Search

Farklı coğrafya ve kültürlerde gelişen geometri tasarım anlayışı dönemin sanat zevkini yansıtmaktadır. Tarihi süreci içinde değişen ve gelişen tezhip sanatının rastgele tasarlanıp uygulanmadığı ve sadece görsel nitelikli olmadığı muhakkaktır. Diğer sanat eserlerinde olduğu gibi nitelikli tezhip uygulamalarının arka planında bir düşünce veya felsefe vardır. Türkiye'nin ve genel olarak İslam dünyasının dört bir yanından muhteşem binlerce çini, kündekari, kitap kapağı, tezhip vb. gibi sanatların örnekleriyle karşılaştığımız İslami geometrik bezemeler, ne yazık ki Türkiye’de yeterince araştırılmamaktadır. Bu kompozisyonların nasıl yapıldığı ve onları yapan sanatkârlar hakkında hala çok şey bilinmemektedir. Bu tezin amacı İslami geometrik tasarımlarının zirvelerinden biri olan Memluk dönemi kompozisyonlarının özgün estetik değerini anlamak ve onların tasarım süreçlerini keşfetmektir.Memluk dönemi deyince akla gelen şüphesiz ilk eser, dönemin en önemli Kur’ânı Kerîm’i olan Rukn al-Din Baybars için hazırlanan ve envanter kayıtlarına Baybars Kur’ân-ı olarak geçen 7 ciltlik eserdir. Bu Kur’ân-ı Kerîm’in üzerinde Ebu Bekir Sandal ve bir grup farklı üsluplara sahip sanatçıların, kendi tasarım zevkini yansıttığı ama bütüncül olarak bakıldığında eşsiz Memluk geometrik desenlerinin birliğinden söz edebildiğimiz bir çalışmanın ortaya çıktığı görülmektedir. MEMLUK DÖNEMİ BAYBARS KUR’AN-I KERİM’İNDEKİ GEOMETRİK DESEN TASARIMI başlığı altında incelediğimiz tezimizde konuya kısa bir tarihi bilgilendirme ile girilmiş, ardından Memluk geometrisi detaylı bir biçimde analiz edilmiştir. Tezin içeriğinde, bir kompozisyon planı dâhilinde sınıflandırılıp değerlendirilen geometrinin yanı sıra eserin tezhipli bezeme alanlarına da yer verilmiş, çağdaşı diğer yazmalar ve sanat dalları ile irtibatı üzerinde de durulan çalışma, bir sanatçı gözünden ele alınıp değerlendirilmiştir. The concept of geometry design developed in different geographies and cultures reflects the artistic taste of the period. It is certain that the art of illumination, which has changed and developed in the course of its history, is not randomly designed and not only of visual quality. As in other works of art, there is a thought or philosophy in the background of qualified illumination applications. Thousands of magnificent tiles, kundekari, binding, illumination, etc. from all over Turkey and the Islamic world in general. Islamic geometric ornaments, which we encounter with examples of arts such as, unfortunately, are not adequately researched in Turkey. Not much is known about how these compositions were made and the artists who made them. The aim of this thesis is to understand the unique aesthetic value of the Mamluk period compositions, which is one of the peaks of Islamic geometric designs, and to explore their design processes.Undoubtedly, the first work that comes to mind when talking about the Mamluk period is the 7-volume work prepared for Rukn al-Din Baybars, the most important Qur'an of the period, and included in the inventory records as Baybars Qur'an. On this Qur'an, it is seen that Ebu Bekir Sandal and a group of artists with different styles reflect their own design taste, but when viewed holistically, we can talk about the unity of unique Mamluk geometric patterns.In our thesis, which we examined under the title of GEOMETRIC PATTERN DESIGN IN THE BAYBARS KUR'AN-I KERİM OF THE MEMLUQ PERIOD, the subject was introduced with a brief historical briefing, and then the Mamluk geometry was analyzed in detail. In the content of the thesis, besides the geometry, which is classified and evaluated within a composition plan, the illuminated decoration areas of the work are also included, and the study, which also focuses on its connection with other contemporary manuscripts and branches of art, is handled and evaluated from the perspective of an artist.

Giyim-kuşam tarihi insanlık tarihine paralel olarak gelişim ve değişim gösterirken, içerisinde birçok kültürel ve sosyal öğeyi de barındırmaktadır. Giyinme ihtiyacı insanın temel ihtiyaçları arasında olduğu için, değişen dünya düzeninde her milletin kendi toplumsal yapısı içerisinde şekillenmiştir. Kullanılan kıyafetlerde o milletin kültürel, sosyal, ekonomik, dini izlerini görmek mümkündür. Toplumların zamanla yaşadığı coğrafyanın da etkisi ile kültürler arası başkalaşım her alanda olduğu gibi giyim-kuşam alanında da söz konusu olmuştur. Yüksek lisans tez çalışmasına konu olan Uluumay Vakfı Osmanlı Halk Kıyafetleri ve Takılar Müzesi envanterinde çok zengin bir Osmanlı Halk kıyafeti koleksiyonu bulunmaktadır. İnceleme izni verilen müzenin ana bölümlerinden biri olan gelin odasındaki kıyafetler, ağırlıklı olarak Anadolu olmak üzere Osmanlı Devleti'nin hüküm sürdüğü Balkanlar'a aittir. Bu nedenle gelenekten gelen ya da komşu kültürlerden almak koşuluyla şekillenmiş müzede incelenen gelinlikler, Türk giyim-kuşam adet ve geleneklerine uygun olarak kullanılmıştır. Hatta farklı yörelere ait giyim adetleri ve gelin kıyafetleri arasındaki farklılıklar açısından da dikkati çekmektedir. Bu çalışmada bazen gelinliğin tamamı, bazen de bir parçası olmak üzere müze envanterinde kayıtlı olan sadece teşhir alanında bulunan gelinlikler ve ait olduğu varsayılan yöre giyim özelikleri incelenmeye çalışılmıştır. Amacımız incelenen bu gelinliklerin benzer ve farklı özelliklerini ortaya koymaktır. Müzede ayrıca gelin odasının giriş kısmında, camekân içerisinde bulunan erkek başlıkları da ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bursa yöresine ait olan bu erkek başlıkları kullanılan malzeme türüne göre sınıflandırılmış, hammadde, desen, renk, kompozisyon özelliği v.b. bilgileri ortaya çıkarılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen veriler değerlendirilmiş, tespit edilen motiflerden yola çıkarak kilim, zili, sumak ve halı dokuma teknikleriyle 4 adet dokuma yapılmıştır. Uygulamaların dokuma yapılmasının nedeni, başlıklardaki motiflerin farklı bir yüzeyde bıraktığı etkiyi görmek ve dokuma tekniğine uygun olmasından dolayıdır. Dokumalar dışında 4 adet duvar panosu yapılmış, buna ek olarak her bir pano tasarımının 4 adet renk varyasyonları hazırlanmıştır. Hazırlanan tasarımlar bilgisayar programında yapılmıştır. Anahtar Kelime: Gelinlik, Halk Kıyafeti, Giyim, Tekstil, Erkek Başlık The history of clothing has many cultural and social elements that are developing and changing in parallel with human history. Since the need for dressing is among the basic needs of man, it has been shaped within the social structure of each nation in the changing world order. It is possible to see the cultural, social, economic and religious traces of the nation in the clothes used. Intercultural metamorphosis has been in the field of clothing and clothing as well as in all other areas due to the geography of the societies.Uluumay Ottoman Folk Clothing and Jewelery Museum, which is the subject of master thesis, has a rich collection of Ottoman Folk Clothing in its inventory. The bridal gowns in the bridal room, which constitutes one of the main parts of the museum, belong to the geography dominated by the Ottoman Empire (Anatolia and the Balkans), mainly Anatolia. For this reason, although there is an interaction from ancient traditions or from neighboring cultures, wedding dresses, which are the main subject of our study, were used in accordance with Turkish clothing and traditions. It is even remarkable in terms of the differences between the number of clothing of different regions and bridal dresses.In this study, it is tried to examine the bridal gowns that are registered in the museum inventory, sometimes only the whole bridal gowns and sometimes a part of them, and the properties of the local clothing that are assumed to belong. Our aim is to reveal similar and different features of these wedding gowns. In the museum, the male headgear in the window display at the entrance of the bridal room were also examined in detail. These male headgear belonging to Bursa region were classified according to the type of material used and information such as raw material, pattern, color and composition properties were revealed.The data obtained as a result of the researches were evaluated and 4 weavings were made by using the weaving techniques (zili, kilim, sumak) based on the determined motifs. The reason for the application of weaving is to see the effect of the motifs on the headers on a different surface and to be suitable for the weaving technique. Apart from the weavings, 4 wall panels were made and in addition, 4 color variations of each panel design were prepared. Prepared designs were made in computer program.Key Words: Wedding Dress, Folk Clothing, Clothing, Textile, Men's Headgear 157

Anadolu Selçuklu Çini Sanatında kullanılan insan figürlerinin ele alındığı bu tezde, öncelikle tarihsel sürece değinilmiş, bu dönemde kullanılan figürler tek tek incelenmiştir. Çininin ilk olarak mimaride başlayan süreci, daha sonra saray duvarlarında yer almaya başlamıştır. Gerek mimari dekor, gerekse saray duvarlarını süsleme açısından çini bezemesi, Anadolu Selçuklu Dönemi'nde oldukça yaygındır.Anadolu Selçuklu çinilerinde insan ve hayvan figürlerinin, bitkisel motiflerin kullanımı, Türk Sanatının en eski çağlardan itibaren süregelen bir kültür geleneği olduğuna dikkat çeker. Bu dönemde kullanılan insan figürleri dönemin giyim kuşam tarzı ve kültürü hakkında bilgi vermesi açısından oldukça önemlidir. Dönemin giyim kuşam tarzı bir takım değişiklikler göstererek günümüzde hala izleri görülmektedir.Bu konunun seçimindeki asıl neden dönemin renk ve desen zenginliğinin yanı sıra kompozisyonların estetiği olmuştur. Özellikle mimaride kullanılan yoğun bezeme döneme damgasını vurmuş, bu zengin örneklerden yola çıkarak tez çalışması kapsamında uygulanan kompozisyon seçiminde oldukça fayda sağlamıştır.Anadolu Selçuklu Çini Sanatının tüm bu zenginliğinden yola çıkarak yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkan bu eserlerin, günümüz çini sanatının estetik anlayışının gelişmesine ve bu sanatın devamına katkı sağlaması amaçlanmıştır. In this study, human figures used in Anatolian Seljuk Tile Art are discussed. Firstly, historical process is mentioned and the figures which is used in this period, are examined one by one. The process of tile architecture which first began in architecture, then began to take place on the walls of palace. Tile decoration is very common in Anatolian Seljuk Period both in terms of architectural set and decoration of palace walls.The use of human and animal figures and vegetal motifs in Anatolian Seljuk tiles draws attention to the fact that Turkish Art has been an on going cultural tradition since the earliest ages. The human figures used in this period are very important because they provide information about the clothing style and culture of the period. Although the style of clothing of the period shows some changes, traces are still seen today.The main reason for choosing this subject was the aesthetics of the compositions as well as the richness of color and pattern of the period. Especially the intense decoration used in architecture left its mark on the period and based on these rich examples, it was very useful in the selection of the composition I applied within the scope of the thesis.These Works which occured as a result of the researches made on the basis of all the richness of Anatolian Seljuk Tile Art is aimed to contribute development of aesthetic understanding of contemporary tile art and to the continuation of this art. 122

Tarihi Tekstillerde Bozulma Nedenleri ve Restorasyon Öncesi Yapılması Gereken İşlemler ana başlığı altında oluşturulan, kaynak taramaları ve deneyimler ışığında şekillenen tez altı ana bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde; giriş kısmında tekstilin tanımı, günümüzdeki bilgiler ışığında kazılarda ele geçen en eski iki örnek, tarihi tekstillerin bozulma nedenleri ve müzelerimizde hangi tarihi tekstil türlerinin olduğundan bahsedilmiştir.Tarihi Tekstiller ve Karşılaşılan Dokuma Türleri adı verilen ikinci bölümde; `Dokumanın Tanımı ve Temel Dokuma Türleri İle Osmanlı Dönemi Kumaşları` şeklinde iki alt başlıkta incelenmiştir.Tarihi Tekstillerde Bozulma ve Nedenlerinin Sınıflandırılması adı verilen üçüncü bölümde `Tarihi Tekstillerin Üretildikleri Lif Yapısına Bağlı Olarak Görülen Bozulmalar, Tarihi Tekstillerin Bozulmasına Neden Olan Dış Etkenler, Biyolojik Etkenler, Afetler, İnsan Eliyle Oluşan Bozulmalar ve Vandalizm, Havadaki Çeşitli Gazlar` şeklinde altı alt başlıkta incelenmiştir.Tarihi Tekstillerde Tespit Edilen Bozulmalar adı verilen dördüncü bölümde `Liflerde Kuruma ve Asit Nedeniyle Oluşan Kırılmalar ve Ayrışmalar, Yırtıklar, Renklerde Solma, Kir Lekeleri, Böcek Tahribatı, Eski ve Yanlış Onarımlar, Tarihi Tekstillerde Eklenti Öğelerin Neden Olduğu Bozulmalar, Yanlış Depolama veya Sergileme Nedeniyle Oluşan Bozulmalar` şeklinde sekiz alt başlıkta örneklerle incelenmiştir.Tarihi Tekstillerde Restorasyon Öncesi Yapılması Gereken İşlemler adı verilen beşinci bölümde `Belgeleme ve Analizler` şeklinde iki alt başlıkta incelenmiştir.Sonuç kısmında, müzelerimizdeki tarihi tekstilleri çözümleyebilmek, onları koruyarak bozulmalarını engellemek ve gelecek nesillere aktarabilmenin önemine dikkat çekilmiştir. Causes of Deterioration in Historical Textiles and Transactions Needed to Perform Before Restoration is composed of six main sections. These sections are formed under the main title and are shaped by the source scans and experiences.The first chapter, the introduction to textiles, sets out the two oldest examples uncovered in light of today's information, the reasons for the deterioration of historical textiles, and the type of historical textiles in museums.In the second chapter, called Historical Textiles and Encountered Weaving Types, the two sub-chapters of `The Definition of Woven and Basic Weaving Types and Ottoman Period Fabrics` have been examined.In the third chapter, called `Deterioration in Historical Textiles and Classification of Causes`, six sub-chapters were examined, namely `Degradation of Historic Textiles due to Fiber Structure, External Factors Causing Deterioration of Historical Textiles, Biological Factors, Disasters, Man-caused Deterioration and Vandalism.`In the fourth section, called `Deterioration Detected in Historical Textiles`, eight sub-sections have been examined. These are `Cracks and Dissociation caused by Curing and Acid in Fibers, Ruptures, Fading in Colors, Dirt Stains, Insect Damage, Old and False Repairs, Distortions Caused by Attachment Items in Historical Textiles, Incorrect Storage or Display Deterioration`.In the fifth section, called Historical Textile Processes Before Restoration, two sub-chapters of `Documentation and Analyzes` have been examined.The conclusion emphasises that it is important to analyze historical texts in our museums; to prevent them from deteriorating by protecting them, and to transfer them to future generations. 142

Çağdaş sanat ifadelerinde, 1960'lı yıllarda ortaya çıkan felsefi ve sanatsal yaklaşımların etkisi büyük bir öneme sahiptir. Bu dönemin sanat düşüncesinin biçimlenmesinde etken olan çevre ve toplum bilinci; tüketim toplumuna karşı olmak, dünya barışı, insan hakları, feminizm ve kapitalist sistem karşıtı evrensel doğrular temelinde gelişmiştir. Sanatçı, ifade biçimi olarak fluxus, kavramsal sanat, enstalasyon, land art, eco-art, performans sanatı, yeni dışavurumculuk, street art, urban art, video art, dijital sanat, internet sanatı, yazılım sanatı olarak ifade edilen çeşitli biçimler ile kendisini ifade edebilmektedir. Sanat, kendini tanımlayan yeni ifade biçimleri ile her zaman sanatçının ve güncel sanatın zaman, mekân ve kavram olarak önünde bir yerde bulunmaya devam etmektedir. Sanatçıların ifade biçimleri içerisinde geleneksel üretimler de ya üzerlerinde yüklü anlamları ile ya da bu ifade biçimleri içinde yüklendikleri anlamları ile kendilerine yer bulabilmektedirler. Halı da bu geleneksel üretimlerden birisi olarak, kültürel ve yaşam alanı çağrışımlarından dolayı çağdaş sanatta sanatçı tarafından tercih edilen sanat nesnelerinden birisidir.Bu tez, çağdaş sanat çalışmalarında, sanatçının ifade biçimi içerisinde kullandığı `halı`yı, `sanat nesnesi` kavramı çerçevesinde sanatsal ve felsefi yaklaşımlar açısından ele alıp tartışmaktadır. The philosophical and artistic approaches of the 1960s have a great impact on contemporary art statements. The environmental and public consciousness which has led to shaping the artistic conception has been developed based upon being against to consumption society, world peace, human rights and feminism, universal values against the capitalist system. The artists can express themselves in different styles denoted as Fluxus, conceptual art, installation, land art, eco-art, performance art, neo-expressionism, street art, urban art, video art, digital art, internet art, software art. Art always continues to exist of its new descriptions in front of the artist and contemporary art as time, space and concept. Furthermore, the traditional practices are also manifest themselves either with their meanings or the meaning that they have got from the context. The carpet is one of these art objects preferred by the artists as being one of the cultural and living space connotations.This thesis discusses the `carpet` which is used by the artist as a stylistic feature by discussing the `art object` concept based on the artistic and philosophical approaches. 112

