozpatrywane jako jeden z przejawów społecznej mobilizacji rosyjskiego społeczeństwa. The aim of the article is to analyze the idea of immortality in the Russian philosophical and socio-political projects. First, the author presents the thought of Russian philosophers-immortalists from Nikolai Fyodorov to contemporary thinkers: Igor V. Vishev, a proponent of biological immortality, and Aleksandr Bolonkin, a digital immortality supporter. In the second part of the article the author describes the activities of Russian social and political organizations, which are aimed at not only a philosophical reflection on the idea of immortality, but the practical implementation of this idea. Today in Russia there are several dynamic associations (the largest one is the Russian Transhumanism Movement and the "Russia 2045" Strategic Social Initiative). They combine the promotion of the ideals of transhumanism and immorality with the development of technological tools in order to put those ideal into practice. Nevertheless, it should be noted that even smaller organizations run a number of different initiatives, which can be considered as one of a manifestation of social mobilization of Russian society.

The article describes the role of the press in constructing the cultural strategies of war on the example from the conflict in the Republic of Tajikistan (1992-1997). On the basis of qualitative analysis newspapers published in Russian and Tajik we present one of these strategies - the efforts of the key factions of the conflict (the post-communists, the democratic opposition, the Islamic opposition) to convince Tajik society to a certain, designated vision of a new, independent Tajikistan.

The aim of this paper is to show the impact of globalization on the phenomenon of war, looking at the problem from the cultural perspective. The global increase in the number of connections regarding all areas of our life - politics, economy, culture, security - significantly affects the goals and means of warfare. War, entering the global space, is no longer territorial, and can’t be solved in a conventional ways. War loses its frame, for the actors, time, place and purposes, and becomes liquid. At the same time, the article indicates the differences that still exist in the methods of warfare between members of distinct cultures and civilizations. The study of different war cultures seems to be very important in the world, which expands the scope of relations, including cross-cultural contacts.

W niniejszym artykule przyjrzę się zarówno ideom i postawom rosyjskich starowierów, mających swoje korzenie w staroruskiej tradycji eschatologicznej i mesjanistycznej, jak i ich konsekwencjom, wyrażającym się w całkowitym odrzuceniu państwa, cerkwi i społeczeństwa opanowanych przez Antychrysta. Omówię również formy antysystemowych działań, począwszy od aktywnego udziału w wystąpieniach politycznych, poprzez różne formy izolacjonizmu i ucieczki od grzesznego świata, a skończywszy na najbardziej radykalnej postaci wyrzeczenia się ludzkiej rzeczywistości - religijnym samobójstwie. Postaram się również pokazać, dlaczego państwo rosyjskie przyjęło rolę strażnika czystości wiary i miało tak duży wpływ na kształt prawosławia i historię jego odłamów. In this article I look at both the ideas and the attitudes of Russian Old Believers, rooted in the old Russian eschatological and messianic tradition, as well as at their consequences, expressed in a complete rejection of the state, the church, and the society dominated by the Antichrist. I also describe the forms of anti-systemic activities, ranging from active participation in political speeches and various forms of isolationism and escape from the sinful world, to the most radical form of renouncing the human reality - religious suicide. I also show why the Russian state adopted the role of the guardian of the purity of faith and had such a big impact on the shape of the Orthodox Church and the history of its fractions.

Artykuł ma na celu pokazanie, że badając czynniki kształtujące sposoby prowadzenia wojen, powinniśmy brać pod uwagę nie tylko technologię oraz społeczno-ekonomiczny poziom walczących grup, ale również wartości, normy i przekonania, tworzące ład aksjonormatywny towarzyszący wojennej praktyce. Owa wojenna kultura, odzwierciedlająca charakterystyczne dla poszczególnych społeczności sposoby prowadzenia wojen, reguluje przebieg wojennej praktyki: pełni funkcję "drogowskazów" dla jednostek, pozwalając im podejmować działania zgodne z grupowymi wartościami i normami. Analitycznie możemy wyróżnić tu - opisane kolejno - ideały społeczne, idealne modele postaw oraz wzorce postępowania. Kultura wojenna może być również rozpatrywana jako narzędzie władzy, która świadomie wykorzystuje określone treści kulturowe - wartości, symbole, idee i normy - w celu usprawniania działań związanych z przygotowaniem do wojny, jej prowadzeniem oraz zakończeniem. The aim of this article is to show that not only the technology and the socio-economic factors, but also the values, norms and beliefs, which make an axionormative order accompanying military practice, should be taken into account during the analysis of the factors influencing ways of conducting the war. That war culture, reflecting the characteristic of the society's ways of conducting war, regulates the course of the war practice. It serves as a "road map" for individuals, allowing them to act in accordance with the values and norms of a group. The war culture can be also seen as an instrument of power, which consciously uses certain cultural content - values, symbols, ideas and norms - in order to improve the activities associated with the preparation for war and its conduct.

