Search

Tehničko rešenje „Postupak formulacije biocida-rodenticida, namenjenim za primenu u uslovima povišene relativne vlažnosti i temperature“ predstavlja nov tehničko-tehnološki postupak čijom se primenom u procesu proizvodnje rodenticidnih mamaka, biocida, omogućava formulisanje mamaka sa višestruko poboljšanom upotrebnom vrednošću u odnosu na do sada prisutne mamke, odnosno omogućena je proizvodnja mamaka kojima se efikasno sprovode mere suzbijanje jedinki sivog pacova na staništima koja se karakterišu povišenom temperaturom i relativnom vlažnošću. Nov postupak formulisanja rodenticida-biocida obuhvata smernice, odnosno informacije neophodne za proces formulacije rodenticida-biocida, a koji se odnose na kombinaciju komponenti biocidnog preparata, veličinu osnove nosača aktivne supstance rodenticida, vrstu i količinu konzervansa kao i postupak homogenizacije osnovnih komponenti rodenticidnih preparata. Krajnji proizvod ovog postupka jeste rodenticid-biocid, mamci koji u dužem vremenskom periodu zadržavaju upotrebnu vrednost i kojima se unapređuje program suzbija sivog pacova na staništima koja se karakterišu povišenom temperaturom ili relativnom vlažnošću. Primenom poboljšanog programa suzbijanja sivog pacova, ostvaruje se značajan doprinos u ukupnom unapređenju bezbednosti hrane, povećanju konkurentnosti i tehničko-tehnoloških procesa rada svih činilaca agro-industrije, kao i unapređenju zaštite javnog zdravlja stanovništva.

Several aphid species (Hemiptera: Aphididae) can cause direct feeding damage to nectarines. Many winged aphid species fly over from other plants, making short feeding trials on nectarine in search of a host plant. Some of them play an important role in the transmission of plant viruses and cause indirect damage to this plant. This study aimed to evaluate the diversity of aphids landing on nectarine trees, with particular reference to the species described in the literature as known vectors of Plum Pox Virus (PPV). The study was conducted in important nectarine growing areas in Serbia, at Topola and Sr. Mitrovica sites, during the three-year study (2020–2022). The sticky shoot method was used to capture winged aphids that landed on the nectarine leaves during the growing season. Every 10–15 days, two shoots on five randomly selected trees were sprayed with glue. The aphids from the shoots were treated with turpentine and soapy water and preserved in 70% ethanol. Aphids were identified morphologically and molecularly through PCR techniques. During the study, 388 aphid specimens were collected (286 in Topola and 102 in Sr. Mitrovica). The highest total number of aphids was caught in 2020 (309). In the two following years, a much lower number of aphids was recorded (18 in 2021 and 61 in 2022). Aphid population dynamics fluctuated greatly during the growing season. Maximum population density of aphids and maximum potential vector activity were detected in May–June at both sites in all three years. The highest density (5.2 specimens per shoot) was detected at the Topola site on 10th May 2020. The collected specimens were classified into 43 different taxa. The most abundant species belong to the genera Aphis, Rhopalosiphum, and Therioaphis. One of the most abundant species at the Topola sites was Viteus vitifoliae (Phylloxeridae). The identification of this species was confirmed by molecular techniques. Several species collected in this study (Aphis craccivora, A. fabae, A

U radu su prikazani rezultati istraživanja zastupljenosti i brojnosti manje značajnih štetnih insekata u skladištima kukuruza i pšenice u Republici Srbiji. Istraživanje je realizovano u periodu 2019 - 2021. godina. Kao manje značajne vrste, čije je prisustvo utvrđeno u skladištima, su analizirane: veliki brašnar, mauritanski brašnar, voćni kusokrilac, paukolike bube i slaninari. Za svaki navedeni takson dati su podaci o izgledu, ekologiji, štetnosti, kao i njihovoj zastupljenost u skladištima u našoj zemlji., The article presents the results of investigation into the presence and frequency of some minor insect pests in storages with maize and wheat in Serbia. The research was conducted in period 2019-2021. The following minor pest species were analyzed: cadelle beetle, European meal worm, dried-fruit beetle, spider beetles, and carpet beetles. Data on their morphology, ecology, harmfulness and presence in Serbian storages are provided for each taxon.