Araştırmanın amacı; Malatya İlinde bulunan düz dokumaların motif ve kompozisyon özelliklerini incelemek, belgelemek ve bilimsel bir doküman hazırlamaktır. Yöntem olarak tarama yöntemi kullanılmış, Malatya İl merkezinde bulunan düz dokumalar araştırmanın evrenini temsil etmiştir. Örneklem olarak il merkezinde bulunan, çeşitli kurum ve iş yerlerinde bulunan farklı özellikteki 70 düz dokuma ürün tesadüfi olarak seçilmiştir. Konuyla ilgili çeşitli kütüphanelerden literatür taraması yapılıp bilgiler toplanmıştır. Örneklem olarak alınan ürünlerin incelenmesi için renk, boyutlar, teknik, motif, kompozisyon özelliklerini yansıtan bilgi formu hazırlanmıştır. Her bir ürün için bilgi formundaki özellikler incelenmiş ve ürünlerin fotoğrafları çekilmiştir. Bilgi formlarındaki elde edilen her bir özellikle ilgili değerlendirme yapılarak tablolar çıkarılmış, tabloların yorumları yapılmıştır. Tüm elde edilen veriler doğrultusunda şu sonuçlar elde edilmiştir. Malatya İli düz dokumalarının çoğunluğunun 20.yüzyılın ikinci yarısında dokunduğu, desen ipliğinde tamamen yün iplik, atkı ve çözgüde yünün yanında pamuk ipliğinin de kullanıldığı tespit edilmiştir. Düz dokumada en fazla kilim tekniği görülmüştür. Dokumalarda ürün türleri içerisinde yolluk, yaygı ve heybe kullanılmıştır. Çeşitli boyutlarda yapılan düz dokumalarda yaygıda, yollukta, heybede vb. birbirinden farklı pek çok boyutlar tespit edilmiştir. Malatya İli düz dokumalarında kırmızı, siyah, sarı, krem rengi, turuncu, beyaz, yeşil renkleri yoğun kullanılmıştır. İncelenen örneklerde, tarak(El-parmak), kurtağzı, bereket, elibelinde, akrep, pıtrak göz ve yıldız motifleri yoğun kullanılmıştır. Hayat ağacı, pençe, çarkıfelek, insan, çiçek, goraf, kuş motiflerine de rastlanmaktadır. Birbirinden farklı tekniklere sahip Malatya İli düz dokuma örneklerinde en fazla yatay kompozisyonun kullanıldığı tespit edilmiştir. İkinci olarak dikey kompozisyonun tercih edildiği dokumalarda verev, serpme, mihraplı kompozisyonlar işlenmiştir. Birbirinden değerli zengin içerik yüklü düz dokumalar doğal boyalar ile boyanmış ve çeşitli ihtiyaçları karşılamak üzere farklı türlerde sunulmuştur. Günümüzde Malatya İlinde sadece koleksiyoner ve satış mağazalarında kalan düz dokumacılığın yeniden canlandırılması için çeşitli çalışmaların yapılması gerekmektedir. The aim of the research is to analyze and form a scientific document about motif and composition features of flat weaving which exist in Malatya, Turkey. The scanning method was used as the research method and the flat weavings existing at the center of Malatya represented the population of the research. As samples, seventy different flat weaving production existing in a various institutions and workplaces were chosen randomly. Previous studies related to this topic were reviewed in various libraries to form the literature review part of the research. In order to examine the productions chosen as the samples, an information form was prepared to reflect their features of color, size, technique, motif and composition. For each sample, an information form was filled according to features of the sample with its photograph. Each feature provided from these information forms are organized in tables to be evaluated and interpreted. In accordance with the gathered data, the following results have been obtained. It has been established that most of the flat weavings in Malatya were weaved in the second half of the twentieth century, worst was used completely for their pattern thread, and cotton was used as well as worst in warp and weft. In flat weaving, the rug technique was the most seen. Among the weavings, hall rugs, ground clothes, and carpetbags were used. Various sizes were detected in the production of the flat weavings. On the flat weavings in Malatya, the colors red, black, yellow, cream, orange, white, and green were used intensely. In the analyzed samples, comb (hand-finger), wolf's mouth, fertility, hands on hips, scorpion, eye and star motifs were mostly used. However, in these samples, three of life, claw, wheel of fortune, human, flower, goraf and bird motifs were also used. It has been established that, having several techniques, Malatya used mostly horizontal composition in the flat weaving samples. Secondly, in the weavings in which vertical composition was used, the compositions of diagonal, strewing and mihrab were engraved. One more precious than the other and with their rich contents, they were painted with natural colors and produced in various types to be used for different reasons. Nowadays, a variety of studies should be done to bring the flat weavings of Malatya existing only in collectors' hands and outlets to life. 231

Medeniyetimizin göstergesi olarak nesillerdir yazma eserlere çok büyük değer verilmiştir. Bu sebeple ülkemizde hem üretimlerine hem de koleksiyonlarına devam edilmiş pek çok yazma eser bulunmaktadır. Bu eserlerin bir kısmı yazma eser kütüphanelerinde arşivlenmekte, bir kısmı da çeşitli koleksiyonlarda yer almaktadır. Birçok yazma eser de hâlâ gün yüzüne çıkarılmayı beklemektedir. Eşsiz birer hazine olarak, yazma eserlerimiz tarihi aydınlatan birer belge olarak çağlar boyunca gelişen kültürümüzün en güzel göster-geleridir. Yazma eserlerin korunması, düzenlenerek gelecek kuşaklara aktarılması çok önemlidir. Bu bağlamda yazma eser çalışmaları ve literatüre kazandırılmaları konunun önemini göstermektedir. Keşfedilmeyi bekleyen daha onlarca hazinenin medeniyetimizi aydınlatması ve bu alana gösterilen ilginin artması araştırmacılar ve yapılan çalışmalarla mümkün olacaktır. Çalışmamın konusu olarak seçtiğimiz`Süleymaniye Kütüphanesi'nde Bulunan Safevi Dönemi Tezyinat Özelliği Gösteren Bazı Yazma Eserlerin Cildleri` adlı çalışmamızda, Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan bazı yazma eserlerin cild tezyinatları incelenerek bu eserlerin kataloglanması hedeflenmiştir. Süleymaniye Kütüphanesi Sul-tan Ahmed I koleksiyonunda yer alan bu eserlerin cilt tezyinatları hakkında daha önce detaylı bir çalışma yapılmaması çalışmanın önemini arz etmektedir. Bu bağlamda çalışma-da cild tezyinatı açısından nitelikli on eser ele alınmıştır. İncelenen yazma eserlerin istinsah tarihi tam olarak tespit edilememiştir ancak uygulanan tezyinat üslubu ve kullanılan mal-zeme kalitesine bakıldığında 1580-1590 yılları arasında değerli malzemeler kullanılarak hazırlanan büyük boy Şiraz yazma eserleriyle benzer özellikler göstermektedir. Gösterişli ve büyük boy yazma eserlerin üretiminde doruğa ulaşıldığı bu yıllarda pahalı malzemeler altın, gümüş, lapis lazuli gibi değerli madenlerden elde edilen boyalarla cilt tezyinatları yapılmıştır. Şemseler, köşebentler ve aralarında kalan boşluklar dairesel helezonlar üzerine yerleştirilen hatayi grubu bitkisel motifler, gösterişli rumi ve bulutlarla tezyinlenmiştir. İncelenen yazma eserlerin genel bir tanıtımları yapılarak iç ve dış ciltleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Kompozisyon analizleri ve kullanılan malzemeler açıklanarak görsellerle desteklenmiştir. As an indicator of our civilization, manuscripts have been given great value for generations. For this reason, there are many manuscripts in our country that have continued to both production and collections. Some of these works are archived in manuscript libraries and some of them are in various collections. Many manuscripts are still waiting to be revealed. As unique treasures, our manuscripts are the most beautiful indicators of our culture that has evolved over the ages as documents that illuminate history. It is very important to protect the manuscripts and to transfer them to future generations. In this context, manuscript studies and their introduction to literature indicate the importance of the subject. It will be possible for researchers and studies to enlighten our civilization and to increase the interest shown in this area by dozens of more treasures waiting to be discovered.In the study named Examination of Some Safavid Period Manuscripts in Süleymaniye Library in Terms of Their Binding Illumination which I have chosen as the subject of my study, it is aimed to catalog the volume of some manuscripts in the Süleymaniye Library. Sultan Ahmad 1 collection in Süleymaniye Library poses the importance of the work previously did not detailed study on binding ornamentation of these works. In this context, ten qualified works in terms of binding decoration are discussed. The history of the manuscripts examined could not be determined exactly, but the style of applied decoration and the quality of the materials used show similar features with the large size Shiraz manuscripts prepared by using valuable materials between 1580-1590. In these years when the production of flashy and oversized manuscripts reached its peak, binding were decorated with paints obtained from precious metals such as gold, silver and lapis lazuli. Şemse, köşebend and gaps between them are decorated with floral motifs, showy rumi and clouds placed on the circular spirals. The internal and external volumes of the manuscripts examined were examined in detail. Composition analysis and materials were explained and supported by visuals. 337

Bu çalışmada geçmişten günümüze Kütahya çini sanatının günümüzdeki durumu ve çini ustası Selahattin Uslu'nun hayatı ve çalışmaları incelenmiştir.Tez üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öncelikle çininin tanımı yapılmış daha sonra Osmanlı dönemi Kütahya çini sanatı, Cumhuriyet dönemi Kütahya çini sanatı, Cumhuriyet dönemi öncesi Kütahya çini sanatçıları ve ustaları, Cumhuriyet dönemi çini sanatçıları ve ustaları, günümüzde bulunan çini ustaları ve alanlarına göre atölyeler, 2017 yılına ait kütahya ticaret ve sanayi odasına kayıtlı çini ile ilgilenen usta, sanatçı ve çinicilik ile uğraşan kişi sayılarına ait bilgiler, ustaların seramik ve çini alanında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik beklenti ve istekleri ile ilgili bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde, Selahattin Uslu'nun çocukluk hayatı, eğitim hayatı, çalışma hayatı, sanat yaşamı ve eserleri anlatılmıştır. Üçüncü ve son bölüm uygulama bölümüdür. Bu bölümde, Selahattin Uslu'nun özgün desenlerinin farklı özellikteki tabaklara ve farklı renkler kullanılarak uygulanmaya çalışılmıştır. In this study, the life of Kütahya tile art from the past to the present and the life and works of Selahattin Uslu, the master of tile are examined.The thesis consists of three parts. In the first chapter, firstly the china is defined, then the art of Kütahya tile in the Ottoman period, the art of Kütahya tile in the Republican period, the artists and the masters of Kütahya tile before the Republican period, the artists and craftsmen of the Republican period, the workshops of china masters and their fields, nowadays, and information regarding the number of masters, artists and craftsmen dealing with tiles registered to the chamber of industry, the problems faced by the craftsmen in the ceramic and tile sector and the expectations and desires of these problems.In the second part, Selahattin Uslu's childhood life, education life, working life, art life and works are explained.The third and final part is the application section. In this section, it is tried to apply the original designs of Selahattin Uslu by using different colors and plates. 100

Araştırma konusu olarak Kütahya iline ait cicim ve zili örnekleri seçilmiştir. Kütahya ili Anadolu topraklarının çoğunluğunda olduğu gibi dokumacılık yapılan bir ildir. Araştırmada Veli Akkan'ın özel koleksiyonunda bulunan otuz adet cicim ve zili örnekli dokumalar ele alınmıştır. Bu dokumalar teknik, kompozisyon, hammadde, kullanım amacı, renk ve motif açısından her bir dokuma için hazırlanan eser inceleme formlarına işlenmiştir. Bu bilgiler çizelgelere aktarılmış ve analiz edilmiştir. Ele alınan bu dokumaların çizimleri yapılarak yöreye ait motif, kompozisyon ve renk özelliklerinin kalıcı olması sağlanmaya çalışılmıştır. Araştırma sırasında elde edilen verilere dayanarak göz motifinin yoğunlukla kullanıldığı belirlenmiş ve yöreye uygun dokuma tekniği ve motiflerle NedGraphics Texcelle programı ile altı adet tasarım yapılmış ve bu tasarımlardan bir tanesi dokunmuştur. Böylelikle üretimi neredeyse durmuş olan yöre dokumalarının teknik, renk, motif ve kompozisyon özelliklerinin gelecek nesillere aktarımını sağlamak amaçlanmıştır. Cicim and Zili examples belonging to Kütahya province were chosen as the topic of this study. Kütahya is a province where weaving is carried out as in the majority of Anatolian lands. In the study, thirty weavings with cicim and zili motifs from Veli Akkan's private collection were examined. Each of these weavings was recorded on the work review templates in terms of technique, composition, raw material, intended use, color, and motif. These details were transferred to charts, and they were analyzed. The study aimed to make the motif, composition, and color characteristics belonging to the region permanent by making drawings of these weavings. Based on the data obtained during the research, the eye motif was found to be utilized intensively. Six compositions were designed on Ned Graphics Texcelle software using the weaving technique and motifs suitable for the region, and then one of these designs was woven. In this way, the study aimed to transfer the techniques, colors, motifs, and composition characteristics of the regional weavings, whose production has almost halted, to future generations. 251

Araştırma konusu olarak Konya Mevlana Müzesi'nde bulunan el yazması Kur'an-ı Kerimlerden XIII. ve XIV. yüzyıla ait beş adet tezhipli yazma eser ele alınmıştır. Çalışmanın giriş kısmında konunun tanımı, amacı, önemi, varsayımları ve sınırlılıkları yer almaktadır. İlgili araştırmlar kısmında çalışma için faydalanılan kaynaklara yer verilmiştir. Kavramsal çerçeve de tezhip sanatı tarihçesine yer verilmiştir. Tezhip sanatının uygulama alanları, uygulanan motifler, kompozisyon ve renkden bahsedilmiş olup tezhip sanatında kullanılan malzemeler ve uygulanan tekniklerle devam edilmiştir. Yöntem kısmında araştırmanın modeli, evren ve örneklem, veri toplama teknikleri ve verilerin analizi yapılmıştır. Bulgular ve yorum kısmında araştırmanın konusunu oluşturan beş adet Kur'an-ı Kerim'in tezhipli alanları, renk özellikleri, uygulanan teknikler, yazı çeşidi ve motif özellikleri açısından ele alınmıştır. Araştırma konusundan ilham alınarak hazırlanan özgün çalışmalara da yer verilmiştir. Son olarak incelenen eserlerin değerlendirilmesi yapılarak bir sonuca varılıp öneride bulunulmuştur. İncelenen Kur'an-ı Kerim'lerin her biri için bilgi formu hazırlanmış olup ekler kısmında yer almaktadır.Geleneksel kültürümüzü en güzel şekilde temsil eden sanatlarımızdan biri olan Tezhip Sanatı belli bir dönem hak ettiği değeri görmese de günümüzde değerli hocalarımızın yetiştirdiği talebeler sayesinde geleceğe taşınacaktır. Bu araştırma ile Konya Mevlana Müzesi'nde bulunan XIII. ve XIV. yüzyıl el yazması eserleri belgelenmiş ve bu alanda eksikliği hissedilen bilimsel bir doküman hazırlanmıştır. As a research subject, the manuscripts in the Mevlana Museum in Konya were written in the XIII. and XIV. century, five illuminated manuscripts are discussed.In the introduction part of the study, the definition, aim, importance, assumptions and limitations of the subject are given. In the related research section, the sources used for the study are given. The conceptual framework includes the history of illumination art. The application areas of the illumination art, the motifs applied, the composition and the color are mentioned and the materials and techniques used in the illumination art have been continued. In the method part, the research model, universe and sample, data collection techniques and data analysis were performed. In the findings and interpretation part, the illuminated areas of the Qur'an, which are the subject of the research, are discussed in terms of color characteristics, applied techniques, type of writing and motif characteristics. Original works prepared with inspiration from the research subject were also included. Finally, by evaluating the works examined, a conclusion was reached and suggestions were made. Information form has been prepared for each of the Quran examined and can be found in the appendix.Illumination Art, which is one of the arts representing our traditional culture in the most beautiful way, does not see the value it deserves for a certain period, but it will be carried to the future thanks to the students trained by our valuable teachers. With this research, Konya Mevlana Museum XIII. and XIV. century manuscripts have been documented and a scientific document has been prepared. 147

İznik, kuruluşu tarih öncesi çağlara kadar uzanan ve bu süreçte üzerinde Eski Yunan, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı Devleti gibi büyük kitlelere hitap etmiş uygarlıkları barındıran, köklü ve önemli bir merkezdir. Geçirmiş olduğu her dönemde stratejik konumu ile siyasal, sosyal ve dinsel olarak ön plana çıkmaktadır. Tüm bunların yanında asıl çıkışını 15. yüzyıldan itibaren ortaya koyduğu eşsiz güzellikteki çinileriyle yapmıştır. Osmanlı Devleti'nin gelişip, ilerlemesine paralel olarak varlığını sürdüren İznik Çiniciliği 16. yüzyılda en parlak dönemini yaşamış ve yine devlet yönetimine bağlı olarak geçen sürede güç kaybederek 18. yüzyılın ilk yarısına gelinen noktada tamamen ortadan kalkmıştır. Yüzyıllarca Osmanlı Çiniciliğinin en önemli çini ve seramik üretim merkezi konumunda olan İznik, değişen dünya düzeniyle birlikte 20. yüzyıla kadar çinicilik faaliyetlerinden uzak kalmıştır.20. yüzyılda Faik Kırımlının asırlar önce tüm sırlarıyla ortadan kaybolan İznik çinisine ulaşmak için yaptığı çalışmalar ve araştırmalar sonuç vermiş, ürettiği çiniler yapılan deneyler sonucunda İznik çinisi özelliklerini barındırması açısından tescillenmiştir. İznik Çiniciliği açısından önemli bir adım olan bu gelişmeler Faik Kırımlının İznik'e giderek çalışmalarını sürdürmesiyle devam etmiştir. 300 yıl aradan sonra kurduğu fırınla çininin ateşini yeniden yakan Kırımlı, burada İznik Çiniciliğinin tekrar başlamasını sağlamıştır. Bu yönüyle İznik'te yeni bir başlangıç yaratan Kırımlının başarıya giden bu yolda geçirdiği süreci, İznik çiniciliğinin tarihsel gelişiminden sonra ele alarak günümüze kadar değerlendirmiş durumdayız.Günümüz İznik çiniciliğinin temellerinin atıldığı bu sürecin bilinmesi, Türk Çini Sanatı tarihi içindeki yeri açısından önem arz etmektedir. Bu sebepten dolayı tezimizde 20. yüzyılda İznik Çiniciliğinin yeniden doğuş sürecini, Faik Kırımlının hayatıyla birlikte tüm detaylarıyla ele almış bulunmaktayız. İznik, is an essential and significant center whose foundation goes back to prehistorical ages and which hosted civilizations that addressed to great crowds such as Ancient Greek, Rome, Byzantine, Seljuq and Ottoman Empire. In each era that it has been through, became prominent with its strategic position in politics, social and religion. In addition to all these, made its actual debut with the İznik Tile beyond comparison which were presented since the 15th century. Continuing its existence correspondingly to Ottoman Empire's progress and improvement, İznik Tile experienced its prime in the 16th century and again depending on the goverment, it totally disappeared in the first half of the 18th century, weakening day by day. Being in the position of production line of Ottoman İznik Tile and ceramics for centuries, İznik became distant towards İznik Tile activities until the 20th century with the changing World order.In the 20th century, the researches and studies Faik Kırımlı did in order to reach İznik Tile that disappeared centuries ago with all of its secrets bore fruits. As s result of the tests, the İznik Tile characteristics. These progresses that are important for İznik Tile pursued with Faik Kırımlı, going to İznik and continuing his studies. After 300 year gap, setting up and oven and relighting the fire of İznik Tile to start again. We have evaluated the process of Kırımlı's way of success, who created a new start in İznik, discussing from İznik Tile's historical development until today.Knowing this process in which the foundations of today's İznik Tile is laid is important in terms of its place in the history of Turkish İznik Tile art. For this reason, in our thesis, we disucess the rebirth process of İznik Tile, in the 20th century, in full detail together with Faik Kırımlı's life. 128

Serigrafi baskı tekniği, sanat ve endüstri alanında oldukça önemli bir yere sahip olan bir teknik niteliğindedir. Bu tekniğin, birçok alanda ve çok yönlü kullanılması nedeniyle, var olan diğer baskı sistemleri arasında öne çıkmıştır.Tez çalışması üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; Seramikte serigrafi tekniğinin tanımı, genel olarak dünya tarihçesi ve günümüz serigrafi tekniği anlatılmıştır. Serigrafi tekniğinde kullanılan malzemeler saptanarak, bu malzemeler açıklanmaya çalışılmıştırİkinci bölümde ise; Kütahya çini tarihi hakkında bilgiler verilmiştir. Serigrafi tekniğinin; Kütahya çini ve seramik sanatındaki yeri, önemi, kullanımı ve gerekliliği hakkında araştırmalar yapılmıştır. Günümüz Kütahya çini ve seramiklerinin üzerinde önemli bir potansiyele sahip olan serigrafi tekniğinin üretimini ve uygulamasını yapan atölyeler belirlenerek açıklanmaya çalışılmıştır.Üçüncü ve son bölümde; Kütahya çini desen ve motiflerinin yorumlanarak, serigrafi tekniği ile birlikte özgün uygulamalar yapılmıştır. The technique of Serigraphy is an important technique in the field of art and industry. Due to the versatility of this technique in its important areas, it has come to the forefront among other existing printing systems.The thesis consists of three parts. In the first chapter; The definition of Serigraphy technique in ceramic, general world history and modern Serigraphy technique are described. Used materials in serigraphy technique were determined and these materials were tried to be explained.In the second chapter; Information about the history of Kütahya Tile. Serigraphy technique; The importance, usage and necessity of Kütahya in Tile, ceramic and ceramic art were observed. Workshop's on the production and application of serigraphy technique have been identified and explained which has an important potential on today's Kütahya tiles and ceramics.In the third and last chapter; Kütahya tile patterns and motifs are interpreted, and Serigraphy techniques have been applied together with original applications. 93