Celem artykułu jest zapoznanie czytelnika z tzw. "kulturowym zwrotem", który w ostatnich latach zaznacza się nie tylko na poziomie myślenia o wojnie i jej analizy, ale również na poziomie praktycznych zmian w taktyce i sposobach realizacji wojennych działań. Niepowodzenia sił koalicyjnych w asymetrycznych konfliktach w Iraku i Afganistanie doprowadziły po 2006 roku do zmiany strategii, na przyznającą większą rolę wiedzy i umiejętnościom kulturowym. Jednocześnie, na poziomie refleksji teoretycznej analiza przez pryzmat technologicznego rozwoju narzędzi prowadzenia wojny i popularność kategorii RMA (rewolucji w sprawach wojskowych) powoli ustępuje studiom zorientowanym kulturowo. Jest to spowodowane w dużej mierze faktem, że wojny XXI wieku zależą w coraz większym stopniu od czynników niematerialnych – wiedzy, informacji, kultury i wartości, a nie wyłącznie od siły ognia. W artykule prześledzone zostały najbardziej znaczące koncepcje zachodnich analityków (R.M. Cassidy, J.W. Jandora, D. Adamsky), ale również koncepcje wojennej antropologii rozwijane za naszą wschodnią granicą (W. Bażukow, W. Grebienkow), jak też praktyczne implikacje podejścia do wojny od „kulturowej strony” (m.in. system Human Terrain System). The purpose of this article is to acquaint the reader with "cultural turn" which in recent years has been becoming visible not only on the level of thought about war and its analysis, but also on the level of practical change in the tactics and methods of implementation of the military action. The failure of coalition forces in asymmetric conflicts in Iraq and Afghanistan led after 2006 to a change in strategy to the one granting a greater role to the cultural knowledge and skills. At the same time, on the level of theoretical reflection, the analysis through the lens of technological development of the means of war conduct, as well as the popularity of the RMA category (revolution in military affairs) gradually gives way to a culturally oriented studies. It is caused mainly due to the fact that the 21st century wars depend increasingly on immaterial factors - knowledge, information, cultureand values; rather than exclusively on the fire power. The article describes the most important concepts of Western analysts (R.M. Cassidy, J.W. Jandora, D. Adamsky), but also the Russian anthropology of war (W. Bażukow, W. Grebienkow), as well as the practical implications of the cultural approach to war (e.g. Human Terrain System).

The aim of this paper is presentation of “global career” of the Western way of war as one of the global processes. The introduction of Western military techniques and institutions into the Extra-European world may be considered not only as the beginning of the westernization but also as a method to save the independence of non Western societies. Nowadays, although the division between center and periphery, also in terms of military power seems to be durable, non Western societies find new ways to change it.

Artykuł ukazuje teoretyczną i praktyczną wagę badania kulturowego wymiaru zjawiska wojny. Przedstawia nie tylko historyczne przykłady ilustrujące wzajemne i złożone powiązania wojny i kultury, ale również zawiera propozycję odpowiedzi na pytanie - “jak te powiązania badać?” Autorka przygląda się koncepcjom już istniejącym (m.in. w ramach historii, politologii, nauk strategicznych czy rosyjskiej antropologii wojennej) i proponuje pojęcie “kultury wojennej”, rozumianej jako ta część kultury ogólnej, która odnosi się do zjawiska wojny. Jej podział na trzy obszary - materialny, organizacyjny oraz niematerialny - ułatwia nie tylko opis i analizę poszczególnych kultur wojennych w danych momentach historycznych, ale również porównanie ich między sobą. Interesująca wydaje się analiza powiązań kultury wojennej z szeroko pojętym środowiskiem naturalnym i geopolitycznym oraz funkcjonującym w jego ramach politycznym, ekonomicznym, społecznym i kulturowym otoczeniem oraz badanie jak przystosowuje się ona do zmian w tych obszarach. Analiza kulturowego wymiaru zjawiska wojny ma też znaczenie praktyczne. Ułatwia bowiem zrozumienie historycznej oraz współczesnej rzeczywistości, którą w znacznym stopniu, kształtują wojenne działania. Article presents a theoretical and practical importance of the study of cultural dimension of the phenomenon of war. It presents not only the historical examples of mutual and complex connections between war and culture, but also proposes an answer to the question - “how to study these connections?” The author examines existing concepts (including history, political science, strategic science or Russian anthropology of war) and proposes the concept of “culture war”, understood as that part of general culture, which refers to the phenomenon of war. Its division into three areas - material, organizational and non-material - helps not only the description and analysis of the various war cultures in historical times, but also to comparison them with each other. The analysis of the connections between war culture and wider environmental and geopolitical surrounding and political, economic, social and cultural environment, as well as the study of its adaptation to changes in these areas, is also interesting. Study of the cultural dimension of war phenomenon also has practical significance. It facilitates understanding of the historical and contemporary reality, which to a large extent, is shaped by warfares.

The article aims to present the most famous and influential concepts investigating the etiology of war, elaborated within the field of broadly understood social sciences over the last hundred years. I analyse the history of the dispute between naturalists and cultural determinists as well as researchers who attempted to reconcile two positions. For the first one (represented by Sigmund Freud, Konrad Lorenz, Edward O. Wilson), war has its roots in the biological condition of a human being who inherited the disposition to violence from her animal ancestors. The second one objects to the claim that war is a matter of an instinct encoded in our genes. Proponents of this theory (including Margaret Mead and Ashley Montagu) argue that war “is just an invention”, a behaviour pattern inculcated in individuals by culture, a specific cultural strategy that enables to gain socially desired goals. In the article I address the following problem: why does the “biology - culture” dichotomy influence so strongly our reflections about sources of aggression and wars. Moreover, I give an overview of views of researchers, both naturalists and their adversaries, on the problem of "inevitability" of war and the possibility of its elimination from human life.