Alfalfa (Medicago sativa) is the most important forage legume and one of the most widely grown crops in Serbia. Aphids (Hemiptera: Aphididae) are one of the most significant groups of pests of that crop. Three aphid species, Acyrthosiphon pisum, Aphis craccivora and Therioaphis trifolii, are considered as important pests of alfalfa in Serbia. The most abundant of them, T. trifolii, is more adapted to warmer temperatures and it is the predominant aphid species during summer months, while A. pisum is prevalent during the spring period. In warmer climates, an increasing abundance of T. trifolii and decreasing populations of A. pisum have been observed in alfalfa in Serbia. On the other hand, A. craccivora is a minor pest of alfalfa, which rarely occurs in high numbers. The present paper synthesizes the existing knowledge about these three aphid pests of alfalfa, including their morphology, biology, seasonal dynamics, pest status and effects of temperature on their development., Lucerka je najvažnija krmna leguminoza i jedan od najčešće gajenih useva u Srbiji. Biljne vaši (Hemiptera: Aphididae) su jedne od ekonomski najznačajnijih štetočina ove gajene biljke. Tri vrste biljnih vaši: Acyrthosiphon pisum, Aphis craccivora i Therioaphis trifolii se razvijaju i nanose štete na usveima lucerke u Srbiji. Najbrojnija vrsta T. trifolii, prilagođena višim temperaturama, je dominantna tokom letnjih meseci, dok je A. pisum, vrsta prilagođena nižim temperaturama, dominantna tokom proleća. Takođe, u Srbiji je, usled povećanja temperatura, registrovan porast brojnosti vrste T. trifolii i smanjenje brojnosti A. pisum. Aphis craccivora je ekonomski manje značajna vaš na lucerki koja se retko javlja u većoj brojnosti. Ovaj rad objedinjuje postojeće podatke o tri vrste biljnih vaši koje su štetne na lucerki, uključujući njihovu morfologiju, biologiju, sezonsku dinamiku, štetnost, kao i uticaj temperature vazduha na njihov razvoj.

Brojni štetni insekti napadaju i oštećuju uskladišten kukuruz i pšenicu. Osim vrsta koje nanose ekonomski značajne štete na uskladištenim biljnim proizvodima, u skladištima se povremeno javljaju i insekti koji ne nanose ekonomski značajne štete, ali dovode do smanjenja kvaliteta uskladištenih proizvoda. U radu su prikazani rezultati istraživanja zastupljenosti i brojnosti štetnih insekata u skladištima kukuruza i pšenice u R. Srbiji. Istraživanje je sprovedeno u periodu jun – oktobar 2019. godine. Pregledano je ukupno 20 skladišta i prikupljeno ukupno 40 uzoraka (13 uzoraka kukuruza, 12 uzoraka pšenice i 15 uzoraka od ostataka materijala biljnog porekla). Uzorci su čuvani u laboratoriji u klimatizovanoj komori na temperaturi 25 °C i relativnoj vlažnosti vazduha 60%. Posle 60 dana inkubacije, svi uzorci su prosejani, a identifikacija imaga i larvi insekata je obavljena na osnovu morfoloških karaktera korišćenjem odgovarajućih ključeva. Laboratorijskim testiranjem uzoraka utvrñeno je prisustvo ukupno: 20 različitih taksona štetnih insekata u uzorcima poreklom iz skladištia kukuruza, kao i 17 različitih taksona u uzorcima poreklom iz skladišta pšenice. Od svih prikupljenih uzoraka, 92,5% je bilo infestirano najmanje jednom skladišnom štetočinom, dok je u 25% uzoraka utvrñeno prisustvo pet ili više različitih vrsta. U uskladištenom kukuruzu i pšenici najzastupljeniji su bili insekti iz reda Coleoptera, meñu kojima su najbrojnije primarne štetočine: Sitophilus granarius (L.), Sitophilus oryzae (L.), Sitophilus zeamais Motsch., Rhyzopertha dominica (F.), kao i sekundarne štetočine: Tribolium castaneum (Herbst), Tribolium confusum Jacquelin du Val, Cryptolestes ferrugineus (Stephens), Oryzaephilus surinamensis (L.). Retko ili u pojedinačnim uzorcima su utvrñeni sledeći taksoni: Tenebrio molitor L., Tenebroides mauritanicus (L.), Carpophilus hemipterus (L.), Ptinus sp., Attagenus sp. i Anthrenus sp. Iz reda Lepidoptera su utvrñena 4 taksona, od kojih je najzastupljenija bil

