Search

INTRODUCTION: Asthma is a disease characterized by chronic airway inflammation associated with airway hypersensitivity. One of the important determinants of poorly controlled asthma is environmental factors such as pets, air pollution and pollen exposure. In our study, we aimed to measure the parents’ level of knowledge about the causes of asthma and preventive factors.MATERIAL-METHOD: Between January 2015-June 2016, a questionnaire was conducted in which we aim to measure asthma knowledge level of the parents who applied to Zeynep Kamil Hospital outpatient clinic for any reason. In the questionnaire, the demographic characteristics of the patients and their parents and also the presence of allergic disease / asthma, the drugs used for asthma, the causes of asthma, and the preventive factors of asthma were questioned. The parents were able to mark more than one option for causes and factors.RESULTS: A total of 1000 parents, 781 females and 219 males, aged between 20-49 years were included in the study. The mean age of the patients was 4,5 ± 2,2 years. While 169 of the parents included in the study had allergic disease, 61 were using inhaler therapy due to asthma. The number of children with allergic disease was 149. Of the 114 patients with asthma or allergic bronchitis, 74 were male, with a mean age of 4,4 ± 3,06 years. The most common (50.1%) answers about the factors that are thought to be the cause of allergic asthma and the the preventive factors of asthma (52%) were “ I don’t know.” The response ratio of the parents whose children have allergic disease and who think that asthma is caused by house dust, pollen, humidity, pet, dirty air, foods, tobacco exposure and mold compared to those without allergic diseases was statistically significantly higher and the rate of those whose answer was “I don’t know” was statistically significantly lower (p˂0.001).CONCLUSION: The parents whose children have allergic disease have higher levels of knowledge about asthma compared to other parents. But all parents’ level of knowledge about asthma is not sufficient. Parents choose to use mostly allergic bronchitis for their children with airway sensitivity. The diagnosis of asthma was less favorable for families because it was thought to be a scary, difficult to treat, chronic disease. For the treatment and control of asthma, the knowledge level of parents should be increased., GİRİŞ-AMAÇ: Astım, çeşitli uyaranlara karşı gelişen hava yolu aşırı duyarlılığı ile ilişkili kronik hava yolu inflamasyonu ile karakterize bir hastalıktır. Kötü kontrollü astımın önemli belirleyicilerinden bazıları evdeki evcil hayvanlar, hava kirliliği, polen maruziyeti gibi çevresel faktörlerdir. Çalışmamızda ebeveynlerin astımı ortaya çıkaran etkenler, ataklardan korunmak için alınabilecek önlemler ve astım için ilaç kullanımı hakkındaki bilgi düzeylerini ölçmeyi amaçladık. MATERYAL-METOD: Ocak 2015 -Haziran 2016 tarihleri arasında Zeynep Kamil Hastanesi hasta çocuk polikliniğine herhangi bir nedenle başvuran hasta yakınlarına astım bilgi düzeyini ölçmeyi hedeflediğimiz anket formu uygulandı. Ankette hasta ve hasta yakınlarının demografik özelliklerinin yanısıra alerjik hastalık/astım varlığı, varsa astım için kullanılan ilaçlar , alerjik astımı ortaya çıkaran etkenler ve astımdan korunmak için alınabilecek önlemler sorgulandı. Hasta yakınları etkenler ve önlemler için birden fazla cevaplama yapabildiler.BULGULAR: Çalışmaya yaşları 20-49 arasında, 781 kadın ve 219 erkek olmak üzere toplam 1000 hasta yakını dahil edildi. Hastaların ortalama yaşları 4,5 ± 2,2 yıl idi. Çalışmaya dahil edilen ebeveynlerin 169’unda alerjik hastalık mevcutken, 61 ebeveyn astım nedeniyle inhaler tedavi kullanmaktaydı. Çocuğunda alerjik hastalık olanların sayısı 149 idi. Astım/alerjik bronşit olan 114 hastanın 74’ü erkek olup ortalama yaşı 4,4 ± 3,06 yıl idi. Astımı ortaya çıkardığı düşünülen etkenler sorusuna en sık (%50,1) bilmiyorum cevabı verilirken; çocuğu astımdan korumak için alabilecekleri önlemler sorusuna da en sık (%52) bilmiyorum cevabı verildi. Çocuğunda alerjik hastalığı olanlarda çocuğunda alerjik hastalığı olmayanlara göre astım ataklarının ev tozu, polen, rutubet, evcil hayvan, kirli hava, sigara, küf ve gıdadan kaynaklı olduğunu düşünenlerin oranları istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek ve bu soruya bilmiyorum cevabı verenlerin oranı istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşüktü (p˂0,001).SONUÇ: Çocuğunda alerjik hastalık mevcut olan hasta yakınlarının alerjik astımı ortaya çıkaran etkenler ve astımdan koruyucu önlemler konusunda bilgi düzeyleri diğer hasta yakınlarına kıyasla daha yüksektir. Ancak tüm çalışmadaki ebeveynler değerlendirildiğinde astım etkenleri ve koruyucu önlemler sorularına verilen “bilmiyorum” cevabının fazlalığı bilgi düzeyinin yeterli olmadığını göstermektedir. Ebeveynler havayolu hassasiyeti olan çocukları için çoğunlukla alerjik bronşit tanımını kullanmayı seçmişlerdi. Astım tanısı aileler için belki de ürkütücü, tedavisi zor , kronik bir hastalık olarak düşünüldüğünden bu tanımlamayı daha az tercih etmişlerdi. Astım tedavisi ve kontrolü için ebeveynlerin bilgi düzeyinin artırılması gerekmektedir.