Çanakkale'de 17. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın ilk yarısına kadar üretimi devam etmiş olan Çanakkale seramikleri geleneksel halk sanatının önemli örneklerindendir.Çanakkale seramikleri sahip oldukları form ve desen özelliklerinin yanı sıra üretim teknolojisi ile de günümüzde yeniden üretilmeye uygundur. Ancak orijinal hammaddeye ulaşımın günümüzde mümkün olmaması, seramik üretiminin ulaşılabilir hammaddeler ile gerçekleştirilmesini zorunlu kılar.Tez çalışması İzmir Agarosı'nda açığa çıkartılan Çanakkale seramiklerinin fiziksel özelliklerinden üretim aşamalarına kadar birçok yönünü incelemeyi hedeflemektedir. İzmir Agora kazılarında yapılan çalışmalarla gün yüzüne çıkarılan Çanakkale seramikleri belli ki döneminde bir ticaret ürünü olarak İzmir'e gelmiştir. Çanakkale'den İzmir'e getirilen bu seramiklerin bir kısmı halkın kullanımı için şehirde satılırken, muhtemelen bir kısmı da limandan gemiler vasıtasıyla başka ülkelere ihraç edilmiştir.Çalışmamıza konu olan Çanakkale seramiklerinin önce sınıflandırılması yapılmıştır. Üretimin kısmında orijinal hammaddeye ulaşılamadığı için kullanılacak astar, boya ve sır için denemeler yapılmıştır. Elde edilen en iyi sonuçlarla yeniden üretimler gerçekleştirilmiştir. Yapılan seramikler üretimde kullanılan hammaddeler sebebiyle orijinal seramiklerden oldukça uzak olsa da, görsel olarak orijinal Çanakkale seramikleri ile benzerlik gösterirler. Çanakkale ceramics, which were produced from the end of 17th century to the first half of 20th century, are considered as one of the mostsignificant waretype for traditional folk art. They are suitable for reproduce in terms of production technology apart from form and features of the decorations. However, it is an obligation to production it with accessible raw material due to the fact that the original raw material procurement is not possible now for various reasons. This thesis aims to examinedivers points of Çanakkale ceramics, unearthed from Agora of Izmir, ranging from physical facets to the production processes. It is apparent that the ceramics, which were derived from Agora of Izmir, had been brought to Izmir as trade goods.Some of these ceramics, which were Çanakkale originated, were selling for the public use. It is likely that rest of them were exported to various countries through the ships from Izmir harbour.In this study, Çanakkale ceramics have been classified according to their decoration. Since the original raw material cannot be reachable, a number of experiments have been carried out for slip, colorant and glaze to be used. Reproduction samples have been performed with the best-obtained experiment results. Although the reproductions possess different nature due to the raw materials used for the production, they seems resemble to original Çanakkale ceramics appearance wise 150

Yazmacılık, farklı renklerde, çeşitli boya türleri kullanılarak kumaş üzerine, elle çizilerek ya da ahşap kalıplar vasıtasıyla belirli kompozisyonlarla yapılan bir süsleme sanatıdır. Anadolu'nun en eski geleneksel el sanatlarından biri olan yazmacılık geçmişten günümüze her yörede farklı üsluplarda, desen ve kompozisyon özellikleri ile karşımıza çıkmaktadır. Yazmalardaki motifler genellikle yaşanılan bölgenin özelliklerini yansıtmaktadır. Kültürel birikimin bir sonucu olarak ortaya çıkan bu motifler, geçmiş ile gelecek arasında köprü vazifesi yapmaktadır.Tarihten günümüze yazmacılık sanatına ait ahşap kalıpların en güzel örnekleri Tokat ve Kastamonu'da görülmektedir. Kastamonu geleneksel baskı sanatının gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için geçmişinin bilinmesi gerekmektedir. Yapılan bu araştırmada yazmacılık sanatına katkıda bulunmak ve yazmacılık sanatını tanıtma amaçlanmıştır.Araştırmalar sırasında, Kastamonu baskıcılığının tarihsel gelişimi hakkında bilgi edinilmiştir. Yazmacı ustası Cemil Kızılkaya'ya ait kalıplar ve Kastamonu Etnografya müzesinde bulunan kalıplar incelenmiştir. Araştırmada Kastamonu baskıcılığına ait ahşap kalıpların belgelenmesi ve motifsel özelliklerinin incelenmesi hedeflenmiştir.Anahtar Kelimeler: Yazmacılık, El Sanatları, Türk El Sanatları, Ahşap Kalıp, Kastamonu Block Printing is an art of decoration made by hand drawing on fabric or by means of wooden molds with certain compositions and by using various paint types in different colors. Block Printing, one of the oldest traditional handicrafts in Anatolia, draws attention with its different styles, patterns and compositions in every region from the past to the present. The motifs in the hand-painted kerchiefs generally reflect the characteristics of the region. These motifs, which are the result of cultural background, is like a bridge from history to future.The most beautiful examples of wooden molds belonging to the Block Printing art from the past to the present are seen in Tokat and Kastamonu. In order for Kastamonu traditional print art to be transferred to future generations, we should know its past. In this study, it is aimed to contribute to Block Printing art and to introduce Block printing art.During the researches, the historical development of Kastamonu printing was examined. The molds belonging to the Block Printing craftsman Cemil Kızılkaya and the molds in Kastamonu Ethnography Museum were examined. In this study, it is aimed to document the wooden molds of Kastamonu printing and to examine the characteristics of motifs.Key Words: Block Pitirnting, Handcrafts, Turkish Handcraft, Woodblock, Kastamonu 226

Transfer baskı tekniği, farklı yüzeyler üzerinde uygulanabilirliği ile hem endüstride hem de birçok sanat dalında, yansıtılmak istenen ifadelerin dışavurumunda yaratıcı fikirler üretilmesine olanak tanımaktadır. Oldukça heyecan verici bir yöntem olan bu baskı teknikleri, seramik alanında da yaygın olarak kullanılmaktadır. Seramik malzemenin yüzeyine yapılacak baskının türüne, uygulama niteliğine, yüzey ve uygulanacak alana göre değişkenlik ve çeşitlilik göstermektedir. Mağara duvarlarına yapılan çizimlerden, günümüzde seri üretime olanak veren, dijital baskılara kadar uzanan baskı sanatları, teknolojinin etkisiyle giderek daha da gelişmektedir. Geniş bir yelpazeye sahip olan baskı ve baskı sanatları tanımı, muğlâklaşan bir üretime dönüşmüş ve çağdaş sanat içindeki yerini almıştır.Baskı yöntemleri en basit ve genel ifade ile tanımlanmak istendiğinde; bir görüntünün, imajın veya tasarımın hazırlanan kalıp aracılığıyla bir yerden başka bir yere aktarılmasını sağlayan yöntemler olarak açıklanabilir. Seramik sanatı uygulamalarında pek çok teknik ve yöntemin kullanıldığı, geliştirildiği transfer baskı yöntemlerinden olan, serigrafi baskı kullanılarak hazırlanılan sulu çıkartma, lazer toner printer çıktısı olan dijital baskılar ve fotokopi transfer yöntemlerinin genellikle özgün sanatsal ifadelerde kullanılmaktadır.Seramik yüzeylerin dekorlanmasında kullanılan ve sanatsal ifadelerin dilini güçlendiren baskı teknikleri uygulama açısından direkt ve endirekt baskı yöntemleri olarak iki şekilde karşımıza çıkmaktadır.Direkt baskı tekniği, desenin yüzeye başka bir yüzeyden kopyalanmadan tek aşamada transfer edilmesi anlamını taşırken, endirekt baskı tekniğinde ise, desen çeşitli yöntemlerle aracı malzeme olan çıkartma kâğıdı üzerine basıldıktan sonra görüntünün seramik yüzeye transferi sağlanmaktadır. Tekniğin 'endirekt baskı' olarak adlandırılmasındaki temel neden, iki aşamalı aktarma işleminden ileri gelmektedir.Bu araştırmada, sanatsal olarak seramik yüzeyler üzerine uygulanan transfer baskı teknikleri konu alınmış ve içerik iki ana başlık altında, `direkt ve endirekt baskı teknikleri` olarak ifade edilmiştir. Aynı zamanda seramik endüstrisindeki baskı tekniklerine de değinilmiştir. Tezin son bölümünde ise seçilen teknikler ile uygulamalar yer almaktadır. The transfer printing technique, with its applicability on different surfaces, enables the creation of inventive ideas in the manifestation of the expressions to be reflected both in the industry and in many art branches. Printing techniques, which are a very exciting method, are also widely used in the field of ceramic works. The type of printing to be applied to the surface of the ceramic material varies and shows diversity according to the application quality, surface and area to be applied.From the drawings engraved on the walls of the caves to the digital prints that allow today's mass production, the printing arts are progressing with the effect of technology. The definition of printing and printing arts, which has a wide range, has turned into an obscure production and has taken its place in contemporary art.Printing methods can be explained in the simplest and most general terms as transferring an image or design from one place to another by means of the prepared mold. Some of the transfer printing methods in which many techniques and methods are used and developed in ceramic art applications; aqueous printing with the use of silk screen printing, digital printing with laser toner printer output and photocopy transfer methods are generally used in original artistic expressions.Printing techniques that are used in decorating ceramic surfaces and reinforcing the language of artistic expressions appear in two ways as direct and indirect printing methods.While direct printing technique means transferring the pattern to the surface in one step without being copied from another surface, in indirect printing technique, the image is transferred to the ceramic surface after the pattern is printed on the paper which is the intermediate material by various methods. The main reason why the technique is called 'indirect printing' comes from the two-stage transfer process.In this research, transfer printing techniques applied on ceramic surfaces are considered as artistic and the content is expressed as `direct and indirect printing techniques` under two main titles. At the same time, printing techniques in the ceramics industry are mentioned. In the last part of the thesis, selected techniques and applications are given. 227

ÖZETGünümüze kadar pek çok yazma eser ulaşmıştır. Tezhip sanatı açısından çok nadide olanların da aralarında bulunduğu ve hala araştırma konusu olmayan pek çok eser bulunmaktadır. Tezhip sanatına büyük katkısının olduğunu düşündüğümüz 16. yy şaheseri Karahisârî Mushaf-ı Şerifi de bu eserlerden birisidir.Eğitim çalışmamızda Karahisârî Mushafı'nın çok zengin tezhiplerinden en azından bir kısmını gün yüzüne çıkarmak hedeflenmiştir. 16. yy Osmanlı dönemi Saray nakışhânesinde klasik dönemin desen anlayışı, renkleri ve ne kadar titizlikle bu çalışmaların yapıldığı aktarmaya çalışılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda özgün tasarımlar yapılmıştır.İlk olarak Karahisârî Mushafının tıpkıbasımına ulaşılmıştır. Bu şekilde eserin üzerinde çalışmak mümkün olabilmiştir. Mushafın sûre başı tezhipleri yarı profosyonel fotoğraf makinesiyle bilgisayara aktarılıp perspektif ve renk ayarları yapılarak çıktı alınıp çizim analizleri yapılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Ahmed Karahisârî ve Mushaf tezyinatı hakkında ve ikinci bölümde Türk tezyinatında rûmî motifi hakkında genel bilgiler verilmiştir. Yine ikinci bölümde Ahmed Karahisârî Mushaf-ı Şerifinin sûre başı tezyinatlarındaki rûmî motifinin incelenmesi ve tasnifi yapılmıştır. Bu analizler sonucunda tablolar oluşturulmuştur. Hazırlanmış olan bu çizelgeler hem bu çalışma ve sürecinde bir başvuru rehberi olacağı gibi hem de daha sonra yapılabilecek çalışmalar için de adeta bir rehber bir klavuz işlevi görecektir. Üçüncü bölümde ise rûmî motifinin ağırlıklı olduğu beş tane özgün tasarımımızın desen analizleri ve uygulamaların fotoğrafları bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Ahmed Karahisârî, Mushaf, Sûrebaşı, Tezhip, Rûmî ABSTRACTMany manuscripts have survived until today. Some are very rare examples of the art of decoration among them and many works have not been selected as subjects to any researches yet. The masterpiece of 16th century, the Karahisari holy Koran, is among those works of art that are thought to be the greatest contribution to the art of gilding decoration by us. In our study, the objective was to bring at least some of the very rich decorations of the Karahisari Koran to light. We tried to report on the notion of design or pattern, colours and exactness in the works from the classical era done in Ottoman Era's 16th century manuscript painting house in the court. Unique designs are created as a result of this research. First of all we have reached to the exact copy of the Karahisari Koran. As a result, it has become possible to work on the artefact. With a semi-professional camera, verse head decorations of the Koran were photographed and uploaded; after adjustments in perspective and colors digitally, they were printed for drawing analyses that were carried out. We have tried to give basic information on Ahmed Karahisari and the Koran decoration in the first part of this work; and on Turkish decoration motif of rumi in the second. Also in the second part of this work the design and pattern analyses covering Ahmed Karahisari's holy Koran's verse heads decorated with rumi as well. The tables prepared are to be both consulted for this study and the process related, and also to function as a guide or a pioneer for other similar works in the future. In the third part we have covered the explanatory chapter about the six practices done, with the relevant pictures. Keywords: Ahmed Karahisari, Koran, Verse Head, Gilding, Rumi 235

Türk sanatında görülen motiflerin İslamiyet öncesi Asya'da yaşamış Türk kavimlerine kadar uzandığı bilinmektedir. Motiflerin İslamiyet sonrası çeşitlilik kazanarak farklı üsluplar ile birlikte geliştiği görülmektedir. Türk sanatı bu sayede dini, mimari yapılarda ve çeşitli kullanım eşyalarında, yemek sunum kaplarında kendine has üslubunu ortaya çıkartarak bir sanat çerçevesi oluşturmuştur. Çini sanatına Osmanlı imparatorluğu döneminde büyük önem verilerek saray atölyelerinde görkemli çalışmalar yapılmıştır. Bu sayede Türk çini sanatı en muazzam dönemine 16. yüzyılda ulaşmıştır. İznik bu dönemin en önemli üretim merkezi olmuştur. Yoğun olarak görülen bitkisel motiflerin yanında, yazı süsleme, geometrik motifler, sembolik motifler de Osmanlı imparatorluğunun bu sanatı icra ettiği her dönemde özellikle yemek sunum kaplarında görülmektedir. Motifler ve üsluplar ile ilgili bilgilere tez çalışmasının birinci bölümünde detaylı olarak yer verilmiştir.Tez çalışmasının ikinci bölümünde ise çini sanatında önemli bir yere sahip olan yemek sunum kaplarının işlevselliği, boyutları ve üzerine uygulanan kompozisyonlar ele alınmıştır. Bu bölümde yemek ve servis kapları sahanlar, tabaklar, tepsiler ve kâseler olarak incelenmiştir. Yemek ve servis kapları biçim ve motif açısından ele alınarak renk, desen ve kompozisyon özellikleri anlatılmaya çalışılmıştır. Yemek sunum kaplarının süsleme elemanları tasarım ilkelerine bağlı kalınarak ortaya çıkartılmıştır. Tüm bu biçim, motif ve renk gibi yardımcı elemanlar dönemin kültürel algısı ve sanat üslubuna göre oluşturulmuştur. Tez çalışmasının son bölümünde incelenen dönem örneklerinden yola çıkılarak yeni yorumlarla uygulamalar yapılmıştır. Yapılan araştırmalarda İznik dönemi yemek sunum kaplarının bulunduğu kitaplar, müze ve koleksiyonlardaki örnekler incelenerek bu kaynaklardan faydalanılmıştır. The history of the motifs in Turkish arts extends back to Turkish tribes lived in Asia during the pre-Islamic period. It is seen that those motifs have developed and diversified in the post-Islamic era. Turkish art has created a framework through revealing and reflecting its unique style in architecture, sacred architecture, various goods and utensils. Tile art was attached great importance during the Ottoman period and brilliant works of art were performed in palace workshops. Consequently, Turkish tile art reached its most magnificent period in the 16th century and Iznik was the most important production center of the period. A variety of ornaments, geometric, symbolic and botanical motifs are also seen especially in the utensils in almost every period of the Ottoman Empire. Further information about those motifs and styles are given in the first chapter of the paper.In the second chapter, the functionality, size and compositions of the utensils are discussed to reveal their importance in tiling works. Utensils are examined through being categorized as platters, shallow basins, trays and bowls in this chapter. Eating and serving utensils are discussed in terms of their color, pattern and compositions through reviewing the style and motif. Ornamental elements of the utensils are revealed based on the design disciplines. All these auxiliary elements such as styles, motifs and colors are generated according to the cultural perception of the period. Last chapter of the paper consists of original applications which are inspired from the examples mentioned above. The main resources of the research were books, museums and collections that reflect the concept of Iznik ware. 87

Tez çalışmasının birinci bölümünü kısaca özetlemek gerekirse; Türk sanatında görülen motiflerin İslamiyet öncesi ve Asya da yaşayan Türk kavimlerine kadar uzandığı bilinmektedir. İslamiyet sonrası motiflerin çeşitlilik kazanarak farklı üsluplarla geliştiği görülmektedir. Bu sayede Türk sanatı dini mimari yapılarda ve çeşitli eşyalarda kendine has üslubunu belirleyerek bir sanat çerçevesi ortaya çıkarmıştır. Osmanlı imparatorluğu döneminde çini sanatına büyük önem verilerek saray atölyelerinde ihtişamlı çalışmalar başlatılmıştır. Bu sayede Türk çini sanatı en görkemli dönemine 16. yy. da ulaşmıştır. Bu dönemdeki en önemli üretim merkezi İznik olmuştur. Mavi beyaz ise ilk üslup olarak çini sanatında görülmüştür. Baba Nakkaş üslubuysa bu dönemde görülmektedir. Natüralist üsluptaki desenler kullanılarak 16. yy. ın ortalarında Şam işi üslubu ortaya çıkmıştır. Osmanlının ekonomik ve kültürel anlamda zirveye ulaşmasıyla 17. yy. ın ikinci yarısında Rodos işi renk ve desen kalitesi ile birlikte büyük bir önem kazanmıştır. Osmanlı dönemi İznik çinilerinde bitkisel motifler; yapraklar, natüralist bitkiler, ağaçlar ve stilize çiçekler olarak çeşitlilik göstererek ve geliştirilerek zenginleştirilmiştir. Yazı süsleme, geometrik motifler, sembolik motifler, hayvan motifleri her ne kadar bitkisel motiflerin gerisinde kalmış gibi görünse de aslında Osmanlı İmparatorluğunun bu sanatı icra ettiği her dönemde özellikle mimari yapılarda görülmektedir. Tez çalışmasının ikinci bölümünde ise çini sanatında bir diğer önemli motif grubu olan hayvan motifleri anlatılmaya çalışılmıştır. Hayvan motiflerinin bu sanata İslamiyet öncesi ve sonrası toplumların görüşleri ve dini inançlarının şekillenmesine göre ortaya çıkmıştır. Hayvansal motiflerin çıkışı tam olarak hayvan üslubunun gelişiminde belirtilmektedir. Bozkırda gelişen bu üslup insanların tabiat üstü kuvvetlere karşı olan eğilimlerinden çıkmıştır. Ayrıca bu üslubun ortaya çıkmasındaki diğer unsurlar ise gök, yer, su tasavvurları ve şamanizm ile alakalıdır. Şamanizm inancı ile ilgili at motifi hayvan mücadele ve av sahnelerinde aslan, boğa, köpek, kuş gibi motifler zümrüdü anka gibi bilgelik yüklenen motifler ejderha, sfenk, grifon gibi motifler ise efsanevi motifler olarak bu bölümde ele alınmıştır. Osmanlı çini sanatında hayvan motifleri Orta Asya üslubundan daha farklı bir şekilde ele alınmıştır. Gösterilen en iyi örneklerden biri ise Topkapı sarayı sünnet odası çinileridir. Son bölümde ise tez çalışmasında tüm bu bilgiler doğrultusunda kişisel uygulamalar yapılmıştır.Anahtar kelimeler: Çini, Motif, Üslup, Hayvan motifleri. The first chapter of the thesis study described the historical background that motifs seen in Turkish arts go back to Turkish tribes living in Asia during the pre-Islamic period. It is seen that post-Islamic motifs developed through distinctive styles getting diversified. Accordingly, the Turkish art created a framework of art as specifying its unique style in religious architecture and various items. Sumptuous works were started in palace workshops during the Ottoman Empire period, giving great importance to tile art. In this way, 16th century became the most glorious period of Turkish tile art. Iznik was the most important production center during this period. The blue-white technique was first seen in tile art as well as Baba Naqqash style. Damascus style also emerged during mid-16th century through using naturalistic patterns. Rhodian style gained importance with colors and pattern work quality during the second half of the 17th century as Ottoman Empire reaching its peak in economic and cultural aspects. Floral motifs were diversified and improved as leaves, naturalistic plants, trees and stylized flowers in Iznik tiles from the Ottoman period. Although the scripts, geometric, symbolic and animal motifs seem lagged behind the floral ones, they are especially seen in architectural structures from the period that Ottoman Empire performed this art. The second chapter of the thesis aimed to introduce animal motifs which is the other important group of the tile art. Animal motifs were shaped through impressing with the perspectives and religious beliefs of pre and post-Islamic communities. Their appearance are accurately described within the development of the style. This style developed in the steppes was influenced by the human tendency to hold forces of nature. In addition, other elements taking part are relevant to the sky, earth, water resources and shamanism. Horse motifs representing the spiritual and symbolic meanings of shamanism; lions, bulls, dogs and birds in hunting scenes; phoenix descriptions of wisdom and mythical motifs as dragon, sphinx and gryphon were discussed in this chapter. Animal motifs in the tile art from Ottoman period were approached differently, apart from the Central Asian style. Tiles in the Circumcision Room of Topkapi Palace are accepted as of the fascinating examples. Consequently in the last chapter, personal applications were performed in accordance with this achievements.Keywords: Tile, Motif, Style, Animal Motifs. 114