Zelena breskvina vaš Myzus persicae persicae (Sulzer) (Hemiptera: Aphididae) jedna je od ekonomski najznačajnijih štetočina nektarine (Prunus persica var. nectarina). Usled ishrane na naličju listova i vrhovima mladara dovodi do pojave hloroze i njihovog kovrdžanja. Ukoliko se na biljkama formiraju guste kolonije dolazi do smanjenja porasta letorasta, što se direktno negativno odražava na prinos i kvalitet plodova. Ova vrsta je efikasan vektor virusa šarke šljive Plum pox virus (PPV), ekonomski najznačajnijeg virusa na nektarini. Trogodišnja istraživanja pojave i brojnost zelene breskvine vaši obavljena su u područijima intezivne proizvodnje nektarine, na lokalitetima Sremska Mitrovica i Topola. Na svakih 10-15 dana, od aprila do oktobra 2020, 2021. i 2022. godine, uzorkovano je ukupno po 10 mladara nektarine dužine 10 cm (po dva mladara na 5 nasumično odabranih stabala). Mladari su pakovani u odvojene zip kese i u laboratoriji pregledani pod stereomikroskopom, biljne vaši su izdvojene, deternisane i sačuvane u 70% etanolu. Za svaki datum uzorkovanja izračunat je prosečan broj jedinki po mladaru i po stablu. U svrhu analize uticaja temperature vazduha, kao jednog od najvažnijih pokazatelja klime, na brojnost zelene breskvine vaši na nektarini, iz baza Republičkog hidrometeorološkog zavoda preuzete su vrednosti srednjih dnevnih temperatura vazduha na ispitivanim lokalitetima. Prve jedinke zelene breskvine vaši na nektarini su 2020. godine registrovane krajem aprila na lokalitetu Topola i početkom maja na lokalitetu Sr. Mitrovica. Nadprosečne temperature vazduha tokom aprila 2020. pogodovale su razviću ove vrste. U prvoj dekadi maja te godine na lokalitetu Sr. Mitrovica zabeležena je maksimalna prosečna brojnost od 154 jedinke po mladaru nektarine, odnosno više od 8200 jedinki po stablu. Usled aktivnosti prirodnih neprijatelja, kao i formiranja krilatih jedinki i leta na sekundarne domaćine, zelena breskvina vaš nije registrovana u zasadima nektarine od 15. juna do kr

Populations of the most abundant alfalfa aphids, Acyrthosiphon pisum and Therioaphis trifolii, have periodic fluctuations, and many factors affect their dynamics. In the present study, we examined the impact of daily air temperatures on the abundance of two alfalfa aphids in field conditions. The numbers of these two aphids on alfalfa were documented at two locations in a representative alfalfa growing area in Serbia during a three-year field study. Based on the records of aphid abundance and daily air temperatures during the whole study, it was found that a correlation between the sum of optimal daily air temperatures for aphid development, the sum of maximum daily air temperatures and the number of recorded aphid peaks was significant and can therefore be considered for the detection of suitable temperature conditions to increase aphid abundance. The study shows that the highest correlations were between a high density of A. pisum and the sum of optimal daily air temperatures for its development (Ck=0.569) and between a high density of T. trifolii and the sum of maximum daily air temperatures (Ck=0.595). The length of time required for the growth of populations of the two alfalfa aphids differed: 30 days for A. pisum and 5 days for T. trifolii. The association of temperature data to alfalfa aphid abundance enables a projection of their population behavior in changed future climate conditions. This study suggests increased population sizes of T. trifolii and decreased population sizes of A. pisum on alfalfa under the warmer conditions that are expected to prevail in the future., Na populacionu dinamiku dve najbrojnije vrste biljnih vaši lucerke, Acyrthosiphon pisum i Therioaphis trifolii, utiču brojni faktori. Istraživanje uticaja dnevnih temperatura vazduha na populacionu dinamiku biljnih vaši lucerke sprovedeno je u poljskim uslovima. Brojnost biljnih vaši je praćena tokom tri godine, na dva lokaliteta, u najznačajnijim proizvodnim regionima lucerke u Srbiji. Na osnovu podataka o brojnosti biljnih vaši na lucerki i vrednosti dnevnih temperatura vazduha tokom istraživanja, utvrđena je korelacija između suma optimalnih dnevnih temperatura za razvoj biljnih vaši, suma maksimalnih dnevnih temperatura vazduha i maksimuma brojnosti dve vrste biljnih vaši. Najviše vrednosti koeficijenta korelacije (Ck) bile su između maksimuma brojnosti A. pisum i sume optimalnih dnevnih temperatura za njen razvoj (Ck=0,569), kao i između maksimuma brojnosti T. trifolii i sume maksimalnih dnevnih temperatura vazduha (Ck=0,595). Za porast brojnosti populacije A. pisum neophodno je da odgovarajući temperaturni uslovi budu ispunjeni u trajanju od 30 dana, dok je za porast brojnosti populacije T. trifolii neophodno 5 dana. Nalaženje veze između temperaturnih uslova i brojnosti biljnih vaši lucerke omogućava NAM predviđanje njihovog ponašanja i brojnosti u izmenjenim klimatskim uslovima koji nas očekuju u budućnosti. Ova istraživanja ukazuju da se u budućnosti, usled globalnog zagrevanja, očekuje porast brojnosti T. trifolii i smanjenje brojnosti A. pisum na lucerki.