Bu çalışma, baca gazı emisyonlarındaki azot oksit (NO) kirliliğinin giderilmesi için biyolojik bir hava kirliliği kontrol teknolojisinin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Arıtma teknolojisi, NO'nun yüksek kütle transfer verimine sahip içi boşluklu lif membran biyofilm reaktör (HFMB) kullanılarak biyolojik denitrifikasyon ile azot gazına indirgenmesine dayanmaktadır. Bu amaçla iki farklı membran malzemesi kullanılarak hazırlanan biyoreaktörlerde NO giderimi araştırılmıştır. Çalışmanın ilk kısmında mikro gözenekli PVDF membran, NO ile bağ yaptığı bilinen demir porfirin ile modifiye edilerek reaktörde kullanılmıştır. Bu sayede, NO içi boşluklu lif membran içerisinden dışarıdaki biyofilm ve suya doğru transfer olurken demir porfirin ile yapacağı bağ yardımıyla reaktörde kalış süresi arttırılacaktır. Modifiye edilen membran yüzeyi temas açısı ölçer, FTIR, SEM, EDS ve XPS teknikleri kullanılarak karakterize edilmiştir. Maksimum verim modifiye edilmiş PVDF ile %97.7, modifiye edilmemiş PVDF membran biyofilm reaktörde ise %86.3 olarak elde edilmiştir. 403.1 mg/m2·gün NO giriş yükleme hızlarında porfirin modifiyeli PVDF membrane biyofilm reaktör, NO giderim hızını 348 mg NO/m2·gün'den 372.1 mg NO/m2·gün'e arttırmıştır. 16S rRNA tür analizi sonucunda reaktör içerisinde Dysgonomonas gadei'nin baskın bir tür olduğu gözlenmiştir.İkinci aşamada ise gözeneksiz PDMS membran kullanılarak farklı gaz işletme şartlarında membran biyofilm reaktörün NO giderim performansı incelenmiştir. Membran biyofilm reaktörler açık uçlu ya da kapalı uçlu olarak işletilebilmektedir. Bu çalışmada membran biyofilm reaktörün kesikli olarak açık uç, kapalı uç şeklinde dönüştürülerek biyolojik NO denitrifikasyonunda kullanılması için önerilmiştir. Maksimum giderim verimi %91 ve giderim hızı 40 mg NO/m2·gün olarak elde edilmiştir. Reaktörün gaz besleme modu sürekli açık uçlu işletilmesi yerine kesikli olarak açık uç/kapalı uç şeklinde değiştirildiğinde giderim verimine %51 oranında katkı sağladığı görülmüştür. This dissertation aims to develop a new biological air pollution control technology for the treatment of NO in flue gases. The technology based on biological reduction of NO to nitrogen in a hollow fiber membrane biofilm reactor (HFMB) which provides higher mass transfer efficiency. In this dissertation, NO removal performance of HFMB designed with two different membrane materials was investigated. In the first part of the study, microporous PVDF membrane modified with iron-porphyrin, which has high affinity to NO, was used in the reactor. Thus, the retention time of NO during diffusion from lumen of the hollow fiber towards biofilm and liquid side can be increased in the reactor via binding to iron-porphyrin. Surface of the modified membrane was characterized by contact angle goniometer, FTIR, SEM, EDS, and XPS. The maximum removal efficiency of modified PVDF and unmodified PVDF based HFMB was achieved as 97.7% and 86.3%, respectively. Porphyrin modified PVDF based HFMB increased the elimination capacity from 348 mg NO/m2·day to 372.1 mg NO/m2·day at an inlet NO loading rate of 403.1 mg/m2·day. As a result of 16S rRNA gene sequencing analysis, Dysgonomonas gadei was observed as the most predominant species in the reactor.In the second part of the study, non-porous PDMS mebrane was used to investigate NO removal performance of HFMB under different gas supplying mode. Membrane biofilm reactor can be operated in open-end and closed-end gas supplying mode. In this study, periodic change of gas supplying mode from open-end to closed-end of HFMB for NO denitrification was suggested. The maximum removal efficiency was achieved as 91% with an elimination capacity of 40 mg NO/m2·day. The change in gas supplying strategy from continous open-end mode to periodical open-end/closed-end mode enhanced the removal efficiency an additional 51%. 109

İklim değişimine neden olan önemli faktörlerden biri insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan sera gazlarıdır. Son yıllarda dünyada ve Türkiye'deki sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve azaltılması hususunda çalışmalar artmıştır. Başlıca sera gazlarından olan N2O gazı, CO2'den çok daha uzun ömürlü olup ısınma potansiyeli CO2'nin 310 katıdır. Adipik ve nitrik asit üretimi sırasında oluştuğu gibi atık su arıtma tesisleri gibi denitrifikasyonun gerçekleştiği süreçlerden sera gazı N2O salınımı olabilmektedir. Denitrifikasyon sırasında ortam parametrelerine göre, (karbon ve azot kaynağı, besi içeriği ile O2 konsantrasyonu gibi) kısmi denitrifikasyon meydana gelmesiyle denitrifikasyonun son ürünü azot gazı yerine N2O salınımında artış ve denitrifikasyon yapan bakterilerin çeşitliliğinde değişimler olduğu bilinmektedir. Bu tezin amacı denitrifikasyon sırasında salınan bir sera gazı olan N2O gazının üretimini zenginleştiren kısmi denitrifikasyon şartlarını ve bu şartlardaki bakteri profilini belirlemektir. Böylece azot kaynağı olarak nitrik oksit gazının veya nitrat/nitrit gibi gazların denitrifikasyon ile indirgenme proseslerinde üretiminin artırılması ve enerji üretimi amacıyla kullanılmasına yönelik verimli süreçler tasarlanması mümkün olabilecektir. Tez kapsamında uzun süre nitritle sentetik olarak beslenen biyoreaktörden aşılanan 100 ml'lik kesikli reaktörde düşük ve yüksek azot/karbon oranı ile farklı fosfat miktarlarında denitrifikasyon süreci izlenmiştir. Ortama salınan N2O ve N2 gazları GC/TCD ile ölçülmüştür. Farklı koşullarda beslenen kesikli reaktörlerden alınan denitrifikasyon bakterileri izole edilerek tanımlanmıştır. Yapılan kesikli biyoreaktör deneylerinde yüksek fosfat (100 mg/l) konsantrasyonu ile düşük C: N oranı N2O üretimini artırmıştır. Nitratla ve nitritle beslenen her iki C: N oranında Pseudomonas aeruginosa bakterisi teşhis edilen tek baskın tür olmuştur. Bu sonuçlar temelinde sürekli biyoreaktörde daha uzun süreli besleme ve farklı kaynaklardan aşılama ile kısmi denitrifikasyon şartları optimize edilip daha geniş bir bakteri çeşitliliği belirlenebilir. One of the important factors that cause climate change is the greenhouse gases released into the atmosphere as a result of human activities. In recent years, efforts have been made to monitor and reduce greenhouse gas emissions in the world and in Turkey. N2O gas, which is one of the main greenhouse gases, has a life time much more than CO2 and also its warming potential is up to 310 times of CO2. Adipic and nitric acid production as well as denitrification processes taking place in the wastewater treatment plants are among the main ainthropogenic N2O sources. It is known that during the denitrification, epending on the environmental conditionss partial denitifcation can occur and cause changes in N2O emission instead of the end product of denitrification (N2 gas) and in the diversity of denitrifying bacteria. The aim of this thesis to specify the conditions of partial denitrification enriching the production of N2O gasduring the intended denitrification and the profile of the bacteria in these conditions. Thus, it would be possible to design efficient processes for increasing N2O formation and subsequent use for energy production by using nitric oxide gas or nitrate/nitrite as a nitrogen source in the denitrification involving systems. In the thesis, denitrification process at low and high C:N ratio with different phosphate concentrations was observed in a 100 ml cut-off reactor, which was inoculated from synthetically fed by nitrite for a long time for produced N2O and N2 gas concentrations from the reactor was determined by GC/TCD. Denitrification bacteria profile from cut-off reactors fed on different conditions have been identified by isolating them. In the batch bioreactor experiments the low C:N ratio with high phosphate (100 mg/l) concentration increased N2O production. Pseudomonas aeruginosa bacteria was identified as the only predominant species in both C:N ratios fed with both nitrate and nitrite. Based on these results, the conditions of partial denitrification and diversity of denitrifiers can be further investigated in the continuous bioreactor systems inoculated from different sources. 71