Osmanlı İmparatorluğu dünyanın süper gücü konumunda üç kıtaya hakim idi. Sorumlu olduğu toprakların kayıtlarını mükemmel bir şekilde tutmaya özen gösteriyordu. Bu bakımdan arşivcilik Osmanlı' da birinci derecede önemli bir yer arz ediyordu. Osmanlı Arşivlerin de ebru sanatsal boyutunun yanı sıra gerek cilt sanatında gerekse arşiv defterlerinde ölümsüzleştirildi. Çeşitli defterlerde yan kâğıt işlerini sanatsal seviyeye yükselttiği gibi bir kısım defterlerin de dış kabı olarak ebru sanatını günümüze taşımış oldu.Tez çalışmamızda Osmanlı arşiv fonlarında günümüze kadar ulaşan ebruların çeşitliliği ve teknik özellikleri değerlendirilerek o dönem şartlarında sanat eseri olmuş bu güzide eserleri inceledik. Amacımız, bu ebruların çeşitliliğini incelerken hangi tür ebruların hangi tür defterlerde cilt olarak kullanıldığını ortaya çıkarmaktır. Osmanlı Arşivleri'nde yapılan taramalar sonucunda elde edilen bulgular türlerine göre analiz edildi. Renk, desen, üslup ve tarz olarak incelenip kategorize edildi. Yapılan bu çalışma sonucunda doğal toprak boyalarla hazırlanan ebruların özellikle Mühimme defterlerinde kullanıldığı görülmüştür. Kullanılan renkler toprak boya ile hazırlandığı için sarı, mavi, yeşil renkleri ile sınırlıdır. Tez çalışmasının, bu konu üzerinde çalışan araştırmacılara kaynak olabileceği aynı zamanda ilgili literatürdeki boşluğu dolduracağı ümit edilmektedir.Anahtar kelimeler: Osmanlı, Ebru sanatı, Defter, Arşiv The Ottoman Empire dominated the three continents as the superpower of the world. It was careful to keep records of the lands of which it was in charge. In this respect, archiving had a very important place in the Ottoman Empire.In Ottoman archives paper marbling, as well as its artistic dimension, it was immortalized both in binding art and in the archive records. In various records, binding rise in value to an artistic level with paper marbling. Besides, as a binder of some records, paper marbling reached at the present time.In this thesis, we examined the distinguished works being the pieces of art in Ottoman period by evaluating the variety and technical features of the paper marbling in Ottoman archive funds which have reached the present day. Our aim is to examine the variety of these marbling and to find out what kind of paper marbling was used as a binder for what kind of records. At the end of the scans obtained from the Ottoman archives, findings were analyzed according to their types. They were examined and categorized according to color, pattern, style and style. As a result of this study, it was seen that paper marbling prepared with natural soil paints were used especially in Mühimme (decree) records. The colors used are limited to yellow, blue and green colors because of the fact that they are prepared with soil paint. It is hoped that the study will be a source for the researchers working on this subject and also fill the gap in the relevant literature.Key words: Ottoman, paper marbling, records, archive 120

Geleneksel kültürümüzün önemli bir unsuru olan keçe sanatı Anadolu köylerinde, kasabalarında ve şehirlerinde yapılmakta olup zamanla yok olmaya başlamış el sanatlarımızdandır. Bu araştırma ile Afyonkarahisar ili merkezinde bulunan keçe örnekleri belgelenmiş, keçe ustalarıyla görüşmeler yapılmış ve keçe sanatının kültürümüzdeki yeri, önemi vurgulanarak bilimsel bir doküman hazırlanmıştır.Afyonkarahisar' da keçe sanatı ile uğraşan ustaların çoğunluğunun orta yaş ve üstü olduğu görülmektedir. Bunun sebebi; genç nesil tarafından bu el sanatının fazla önemsenmemesi, gittikçe önemini kaybetmesi; daha da önemlisi gelir olarak beklentiyi karşılamamasıdır. Eğitim durumları incelendiğinde, bireylerin çoğunluğunun ilkokul mezunu olduğu görülmektedir. Ustaların tamamı sanatı babasından öğrenmiş ve sanat bir gelenek olarak devam ettirilmiştir. Afyonkarahisar ili merkezinde geleneksel olarak yapılan keçecilik sanatı ele alınmıştır. Şehir merkezinde keçecilik yapan 12 keçe ustası ile karşılıklı görüşme tekniği uygulanmıştır. Bununla birlikte yörede yapılmış tepme keçe örneklerinden 31 tanesinin fotoğrafı çekilmiş ve bu örneklerin boyut, araç - gereç, motif ve teknik özellikleri incelenmiş ve her bir ürün için bilgi formları oluşturulmuştur. Ayrıca araştırmacının tasarladığı üç ürün hazırlanmış, fotoğrafları çekilmiş ve bu örneklerin boyut, araç - gereç, motif ve teknik özellikleri incelenmiş, bilgi formları oluşturulmuştur.Yörede incelenen örneklerde çoğunlukla ana renklerin, canlı ve koyu tonlarının kullanıldığı, ara renklere ve tonlamalara birkaç renk dışında az yer verildiği görülmektedir. Zemin ise genellikle beyaz olmakla birlikte kahverengi ve siyah renk nadiren kullanılmıştır. Yörede geometrik, sembolik motifler ağırlıkta olup, figürlü motifler az kullanılmıştır. Tespit edilen keçe örneklerinde en çok kırmızı, lacivert, mavi kullanılmış; sarı, beyaz, siyah ve kahverengi renklerinin de kullanıldığı tespit edilmiştir. Felt art, which is an important element of our traditional culture, is made in Anatolian villages, towns and cities and is one of our handicrafts that have started to disappear in time. With this research, felt samples in the center of Afyonkarahisar were documented, interviews were made with felt masters and a scientific document was prepared by emphasizing the place and importance of felt art in our culture.It is seen that the majority of felt craftsmen in Afyonkarahisar are middle age and older.. The reason of this; that this handicraft is not paid much attention by the younger generation, and that it loses its importance; more importantly, it does not meet the expectation as income. When education levels are examined, it is seen that the majority of individuals are primary school graduates. All the masters learned the art from his father and the art continued as a tradition.Traditional art of felting in Afyonkarahisar city center has been studied and examined. Interview technique was applied with 12 felting craftsmen in the city center. In addition, 31 of the recoil felt samples were photographed and the dimensions, tools, motifs and technical characteristics of these samples were examined and information forms were created for each product. Also, three products designed by the researcher were prepared, photographed, and the dimensions, tools, motifs and technical characteristics of these samples were examined and information forms were created.In the samples examined in the region, it is seen that the main colors, vivid and dark tones are used and intermediate colors and intonations are given less space except for a few colors. The ground is usually white, but brown and black are rarely used. Geometric and symbolic motifs are predominant in the region and figurative motifs are rarely used. Red, navy, blue were used mostly in the felt samples; yellow, white, black and brown. 148

Kanûnî Devri nakkaşhânesi Türk tezyînâtında muhteşem eserlerin ortaya konduğu bir dönemdir. Dönemin sernakkaşı Kara Memi, doğadaki çiçekleri stilize ederek oluşturduğu `yarı üslûplaştırılmış` çiçekli tezhipleriyle tezyînâtımızda farklı bir üslûp meydana getirmiştir. Kara Memî'nin kendine has bu üslûbunun en mükemmel örnekleri Kanûnî'nin `Muhibbî` mahlâsı ile kaleme aldığı Dîvân'larında görülmektedir. Bu çalışmada söz konusu Dîvân'lardan, İstanbul Üniversitesi T.5467'de kayıtlı 1566 tarihli nüshâsının tıpkıbasımından istifâde edilerek analizler yapılmıştırÇalışmamızda bu eserin tezyînâtlarındaki sâdece yarı üslûplaştırılmış motifli desenler ele alınarak, bunların klasik desen çizim kuralları kapsamında değerlendirilmesi yapılmıştır. Bundan dolayı öncelikle, yarı üslûplaştırılmış motiflerin bulunduğu desenler tespit edilmiş, bunlar en belirgin özellikleri dikkate alınarak `konum`, `çıkış` ve `çiziliş` özellikleri bakımından da tasnifi yapılmış sayfa ve adet olarak belgelenmiştir. Desenlerin tasarımında, tezyînât kurallarının son derece analitik bir gözle işlenmiş olduğu görülür. Eserdeki tezhiplere ilk bakışta hâta gibi görülebilecek hususların, detaylı incelemede aslında zekice uygulanmış kurallar olduğu tesbit edilebilmektedir. Özellikle klasik üslupta devam edip giden helezonların aksine, Kara Memi'nin, altının ağırlıklı olarak kullanıldığı kenarsuyu tezhiplerinde, kısa dal yada bir iki kıvrımlarla oluşmuş tasarımlar görülmektedir. Bu örneklerdeki en belirgin farklılıklardan biri de, hatâyî grubu motiflerden oluşan helezonların uç kısımlarının gelenekten farklı olarak yarı üslûplaştırılmış motiflerle tamamlanmasıdır. Bir desenin kendisinden yada kendinden olmayan bir motif yada deseni başlangıç kabul etmesi gerçeğini göz önüne getirdiğimizde aslında bunun kural dışılık değil de farklı bir `yorumlama biçimi` olduğu görülecektir. Kara Memi'nin yarı üslûplaştırılmış çiçeklerin topraktan çıkar görünümlü müstakil tek sap ve demet hâlindeki betimlemeleri, bol yaprak kümeleriyle birlikte çizilmiş şekilleri yanında, yarı üslûplaştırılmış motiflerin yazı alanına yatay ve düşey duruşlu hâllerini tercih etmesi de bu üslûbunun en belirgin özellikleri olarak incelediğimiz tezhiplerde karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanında az sayıda da olsa bâzen kendi içinde dönen bir helezon veya kırık dal şeklindeki tasarımlarda sıradışı uygulamalar görülmektedir. Bu ayrıcalıklı özellikler, çalışmanın sonunda renk ile vurgu yapılarak fırça ile yapılan çizimlerle de gösterilmiştir. The calligrapher house of Sultan Kanûnî Period is an era in which various magnificent works of Turkish ornament were revealed. The head artist of the period, Kara Memî, created a different style in Turkish ornament through his `semi-stylized flower motifs` by stylizing the flowers of nature. The distingue illustrations of the aforementioned authentic style of Kara Memî can be observed in the Dîvâns that Suleiman the Magnificent wrote as `Muhibbî`, his pseudonym. Within this study, the analyses of the relevant Dîvâns are imposed upon the facsimile of the copy dated 1566, registered in T.5467 Istanbul University. In our study, semi-stylized motifs in the ornament of this work were addressed exclusively and these were assessed within the scope of classical pattern drawing rules. Therefore, primarily, the patterns of semi-stylized motifs were determined and classified regarding their most significant features to the point of their `location`, `origin` and `drawing`, furthermore documented as page and number. It is observed that, in the design of the patterns, the ornamentation rules are performed analytically. It can be confirmed that the aspects purported to be mistakes at first glance to the ornamentations in the work are in fact cleverly applied rules. On the contrary to the continuing spirals, particularly in the classical style, short branches or designs created with one or two scrolls are observed in Kara Memî's edging ornamentations in which gold is predominately used. One of the most significant distinctions among those examples is that the edges of the spirals consisting of `hatâyî motif group` are completed with semi-stylized motifs, unlike the tradition. Taking into account the fact that a pattern considers a motif or a pattern, which is absent in itself, as a departure point, it can be agreed that it is actually `an interpretation` rather than an exception. We encounter, Kara Memî's choice of using the drawings of the depictions of semi stylized flowers as interring looking, independent single stems and bunches in addition to abundant piles of leaves, the horizontal and vertical placement of semi stylized motifs in the lines, in the ornamentations we analyze as the most significant demonstrations of the characteristics of his style. On the other hand, even though there are few, extraordinary technics on the designs of a spiral rotating within itself or a broken branch can be observed, occasionally. Those exclusive features are highlighted with colors and shown at the end of the study with the drawings made with a brush. 658

İnsanlık tarihi, bir sosyal evrim ve gelişimin tarihidir. Yüzyıllar öncesindenbu yana insanlar, bir yandan temel gereksinimlerini karşılama ve doğa şartları ilemücadele içindeyken; bir yandan da yaratıcı güdülerini hayata geçirme, hayaldünyasının tahayyüllerini dışa vurma eğilimi içerisinde olmuştur. Sanat dediğimizolgu, bu bağlamda tezahür etmiştir. Yaşam biçimi, coğrafi şartlar, inanç ritüelleri,arzu ve istekler, toplumların sanatsal üretiminde belirleyici olmuştur. Bu bağlamdasanatı, toplumların estetik ve karakteristik izdüşümü noktasında değerlendirmekmümkündür. Bir toplumun sanat eserleri, o toplumun ruhunu ve sosyolojik arkaplanını yansıtır.Anadolu toprakları, günümüze kadar bırakmış olduğu sanat eserleri ile kadimbir bilgeliğin ve zarafetin meyvelerini sunmaktadır. Farklı kültürleri ve kavimleribağrına basan bu kutsal topraklar, tüm renkleri ve çeşitliliğiyle bir sanat panayırınadönüşmüştür. Memleketin her karış toprağında, kültür ve sanatın gücünü ve direncinikaybetmeyen bütün zengin imgeleriyle karşılaşmamız mümkündür. Çalışmamızıntemelini, topraklarımızın eşsiz sanatsal imgelerinden olan ve neredeyse bizimleözdeşleşmiş `Çini` sanatı oluşturmaktadır. Bizlere miras kalan bu topraklar, çinisanatının muazzam örnekleri ile doludur. Buradan hareketle; tarihimizin en önemlikültürel miraslarından olan eski Türk hamamları, çini sanatının yansımalarınoktasında ele alınmıştır. Çini sanatı, Türk hamam kültüründe kullanılan hamameşyalarına uygulanarak tasarlanmıştır. History of humanity is the history belonging to a social evolution anddevelopment. While people have been trying to meet their fundamental needs anddeal with natural conditions for many centuries, they have been in tendency to bringtheir creative motions and to express their imaginations. The concept `art` hasemerged in this regard. Life style, geographical conditions, belief rituals, wishes anddesires have been determinative in art production of societies. In this sense, it ispossible to evaluate the concept `art` in terms of aesthetic and characteristicprojection of societies. Art pieces of a society reflect the sociological backgroundand the soul of that society.Anatolian territories offer art pieces, which have survived until today, andfruits of an ever-present grace and wisdom. Having welcomed different cultures andpeoples, these sacred territories have turned into an art fair with its all colors anddiversities. It is possible to come across all prosperous images which haven't loststrength and power of culture and art across all over the country. Basis of our study isthe `Tile` art which is one of the unique art images in the country and has beenidentified with us. These territories, which have been inherited to us, are full ofmagnificent examples of tile art. From this point of view, the old Turkish baths, oneof the most significant cultural heritages in our history, have been discussed in termsof reflections of tile art. Tile art has been designed by practicing it to bath waresutilized in Turkish bath culture. 95

Dünya müzelerinde gördüğümüz, geçmişin büyük izlerini barındıran Türk Çini Sanatı, bugün de toplumun ihtiyaç olgusu ve kültürel değerlerine göre şekillenmektedir.Türk Çini Sanatı denince ilk akla gelen İznik ve Kütahya olmuştur. Saray sanatı olan İznik günümüze kadar ulaşamamış fakat halk sanatı olan Kütahya yaşamaya devam etmiştir. Günümüzde Kütahya desenlerinin yavaş yavaş İznik desenlerine doğru kaydığını, maddi kaygılardan dolayı ucuz işçilik yada serigrafi yöntemi ile üretildiğini görmekteyiz Kütahya çinilerinin hak ettiği değeri bulmak, Çinide talebi canlandırmak için neye ihtiyaç vardır? Tezimde bahsettiğim bu ihtiyaç olgusu, beni bu tezi yazmaya yönlendirmiştir. Çiniyi bir süs eşyası olarak değil, fonksiyonel ürün olarak ele alıp halkın talebini artırmak tezimdeki amaçlarımdandır. Bu amaç doğrultusunda sağlık ve estetik göz önünde bulundurularak tasarımlarda porselene de yer verilmiştir. Tezimdeki tasarımlar 18. Yüzyıl Kütahya çiniciliğinde kullanılan motifler ile sınırlandırılmış, günlük kullanım eşyaları olan tabak, bardak, fincan, abajur formları tasarlanmıştır.Araştırma yöntemleri olarak literatür taraması ve önemli çini sanatçılarıyla birebir görüşmeler yapılmıştır. Literatür taramasında Kütahya çini sanatının 14. Yüzyıldan günümüze kadarki durumu incelenmiş. Dönemin önemli eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. Sanatçılar ile görüşmeler ve öneriler neticesinde günümüzün ihtiyaçları ve estetik kaygısı göz önüne alınarak yeni tasarım örnekleri sunulmuştur. Turkish Tile Art which is seen in the world museum sand which contains the great traces of the past, is shaped today, according to the needs and cultural values of the society. The first thing that came to mind when it comes to the Turkish Tile Art was İznik and Kütahya. The palace art İznik, did not survive until today, but the folk art of Kütahya lives on today we see that the patterns of Kütahya are slowly shifting towards iznik patterns, due to financial concerns, they are produced with cheap craftsmanship or serigraphy method. What is needed to revive the demand for Tile? The case of need mentioned in my thesis has directed me to write this thesis.The aim of my thesis is to increase the demand of Tile not as an ornament but as a functional product. In line with these objectives, porcelain is also included in the designs while health and aesthetics are taken into consideration. The designs in my thesis are limited to the motifs used in the 18th century Kütahya tile, daily-use items such as plates, glasses, cups and lampshades forms are designed.As for the research methods, literature review and one to one interviews were conducted with important tile artists. In the literature review, the status of Kütahya tile art from the 14th century to the present day is examined. Information on the period's important works was given. As a result of discussions with the artists and recommendations, new design examples are presented by taking into consideration the needs and aesthetic concern of today. 98

XXI. Yüzyıl'da Klasik Türk Cilt Ustaları ve Üslupları'nın incelendiği bu tezde,İstanbul, Ankara ve Konya'da bulunan 9 cilt ustasıyla (mücellid) görüşülmüştür.Ustaların özgeçmişleri ile klasik ciltlerinden örneklere ait fotoğraflar sunulmuş,eserlerin boyut, araç-gereç, kompozisyon ve teknik özellikleri incelenmiş ve her bireser için hazırlanan bilgi formunda bu özellikler belirtilmiştir. Bilgi formlarındanyola çıkılarak analiz çizelgesi hazırlanmıştır. Bu çizelgeler sonucunda, ustaların ençok hangi tekniği ve malzemeyi kullandığı değerlendirilmiştir. Klasik ciltçeşitlerinden ciharguşe cilt yapımının bütün aşamaları, örnek bir cilt çalışmasınınfotoğraflanması suretiyle anlatılmıştır. Günümüzde cilt yapımında mücellidlerinkarşılaştığı zorluklar ve klasik cilt sanatının sorun sahaları üzerinde durulmuştur.Key Words : Cilt, ciltçilik, sahtiyan, deri In this thesis in which the mastersand methods of classical turkish skin were tested inthe XXI st century, an interview was conducted with 9 artisans (mücellid) inİstanbul,Ankara and Konya photoghraphs of craftsmen and classical volumes andpresented, size, equipment, composition and technical properties of the works areexamined and these featurs arw stated in the information from prepared for eachwork. The analysis table was prepared based on the information forms, as a result ofthese charts, it was eveluated which masters used the most technique and meterial allthe stages of making the skin of the classic skin types are described byphotoghraphing a sample skin study. Emphasis was placed on the challenges facedby professors (mücellidler) in today's skin industry and the problems of classical art.Key Words : Skin (binding), bookbinding, shagreen, skin 243

İnsanoğlunun temel ihtiyaçlarını üretmeye başladığı dönemlerden itibaren başlayan seramik eşya yapımı, günümüze kadar gelişerek hem bir endüstri hem de bir sanat dalı olmuştur. Toprak sanatlarından olan çömlekçiliğin geçmişi binlerce yıla yayılmaktadır. Bilecik ilinin Pazaryeri ilçesinin Kınık Köyünde çömlekçilik yaklaşık 140 yıl önce başlamıştır. Kınık köyünün yakınlarında bulunan dağın eteklerinden alınan kil geleneksel yöntemlerle işlenerek farklı birçok kullanım eşyası üretilmiştir. Kınık köyünde 1984 yılına kadar çömlekçi atölyelerinde mevsimine göre ilkbahar da saksılar, yaz aylarında testiler, sonbahar da küpler, çanaklar, çömlekler ve güveçler üretilmiştir. Ayrıca mumluk, vazo, tuzluk, kül tablası, dümbelek ve künk(su borusu) vb. üretilmiştir. Kınık'ta çömlekçi atölyeleri geçmişe nazaran azalarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bu çalışmada Geleneksel Kınık çömlekçiliğindeki ve günümüz Kınık çömlekçiliğindeki tarihi, üretim teknolojisi, dekor teknikleri ve günümüze kadar çömlekçilikte yaşanan değişim ve nedenleri araştırılmıştır.Geleneksel el sanatlarımızın günümüzde birçoğunun yok olmuş ya da olmak üzere olduğu bilinmektedir. Bu açıdan bakıldığında aslında geleneksel Kınık çömlekçiliği yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmış olan el sanatlarımız arasındadır. Günümüz makineleşme endüstrisi nedeniyle üretilen cam, emaye, plastik, metal gibi ürünlerin işlevselliğinin ve kolay elde edilmesi, ürünlerin eski önemini yitirmesine neden olmuştur. Kınık çömlekçiliğinde teknik ve ürünler konusunda eski üretimlere göre azalma ve değişimler görülmüştür. Bu nedenle Kınık çömlekçiliğinin geleneksel dekor uygulaması ele alınarak dekoratif tasarımlar ortaya koymak amacıyla günümüz form anlayışına uygun tasarım ürünleri üretilmiştir. The production of ceramic goods, starting from the periods when human beings started to produce basic needs, has evolved until the present and has become an industry and a branch of art. The history of pottery, which is an art of soil, has been spreading over thousands of years. Pottery production began in Kınık village of Pazaryeri district of Bilecik province about 140 years ago. The clay, taken from the skirts of the mountain near the village of Kınık, was processed with traditional methods to produce many different items of use. In the village of Kınık until 1984, the pottery workshops produced pots in the spring, jugs in the summer, cubes, bowls, jars and cassettes in autumn. Also candle holder, vase, salt shaker, ashtray, dümbelek and künk (water pipe) were produced. Pottery workshops in Kınık have decreased to the present day.In this study, history, production technology, decor techniques and changes in pottery in Traditional Kınık pottery and today's Kınık pottery have been investigated.It is known that many of our traditional handcrafts are now or have been lost. From this point of view, traditional Kınık pottery is among our handicrafts, which are faced with the danger of extinction. The functionality and easy acquisition of products such as glass, enamel, plastic and metal produced by today's mechanization industry caused the products to lose their former importance. Reductions and changes in the techniques and kınık products pottery compared to the old products were observed. For this reason, traditional decor application of Kınık pottery is designed and design products have been produced according to today's form approach in order to produce decorative designs. 101

Kur'an-ı Kerim, Allah sözü olma vasfıyla diğer yazmalardan farklı bir hüviyettedir. Bu çalışma temel ilke olarak Kur'an-ı Kerim'in ciltlenmiş hali olan Mushaf'ta yer alan tezyinat özelliklerini konusu ne olursa olsun kul lafzı olan diğer yazma eserlerin tezyinatları ile mukayesesini içermekteir. Burada konu ile ilgili yapılan örneklemeler, Tire Necippaşa Kütüphanesi'ndeki NP/672, NP/674, NP/675 envanter numaralı mushaflar ile NP/394, NP/392, NP/391 envanter numaralı yazma eserlerin tezhiplerinin mukayese edilmesiyle tespit edilmiştir. Tire Necippaşa Kütüphanesi'nden seçilen bu eserler tezyinat özelliklerinin zenginliği bakımından tercih edilmiştir. Bu mukayese yapıldığında görülmüştürki her iki grubun içeriğine dayalı olarak bir takım farklılıklar olamakla birlikte tezhip özellikleri bakımından büyük farklılılar görülmemektedir. Yani Kur'an'da serlevha tezyinatı ile diğer sayfalardaki unvan sayfası tezyinatı birbirne yakın tezyinat özellkleri gösterirler. Serlevha, başlık tezhipleri, ketebe ve hatime sayfası tezhipleri vb. Bu iki grubun mukayesesinde farklı olan belirgin özellikleri kimi kaynakalrda Mushaf gülleri olarak tespit edttiğimiz durak ve haşiyelerde yer alan vakıf gülü tezhiplerinde görülmektedir. Bu özellik Mushaf'lara mahsus olup, diğerlerinde bulunmamaktadır. The Holy Quran is the word of Allah and therefore differs from other manuscripts the main principle of this study is to examine the decorative features of the Holy Quran. Thus it is to reveal its difference with other manuscripts.This study includes the comparison of the illumination of NP/672, NP/674, NP/675 and other NP/394, NP/392, NP/391 in Tire Necippaşa Library.These manuscripts in the Tire Necippaşa Library have rich illumination. For this reason, they were preferred in this study.This comparison yielded the following. There are too many differences in content between the two groups. On the other hand, there is little difference between the two groups in terms of motif and pattern charcteristics.For example, `serlevha` and `presentation page` are examples of content differences. In addition, the `ketebe` and `hâtîme page` illuminations are the same. The main characteristics of these two groups are `Mushaf roses`. `Mushaf roses` are only gildings of the Quran. That is other manuscripts do not have `Mushaf roses`. 93

Günümüz çini sanatına bakıldığında; Kütahya 'da başlaması 14. yüzyılda `Milet İşi` olarak adlandırılan kırmızı çamurla başlayarak; İznik ile aynı paralellikte sürmüştür. Beyaz çamur ile üretime geçiş İznik ile aynı dönemde, 16. yüzyılın ilk çeyreğinde başlamış olup; 17.yüzyılın sonuna kadar sürmüştür. Kütahya'daki çini ve seramik üretimlerinin gelişiminin hem sanatsal hem de zanaat olarak anlaşılmasına imkân tanıyan zenginlikte olan eserler aracılığıyla dönemin çini desen ve form çeşitliliği, hamur ve sır kalitesindeki değişim takip edilebiliyor. Yüzyıllardır ayakta kalmayı başarmış bu sanat dalı her dönem farklı yaratıcılık ve üslup tarzı ile günümüzde bile bizlere ışık tutmaktadır.Kütahya'da hala birçok atölye tarafından çini üretimi devam etmektedir. Yapılan araştırmada, günümüz Kütahya'sında çini ve seramik üretim aşamaları incelenmiştir. Osmanlı döneminde ve günümüz Kütahya'sında üretilmiş olan formaların özellikleri incelenmiştir. Kütahya'da çini üretimi süreci boyunca kullanılan formlar, üsluplar, desenler ve dekor teknikleri incelenmiş. Bunların yanında Kütahya'daki atölyelerin kullandıkları teknikler ve teknolojik makineler temin edilerek üretim kapasitesini artıracak yöntemlere çağa uyum sağladıkları görülmekte. Kütahya'da günümüzde üretimini sürdüren atölyelerin üretim tekniklerine bakıldığında, çağın teknik koşullarından (sır, çamur, dekor teknikleri v.b.) yararlanıldığı görülmüştür. Günümüzde popüler olan formları üreten kişi ve işletmelerle görüşülüp isimleri listelenmiştir. Formların birçoğu dekoratif amaçlı üretilirken günümüzde ise üretilen formların işlevselliklerini kullanıma yönelik üretimler yapılarak yeni bir soluk getirilmiştir.Kütahya'da üretimini aktif sürdüren çini ve seramik atölyeleriyle görüşülerek görüşmeler sonucunda değerlendirmelere popüler ürünlerinden örneklere yer verilmiştir. Araştırmamın son bölümde ise; günümüzde çini formlarını yorumlayarak uygulayan sanatçılar ve üretim yapan atölyeler örnekler doğrultusunda incelenmiş görüş ve değerlendirmeler yapılmıştır. Anahtar Kelime:Çini ,Seramik , Form , Dekor ,Kütahya It is known that tiling art in Kütahya started with the ceramics made from red mud, called `Miletus Ware` in the 14th century and developed with Iznik ceramics and tiles. Tile production with white mud started in the first quarter of the 16th century, concurrently with Iznık, and remained until the end of the 17th century. It has managed to remain for centuries, and still inspires today's tile and ceramics production through various styles and creativity in each period. There are many workshops in Kütahya that still continue tile production. This study examined the stages of production of today's Kütahya tiles and ceramics, and the characteristics of the forms which have been created both in today's Kütahya and Ottoman era. The forms, styles, patterns and decorative techniques used throughout tile production in Kütahya were also discussed. When the production techniques of the workshops in Kütahya were examined, it was observed that they are taking advantage of technical conditions of the era (glaze, mud, decor techniques etc.). Interviews were conducted with the tile artists and workshops that produced the most popular forms and they were listed. Forms have been produced for decorative purposes, however, the importance of their functionality is gradually increasing. The most widely produced forms were included in the study as a result of the interviews with the artists and workshops in Kütahya. The information collected in accordance with the examples of the artists and workshops interpreting traditional tile forms were also compiled and discussed. Keywords: Tile, Ceramics, Forms, Decor, Kütahya 109

Niğde ili geçmişten günümüze geleneksel `Niğde Halıcılığı` ile ünlü dokuma merkezlerinden biridir. Köylerde ve kasabalarda yörük kültürü ile dokunmuş halı ve düz dokumalar az da olsa halen devam etmektedir. Bu kültürün devam ettiği kasabalardan birisi de Kızılca kasabasıdır. Bu çalışma ile Kızılca kasabasında düz dokumalar tespit edilmiş ve bilgi formları ile belgelenerek katalog oluşturulmuştur. Toplam otuz adet düz dokumanın tarihsel gelişimi, dokuma tekniği ve teknik özellikleri, kullanılan araç-gereçler, motif, renk, desen ve kompozisyon özellikleri belirlenmiştir. Yörede dokuma ile uğraşmış kişilere anket yapılmış, araştırma sonucunda ulaşılan veriler uygun istatistik yöntemlerle analiz edilip yorumlanmıştır. Tema olarak kurt ağzı motifi belirlenmiş ve bu motifle Kızılca kasabası düz dokumalarından esinlenerek dokuz adet güncel tasarım ve bir adet kumaş dokunmuştur. Ayrıca Niğde yöresinde dokunmuş̧ olan düz dokuma yaygılarının günümüzdeki durumunu tespit ederek, gün yüzüne çıkarmak ve Geleneksel Türk Sanatları acısından literatüre yeni bir kaynak kazandırmak amacı gözetilmiştir. Niğde province is one of the famous weaving centers with its traditional `Niğde Carpets`. In the villages and towns, weaved carpets and plain weaves have still been made in accordance with the nomadic culture. One of the towns where this culture lives is Kızılca. In this study, plain weaves were determined in Kızılca and a catalogue was created after they were documented through information forms. The historical development, weaving technique, technical properties, tools that were used, motifs, colors, designs, and composition characteristics of thirty plain weaves were determined. The locals who engaged in weaving were surveyed and the data were analyzed using proper methods and interpreted. The wolf mouth motif was determined as the theme. Inspired from plain weaves of Kızılca, nine contemporary design was made and one fabric was weaved using this motif. Moreover, it was also aimed to reveal the plain weaved rugs of Niğde region by determining their current states and present them to the literature on Traditional Turkish Arts. 156

Topkapı Sarayı Harem Dairesi mimarlık bakımından son derece önemli olmasının yanı sıra 17. Yüzyıl çinilerini bulundurması bakımında da önemlidir. Ayrıca 16. Yüzyıl çinileri, 18. Yüzyıl Tekfur Sarayı çinileri, Avrupa'dan ithal edilen çinileri de yer yer görmek mümkün. Harem Dairesinde çininin ağırlıklı olması 1665 yılında meydana gelen yangından sonradır. Harem Dairesi birçok kere yüzyıl bakımından, tasarım bakımından, yerleştirildikleri yerler bakımından incelenmiş ve araştırılmıştır. Bu araştırmanın amacı da Şadırvanlı sofa, Kadın Efendiler Taşlığı ve Dairesi, Valide Sultan Dairesi ve Taşlığı, Saltanat Kapısı (Cümle Kapısı), Çeşmeli Sofa, 3. Murat Has Odası, 1.Ahmed Has Odası, Veliaht Dairesi bulunan çinilerin hangi duvarda hasarlı, eksik, yaklaşık sayıları, planları çini motiflerinin eskizleri ve motiflerden esinlenerek yeni tasarımlar yer almaktadır. The Topkapı palace harem is not only extremely important due to its architecture, but also the 17th century tiles that it has. Tiles were used mostly throughout the harem after a fire in 1665. The design and placement of the tiles as well as the centuries that they were produced in, has been analyzed and researched many times. The purpose of this research was to determine the approximate number damaged and missing tiles used in Şadırvanlı sofa, Kadın Efendiler Taşlığı ve Dairesi, Valide Sultan Dairesi ve Taşlığı, Saltanat Kapısı (Cümle Kapısı), Çeşmeli Sofa, 3. Murat Has Odası, 1.Ahmed Has Odası ve Veliaht Dairesin, and to determine the approximate number of tiles used in each room to define the room plans. 182

Bu araştırmanın konusu; ''Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Beykoz İşi Cam Eserler Üzerine Bir Araştırma''olarak belirlenmiştir. XIX. yüzyıl, Beykoz işi camların yapıldığı dönemdir. Bu dönemde İstanbul'da mahalli karakterlerde cam eşya üreten imalathaneler kurulmuş ve bunların ilki ise III. Selim döneminde İtalya'ya gönderilen Mevlevi Dervişi Mehmet Dede tarafından Boğaziçi Anadolu kıyısındaki Beykoz civarında kurulmuştur. Bu atölyelerde üretilen camlar genellikle Mehmet Dede efendi tarafından öğrenilip geliştirilen tekniklerle yapılmış olan gülabdan, laledan, sürahi, bardak, vazo gibi eserlerdir. Bu eserlerin bezemelerinde ise Türk zevkini çok iyi ifade eden kesme tekniği ve bitkisel motiflerin ağırlıkta olduğu mineleme tekniğinin yanı sıra yaldızlı bezemelerle de süslenmiş, süt rengi, beyaz yada mavi renkte bir cam hamurundan yapılmış karakteristik cam eşyalar üretilmiştir. Üretilen bu cam eserlere yapıldıkları yerle bağlantılı olarak Beykoz işi camlar adı verilmiştir.Beykozların Türk ulusuna nasıl mal olduğunu, Türk cam sanatçısının zeka ve kabiliyeti ile ortaya neler koyabileceğini ve ruhundaki güzel sanat duygusunu nasıl ince bir zevkle, motif motif işlediğini Beykoz işi cam eserlerde gözlemlemekteyiz. Günümüzde örneklerine nadir rastlanılan ve Ankara etnografya müzesinde bulunan Beykoz işi cam eserlerin geçmişini yansıtan bu nadide ürünleri incelemek, yapım teknikleri, süsleme teknikleri ile bezemelerinde kullanılan motifler hakkında bilgi edinmek ve Beykoz işi camlar ile ilgili yeni bir kaynak oluşturmak amacıyla bu araştırmaya başlanılmıştır. Araştırmada cam sanatının tarihçesi, yapım teknikleri, cam yapımında kullanılan hammaddeler, süsleme teknikleri, cam eşyaların kullanım alanları ve Ankara etnografya müzesinde bulunan Beykoz camlar hakkında bilgilerin toplandığı bir kaynak oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla Ankara etnografya müzesinde incelenen Beykoz cam örnekleri, fotoğrafları ile birlikte malzeme, teknik, renk ve kompozisyon özelliklerinin yanı sıra bilgi formları üzerinde analiz edilmiş olup 20 adet fotoğrafın bulunduğu bir katalog oluşturulmuştur. Alan araştırması ve kaynak taraması yapılmış, cam sanatı hakkında toplanan bilgiler ışığında Beykoz işi cam eserlerin teknik özellikleri tespit edilerek anlatılmıştır. Toplanan bilgiler doğrultusunda araştırmanın metni yazılmıştır. Objective of this study is determined as 'A Research Study of Beykoz Glassware in the Ethnography Museum of Ankara'. Beykoz glass works were produced in the 19th century. In this century, several local glassware workshops were established in İstanbul and first of these workshops is founded near to Beykoz on the Anatolian side of Bosphorus by Mevlevi dervish Mehmet Dede, who was sent to Italy by Sultan Selim III. The glass works of these local workshops which are rose water sprinklers, glass tulip vases (laledan), decanters, cups, vases were produced by the techniques which Mehmet Dede learned and improved. Milky-white and blue pastes were used to produce the glasses and they were decorated by gilt designs. Also, cutting technique which reflects definitely Turkish taste and glass-staining technique which displays mostly plant motives were used. Referring to production area, they are termed as Beykoz glassware. Beykoz glass works that are definitely belong to Turkish nation and each motive of these shows the creativity of smart and talented Turkish glass artist and greatly detailed taste of his fine art spirit. This study aims the examination of these products which reflects the Beykoz Glassware history in the Ethnography Museum of Ankara, getting information about production and decoration techniques, also motives of ornaments and creating a new source about Beykoz glassware. In this study history of glass art, production techniques, raw materials of glass production, decoration techniques, usage area of glass products and information about Beykoz glass works are collected to create a new source. In order to achieve this aim, the material, technique, colour and composition of Beykoz glassworks which were examined in the Ethnography Museum of Ankara are analysed on the information text and a catalogue with 20 pictures are created. Field study and literature mining are performed and technical specifications of Beykoz glass works are determined and explained in consideration of the collected information about glass art. This research study text is written with respect to this information. 187