Bu çalışmada, kirletici dağılımlarını matematiksel olarak modelleyen dağılım modeli Industrial Source Complex Short Term (ISCST-3) kullanılmıştır. Bölge olarak, sanayileşmeye bağlı hava kirliliğinin yoğun olarak yaşandığı Kocaeli İli Dilovası İlçesi seçilmiştir. Çalışma kapsamında, mevcut raporlardan temin edilen bölgedeki 10 adet endüstriye ait bilgiler kullanılarak bu kaynaklardan yayılan kükürt dioksit (SO2) ve partikül madde (PM10) emisyonları ISCST-3 dağılım modeli ile modellenerek bölgenin kirlilik haritalarının çıkarılması, kirletici kaynaklarının katkı paylarının belirlenmesi, model sonuçlarının, bölgedeki anlık ölçüm istasyonu verileri ile karşılaştırılması ve kaynakların mekânsal değişiminin kirletici dağılımına etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Tahmin edilen ve gözlenen konsantrasyonların zamansal değişimine bakıldığında yaz döneminin daha düşük PM10 konsantrasyonlarına denk gelirken soğuk dönemler için hem model hem gözlenen değerlerin daha yüksek olduğu görülmüştür. Tahmin edilen ve gözlenen değerler arasındaki korelasyon sadece sınırlı sayıdaki noktasal kaynağın modele girilmesi nedeniyle (r=0,33) seviyesinde kalmıştır. Ölçüm istasyonundaki veriler ışığında ilçede PM10 kirliliğinin olduğu görülmüştür. 2019 yılına ait hava kirleticilerin hedef değerlerini sağlayabilmek için bölgede PM10 kontrolünün etkili bir şekilde planlanması gerekmektedir. Senaryo gereği modelde noktasal 10 kaynağın mekansal değişiminin etkisini belirlemek üzere girilen tesislerin konumları kuzeydeki mevcut organize sanayi bölgelerine taşınarak model çalıştırılmıştır. Tesisler mevcut yerlerinde iken yer seviyesi konsantrasyonları dağılım haritalarında güneyde birikirken, tesis konumlarının kuzeye taşınması durumunda kirleticilerin yerleşim bölgesinin az olduğu kuzeyde kümüle olmuştur. Dolayısı ile seçilen tesislerin mevcut yerlerinin yerleşimin az olduğu kuzey bölgesine taşındığında daha yoğun yerleşimin bulunduğu alanlarda PM10 ve SO2 açısından daha düşük bir konsantrasyon maruziyeti hesaplanmıştır. Gerçek zamanlı nokta, çizgi ve alansal kaynaklara ait bilgilerin girilmesi ile modelin gerçek konsantrasyonları yakalamadaki kullanılabilirliği artırılabilir. In this study, the distribution model of Industrial Source Complex Short Term (ISCST-3) which models distribution of contaminants mathematically was used. The region modeled was chosen as Dilovasi in Kocaeli province which has been experiencing poor air quality due to mainly intense industrialization. In this thesis study, sulfur dioxide (SO2) and particulate matter (PM10) emissions from 10 facilities in the region were supplied into ISCST-3 emissions distribution model and distribution of PM10 and SO2 concentrations in the region was obtained. The modeled results were compared with the air quality measurement station data in the region. An alternative scenario of moving the sources to the northern site of Dilovası was also evaluated. In addition, in terms of measured PM10 and SO2 data, the current air quality situation in the region was evaluated on the basis of national air quality standards. The analysis of temporal variation of both predicted and observed concentrations has shown that PM10 concentrations were lower during summer session compared to the winter session. Therefore the model was shown to be good at predicting temporal PM10 concentrations. However, correlation between predicted and observed daily concentrations was not very strong (r=0.33) due to the fact that only point sources of limited number of industrial plants were included in the model. The PM10 pollution in the region was seen to exist based on measurements taken at the local air quality station. Therefore effective PM10 reduction strategies for the region must be planned. When the model was run based on the alternative scenario of moving the 10 point sources to the organized industrial districts in northern part of the region, lower pollutant concentrations were predicted accumulated in current dense residential areas of the southern part of the town. The pollutant distribution by using ISCST-3 model in the area can be more accurately obtained if all point, areal and line sources with real time emission data were included in the model. 79

Havadaki azot oksit (NOx) gazları en önemli hava kirletici parametrelerinden bir tanesidir. NOx gazlarının temel kaynağı fosil yakıt kullanımı olmakla beraber nitrik veya adipik asit üretimi de NOx emisyonuna neden olmaktadır. Hareketli kaynaklar, fosil yakıt kullanımından kaynaklanan NOxların yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Yanma kaynaklı NO gazı yüksek sıcaklıkta oluşur ve kaynak çıkışında NOx'ın %90'ı bu formdadır. Atmosfere çıktıktan sonra yükseltgenerek NO2 formuna dönüşmektedir. NOx gazları için hem ortam hava kalitesi hem de endüstriyel emisyon limitleri bulunmaktadır. Bu nedenle maliyetli NOx kontrol yöntemleri söz konusu limit değerleri sağlayabilmek için kullanılmaktadır. NO gazının biyolojik proseslerle giderimi son yıllarda araştırılan bir konu olup bu prosesin ilk basamağı NO'nun mikroorganizma tarafından kullanımını sağlamak üzere suya etkin bir şekilde transfer edilmesini içerir. BioDeNOx denilen yöntemle düşük çözünürlüklü NO'nun gaz fazdan su faza geçiş verimi demir EDTA gibi kelat yapıcı maddeler kullanılarak artırılmaktadır. Bu tez çalışmasında ise NO'nun demir porfirinle modifiye edilerek yüzeyde NO bağlayıcılığı kazandırılmış bir membran üretilmesi hedeflenmiştir. PA ve PVDF olmak üzere iki farklı membranın sentezelenen mono karboksilli tetra fenil porfirinle modifikasyon işlemi gerçekleştirilmiş ve modifiye edilen membranlar karakterize edilmiştir. Tabaka halindeki PA ve PVDF membranların yüzeyleri kimyasal ve polarizasyon yöntemleriyle aktifleştirilerek, sentezlenen mono karboksil tetra fenil porfirin karboksil-amin bağlarıyla yüzeye bağlanmıştır. Karboksil gruplu porfirinlerin iki farklı membrana bağlama yöntemi optimize edilmiştir. Elde edilen modifiye membranların yüzey hidrofobikliği, pürüzlülüğü, morfolojisi ve elementel içeriği belirlenmiştir. UV spektrofotometresi ile yapılan ölçüme göre PA membran yüzeyinde 14.3 µg/cm2 mono karboksi tetra fenil porfirin bağlandığı hesaplanmıştır. Sıvı faza geçirilemeyen PVDF membran içinse EDS ölçümlerinde yüzeydeki demir oranı %7.3 olarak tespit edilmiştir. Nitrogen oxide (NOx) gases, is one of the most important air pollutants in the atmosphere. Although the main source of NOx is fossil fuel use, nitric and adipic acid production also cause NOx emissions. Mobile sources account for the half of the NOx emitted from fossil fuel use. NO gas from combustion forms at high temperature and 90% of NO2 in the off gas is in this form. NO is transformed into oxidized form after exiting the stack. There exist both ambient air quality standarts and emission standards for NOx gases. Therefore, relatively expensive NOx control methods have been using to meet the limit values.Research on biological NOx control technologies has been an active study area in recent years. The first step in such a control process is transferring of NO gas into aqeous phase in which microorganisms use it as nitrogen sources. So called BioDeNOx process achieves this transfer efficiently by using chelating agents such as iron EDTA. In this thesis on the other hand, it is aimed to produce iron porphyrin modified a NO binding membrane to be used in biological NOx removal processes. PA and PVDF membrane thus were modified by binding mono carboxylic tetra phenyl porphyrin onto the surface and this new surfaces were characterized. Flat sheet PA and PVDF membrane surfaces were first activated by chemical treatmentn and polarization methods respectively and the synthesized mono carboxyl tetra phenyl porphyrin is bonded to the surface of these membranes. These membrane-binding methods were optimized for synthesized porphyrins and membrane couples were determined. Surface hydrophobicity, roughness, morphology and elemental content of the resulting modified membranes were determined. It was calculated that per unit area of the PA membrane 14 µg/cm2 mono carboxyl iron tetra phenyl porphyrin were bonded to the surface based on the UV spectrophotometer measurement in liquid phase. The iron content of modified PVDF membrane surface was measured as 7.3% based on EDS analysis. 88

Bu doktora tezi çalışmasında, İstanbul'un önemli içme suyu havzalarından biri olan Büyükçekmece havza alanı yakınında bulunan Fatih Üniversitesi Yerleşkesinde 2011 yılı boyunca toplam (bulk) örnekleyici ile 11 adet toplam birikim örneği, ardışık yağmur örnekleyici ile 187 adet yaş birikim örneği, ardışık yağmur örnekleyicinin kuru birikim toplama ünitesi ile de 21 adet kuru birikim örneği toplanmıştır. Toplanan birikim örneklerinin temel iyonlar, temel ve eser elementler, çok halkalı aromatik hidrokarbon (PAH)'lar ile temel iyon içeriği toplamda 35 adet parametreyle açıklanmıştır. Bu tez çalışmasında öncelikle PAH'ların daha kısa sürede ve çözücü kullanılmaksızın yapılmasına olanak veren katı faz mikro özütleme (SPME) yöntemi, optimize edilerek çalışmada toplanan yaş birikim örneklerindeki PAH içeriğinin tayin edilmesinde başarı ile kullanılmıştır.Toplanan yaş birikim örneklerinin hacim ağırlıklı ortalama pH ve iletkenlik değerleri sırasıyla 5,99 ve 50,5 µs/cm'dir. Çalışmadaki baskın asitleyici türün SO42- ve asitliğin nötralizasyonundaki en önemli türün Ca2+ olduğu belirlenmiştir. Zenginleşme faktörleri değerlendirmesine göre Fe, Si ve Mn türlerinin en önemli kaynaklarının toprak olduğu, Cr, K, Mg, Cu, Ca, Ni, Pb ve Na türlerinin topraktan farklı bir kaynaktan zenginleştikleri sonucuna varılmıştır. Çalışmanın soğuk dönemindeki H+, NH4+, ƩPAH'lar, SO42-, Ni, Cl-,NO3-, Na, Cr, Pb, Mg, Ca, Mn ve Cu birikimlerinin, sıcak döneme göre en az 1,4 kat daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Fe, Al, K ve Si gibi temel elementler içinse yüksek birikim değerlerine sıcak dönemde daha fazla rastlanılmıştır. Çevreye etkileri açısından türlerin çözünürlüklerine bakıldığında Al, Fe ve Si türleri en düşük çözünürlük değerlerine sahipken en yüksek çözünürlük değerleri K, Na ve Ca türleri için hesaplanmıştır. Eser elementlerden Cu, Ni ve Mn'nin çözünürlük değerleri ise % 50'nin üzerinde bulunmuştur. Ardışık birikim örneklerinde, ardışık alt olayların sayısı arttıkça türlerin birikim değerlerinde ilk olaya kıyasla ortalama % 42 ile % 75 oranında azalmalar görülmüştür. Ana bileşen analizinde belirlenen faktörlerin işaret ettiği kaynaklar önem sırasına göre, toprak kökenli (%31), insan kaynaklı faaliyetler (%29), denizel kökenli (%18) olarak sıralanmıştır. In this dissertation, atmospheric deposition samples were collected at Fatih University Campus nearby Buyukcekmece watershed area, one of the important drinking water sources of Istanbul, during 2011. Eleven bulk deposition, 187 wet deposition and 21 dry deposition samples were collected by using bulk and sequential rain samplers. The composition of the collected deposition samples were elucidated by the determination of total of 35 parameters including major ions, major elements, trace elements, and polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH). Solid phase microextraction (SPME), a fast and solvent free method, was optimized and successfully used in the determination PAH content of the collected wet deposition samples.The volume weighted average values of the measured pH and conductivity in the wet deposition samples were 5.99 and 50,5 µs/cm, respectively. The dominant acidifying specie was SO42- and the acidity in wet deposition was mainly neutralized by Ca2+. The assessment of enrichment factors indicated that the main source of Fe, Si, and Mn was the Earth's crust while Cr, K, Mg, Cu, Ca, Ni, Pb, and Na were found to be highly enriched. The wet deposition fluxes of H+, NH4+, ƩPAHs, SO42-, Ni, Cl-, NO3-, Na, Cr, Pb, Mg, Ca, Mn, and Cu in the cold period were at least 1.4 times of the warm period's values. Wet deposition fluxes of Fe, Al, K and Si, on the other hand, were higher in the warm period. While the solubilities of Al, Fe, and Si were shown to be very low, the solubilities of K, Na, and Ca were above 75 %. The solubilities of trace elements including Cu, Ni, and Mn in the wet deposition samples were at least 50 %. When the number of sequential sub events increased, wet deposition fluxes of all species decreased between 42 % and 75 % compared to the first sub events. The sources pointed by factors in principal component analysis were sorted as crustal (31 %), anthropogenic (29 %), and marine (18 %). 230

NOx gazları (NO ve NO 2 ) havadaki en önemli kirletici gazlardandır. Fosil yakıtların yanma sürecinde yüksek sıcaklık bölgesinde oluştuğu gibi nitrik asit üretimi gibi çeşitli endüstriyel faaliyetlerden de kaynaklanabilir. Günümüzde NOx emisyonlarının kontrolünde yaygın kullanılan sistemlerin yüksek enerji tüketimleri, yatırım giderleri ve tehlikeli son ürünler gibi olumsuzlukları vardır. Geliştirilen biyolojik sistemler ise büyük reaktör hacimlerine ihtiyaç duymaktadır. Bu çalışmada, mevcut BioDeNOx sistemi temel alınarak tasarla nan jet - loop biyoreaktörde NOx gazlarının, denitrifikasyon prosesi ile arıtılabilirliği araştırılmıştır. Yaş ayırıcı ve biyolojik reaktör tek bir reaktör olarak birleştirilmiş, denitrifikasyon proses i ile arıtımı gerçekleştirilmiştir. G az, reaktörün içine hızla püskürtüldüğü için daha küçük kabarcıklarla hareket etmektedir ve içindeki emme tüpü ile çarpma levhası sayesinde geri döngü yapması sağlanarak NO gazının suya etkin bir şekilde geçmesi sağlanm aktadır. Biyolojik arıtım öncesinde NO ve O 2 için kütle tran sfer özellikleri belirlenmiş, transfer verimleri hesaplanmıştır. Ayrıca NO ile bağlanarak suya geçmesini sağlayan Fe(II)EDTA'nın NO çözünürlüğüne etkisi incelenmi ştir. Sistem aşılanmasının, deni trifikasyon yapan türlerin zenginleştirilmesi nin ardından, Ar balansında farklı gaz konsantrasyonları ile oluşturulmuş sentetik atık gaz ile beslenmiştir. S istemdeki geri devir debisinin ve O 2 , NO içeriği nin arıtım verimine etkileri