Yazma eserler, içlerinde bulunan minyatürlülerle yapıldıkları döneme ait üslupları açıkça yansıtırlar. Bu üsluplar kendilerini desenlerde ve boyama tekniklerinde gösterirler. TSMK H-987 Divan-ı Câmî adlı eserde, İranlı mutasavvıf, sufi, şair Abdurrahmân Câmî tarafından kaleme alınmış birinci divanına ait şiirler yer alır.Bu eserde bulunan minyatürler ise metinden bağımsız olarak Baykara devrinin saray kültürünü ve Ali Şîr Nevâî ile yapılan meclisleri görsel olarak anlatmaktadır.Eserde görsel olarak aktarılan hikâyelerin çözümlenmesi ve anlaşılması için resimlerde bulunan figürlerin kimlere ait olduğunun tespiti önemlidir. Figür tiplerinin belirlenmesi ardından her bir minyatürde tekrar eden yüzlerin çizim analizi eserde çalışan sanatçıların adedinin belirlenmesini sağlamıştır. Benzer dönemlere ait minyatürlü eserlerin kıyaslamaları ise eserin tarihlendirilmesi konusunda yardımcı olan bir yöntemdir. Yapılan renk analizi ile de minyatürlerin genelinde kullanılan renklerin ton oranları açıklanmaktadır.Bu yöntemlerin kullanılması ile eser inceleme çalışması dört ana başlıkta sunulmaktadır. Birinci ve ikinci bölümde Abdurrahmân Câmî hayatı eserleri ve devrin sanat hâmileri; üçüncü bölümde TSMK H-987 Divan-ı Câmî minyatürlerinin tanımı, fiziksel özellikleri, cild, mühür, notları ve tezhipleri; dördüncü bölümde ise on adet minyatür sınıflandırılarak çizimleri yapılmış teknik yapım analizi ile yapım teknikleri açıklanmıştır. Giriş, değerlendirme ve sonuç bölümleri bu ana gövdeden bağımsız olarak çalışmayı destekler nitelikte örneklemeler içermekte ve devrin minyatür üslubunu açıklamaktadır.Anahtar Kelimeler: Abdurrahmân Câmî, Divan-ı Câmî, Sultan Baykara Devri, Ali Şîr Nevâî Meclisleri, Saray Kültürü, Minyatür Üslubu Writing artifacts clearly reflect the manner in which they are made with the miniatures found in them. These styles show themselves in patterns and painting techniques.TSMK H-987 Divan-ı Câmi contains poems belonging to the first divan, which was taken by the Iranian Sufi, sufi poet Abdurrahman Câmi.The miniatures found in this work visually explain the palace cult of Baykara period and the assemblies made with Ali Şir Nevâî independently of the text.It is important to determine who the figures in the painting belong to for the analysis and understanding of the stories conveyed visually. Following the identification of figure types, the drawing analysis of the repeating faces in each miniature ensured the identification of the artists' names in the work . Comparisons of miniature works belonging to similar periods are a way of helping to dated the work.The tonal ratios of the colors used in the miniatures are also explained by the color analysis.The use of these methods and the study of the works are presented in four main themes. In the first and second episodes Abdurrahman Câmi life, his works and devine arts poems; information about the art bosses of the period; In the third part, the definition, physical properties, skin, seal, notes and gildings of the TSMK H-987 Divan-ı Câmi miniatures; In the fourth section, ten miniatures were classified and technical construction analysis and construction techniques were explained.The introduction, evaluation and conclusion sections support the work independently from this main body, and include descriptive samples and explain the period miniature style.Keywords: Abdurrahman Câmî, Divan-ı Câmî, Sultan Baykara period, Ali Şîr Nevâî Assemblies, Saray Culture, Miniature Style 484

Göçebe hayat tarzı ile yaşamış olan Türklerde dokumacılığın ayrı bir yeri ve önemi vardır. Türk kültürünün, sanatının ve inanışının bir yansıması olan dokumalar, Türk toplumlarının yapı taşları arasında gösterilmektedir. Altı bölümden oluşan çalışmamın giriş bölümünde konun amacı, önemi ve yöntemi belirtilmiştir.İlk bölümde, T. C. Vakıflar Genel Müdürlüğünün ve İstanbul'da bulunan halı müzelerinin tarihçesi anlatılmıştır. İkinci bölümde restorasyon, konservasyon ve restitüsyon kavramlarının tanımları yapılmış, dünya'daki ve Türkiye'deki tarihsel gelişim süreci ve önemi vurgulanmıştır. Üçüncü bölümde, kirkitli dokumaların ne anlama geldiği, çeşitleri ve dokuma sürecinde kullanılan malzemeler açıklanmıştır. Dördüncü bölümde, Anadolu dokumalarında kullanılan motiflerin anlamları ve dokumaların tasarım özellikleri farklı kaynaklar kullanılarak anlatılmıştır.Beşinci bölümde ise, dokumaların tasarım ve kompozisyon özellikleri açıklanmıştır.Altıncı bölümde tezin esas kısmını oluşturan 10 adet halı ve 9 adet kilimin incelendiği katalog kısmı yer almaktadır. Motiflerin ayrıntılı olarak anlaşılabilmesi için dokumaların hepsinin ilk önce teknik çizimleri yapılmıştır. Bu dokumalar üzerinde bulunan yırtıklar belli edilerek motiflerde restitüsyon çalışması yapılmıştır. Daha sonra kompozisyonlarda yer alan motifler kareli kâğıtlara çizilmiştir. Çizilen motifler tasarım içerisindeki rengi ile sulandırılarak boyanmıştır. Dokumaların kataloglamasına yer verilmiştir. Halı ve kilimlerin motif ve tasarım özellikleri tek tek incelenerek açıklamalar yapılmıştır. Ayrıca halı ve kilimlerde ki motifler tek tek incelenmiştir. Dokumalarda bulunan motiflerin adları Mine ERBEK, Mehmet ATEŞ, Hüseyin ALANTAR, Kenan ÖZBEL ve Yusuf DURUL referans gösterilerek yazılmıştır. Weaving has its exceptional value and importance in Turks who had lived namodic liftestyle. Weavings, the reflection of Turkish Culture Art, are showed as constituents of Turkish society. This research has six chapters. First chapter specifies goal, importance and method of the subject.The definition of restoration, conservation and restitution are given in chapter 2 and their historical development process and importance are highlighted.In chapter 3; explanation of weaving, its types and the materials that are used during weaving process are given.Chapter 4 tells us the meaning of patterns which are used in Anatolia and design details of weavings from diffterent sources.Chapter 5 contains the most important part of thesis, that has the catalouge where ten carpets and nine rugs are being examined. We made drawings and analysis of each pattern to make them being understood clearly. At first, all technical drawings are prepared and then each pattern, which is in composition, is showed in square paper. Designed patterns are painted with their realtime color.In chapter 6; cataloging of weaving are featured. Pattern and design properties of carpets and rugs are analized one by one and then made explanations. Also you will see the pattern examinations of carpets and rugs in this chapter. The name of weaving patterns are written by the referance of Mine ERBEK, Mehmet ATEŞ, Hüseyin ALANTAR, Kenan ÖZBEL and Yusuf DURUL. 265

Çin resim tarihinde, Sung-Yüan devrinde (11-14. yy.) gelişen Bai-miao isimli çizgisel mürekkep resim üslubu, Moğollar vasıtasıyla Orta Asya, Batı Asya ve Anadolu coğrafyasına ulaşmıştır. Çin metropolitan ressamları ve yerel atölyelerdeki sanatkârların çizdikleri orijinal eserleri ve bunların kopya resimleri, Orta Asya ile İran'da Çin etkisini yansıtan ve yorum katılan resimler de bir araya gelerek karmaşık şekilde saray albümlerine girmişlerdir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde yer alan H. 2153 ve H. 2160 numaralı iki nadide albüm ile `Saray Albümleri` (TSMK H. 2152, H. 2153, H. 2154, H. 2160 no.lu albümler ve SBB Diez Albümü) arasında önemli iki sanat koleksiyonun içeriklerinin çoğu Akkoyunlu-Türkmen Sultan, Yakub Bey'in himayesinde toplanarak hazırlanmıştır. Bunlar arasında geleneksel minyatüre benzemeyen Çin resim sanatı etkisini yansıtan birçok sade mürekkepli resim, tahrir, bezeme tasarımı içeren ve Kalem-i Siyahî olarak adlandırılan yeni bir resim çeşidi görülmektedir. Özellikle 14. yüzyılda yaşayan Emîr Devletyâr, ʿAbdu' l-Hayy, Sultan Ahmed Celâyir gibi üstatların Kalem-i Siyahî tekniğiyle yaptıkları bu çalışmalarda estetik zevk ve sanatsal beslenme ile yeni bir tarz olarak karşımıza çıkar. Bu tezde, günümüze kadar gelen farklı konuları işleyen Kalem-i Siyahî resimlerindeki Çin etkisi, özellikle Bai-miao ve Şan-Şui teknikleri açısından incelenmektedir. Ayrıca orijinal Çin kaynaklarının fırça-mürekkep tekniklerinin karşılaştırma yöntemiyle uygulamalı analizi de yapılmaktadır. The Bai-miao painting, which is drawn only by ink lines, highly prospered and progressed during Sung-Yuan Dynasty from the 11st to the 14th century in Chinese history. After Mongolians took over the Central Plains of China, this kind of arts began to appear in the Middle Asian, Western Asian and Anatolian, being brought to the west by the artists living in the metropolitan cities of China and provincial artists. At that times, some reproduction paintings and some paintings under the Chinese influence yet with the local aesthetic taste, which were manufactured in Middle Asian and Iran, eventually came into the albums of Sultans with original Chinese paintings. The two albums named H. 2153 and H. 2160 are significant from the other Saray Albums (TSMK H. 2152, H. 2154, SBB Diez Album) in the Manuscript Library of Topkapi Palace Museum. Most works of the two albums were ordered to paint or collected under the protection of Aqqoyunlu-Turkmen Sultan Yakub Beg. Among these plain linear ink works, drafts, sketches, and the reflected Chinoiserie effects are so manifested that with the name of `Qalam-Siyâhi` a new kind of painting art had formed which was totally different from the traditional Islamic miniatures had formed. Especially, the techniques of the Qalam-Siyâhi artworks made by masters like Amîr Dawlatyâr, ʿAbdu' l-Hayy, Sultan Ahmed Celâyir produced a strong aesthetic value and new artistic nutrition.In this thesis, the Chinosiserie effects of Qalam-Siyâhi paintings will be studied through the perspective of the Bai-miao and Shan-Shui painting techniques again. Furthermore, the comparative study method of the brush-ink techniques is to be used for analysis. 216

Uygarlık tarihi boyunca insanların yaşadığı çevrenin olumsuz etkilerine karşı kullandıkları en önemli objeleri tekstiller olmuştur. Ancak arkeolojik kalıntılar arasında günümüze en az ulaşan nesneler, tekstillerdir. Tarihsel süreç içinde, ilk sanatsal dokumalar, Avrupa'nın resimsel ağırlıklı tapestryleri ile Anadolu'nun halı ve kilimleri olmuştur. Sanatsal dokumalar, Arts & Crafts, Art Nouveau, Art Deco, Bauhaus gibi sanat akımları ile gelişme göstermiştir. Bu akımların sonrasında, periyodik olarak yapılan tekstil sanatı sergileri sayesinde uluslararası tekstil sanatı örnekleri çoğalmıştır. Lozan Bienallerindeki sanatsal tekstiller, bu alanda farklı gelişim ve yeniliklere neden olmuştur. Bu dönemdeki çalışmalarda, tekstilin malzeme, teknik ve geleneksel özellikleri öne çıkarılmıştır. `Geleneksel Tekstil Teknikleriyle Yeni Sanatsal Çalışmalar` başlıklı eser metninde; Anadolu'daki geleneksel tekstil örneklerinin malzeme, teknik ve desen özellikleri incelenmiştir. Geleneksel yöntemle oluşturulan dokusal yüzeylerin halk sanatı, folklor, yöresel ve ulusal örnekleri tespit edilmiştir. Sanatta Yeterlik eğitimi bağlamında uygulaması yapılan eserler için geleneksel tekstil teknikleri ile ulusal dokuma kültürü birikiminden yararlanılmıştır. Anadolu'nun çeyiz geleneği hassasiyeti ile oluşturulmuş, ulusal kimlik özelliğini taşıyan bu yeni sanatsal çalışmalar; günümüz evrensel sanat boyutuna ulaşmayı hedeflemektedir. Anahtar Kelimeler: Gelenek, Tekstil, Sanat, Dokuma, Eser. Throughout the history of civilization, the most important objects people used against the negative effects of the environment in which they lived have been textiles. However, among archaeological remains, the objects to reach the present day in smallest numbers are textiles. Within historical process, the first artistic weavings have been mainly pictorial tapestries of Europe and Anatolian carpets and (kilim) rugs. Artistic weavings have progressed with art movements such as Arts & Crafts, Art Nouveau, Art Deco and Bauhaus. Following these movements, international examples of textile art have multiplied thanks to periodically held exhibitions of textile art. The artistic textiles in the Lausanne Biennials have caused various developments and innovations in this field. During this period of studies, the material, technical and traditional properties of textile have been brought to the fore.In the text document titled `Innovative Artistic Works Through Traditional Textile Techniques`, the material, technical and design properties of traditional textile examples in Anatolia have been studied. Folk Art, folklore, regional and national examples of the textural surfaces created by the traditional method have been established. Traditional textiles techniques and accumulation of national weaving culture have been used for the artworks which are applied in the context of Proficiency in Art Education. Created with the sensitivity of Anatolia's dowry tradition and having national identity characteristic, these new artistic works aim to reach the dimension of today's universal art.Keywords:, Tradition, Textile, Art, Weaving, Artwork. 256

Geleneksel Sanatlarımız köklü ve uzun bir süreçten geçerek günümüze değin gelmiş belirli dönemlerde her ne kadar çağdaş sanatın gölgesi altında kalmış olsa dahi özellikle son yıllarda yüksek öğretim kurumlarının bünyesinde yer alan akademilerde büyük bir özveri ve disiplin içerisinde varlığını sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı Geleneksel Türk Sanatları bölümlerindeki tezhip alanlarında uygulatılmakta olan sanat çalışmaları göz önünde bulundurularak bireylerin teknik bilgi, beceri, geleceğe yönelik beklenti ve istihdam olanaklarını kapsayacak şekilde günümüz sanat akademilerinin bazıları içerisinden 48 bireyin katılımı ile elde edilen 61 eser incelenerek eselerin belgelemeye yönelik genel analizlerini yapmaktır. Katılımcıların görüşleri ve elde edilen eser analizlerinin sonucunda kurumlar bazında sanat çalışmaları arasındaki farklar klasik ve güncel yaklaşımlar, teknik ve malzeme farkları, kompozisyon, üslûp ve biçim farkları, özgünlük ve istihdam olanakları çerçevesinde ilgili verilere ulaşılarak sonuçlandırılmıştır. Our Traditional Arts have passed through a rooted and long process to get to where it is today, however, even though it has remained in the shadow of contemporary arts from time to time, it continues to exist as a result of great devotion and discipline at the academies located within the institutions of higher learning in recent years. The purpose of this study is to keep in mind the artistic works being implemented in the field of illumination at the Traditional Turkish Arts departments while undertaking an analysis for documentation purposes of 61 works of art that have been obtained through the participation of 48 individuals from some of today's academies of art in a manner which comprises the technical knowhow, skills, expectations regarding the future as well as opportunities for employment of those individuals. As a result, this study has been concluded with the views of the participants as well as the analyses of the works of art that have been obtained in order to reach the relevant data in the framework of the differences between the artistic works, classical and current approaches, technical and material differences, compositional, stylistic and formal differences, originality and employment opportunities. 355

Bu tezde, Osmanlı seramik sanatında Çin porselenlerindekilere benzerlik gösteren motiflerin renk, kompozisyon ve form özellikleri üzerinde durulmuş ve karşılaştırmalar yapılmıştır.Yurtdışı müze kataloglarından ve bu alanda yazılmış kaynaklardan benzerlikleri en uygun biçimde gösterebilecek şekilde seçilen Osmanlı seramikleri ve Çin porselenlerinden oluşan 39 eser incelemeye alınmıştır.Bu çalışmayla incelemeye alınan Osmanlı seramiklerinin Çin porselenleri ile motifler ve form bakımından büyük benzerlik gösterdiği görülmüştür. Renk özellikleri bakımından da büyük benzerlikler olduğu görülmüş fakat Osmanlı seramiklerinde daha fazla renk kullanılma eğilimi gözlemlenmiştir. Çalışmamızda, Geleneksel Türk sanatları içerisinde önemli yeri olan seramik sanatında kullanılan motifleri, renkleri, ve form özelliklerini inceleyerek bu seramiklere dönemin siyasi ve kültürel ilişkileri sonucu uzak diyarlardan Türk topraklarına kadar gelmeyi başaran Çin porselenlerinin Osmanlı seramik sanatına olası etkileri araştırılmıştır. This thesis examines and compares the similarities of color, composition and form of Chinese pottery motifs in the Ottoman pottery art.Abroad museum catalogs and written sources about the subject had been used to examine 39 artpieces of Ottoman and Chinese pottery.In this examination, it's been made clear that there are big similarities in form and motif between Chinese and Ottoman pottery.There are similarities in color features as well but Ottoman pottery seems to have a tendency to be more colorful.In our research, by examining the motif, color and form characteristics of pottery art that has an important role in traditional Turkish arts, it's been tried to understand the effects of Chinese pottery on it, Chinese pottery that had managed to travel to Turkish culture from far lands due to the era's political and cultural relations between two countries. 199