incelenmiştir. B aca gaz ı O 2 konsantrasyonu aralığında (%3 - 8) yapılan denemelerde sistemin O 2 girişine duyarlı olmadığı gözlemlenmiştir. Farklı NO giriş gazı konsantrasyonları ile yapılan denemelerde sistem sabit bir performans göstermiştir. Sistemin geri devir debisi arttıkça ar ıtım veriminin de arttığı gözlemlenmiştir. Yüksek biyokütle konsantrasyonlarında 1.8 m 3 /sa geri devir debisinde sistem %90'a yakın NO giderim verimine kelat yapıcı kimyasallar eklenmeden ulaşmaktadır. Literatürdeki NOx kontrol teknolojileri ile kıyaslandığında Jet - BioDeNOx prosesinin NOx giderimi için kullanılabilecek bir alternatif olabileceği sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Azot Oksitlerin (NOx) Arıtımı, BioDeNOx Prosesi, Denitrifikasyon, Jet - Loop Biyoreaktör . NOx gases are one of the most important pollutant gases. They are formed in the process of high temperature combustion of fossil fuels and during the various industrial facilities such as nitric acid production. Nowadays, common control technologies of NOx emissions ha ve some disadvantages such as high energy consumption, high investment expenses and hazardous end products. On the other hand, developing biological systems require s large r reactor volumes. In this study, a modification to current BioDeNOx technology is c ontemplated. BioDeNO x process is the combination of wet absorption of NO and consequent biological reduction of the sorbed NO to N2 . Compared to conventional BioDeNOx processes a jet - loop bioreactor was used as both NOx absorber and denitrification biore actor. In the jet - loop reactor, fluid is sprayed from the mixing nozzle of ejector into the draft tube and it completes several loops within the system before leaving the reactor resulting in increased residence times. M ass transfer properties and transfe r efficiencies for NO and O 2 were calculated. Fe(II) EDTA is used in conventi o nal BioDeNOx processes to increase the mass transfer of NO . Before proceedi ng to the biological system, the effect of Fe (II)EDTA on NO solubility in the syste m was evaluate d. Then in the start up period, the system was inoculated with the treatment plant sludge and was enriched by denitrification bacteria via feeding the system by nitrate. After reaching the required biological activity level , the synthetic gas mixtures contain ing NOx and O2 with the balance being Ar were fed to the system. The effects of recycled water flowrate, O 2 and NO content on the NOx removal efficiency were investigated. It is observed that system is not sensitive to inlet O 2 gas concentrations in the r ange of typical flue gas concentrations (%3 - 8). Increasing NOx removal efficiencies were observed with increasing recycle flow rates. NO removal efficiency of 90% was observed with 1.8 m 3 / h recirculation flow rate without adding any chelate forming chemica ls. It has been concluded that c ompared with the other NOx control technologies in the literature, Jet - BioDeNO x process can be developed to be an alternative as a N O x control technology .Key Words : Nitrogen Oxides (NOx) Control , BioDeNOx Process, Denitrification, Jet - Loop Bioreactor. 85

Günümüzde artan sanayileşme ve şehirleşme, dış ortam hava kalitesinin izlenmesinin önemini arttırmaktadır. Uçucu organik bileşiklerin (UOB) izlenmesi, doğrudan insan sağlığına olumsuz etkilerinin yanında çevresel etkileri nedeniyle önemli inceleme konularından biri haline gelmiştir. UOBlerin, endüstriyel faaliyetlerin ve trafiğin yoğun olduğu bölgelerde dış ortam havasında yüksek oranlarda bulunduğu bilinmektedir. Yoğun ağır araç trafiği ve sanayi yapısına sahip Dilovası ilçesi, Marmara Denizi kıyısında Kocaeli?ne bağlı bir yerleşim alanıdır. Bölge sakinlerinde kanserden ölüm, genel Türkiye ortalamasının yaklaşık üç katı oranında seyretmekte ve kanser, birinci ölüm nedeni olmaktadır. Bu bağlamda çeşitli kaynaklardan yayılan UOBlerin tespiti ve alınacak önlemler insan sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.Bu çalışmada, Dilovası Bölgesi?nde 2 haftalık sürelerle 12 farklı dış ortam noktasından alınan örneklerdeki UOBlerin konsantrasyonları belirlenmiştir. Hava örnekleri Tenax TA adsorbenti doldurulmuş tüplere pasif olarak toplanarak Isıl Desorplama - Gaz Kromatografi - Kütle Seçici Detektör (TD-GC - MS) ile SIM (Seçilmiş İyon İzleme) modunda analiz edilmiştir.Çalışma sonunda belirlenen UOB?ler için zamana ve konuma bağlı değişimler incelenmiş en yoğun kirlilik Diliskelesi Mahallesi, Fatih Mahallesi, Mimar Sinan Mahallesi noktalarında gözlenmiş bu noktalar için ortalama Toluen konsantrasyonları 57.02, 49.31ve 54.32 (?g/m³) olarak bulunmuştur. Ayrıca bölgede yoğun bir Hekzan kirliliği olduğu ve izlenmesi gerektiği çalışma kapsamında ortaya çıkmıştır. Anahtar kelimeler: Uçucu Organik Bileşik; Dilovası Bölgesi; Pasif örnekleme Yöntemi; Isıl Desorpsiyon; Gaz Kromatografi; Kütle Spektrometri. Nowadays, with the increasing industrialization and urbanization, air quality monitoring has becoming more important. The assessment of volatile organic compounds (VOCs) has become an area of particular interest in the field of atmospheric pollution due to their adverse health and environmental effects.VOCs play a direct role in toxic and carcinogenic health effects and their concentrations in air could change with time and place. It is well known that VOC concentrations have higher rates in industrial and busy traffic sites. Dilovası which is in the Marmara region of Turkey and a very busy industrial site with heavy vehicle traffic, is a residental area in Kocaeli City. Number of deaths caused by cancer in this town is three times higher than the general average of Turkey. Therefore determination and monitoring of VOCs has high importance for human health in this region.In this study, air samples were collected from 12 sampling points for 2 week sampling periods in Dilovası ambient air. Samples collected on Tenax TA adsorbent bypassive sampling and analyzed by using Thermal Desorption (TD)- Gas Chromatography (GC)- Mass Spectrometry - (MS) with Selected Ion Monitoring (SIM) metod.In this thesis study, the temporal and spatial distributions of the selected VOCs were analysed. Comparison of samples collected at12 points, revealed that Diliskelesi District, Fatih District and Mimar Sinan District are the sites with highest VOC amounts. Mean Toluene concentrations measured for these sampling points 57.02 (µg/m³), 49.31(µg/m³) and 54.32(µg/m³), respectively. In addition high Hexane concentrations were determined during sampling period suggesting a substantial hexane source in the area. Results of this study revealed that monitoring,source identification and control of VOCs is essential for improving the air quality of the region.Keywords: Volatile Organic Compound; Dilovası Region; Passive Sampling; Thermal Desorption; Gas Chromatography; Mass Spectrometry. 154