Bir toplumun özgün ya da geleneksel kültür yapısını bizlere gösteren kendine özgü renk, motif ve desen özelliklerine sahip el dokumaları Anadolu'nun birçok yerleşim yerinde yapılmaktadır. Bu yerleşim yerlerinde biri de Hakkâri'dir. Hakkâri'de `mezer` adı verilen düz dokumalar günümüzde dokunmamakta fakat elde kalan son örneklerin kullanılmasına devam edilmektedir. Bu çalışmada yörede dokumacılığın geçmişteki ve günümüzdeki durumunun belirlenmesi, mezer dokumaların bazı teknik özellikleri (en boy ölçülerinin, saçak uzunluğu, atkı ve çözgü sıklıklarının belirlemesi gibi), kullanılan hammadde, dokunduğu tezgâh tipi, dokuma tekniği, motif, renk ve kompozisyon özelliklerinin incelenmesi ve bu özelliklerden yola çıkarak yeni dokumalar yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla eskiden halı, kilim, parzun, çarpana, kolon, heybe, beşik bağı, beşik, çanta, tuzluk, şal şepik, kuşak ve bellik gibi çeşitli dokumaların yoğun olarak yapıldığı Hakkâri merkez mahalle, köyleri ve ilçeleri ziyaret edilmiştir. Dokumacılarla ve dokumacılığın durumunu bilen kişilerle görüşülerek mezer dokuma örneklerin bulunduğu tespit edilen evlere gidilerek ulaşılabilen 114 adet (mêzer, mêzerk) dokumanın teknik, motif, renk ve komposizyon özellikleri belirlenmiş ve fotoğrafları eklenerek yörenin dokuma kataloğu oluşturulmuştur. Yörede çözgü yüzlü, atkı yüzlü ve dimi tekniğinde dokumalar görülmektedir. Yöreye özgü motiflerin aslına sadık kalınarak, yeni desen tasarımlarında kullanılmasıyla bir koleksiyon oluşturulmuştur Hand-woven fabrics with distinctive colors, motifs and patterns that show the unique or traditional cultural structure of a society are made in many settlements of Anatolia. One of these settlements is Hakkâri. In Hakkâri, plain weaving which are called `mezer` are not weaved today, but the remaining samples are still being used. In this study, it is aimed to determine the past and present situation of weaving in the region, some technical characteristics of mezer weavings (such as length measurements, fringe length, determination of weft and warp frequencies), raw material used, type of weaving, weaving technique, motif, color and composition characteristics and created new weavings by using this characteristic. For this purpose,we visited to the weavers and we were interviewed with people who are expert about the status of weaving at villages and towns in the center of Hakkari where made very intense various weavings like the carpet, rugs, bell, multiplier, column, saddle bag, cradle, bag, salt shaker, shawl, belt. In addition, we visited the houses where weaving samples were found and the technical specifications, motif, colour and desing characteristics of the weaving were determined and their photographs were taken and documented. As a result of the field research, 114 samples were reached. New patterns, have been designed by hold the originals of the region unique and a collection has been created by using this new pattern designs. 294

Başbakanlık Arşivi, Osmanlı Devleti'nin sahip olduğu kültür ve medeniyet zenginliğinin farklı yansımalarına ev sahipliği yapan önemli bir kurumdur. Ebrû sanatının gelişimini ve geçmiş asırlarda ne denli iyi icra edildiğini bu arşivdeki ebrûlu defterleri inceleyerek müşâhede etmekteyiz. Çalışmaya konu olan eserler devrin güzellik anlayışını ve bunun ifade tarzını günümüze taşımıştır.Çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Evkāf defterlerinde bulunan ebrûların kapsamlı şekilde incelenmesi amaçlanmıştır. İnceleme altına alınan defterler 92 adet olarak tespit edilmiştir. Eserlerin, bir kısmı defter kabı, bir kısmı ise yan kâğıdı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ebrû örneklerinin bulunduğu defterlerin tarih aralığı, 17. yy.'dan 19. yy. ortalarına kadar uzanmaktadır. Tezin birinci bölümünde, ebrû sanatının tarihi, kullanılan malzemeler ve teknikleri hakkında genel bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan bazı Evkāf defterlerinin üst ve alt kabları ile yan kâğıdı olarak kullanılan ebrûlar incelenmiş, renk ve kompozisyon özelliklerinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde ise arşivde yer alan ebrûların bir kısmının günümüz imkân ve şartlarıyla uygulanmış hali ve hazırlanan âlet edevâtın kullanım aşamaları yer almaktadır. The Prime Ministry Archives is an important institution hosting different reflections of the richness of Ottoman Empire culture and civilization. We have been observing the development of the marbling art and how well it was performed by examining the marbled papers used in the books in the archives. The works that are subject to this study have brought that era's sense of beauty and its expression style to the present.This study includes marbled papers used in the charity books of various foundations of the Prime Ministry Ottoman Archives. It is aimed to thoroughly examine the marbling papers in the book samples. A total of 92 books have been examined under this thesis. Some of the works examined are in the form of bookcase and some of them are side paper. The date range of the books, in which the marbling samples have been examined is between 17th century and the middle of 19th century. In the first part of the thesis, general information about the history of marbling art, its materials and techniques are given. In the second part, marbled papers used in the front and back covers and side papers of the books in the Prime Ministry Ottoman Archives are examined and their color and composition features are investigated. Finally, the third part includes reproductions of some of the marbled papers found in the archives with today's materials. 174

Ülkemizin pek çok bölgesinde önemli bir uğraş olan kilim dokumacılığı günümüzde giderek azalmakta ve yok olmaktadır. Kaynarca kilim dokumaları da eski dönemlere ait dokumaların halen yaygın olarak bulunduğu ancak dokumacılığın yapılmadığı bölgelerden biridir. Bu araştırmanın amacı yerli Türklerin (Manav) yoğun olarak yaşadığı Sakarya bölgesi dokumaları içinde yer alan ancak son yıllarda unutulmaya yüz tutmuş olan Kaynarca kilimlerinin özelliklerinin tespit edilerek belgelenmesi ve gelecek nesillere aktarılmasının sağlanmasıdır. Bu amaçla Sakarya İli Kaynarca İlçesine gidilerek eskiden dokumacılık ile uğraşan kişilerle görüşülmüştür. Dokumacılığın geçmişi ve şu andaki durumu ile ilgili bilgiler alınmış, evlerde ve camilerde bulunduğu tespit edilen 140 adet kiliminin yapımında kullanılan hammadde, yapımında kullanılan tezgâh tipleri en boy ölçüleri, atkı ve çözgü sıklıkları, dokuma tekniği, motif, renk ve kompozisyon özellikleri incelenmiş ve fotoğraflarla belgelenerek yörenin kilim kataloğu oluşturulmuştur. Verilerin toplanmasında bilgi formlarından yararlanılmıştır. Yöre kilimlerinde genellikle bitkisel ve geometrik motifler kullanılmıştır. Yöreye özgü motiflerin aslına sadık kalınarak, yeni desen tasarımlarında kullanılmasıyla bir koleksiyon oluşturulmuştur. Rug weaving, which is an important occupation in many regions of our country, is gradually decreasing and disappearing. Kaynarca kilim weavings are one of the regions where the weavings belonging to the old period are still common, but weaving is not. The aim of this research is to determine and document the characteristics of Kaynarca rugs, which are located in the Sakarya region weavings where the Manavans live intensively but which have been forgotten in recent years, and to be transferred to future generations. For this purpose, we went to Kaynarca District of Sakarya and interviewed with the people who were dealing with weaving, information about the history and current situation of weavings as well as getting information about the raw materials and machine types in the construction of 140 kilims which have been found in houses of local people and mosques; besides their weights, weft technique, motif, color and composition characteristics were examined and documented in the photographs. Information forms were used to get data. Plantal and geometric motifs have generally been used in their local kilims. A collection has been created with the use of the unique motifs in the original designs and in the use of new designs. 262

Belirli bir reçeteye göre hazırlanarak bir araya getirilen hammaddelerin şekillendirilmesi ve pişirilmesi ile üretilen bisküvilerin dekorlanıp sırlanarak yeniden ısıl işleme tabi tutulması sonucunda çini adı verilen sanatsal ürünler elde edilir. Sır altı dekoru günümüzde üretilen çinilerin büyük çoğunluğunda kullanılmakta olup bu dekoru ön plana çıkarmak amacıyla şeffaf firit ile hazırlanmış sırlar kullanılmaktadır. Fosfor ışıldamalı pigmentler birçok alanda kullanıldığı gibi son zamanlarda geleneksel çini sırlarında değerlendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı fosforesans yeteneğine sahip çeşitli çini sırlarında sır-bünye ilişkilerinin araştırılmasıdır. Çalışmada kullanılan firitlerin yumuşama sıcaklıkları ısı mikroskobu analizi ile belirlenmiş ve analiz sonuçları dikkate alınarak dört farklı sır sistemi geliştirilmiştir. Hazırlanan sırlar bisküvi çini bünyeler üzerine uygulanarak 850 oC'de pişirilmiştir. Pişirim sonrası olumlu sonuç gösteren sır bileşimlerine % 9 oranında fosforesans pigment ilave edilerek sırlar yeniden üretilmiştir. Sır-bünye özellikleri açısından incelenen sırların yüzeyleri fotoğraflanmış ve bu numunelere ait yayınım dalga boyu aralığı ölçümleri floresans spektrofotometre ile yapılmıştır. Çalışma sonuçları incelendiğinde fosforesans pigment katkılı çini sırının bünye ile uyum gösterdiği gözlenmiştir. Anahtar kelimeler: Fosforesans pigment, Çini sırı, Sır-bünye etkileşimi, Firit Tile bodies are produced by shaping and firing of raw materials according to a certain recipe. After that, these biscuits are decorated and glazed to produce artistic products namely called traditional Turkish tile. Under glaze decoration is generally used in most of the traditional Turkish tile products and in order to highlight the effect of this decoration, transparent frit based glazes are used. Nowadays, phosphorescence pigments are evaluated in these glazes. The aim of the study is to investigate the glaze-body relationships in various traditional Turkish tile glazes capable of phosphorescence ability. In this study, softening temperatures of the frits are determined by hot stage microscopy and four different glaze systems are developed according to these results. Glazes are applied onto biscuits and fired at 850 oC. After that, 9 % wt phosphorescence pigment is added into the selected smooth textured recipes. Glazes are examined in terms of glaze-body relationship and their surfaces are photographed. The excitation and emission spectra of glazes are recorded by fluorescence spectrophotometer. According to the results it is determined that phosphorescence pigment added glazes are suitable with traditional Turkish tile bodies.Keywords: Phosphorescence pigment, Traditional Turkish tile glaze, Glaze-body interaction, Frit 89

Gelişen ve her geçen gün ilerlemeye devam eden günümüz teknoloji çağında geleneksel Türk sanatlarımız kaybolmaya ve unutulmaya yüz tutmuştur. `Çorum Düz Dokumalarının Özellikleri (Kilim-Cicim-Zili-Sumak) ve Dokuma Sayalı Ayakkabı Tasarımları` konulu bu araştırmada; dokumanın yapıldığı Çorum merkezine ve 13 ilçesine bağlı 71 köyde araştırma yapılarak, düz dokumalar yerinde incelenmiş, fotoğraflanmış ve envanter bilgileri oluşturularak belgelenmiştir. Bu çalışmanın genel amacı; köklü bir kültüre ve medeniyet birikimine sahip olan Çorum yöresi dokumacılığının geçmişteki ve günümüzdeki örneklerini belgelemek, önemini göstermek, tespit edilen örnekler üzerinden yola çıkarak kilim ayakkabı tasarlamaktır. Bu nedenle araştırmaya konu olmuş Çorum ili el dokumaları örnekleri hem görsel hem de yazılı bir kaynak haline getirilmiş, yöreye has motifler örnek alınarak kilim dokumalarımızla ilgili özgün tasarımlar yapılmıştır. Tespit edilen dokuma örneklerinde en çok koç boynuzu, göz, çubuk en az sındı kulpu, toplu, akrep, artı, bereket, burnu benli, ayak, aşk ve birleşim, eşkenar altıgen, tırnaklı koç boynuzu, kuş, dikdörtgen, yılan, tin ipi ve küpeli motifleri kullanılmıştır. Yörede kilim tekniğinde örnekler oldukça fazladır, en az sumak tekniğinde dokumaya rastlanmıştır. Renkleri ise canlı, koyu ve açık pastel tonlarda oldukları, en çok beyaz, siyah ve kırmızının en az ise yağ yeşili, sütlü kahve, küf yeşili ve eflatun kullanıldığı saptanmıştır. Genel anlamda eski örneklerde yün, yeni örneklerde yün ve sentetik olan karışımlı ipliklere rastlanmıştır. Ayrıca ihtiyaca yönelik çeşitli dokumalar yapıldığı belirlenmiştir, bunlardan yörede en fazla yaygı en az ise kapılık, minder ve çanta olduğu saptanmıştır. Traditional Turkish arts fade into oblivion and loss because of day by day developing and advancing technological age. Titled as `Features Of Corum's Flat Weaving (Rug-Cicim-Zili-Sumak) and Shoe Design Based On Weaving` in the current study plain weavings were investigated on site, photographed and documented by creating an inventory list after visiting 71 villages, which are connected to Corum and its 13 districts. The general purpose of this study is to document the current and old woven samples of Corum territory, which has essential cultural and civilizational background, show how crucial it is, and how to design rug shoes based on identified samples. Therefore, hand-woven samples of Corum, becoming the subject of investigation, were collected and turned into a both visual and written source, and also authentic designs related to woven rugs were made by taking indigenous motifs as examples.The most frequently used motifs in samples of woven were cleat, eye, bar, while the least frequently used ones were sındı kulpu, toplu, scorpion, plus, blessing, burnu benli, foot, love and union, equilateral hexagonal, cleat with nail, bird, rectangular, snake, tin ipi and ring shapes. There have been a lot of examples identified in the territory's rug technique, and sumak was observed to be the least applied technique. Colours were observed to be vivid, dark and pastel. The most commonly used colors were white, black and red whereas oil green, white coffee color, lime green and lilac were the least popular ones. Wool was identified in old samples, while threads mixed with wool and synthetic fiber were observed in new ones in general. Moreover, it was determined that certain weavings were made based on the needs. Among these needs, the most frequently designed ones were identified as door mats, cushions and bags. 290

18. ve 19. yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nde sanat alanında değişim hareketleri başlamıştır. Bu süreçte, batılı anlamda değişimler ile birlikte mimarideki süslemelerde manzara resimleri ortaya çıkmıştır. Mimaride süslemeler ile bütünleşen duvar resimleri; geleneksel anlayıştan batılı tekniklere geçiş üslubunu yansıtan özellikler ile, saray ve çevresinden başlayarak Anadolu'nun her köşesine kadar ulaşmıştır. Bu çalışmada; döneme ait Tokat ili ve çevresindeki bazı duvar resmi örnekleri, tasvir ve biçim özellikleri bakımından incelenerek, geleneksel malzeme ve tekniklerin kullanımı ile örnek uygulamaların yapılması amaçlanmaktadır. Çalışmadaki her yapının inceleme tarihi, konumu, yapılış tarihi, tarihçesi ve mimari özellikleri ile ilgili künyesi verildikten sonra; duvar resimlerinin konumu, tarihlendirilmesi, sanatçısı, tasviri, biçimsel özellikleri, malzeme ve teknikleri tetkik edilmeye çalışılmıştır. Yapılan üç adet uygulama çalışması da benzer nitelikler bakımından incelenmiştir. Ayrıca uygulamalar; yüzey, astar (badana), boya, bağlayıcı, fırça, cetvel ve ıstaka gibi malzemeler ile yüzeye aktarma ve uygulama yöntemleri gibi nitelikler bakımından detaylandırılmıştır. Sonuç olarak, öncelikle Tokat ili ve çevresindeki bazı duvar resimlerinin incelemesi ve tespiti yapılmıştır. Örnek uygulamalar ile dönemin tasvir ve biçimsel özellikleri yeniden ortaya konularak; malzeme, araç-gereç ve yapım teknikleri aydınlatılmaya çalışılm In the 18th and 19th centuries, changing movements on art fields started in the Ottoman State. Along this period, western influences came to exist. At the same time the landscape paintings appeared in the architectural decoration. Wall paintings integrated with decoration in architecturearrived Anatolia from the palace with the characteristic of changing influences. In this study, it is aimed to view some wall paintings in and around Tokat province in terms of features of depiction and style, and to make sample applications by using traditional materials and techniques. Firstly, research date, location, year of built, history and architecture properties about every structures is stated. Secondly, location in architecture, applying date, artist or artists, depiction, style, material and technical properties about wall paintings are tried to be viewed. 3 (three) sample applications are done and viewed in terms of same qualifications. Also, applications were detailed in surface, whitewash, dyes and pigments, binding media, brushes and etc. As a result, Tokat wall paintings were viewed and determined. The style and depiction of this period was revealed. And it was tried to enlighten the materials, equipments and application techniques . 217

Uşak halıları Türk halıcılık sanatının en bilinen ve en önemli bir parçasıdır. Orta Asyada Pazırık halısıyla doğup Türkistan'da gelişen Türk halıcılık sanatı; Anadolu'ya Büyük Selçuklu devleti ile birlikte girmiş, onu izleyen Anadolu Selçuklu Devleti ve ardından da 16. yy. da Osmanlı Devleti dönemlerinde en görkemli eserlerini üretmiştir. Uşak halılarının ünü dünyaya yayılmış hatta yabancı ünlü ressamlar tarafından resmedilmişlerdir. Osmanlı döneminde, kumaş ve bez dokumalar ile birlikte Uşak halılarına artan talepler üzerine devletin en önemli ihracat kalemlerinden birisi halıcılık olmuştur. Uşak halıları kendi içinde motif ve kompozisyon özelliklerine göre gruplara ayrılmaktadır. Oldukça büyük boyutlarda dokunan Uşak halıları, o dönemlerde saray ve camiler için yapılmıştır. Yaptığımız araştırmalar sonucunda Uşak halıcılığı üzerine Osmanlı arşivi kayıtlarına pek az başvurulduğunu ve bu konu üzerinde az çalışmalar yapıldığını gördük. Tezimizde Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki belgeler incelenmiş; Uşak çevresinde halı dokumacılığı, yurtdışından gelen halı tüccarlarının artan taleplerini karşılamak için Uşakta iplik fabrikalarının kurulması, iş imkânlarının artması, halı ihracatı ve şehirde makinalaşmaya karşı halkın mücadelesi konularına değinilmiş ve belgelerin okunması sonucunda ortaya çıkan bilgiler değerlendirilmiştir. Uşak carpet is the most known and most important part of Turkish carpet art. Turkish carpet art, which started in the Middle Asia with Pazırık carpets and improved in Turkistan came to the Anatolia with The Seljuk Empire. The most magnificent artifacts were produced in the subsequent Anatolian Seljuk Empire and Ottoman Empire periods in the 16th century. Uşak Carpet's reputation spread throughout the world and even depicted by famous painters. Uşak Carpet became one of the most important export products of the state upon increasing demand together with fabric and cloth weaving during the Ottoman Empire period. Usak carpets are divided into groups according to their motif and composition characteristics. Uşak carpets woven in very large sizes were made for mosques and palaces. As a result of our research, we have seen that Usak carpentry has been applied barely to the Ottoman archive records and studies have been done too few on this subject.In our thesis, the documents in the Department of Ottoman Archives are examined and Carpet weawing in Uşak, establishment of spinning mills for increased demand of carpet traders coming from abroad,increased employment opportunities, carpet exports, the reaction of the people against the mechanization titles was evaluated as a result of reading the documents. 241