Son yıllarda küresel ısınmanın ciddi bir tehdit oluşturmaya başlamasıyla birlikte, dünya kamuoyunda çevre ve sürdürülebilir kalkınma kaygıları gündemin ilk sıralarına yerleşmiştir. Sera gazları, ısı tutma kapasiteleri nedeniyle küresel ısınmaya neden olmaktadır. Antropojenik sera gazı üretiminde önemli bir pay çimento sektörüne aittir. Küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık %5-7?si çimento tesislerinden kaynaklanmaktadır. Ülkemizde de sera gazı emisyonları hızla artmaktadır. 1990 yılında kişi başı CO2 eşdeğer emisyonu 3,39 ton/kişi iken 2010 yılında 5,51 ton/kişi?ye ulaşmıştır. Ülkemizde 48 adet entegre çimento üretim tesisi bulunmaktadır. TÜİK verilerine göre çimento üretiminden kaynaklanan CO2 emisyonu miktarının toplam CO2 emisyonları içerisindeki payı 2010 yılında %8,86?ya yükselmiştir ve bu payın giderek artacağı öngörülmektedir. Çimento üretiminde en büyük CO2 emisyon kaynağı kalsinasyon prosesidir, bunu yakıt ve elektrik tüketimi takip etmektedir.Bu çalışmada, Türkiye?de çimento sektörünün mevcut durumu araştırılmış, çimento sektöründen kaynaklanan CO2 emisyonları belirlenmiş ve C# programlama dili kullanılarak Windows ortamında çalışabilen ?CO2 Emisyonu Hesaplama Aracı? adlı bir bilgisayar uygulaması geliştirilmiştir. Uygulama ile herhangi bir tesise ait toplam CO2 emisyonu miktarı hesaplanabilmekte ve çeşitli senaryolar oluşturulabilmektedir. Çalışma kapsamında, 3 farklı senaryo oluşturulmuştur. Senaryoların sonuçları incelendiğinde, gerekli teknolojik iyileştirmelerin yapılması ve alternatif yakıt kullanımının arttırılması ile sera gazı emisyonlarının yaklaşık %6-17 arasında azaltılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, katkılı çimento üretiminin arttırılması, atık ısıdan enerji üretiminin gerçekleştirilmesi, karbon yakalama ve depolama konusundaki çalışmaların arttırılması ve çeşitli yasal düzenlemeler yardımıyla istikrarlı sınırlamalarının yapılması ile sera gazı emisyonlarının azaltılması sağlanabilecektir. In recent years, with the start of serious threats due to global warming, the concerns regarding the environment and sustainable development took their places at the top of the world public opinion agenda. Greenhouse gases cause global warming due to their heat retention capacity. A significant share of anthropogenic greenhouse gas belongs to the cement industry. About %5-7 of global greenhouse gas emissions arise from cement plants. In our country, the greenhouse gasses have been increasing rapidly, too. In 1990, CO2 emissions were 3,39 per person, however in 2010, this number increased to 5,51. There are 48 cement plants in Turkey. According to the TÜİK greenhouse gas inventory report, the CO2 emissions from the cement sector in the total greenhouse gas emissions in 2010 increased to %8,86. The most important emission source is the calcination process followed by the fuel and electricity consumption.In this study, the current state of the cement sector in Turkey is identified, the greenhouse gas emissions from the cement sector are determined, and a computer application named `CO2 Emissions Calculation Tool,` which runs on the Windows environment, has been developed in the C# programming language. With the help of this application, total CO2 emissions of any quantity in a cement plant can be estimated and consequently various scenarios can be created. Within the scope of this study, three different scenarios are created using the calculation tool. After analyzing the results of the scenarios, it is found that, if the technology transfers implemented and use of alternative fuels and raw materials encouraged, CO2 emissions can be reduced to %6-17. Also, blended cement production should be promoted, carbon dioxide capture and storage studies should be increased, and by the help of various legal arrangements, carbon dioxide limitations should be made consistently in order to reduce emissions. 159

Çevrede en sık görülen aldehit türü olan formaldehitin belirli konsantrasyonları aşması halinde ciddi sağlık problemlerine neden olabileceği dünyada yapılan birçok çalışma ile ortaya konmuştur. Bu çalışmada formaldehit, Türkiye'de sanayileşme ve kentleşmenin en yoğun olduğu Marmara Bölgesi'nde iki ayrı noktada yağmur sularındaki konsantrasyonları bakımından analiz edilmiştir.Bu maksatla aylık olarak yağmur örneklerinin toplandığı bir adet toplam örnekleyici Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü ? Muallimköy yerleşkesinde konumlandırılmıştır. Fatih Üniversitesi Büyükçekmece kampüsünde yer alan ikinci örnekleme noktasında ise hem toplam, hem de ardışık örnekleyici ile yağmur numuneleri toplanmıştır. İki farklı örnekleyici kullanılarak formaldehitin yağmur suları içerisindeki konsantrasyonları hakkında daha doğru sonuçlara ulaşılması amaçlanmıştır.Çalışma kapsamında toplanan yağmur örneklerindeki formaldehitin ölçümünde, sıvı fazdaki çevresel örneklerin formaldehit ölçümünde kullanılan yaygın bir yöntem olan Nash metodu kulanılmıştır. Ocak 2011 ile Ocak 2012 tarihleri arasındaki 1 yıllık süreci kapsayan çalışmada 169 adet ardışık ve iki örnekleme noktası için her bir aya ait toplamda 22 adet aylık yağmur suyu numunesi, içerdiği formaldehit miktarı bakımından analiz edilmiştir.Toplam ve ardışık örnekleyici sonuçları karşılıştırıldığında analize kadar geçen süredeki kayıplar nedeniyle toplam örnekleyici ile formaldehit konsantrasyonlarının doğru bir şekilde belirlenemeyeceği görülmüştür. Ardışık örnekleyici ile toplanan örneklerin sonuçlarına göre formaldehit ile pH ve iletkenlik gibi parametreler arasında her hangi bir ilişki bulunamaz iken, sıcaklık ve formaldehit arasında anlamlı bir korelasyon tespit edilmiştir (r = -0,42). Ardışık örneklerin sonuçlarına göre, 2011 yılı içinde Büyükçekmece bölgesine yağan yağmurun yıllık ortalama formaldehit konsantrasyonu 7,89 µM olarak bulunmuştur. Bölge için hesaplanan yıllık formaldehit birikimi 109 mg/m2yıl'dır ve Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yapılan diğer çalışmalarla kıyaslandığında en yüksek değeri temsil etmektedir. It has been proved by many studies that formaldehyde, a prevalant type of aldehyde on surrounding environment, could causes serious health problems when its ambient concentration is above restricted levels. In this study, formaldehyde was analyzed in rainwater samples collected from two different locations of Marmara Region, the most populated and industrialized region of Turkey.For this purpose, a bulk sampler collecting rainwater samples on a monthly basis was located in Muallimköy Campus of Gebze Institute of Technology. Both bulk and sequential rain samplers were located at the second sampling point which is located in Büyükçekmece Campus of Fatih University in order to collect rainwater samples on a monthly and event basis. It was aimed to obtain more accurate results about concentrations and fluctuations of formaldehyde in rainwater by using two different type of rain samplers.In this study, the widespread method of formaldehyde determination in aqueous environmental samples, namely The Nash Method, was used to quantify formaldehyde in collected rainwater samples. In the scope of this study, monthly (bulk) and sequential (event basis) rainwater samples were collected from January 2011 to January 2012. 169 sequential and 11 monthly bulk samples were collected from Büyükeçekmece sampling point while 11 monthly bulk samples were collected from Muallimköy sampling point. Formaldehyde concentrations of all collected samples were analyzed and furtherly discussed.Comparison of samples collected by bulk and sequential sampler indicated that formaldehyde concentrations can not be determined accurately by monthly bulk sampler due to significant amount of losses experienced until analysis. Based on the analysis of the sequential rainwater samples statistically significant correlation was observed between formaldehyde concentration and ambient temperature (r = -0.42) while correlation with pH and conductivity were statistically insignificant. Yearly averaged formaldehyde concentration of the rain water precipitated in the region was found to be 7.89 µM. Yearly formaldehyde deposition onto Büyükçekmece region was calculated as 109 mg/m2year which is the highest among the reported values for different parts of Turkey. 110