`Hattat Sâmi Efendi'nin İstanbul'daki Kitâbeleri` konulu tez çalışması üç ana bölümden oluşmuştur. Giriş bölümünde Sâmi Efendi imzalı kitâbelerin önemine değinilmekte, tezin içeriğinin nasıl oluşturulduğu, özellikle hangi kaynaklardan istifade edildiği, kitâbeler kayıt altına alınırken hangi metodun uygulandığı gibi konulara yer verilmiştir. Birinci bölümde kitâbenin anlamı, önemi ile ilgili bilgi verilmiş ve bu konu da yapılan çalışmalardan bahsedilmiştir. Kitâbede kullanılan metinler; yapım, dini içerikli ve mezar kitâbeleri olarak üç bölümden oluşturulmuştur. Kitâbede hangi dönemlerde hangi dil ve yazı çeşidinin kullanıldığından bahsedilmiş ve yapılarda âyet seçiminde metin-mekân münasebeti örnekler ile ifade edilmiştir. Tarih ve ebced bölümünde ise hicrî tarihin kullanılma sebebinden bahsedildikten sonra tarih hesaplama kültürü olan `ebced` konusuna da değinilmiştir. İkinci bölümde Sâmi Efendi'nin hayatı, doğumu, ailesi, yetişmesi, resmi görevleri, hocaları ve sanat üslûbu, talebeleri, vefatı ve kabri hakkında sanatkârı tanımaya yönelik kısaca bilgi verilmiştir. Üçüncü bölüm, tezin esas konusu olan `İstanbul'da Sâmi Efendi'nin Celî Sülüs ve Celî Nesta'lik Kitâbeleri` olarak adlandırılmıştır. Başlangıçta İstanbul'daki kitâbeler hakkında genel bilgi verilmiştir. Sâmi Efendi'ye ait kitâbeler ikiye ayrılmış öncelikle İstanbul'da ki mimari yapılarda onun imzasını taşıyan kitâbeler ele alınmıştır. Kitâbenin bulunduğu mimarî yapıdan bahsedildikten sonra konuyla ilgili eserin ebadı, malzemesi, yerden yüksekliği, rengi, uygulanan yazı çeşidi, dili ve metin içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Yazıda mevcut olan harf, hareke ve tezyinî işaretlerin kalem ağzı genişliği ve aralarındaki estetik dengeden bahsedilmiştir. Varsa kısaca tezyinî özelliğinden de bahsedildikten sonra günümüzdeki durumu hakkında bilgi verilmiştir. Bu bölüm Sâmi Efendi'nin Sâmi Efendi'nin mezar kitâbelerinden seçilmiş örneklerle son bulmaktadır.Değerlendirme ve sonuç bölümünde asrının bu dâhi sanatkârının hat sanatına katkısı, bu alandaki yeri anlatılmaya çalışılmış eserlerinin günümüzdeki durumundan yola çıkılarak bu azim kültürün geleceğe taşınabilmesi için koruma altına alınması hususuna vurgu yapılmıştır.Ekler bölümünde ulaşılabilen kitâbelerin fotoğraflarına ve bir kısmının da kalıbına yer verilmiştir. Tez sahibinin hat sanatı üzerine yaptığı çalışmalar da bu bölümün sonunda yer almaktadır.Anahtar kelimeler: Hattat Sâmi Efendi, celî sülüs, celî nesta'lik, kitâbe ABSTRACTThis thesis, entitled `Epitaphs of Calligrapher Sami Efendi in Istanbul`, is divided into three main sections. The introduction section starts with a discussion of the importance of Sami Efendi's autographed epitaphs and includes further reference to how the thesis is structured, what sources were utilized and what methods were used while recording the epitaphs.In the first section, entitled `Epitaphs`, the meaning and importance of epitaphs as well as previous studies focusing on epitaphs are discussed, as the epitaphs of Sami Efendi constitute the main topic of the thesis. Texts used in epitaphs are classified into three types, namely production, religious texts and tombstone epitaphs. Use of different languages and writing styles in different periods of history are also discussed. With regard to the architectural aspect, a specific reference is made to how the relation between text and space played a crucial role in choosing what verse of the Holy Quran was inscribed on the epitaph of structures based on a number of examples. In the subsection focusing on history and abjad, the reasons behind the use of Hijri (Islamic) Calendar are set out, as well as a brief explanation on abjad, a specific way of calculating dates.In the second section, as an introduction to the artist, Sami Efendi's life, birth, family, upbringing, official assignments, teachers, artistic style, students, death and tomb are briefly discussed.The third, and most essential, section of the thesis is entitled Epitaphs of Sami Efendi Written in jali thuluth and jail nasta'lik This section starts with a general discussion of the epitaphs in Istanbul. Sami Efendi's epitaphs are classified into two types and primarily the epitaphs on architectural structures that carry his signature are discussed. Following general information about the architectural structure on which the epitaph is inscribed, the size, material, height, colour, writing style, language and content of the epitaph are examined. The letters, harakat (diacritics) and decorative symbols as well as the width of pens and the aesthetic balance between these elements are also discussed. Ornamental specifications of the epitaphs, if any, are also briefly examined before a short note on the current condition of the writing. This section ends with examples of a selection of tombstone epitaphs written by Sami Efendi.In the Evaluation and Conclusion section, the contribution of Sami Efendi, a genius artist of his age, to calligraphy, his place and importance in this specific art form are discussed as well as the current condition of his art and the necessity of preservation of this great culture so that it can be carried into the future are underlined.The Annexes include photographs of epitaphs that could be reached alongside models of some of the epitaphs. Several examples of calligraphy works by the author of this thesis are also included at the end of this section. Keywords: Calligrapher Sami Efendi, jali thuluth, jali nasta'lik, epitaphs 176

Bu tezde, 84 kalemde (envanter no.su altında) 118 adet eser incelenmiştir. Bu eserlerin yazı cinsi, süsleme tarzı, konu içerikleri vb. hakkında bilgi verilmiştir. Kıt'aların bir kısımı tezhipli bir kısmı ebruludur. Kıt'alarda genelde yazı çeşidi olarak, sülüs ve nesih hatları kullanılmış ve konu olarak, hadis-i şeriflerin tercih edildiği görülmüştür. İlk iki murakkaada bulunan kıt'alar ciltli, üçüncü murakkaadaki kıt'alar ise tek olarak biraraya getirilmiş iki kapak arasında toplanmıştır. Murakkaalardaki kıt'aların fotografları birebir orjinal boyutta alınmıştır. In this study is examined calligraphy art of Ottoman located at the Topkapı Palace Museum Library (GY 152, GY 290, GY 309). In this albums there are totaly below 84 names, 118 pieces kıt'a. In every piece has been viewed writing style, ornamentation type and subject content. Generaly in pieces is seen sülüs, nesih, gilding, ebru and as subject is about sayings of Prophet (sav). Photographs of kıt'as are in original size. 345

Araştırmamızda, hat sanatımızda eserleriyle önemli bir yere sahip Neyzen ve Hattat Mehmet Emin Yazıcı'nın daha çok hattatlık yönü incelendi. Araştırma üç ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar kısaca Emin Efendi'nin hayatı, hattatlığı ve eserlerini içeren Katalog bölümleridir. Bu çalışmada yazılı kaynaklar araştırıldığı gibi yaşayan kaynaklar ile de mülakatlar yapılarak ellerindeki orijinal belge, bilgi, defterler, fotoğraflar ve mektuplar da sunulmuştur. Teze resmî görevi hakkında Milli Savunma Bakanlığı arşivinden temin edilen belgeler ve nüfus kayıtları da eklenmiştir. Emin Efendi'nin ayrıca tezin Katalog kısmında 03, 04, 21 ve 26 no.larda yer alan celî sülüs eserlerinin kalıpları çıkarılarak ekler kısmına konmuştur. In this study, mostly the calligrapher aspect of Mehmet Emin Yazıcı, who was both a neyzen and a calligrapher, has been examined. The study consists of three sections as briefly the life of Emin Efendi, his profession in calligraphy and finally the Catalogue section containing his works. As well as examining the literature in this field, the living sources have been interviewed and their original documents, information, records, pictures and letters have been included in the study. Archive records obtained from the Ministry of National Defence relating to his official duty along with his certified copy of family registration have been added. During this study, the mold of the jelî thulth work of Emin Efendi presented in Catalogue 03 has been made. Furthermore, the pencil outlinings of the jalî thulth works in Catalogue 04, 21, 26 have been made and attached. 163

Bu araştırmada Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan sülüs levhaların tezhib özellikleri incelenmiştir. İncelenen levhalar XVIII. ve XIX. Yüzyıllara ait olup Türk levha tezyinatı bakımından araştırılmaya değer bulunmuştur. Üç bölümden oluşan tezin; 1. bölümde; Hat sanatının tanımı ve tarihçesi , Aklam-ı Sitte ve diğer yazı çeşitleri,sülüs ve celi sülüs yazının tarihi gelişimi, celi sülüs bir hat levhasının hazırlanış safhaları,tezhip sanatının tanımı ve tarihçesi,barok-rokoko sanatı,tezhip sanatında barok-rokoko üslubu,tezhip sanatında kullanılan motifler,tezhip sanatında kullanılan malzemeler,ebru sanatı. 2. bölümde; levha nedir? , levha tekniğinin gelişimi, levha çeşitleri, kıt'alar, celi levhalar, hilyeler, tuğra, tekke levhaları, levhalarda kullanılan teknikler, ahşap levhalar, camaltı laevhaları, zer-endud levhalar. 3.bölümde; İstanbul Süleymaniye Kütüphanesindeki Sülüs levhaların tezhip özellikleri.Yapılan tezin ana kaynağı İstanbul Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunan sülüs hatlı levhalardır. Illumination character of sulus plagues which are in Suleymaniye Library was examined in this research. Plagues that examined belong to XVIII and XIX centuries and they were found worth to be researched with regards to Turkish ornament of plague. In the first section of the thesis consisting of three sections; definition and history of art of calligraphy, Aklam- ı Sitte and other varieties of manuscript, historical development of sulus and celi sulus manuscript, process of making a celi sulus calligraphy plague, definition and history of art of illumination, the baroque- rococo art, style of baroque- rococo in art of illumination, motives used in art of illumination, materials used in art of illumination, art of marbling. In the second section, What is plague?, development of plague technique, varieties of plagues, kitas, celi plagues, hilyes, tughras, plagues of Islamic monastery, techniques applied in plagues, wooden plagues, glass- bottom plagues, zer-endud plagues. In the third section; Illumination character of sulus plagues which are in Suleymaniye Library. 129

Araştırma konusu olarak, İç Anadolu Bölgesi Toprak İşleri (Çömlekçilik-Testicilik) ele alınmıştır. İç Anadolu Bölgesi'nin toprak işlerinde daha önce ayrıntılı olarak incelenmemiş 6 yöresi (Ankara ili/ Gölbaşı İlçesi, Aksaray İli/ Gelveri İlçesi, Kırıkkale İli/ Ahılı Köyü, Eskişehir İli/ Mihalıççık İlçesi, Eskişehir İli- Mihalıççık İlçesi / Sorkun Köyü, Konya İli/ Sille Köyü) örneklem olarak seçilmiştir. Öncelikle bu yörelerin toprak işleri envanteri çıkarılmış sonrasında ise üretilen çömlek-testi ürünler hakkında ürün bilgi formları her yöre için 35 adet çömlek, 25 adet testi incelenerek hazırlanmıştır. Ayrıca yörelerde hazırlanan usta görüşme formları dahilinde yüzyüze görüşerek usta görüşleri alınmıştır. Ürün bilgi formları ve usta görüşme formları SPSS 24. 0 İstatistik paket programında analizi yapılarak yorumlanmıştır. Araştırma kapsamındaki yörelerde faaliyet gösteren bireylerin genellikle yaş grubu yüksek ve eğitim düzeyi ilkokul ve altı bireylerden oluştuğu belirlenmiştir. Bireylerin mesleği genellikle aile mesleği olma sebebi ile öğrendikleri ve ustaların çırak bulmada zoluk çektiği öğrenilmiştir. Yörelerde talep doğrultusunda birinci sırada güveç üretildiği ve ustaların ürün hazırlarken en çok hammadde bulma sıkıntısı yaşadığı tespit edilmiştir. Ürün özellikleri ile ilgili yapılan analizlerde her ürün tipinin her yörede aynı ölçülere sahip yapılmadığı, her atölyede dekoratif ürünler üretilmediği, testilerde boyama, kazıma ve nadir de olsa ajur süsleme tekniği kullanıldığı belirlenmiştir. Araştırma kapsamındaki yörelerde yapılan ayrıntılı incelemeler sonucunda pazarlaması kolay, işlevsel ve dekoratif ürünler tasarlanmıştır. Tasarlanan ürünler 2013 yılından itibaren atölyelerde ve ustaların kendi satış mağazalarında tüketiciye sunulmuş ve ürün getirisine göre üretimine devam ettirilmiştir. The research topic is on earth works in Central Anatolia (Crockery and Juke Making-Pottery). As sample, 6 regions of Central Anatolia are chosen, on which no detailed research on earth works have been made before (District Gölbaşı of Province Ankara, District Gelveri of Province Aksaray, Village Ahılı of Province Kırıkkale, District Mihalıççık of Province Eskişehir, Village Sorkun of Province Eskişehir, and Village Sille of Province Konya). First of all, an inventory of earth works in these regions has been collected, afterwards, product information sheets including 35 crockeys and 25 jugs are prepared for each region. Moreover, to determine the specifications of the masters active in the region, master interview sheets are prepared and filled out by interviewing face to face. Product information sheets and master interview sheets have been analysed with the SPSS 24.0 Statistical Package Programme and interpreted. It has been ascertained that the individuals working in these regions are generally of higher age group, the education level is primary school and lover. It has been found out that the individuals generally learned this craft from the family and that the masters have difficulties to find apprentices. In the regions is hotpot the primary produced ware and the most difficult obstacle for production is to find raw material. In the analysis on product specifications is found out that each product type is not produced in the same sizes in the different regions, that decorative object are not produced in every atelier, that on jukes colouring, engraving and rarely open work is applied. As outcome of detailed researches in the regions, products which are easy marketable, functional and decorative are designed. These designed products are presented to the consumer in ateliers and showrooms since 2013, and the production of these products is continued depending on their return. 584

Milletlerin en değerli kültürel mirası olan yazma eserler, bilim ve sanat alanında yapılan çalışmalar için önemli kaynaklardır. Dini, ilmi ve edebi konular üzerine yazılan yazma eserler birçok kitap sanatını içinde barındırmaktadır. Amasya II. Bayezid Kütüphanesi, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde yazılıp, tezyin edilen, çeşitli nitelikte kıymetli yazma eserlerin bulunduğu, Osmanlı döneminde kurulmuş kütüphanelerdendir. Araştırmanın konusu Amasya II. Bayezid Kütüphanesi'nde bulunan Şah u Geda Mesnevi'sinin tezyinatı ve özgün tasarımlara yansıması olarak belirlenmiştir. XVI. yüzyılda yaşadığı bilenen Taşlıcalı Yahya Bey'in yazmış olduğu Şah u Geda Mesnevi'sinin çalışmaya konu olan nüshası, tezyinat bakımından bugüne kadar akademik bir çalışılmaya konu olmamıştır. Bu çalışma kitap sanatları alanına kaynak oluşturması ve katkı sağlaması bakımından önemlidir. Bu araştırmanın amacı mesnevinin tezyinat özelliklerini ortaya koymaktır. Çalışma, tarama yöntemine dayalıdır. Şah u Geda Mesnevi'sinin cilt özellikleri, tezhiplerinin üslup, renk ve kompozisyon açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Eserdeki tezyinatın desen kataloğu oluşturulmuş ve tezyinatından ilham alınarak on adet özgün eser üretilmiştir. Eserin elimizdeki nüshasının istinsah tarihi ve istinsah edeni belli olmadığından süsleme özellikleri incelenerek hangi yüzyılda çalışıldığı konusunda bazı olasılıklar üzerinde durulmuştur. Mesnevinin süslemesinin, Topkapı Sarayı Kütüphanesindeki Muhibbi Divanı tezyinatı ile büyük benzerlikler gösterdiği tespit edilmiş olup bu konuda karşılaştırma yapılmıştır. Çalışmanın Tezhip sanatı bakımın istifade edilecek bir üsluba sahip olduğu ve ortaya konulan verilerin kitap sanatları alanında kayda değer bir fayda sağlayacağı sonucuna varılmıştır. Manuscripts, the most valuable cultural heritage of the nations, are important sources for studies carried out in the field of science and art. The manuscripts written on religious, scientific and literary subjects include many art books. Bayezid Library in Amasya is one of the libraries established in the Ottoman period and host various precious manuscripts written and ornamented in Seljuk's, Beyliks and Ottoman periods. The subject of the study is the embellishment of `Şâh u Gedâ` Masnavis in II. Bayezid Library in Amasya and its reflection to original designs. The copy of copy of Şah u Geda Masnavi which is written by Taşlıcalı Yahya Bey, who is known to have lived in the 16th century, has not been subject to an academic studying terms of embellishment until today. This thesis is important for providing resources and contributing the field of book arts. The aim of this study to reveal embellishment properties of this art work. This study was based on literature review. Masnavi of Şah u Geda's cover properties, illumination's style, colour and composition of art was evaluated. The embellishment design catalogue of this work art was composed and ten unique works were produced by inspired it's embellishment. Since the person who copied and the copy date of our transcript are not definite, it is focused on some of the possibilities of potential century when the work is carried out by examining the ornament features. It is found that it has got great similarities with of Dîvân-i Muhibbî in Topkapı Palace Museum Library; in this regard an evaluation is made It is concluded that the work has a style to be benefited in point of the art of illumination and the data provides considerable benefits to the book arts field. 381

18. Yüzyıl, Osmanlı Devleti'nin özellikle sanat alanında batıya açıldığı bir dönem olmuş ve beraberinde yenilenme çabaları hız kazanmıştır. Bu dönemin sultanı olan III. Ahmed ise sanata olan ilgisiyle adından söz ettirmiştir. Batılılaşmanın hızla yaşandığı bu yıllarda, askerî ve siyasî olayların yanı sıra sanat da büyük ölçüde etkilenmiştir. Bunda İstanbul'a gelen yabancı ressamların katkısı büyüktür. Dönemin önemli nakkaşı olan Levnî de çalışmalarında başlattığı yeni tarz ile adından söz ettirmiş ve başyapıtı olan `Surnâme-i Vehbî`'yi hazırlamıştır. Sultan'ın dört oğlunun sünnet düğünü şenliklerini 137 minyatürle anlatan nakkaş, geleneksel üsluptan kopmadan minyatürlerini hazırlamıştır. Kompozisyon düzeni ve farklı renk anlayışı ile hazırladığı levhalarındaki her ayrıntı, onun gözlem gücünü gösterir niteliktedir. Minyatürlerin metinle bir bütün oluşturduğu bu son eser aynı zamanda Lale Devri'nin şatafatlı yapısını, dönemin kılık kıyafetini ve sosyal yaşantısını anlamak adına da bir belge niteliğindedir. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde olan bu nadide eserde incelenen kırk minyatürün kompozisyon düzeni, kendisinden önce yapılmış Osmanlı minyatür geleneğindeki kompozisyonlardan farklı özellikler göstermektedir. Levnî'nin kendine has olan bu tarzında, figür dizilişlerinde belli bir düzen tercih ettiği görülmüştür. Figür ve doğa ayrıntılarında kullanılan tonlamalı boyama şekli ile hacim etkisi sağlamış ve mîmaride perspektif kullanarak derinlik etkisi vermiştir. Sanatçı kullanmış olduğu bu kompozisyon düzenlerinde çağdaş tasarım prensiplerine uymuş ve bu anlayışta eserlerini vücuda getirmiştir. 18. century had been a period of time when the Ottoman empire had expanded towards west especially in the fields of arts that had resulted in the acceleration of the renovation process. Sultan of the period, Ahmed the 3. , was often mentioned with his interest in arts. In the related years while Westernazition was accelerating rapidly, arts had been also influenced along with military and political events due to foreign painters coming to Istanbul. Levni, a valuable Nakkaş of the period, was known by the new method he had applied into his work and established `Surname-i Vehbi`, his masterpiece. Circumcision feasts of Sultan's 4 sons were illustrated by the Nakkaş with 137 miniatures of which also had traditional patterns. Every detail in his paintings that were made by his unique composition design and different color perception reflects his observation power. This last work of his, in which the miniatures and the text have formed a whole understanding, is also a document showing the gaudy structure, dressing and social life style of the Tulip Era. The composition design of the 40 miniatures examined in this unique work, which is placed at the Topkapı Palace Museun Library, differs from the compositions in Ottoman miniature tradition that were illustrated before. It is observed that Levni had used a specific figure alignment in this unique style of his. The tinted painting style used in figure and nature details has provided a volume impact and the perspective used in architecture has resulted in depth effect. The artist had pursued a modern design principle in his composition style and had created his work accordingly. 278