İç ortam hava kirliliği günümüzde insan sağlığını tehdit eden en önemli risklerden biri olarak kabul edilmektedir. Çeşitli kaynaklardan yayılan uçucu organik bileşiklerin (UOB) tespiti ve alınacak önlemler insan sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır. ABD EPA'nın çalışmalarına göre bazı organik bileşiklerin evlerin iç ortam havalarındaki derişimi dış ortamdakinin iki - beş katına ulaşmaktadır. Boya yapmak gibi özel durumlarda ise dış ortamın 1000 katına kadar ulaştığına ilişkin kayıtlar vardır. Bu durum organik bileşikler ile üretim yapan sanayi tesisleri iç ortamları için düşünüldüğünde çok daha yüksek derişimlerin olacağını ortaya koymaktadır.Bu çalışmada, boya üretim tesisi ile çözücü dolum ve depolama tesisinde üretim sırasında kullanılan malzemelerden ve yapılan işlerden dolayı ortama yayılan UOBler aktif örnekleme yöntemi ile tespit edilmeye çalışılmış, daha sonra üç ayrı noktada pasif örnekleme yöntemi ile farklı zaman periyotları ile uzun süreli olarak izlenmiştir. Zamana ve konuma göre iç ortam havasında tespit edilen UOBlerin miktarlarındaki değişim incelenmiştir. Ayrıca çözücü dolum ve depolama tesisinde iç ortam havası aktif ve pasif örnekleme yöntemleri ile izlenmiş ve sonuçlar analiz edilmiştir.Bu çalışmada EPA Compendium Method-TO-17 esas alınmıştır. İlk önce izlenecek uçucu organik bileşiklerin tespiti için aktif örnekleme tüpleri ile söz konusu iş yerlerinin iç ortam havalarından örnekler alınmıştır. Daha sonra bu aktif tüplerde tutulan UOB'ler TD-GC-MS cihazı ile belirlenmiştir; tenax üzerine aktif örnek alma ile adsorplanarak tutulan bileşikler ısı ve gaz yardımı ile desorplandıktan sonra gaz kromatografi kolonunda ayırılarak kütle dedektörü ile nicelik ve niteliksel olarak tayin edilmiştir. Daha sonra tespit edilen UOB'ler pasif örnekleme tüpleri ile bir haftalık, iki haftalık ve dört haftalık periyotluk ölçümlerle izlenmiştir. Ayrıca çözücü dolum ve depolama tesisinde iç ortam havası üç gün boyunca aktif ve pasif örnekleme yöntemleri ile örneklenmiş ve sonuçları analiz edilmiştir. Analizi yapılarak tespit edilen uçucu organik bileşiklerin derişimleri Türkiye ve dünya mevzuatlarına göre sınır değerler ile karşılaştırılmıştır.Çözücü dolum ve depolama tesisinde sekiz saatlik yapılan pasif ölçüm sonuçları toluen için birinci gün 1,769 ppm, ikinci gün 1,736 ppm ve üçüncü gün 1,473 ppm olarak tespit edilmiştir. Toluen için tespit edilen bu değer hem ülkemizdeki hem de dünyadaki mevzuatlarda belirtilen sınır değerlerin altındadır. m,p-ksilen için birinci gün 0,236 ppm, ikinci gün 0,316 ppm ve üçüncü gün 0,193 ppm olarak tespit edilmiştir. Bu sonuçlar da sınır değerlerin altındadır. o-ksilen için durum için birinci gün 0,148 ppm, ikinci gün 0,185 ppm ve üçüncü gün 0,059 ppm olarak tespit edilmiştir. o-ksilen için de yine tespit edilen değerler sınır değerlerin altındadır.Çalışmanın neticesinde iş yerlerinde tespit edilen uçucu organik bileşiklerin miktarları ülkemiz ve çeşitli uluslar arası mevzuatlara göre sınır değerlerin altında kalmıştır. Ölçüm sonuçları bize dört haftalık bir adet tüple yapılan ölçüm sonuçlarının iki haftalık iki adet tüple yapılan ölçümlere göre daha az miktarlarda uçucu organik bileşik tespit edildiğini göstermiştir. Yine aynı şekilde dört haftalık bir adet tüp ve iki haftalık iki adet tüp ile yapılan ölçümlerde bir haftalık dört adet tüp ile yapılan ölçümlere göre daha az kirleticinin tutulduğunu göstermiştir. Kısa süreli pasif ölçümlerde de süre arttıkça toplanan UOB miktarları büyük oranda azalmıştır. Bu durum pasif izleme süresinin artmasının geri difüzyona neden olduğunu göstermektedir. Polluted air in ambient is considered one of the most important risks that threats human health. Detection and measures to be taken for control of volatile organic compounds (VOC) emitted from various sources is of great importance for human health. The studies conducted by U.S. EPA show that the concentration of some organic compounds in the indoor air of the houses may be two to five times greater than that of the air outside the houses. In same cases like painting, records show that concentrations rises up to 1000 times greater than that of air in outside. It should be considered that industrial facilities which use organic compounds in manufacturing processes and/or produce it would face much higher concentrations in regard to the outside ambient environment.In this study, VOCs emitted to the atmosphere during production in paint manufacturing plant and solvent filling and storage facility were under consideration and determined using active sampling method. Determined VOCs have been monitored with passive sampling method at three different points within the plant by using different passive sampling periods. The change in the amounts of VOCs determined in the indoor air was evaluated in terms of location and sampling period.In addition to that, indoor air in the solvent-filling and storage facility was monitored using active and short term passive sampling methodsThis study is based on EPA Compendium Method-TO-17. First, air samples to be monitored for the determination of volatile organic compounds were collected using active sampling tubes from the facility?s environment. Then VOCs in these active tubes were analyzed with TD-GC-MS device; after the compounds held on Tenax by absorption with the active sampling, were desorbed by using heat and gas, they were assessed quantitatively and qualitatively by mass detector in the gas chromatography column. After this, the detected VOCs were monitored based on measurements made with passive sampling tubes on one, two and four weeks? cycle. Additionally, ambient air in the solvent-filling and storage facility was sampled with active and passive sampling methods for three days and the results have been analyzed. Concentrations of VOCs determined and analyzed were compared to the limits described in regulations of Turkey and other countries.The results of 8 hours of passive measurement made in the filling and storage facility are as follows: three days results for toluene 1.769 ppm, 1.736 ppm and 1.473 ppm respectively. These levels for toluene are all below the limits in accordance with the descriptions of Turkish and world?s regulations. Three days results for p-xylene 0.236 ppm, 0.316 ppm and 0.193 ppm respectively. These results are below the limits as well. Three days results for o-xylene 0.148 ppm, 0.185 ppm and 0.059 ppm, respectively. Values for o-xylene are also below the limits.As a summary to this study, it has been found that the amounts of VOCs in plants are identified as below the limits conforming the limits in Turkish and world?s regulations. Measurement results show that the amount of VOCs in four week-measurement using single tube is lower than of VOCs in two two-week and four one- week measurements suggesting the significant back diffusion occurs for the extended passive sampling periods. The same thing was also observed for the short term passive sampling tubes. As the sampling period increases, the VOC amount in the tubes decreases. 215

Benzen, Toluen, Etilbenzen ve Ksilen (BTEX) genel Uçucu Organik Bileşik (UOB) kirliliğinin yaygın anlamda bir göstergesi olarak görülmektedir. Bu çalışmada 2007 yılının yaz mevsimi için Dilovası'nda belirlenen iki noktada BTEX ölçümleri yapılmıştır. İlk ölçüm noktası şehir merkezinde olup diğeri art alan olarak nitelenelebilecek bir konumdaki GYTE kampüsüdür. Dilovası, konumu ve yoğun sanayileşmiş yapısından dolayı çevresel şartları oldukça kötü olarak bilinen Marmara bölgesinde bir sahil yerleşim alanıdır. Dilovası sakinlerinde kanserden ölüm, genel Türkiye ortalamasının yaklaşık üç katı bir oranda seyretmekte ve birincil ölüm nedeni olarak yer almaktadır. Hava örneklerini toplamak için aktif ve pasif örnekleme yöntemleri kullanılmış ve BTEX seviyeleri ısıl ayrıştırma ile GC-FID analitik sistemi vasıtasıyla belirlenmiştir. Hazırlık aşamasında iki, üç ve dört haftalık örnekleme periyotlarından elde edilen uzun dönem pasif örnekleme sonuçları karşılaştırılmış ve iki haftalık örnekleme en düşük geri difüzyon gözlemlenmesi dolayısıyla tercih edilmiştir. Pasif örnekleme sonuçları kullanılarak BTEX konsantrasyonları, Dilovasında (3.7;7.2;0.9:2.5) ve GYTE kampüsünde (3.9;4.4;0.6;1.8) olarak hesaplanmıştır. Dilovasından alınan aktif örneklemeler, civardaki trafikle bağlantılı UOB kirliliğinin etkilerini gösteren BTEX bileşikleri arasında önemli korelasyon olduğunu gösterirken; GYTE kampüsünün UOB kaynaklarının direk etkisinde olmayıp kirlenmiş ikincil hava kütlelerinin etkisinde olduğunu göstermiştir. Aktif tüp örneklemelerindeki BTEX seviyeleri, pasif örneklemelerden elde edilen konsantrasyonların dört katına kadar fazlalık göstermiştir. Yapılan çalışma Dilovası ortam havasında, bölgedeki başlıca UOB kirliliğini gösteren BTEX seviyelerinin kritik derecede yüksek olmadığı sonucunu ortaya koymuştur. Benzene, Toluene, Ethylbenzene and Xylene (BTEX) are the group of VOCs widely used as representative of VOC pollution. In this study for the summer of 2007, BTEX measurements were made in Dilovasi at two selected points. One was at the center of the town (Dilovasi) and the other was at GYTE campus which can be considered as a background area. Dilovasi is a coastal town in the Marmara region known for its deteriorated environmental conditions. Cancer is the primary death cause for Dilovasi residents with a ratio three times higher than Turkey?s general average. Active and passive tube sampling methods were used to collect the air samples and BTEX levels were determined by thermal desorption GC-FID analytical system. In the preparatory step long term passive sampling results for 2, 3, and 4 weeks sampling times were compared and 2-week sampling was chosen due to observed lowest back diffusion. BTEX concentration ratios were calculated as (3.7;7.2;0.9:2.5) at DLV and (3.9;4.4;0.6;1.8) at GYTE using passive sampling results. Active samples taken in the morning at DLV showed significant correlation among BTEX compounds suggesting the effect of traffic related VOC pollution at the site while GYTE is not under direct effect of VOC sources but having polluted aged air masses. BTEX levels from active tube sampling exhibit up to 4 times of the concentration values obtained from passive sampling. The study revealed that ambient air of Dilovasi does not have critically high BTEX levels which eliminates BTEX as primary VOC pollution concern in the region. 107

Hava kirliliği özellikle endüstriyel bölgelerde en önemli çevre problemlerinden biridir. Bu çalışmada 604 km2'lik bir alanda 297.029 kişinin yaşadığı endüstriyel bir bölge olan Gebze ilçe sınırları içindeki ortam hava kalitesi toplam partikül madde (TPM) ve TPM'nin ağır metal içeriği açısından (Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni ve Pb) incelenmiştir. İnceleme kapsamında ilçe sınırları içinde birincisi Gebze Belediye Binası (GBB), diğeri ise Beylikbağı Mahallesinde bulunan Beylikbağı Mahalle Parkı (BMP) olmak üzere seçilen toplam iki noktadan yüksek hacimli örnekleyici kullanılarak mart, nisan, mayıs ve haziran 2009 dönemine ait hava numuneleri toplanmıştır.Seçilen her iki noktadan 24 saatlik ve gece gündüz farkını değerlendirebilmek üzere mayıs ve haziran aylarında 12 saatlik numuneler toplanmıştır. 2009 yılı mart ayında 26, nisan ayında 44, mayıs ayında 71, haziran ayında 31 olmak üzere toplam 172 numune toplanmıştır. Eş zamanlı yapılan örneklemelerin gravimetrik analiziyle TPM konsantrasyonları, kimyasal ekstraksiyonu takiben Atomik Absorpsiyon Spektrometre (AAS) analizi ile de ağır metal içerikleri belirlenmiştir. TPM ve onun yedi ağır metal içeriği sonuçları zamana (gece-gündüz ve haftasonu-hafta içi ayırımı gözetilerek), konuma, meteorolojik faktörlere bağlı olarak gösterdikleri değişim uygun istatistik metotlar kullanılarak incelenmiştir. Ayrıca ana bileşenler analizi yapılarak kirlilik kaynaklarının her iki nokta için endüstriyel, trafik ve yerden kalkan tozlar olarak sınıflandırılması gerçekleştirilmiştir.Çalışma kapsamında elde edilen veriler kullanılarak GBB ve BMP için sırasıyla TPM 188,5 µg/m3 ve 188,8 µg/m3; Pb 0,19 µg/m3 ve 0,16 µg/m3; Cd 0,033 µg/m3 ve 0,037 µg/m3; Cu 0,14 µg/m3 ve 1,13 µg/m3; Cr 0,084 µg/m3 ve 0,083 µg/m3; Ni 0,066 µg/m3 ve 0,055 µg/m3; Mn 0,277 µg/m3 ve 0,282 µg/m3; Fe 2,33 µg/m3 ve 2,21 µg/m3 olarak belirlenmiştir. GBB noktasına kıyasla BMP noktası için çok yüksek seyreden Cu konsantrasyonları bu alanda noktasal bir kaynağın varlığına işaret etmiştir. Bölgenin özellikle Cd açısından kirli olduğu görülmüştür. Air pollution is one of the most important environmental problems especially in industrial areas. In this study, ambient air quality in Gebze, which is an industrial area with an area of 604 km2 and a population of 297.029 people, was investigated on the basis of total suspended particulates (TSP) and its heavy metal content (Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, and Pb). On the scope of the study first sampling point was chosen as Gebze Municipal Building (GBB) at the town center and the other was Beylikbağı Park (BMP) in the Beylikbağı district. Samples were collected by using high volume samplers during March, April, May, and June of 2009.24-hour samples were collected in March and April and to be able to evaluate day and night effect on the measured parameters 12 hour samples were also collected during only May and June. Number of samples for March, April, May, and June are 26, 44, 71, and 31, respectively. TSP concentrations were determined by gravimetric analysis and heavy metal content of TSP were measured by Atomic Absorption Spectrometer following chemical extraction. Spatial and temporal variation of TSP and its heavy metal content together with the correlation with meteorological factors were investigated and compared by using appropriate statistical methods. In addition by using principal component analysis source apportionment for each sampling point was performed.The results of analyses for GBB and BMP points respectively were TPM 188,5 µg/m3 and 188,8 µg/m3; Pb 0,188 µg/m3 and 0,161 µg/m3; Cd 0,033 µg/m3 and 0,037 µg/m3; Cu 0,137 µg/m3 and 1,129 µg/m3; Cr 0,084 µg/m3 and 0,083 µg/m3; Ni 0,066 µg/m3 and 0,055 µg/m3; Mn 0,277 µg/m3 and 0,282 µg/m3; Fe 2,33 µg/m3 and 2,21 µg/m3. Cu concentrations were found to be much higher at BMP point compared to GBB point indicates a point source for Cu at this site. The region is especially polluted in terms of Cd. 116