Populations of the most abundant alfalfa aphids, Acyrthosiphon pisum and Therioaphis trifolii, have periodic fluctuations, and many factors affect their dynamics. In the present study, we examined the impact of daily air temperatures on the abundance of two alfalfa aphids in field conditions. The numbers of these two aphids on alfalfa were documented at two locations in a representative alfalfa growing area in Serbia during a three-year field study. Based on the records of aphid abundance and daily air temperatures during the whole study, it was found that a correlation between the sum of optimal daily air temperatures for aphid development, the sum of maximum daily air temperatures and the number of recorded aphid peaks was significant and can therefore be considered for the detection of suitable temperature conditions to increase aphid abundance. The study shows that the highest correlations were between a high density of A. pisum and the sum of optimal daily air temperatures for its development (Ck=0.569) and between a high density of T. trifolii and the sum of maximum daily air temperatures (Ck=0.595). The length of time required for the growth of populations of the two alfalfa aphids differed: 30 days for A. pisum and 5 days for T. trifolii. The association of temperature data to alfalfa aphid abundance enables a projection of their population behavior in changed future climate conditions. This study suggests increased population sizes of T. trifolii and decreased population sizes of A. pisum on alfalfa under the warmer conditions that are expected to prevail in the future. © 2022 Journal of Agricultural Sciences (Belgrade). All rights reserved.

Specifični uslovi sredine koji su zastupljeni u kanalizacionim sistemima, kao što su visoka temperatura (˃30 ⁰C) i vlažnost (˃90%), povoljno utiču na razvoj različitih vrsta mikroorganizama, odnosno kvarenje (buđanje) rodenticidnih mamaca. Razvoj mikroorganizama na klasičnim, komercijalno dostupnim parafiniziranim mamcima, izloženim nepovoljnim uslovima sredine vidljiv je već posle tri dana izlaganja. Razvojem mikroorganizama, glodari prestaju da ih konzumiraju te se i trajnost takvih mamaca smanjuje na svega nekoliko dana. Uspešno suzbijanje jedinki sivog pacova, redovnog i najznačajnijeg stanovnika kanalizacionih sistema zahteva upotrebu mamka, koji je posebno proizveden i namenjen za primenu u specifičnim uslovima sredine. Primenom standardne metode, ECHA (2018), utvrđena je mogućnost produžavanja upotrebne vrednosti i kvaliteta rodenticidnog mamka kroz dodavanje različitih vrsta konzervanasa. Pripremljena smesa na bazi mlevenog kukuruza, sa dodatkom konzervansa i parafina je u inkubatoru izlagana nepovoljnim uslovima sredine, vlažnosti (˃ 95%) i temperaturi od 33 ⁰C u trajanju od 5 ili više dana. Kao konzervansi korišćeni su sorbinska kiselina (E200), kalijum sorbat (E202) i natrijum benzoat (E211) u koncentracijama od 0,3% do 2%. Kao kontrola korišćen je mleveni kukuruz. Ispitivan je uticaj tipa i sadržaja konzervansa, način mešanja i dobijanja konačne smese (mamka) kao i uticaj i način mešanja mlevenog parafina na razvoj mikroorganizama, odnosno trajnost mamaka. Rezultati ukazuju da način dobijanja konačne smese za pripremu mamka, vrsta i sadržaj konzervansa utiču na trajnost mamka u nepovoljnim uslovima sredine. Istovremeno mešanje svih sastojaka pokazalo se kao neefikasno na produženo očuvanje njegove trajnosti. Vidljivi razvoj mikroorganizama u kontrolnim čašicama je zabeležen trećeg dana od početka testa. Produžena trajnost mamka (≥ 7 dana) utvrđena je za E202 za koncentracije ≥1%. Najbolji rezultati utvrđeni su za E200 koja je u koncentracijama od 0,375

After its first discovery in Europe, in Apulia (Italy) in 2008, the citrus spiny whitefly (CSW), Aleurocanthus spiniferus (Quaintance, 1903) (Hemiptera Aleyrodidae) spread throughout the Italian peninsula, as well as in Albania, Bulgaria, Croatia, Greece and Montenegro. The species has been established mainly in urban areas, infesting ornamental plants in public and private gardens. Recently, CSW is also infesting some important cultivated plants. In Apulia, increasingly intense infestations are reported on grapevines, while in Basilicata, Calabria, Sicily as well as Apulia, the pest is present in commercial groves of Citrus × sinensis. The CSW is a polyphagous species, easily adaptable to various environmental conditions. For example, in 2022, the pest was found in a greenhouse in Holland, showing its potential to spread throughout Europe. The main pathway is transportation with infested plant material. From 2021, the diffusion, biology and natural enemies of A. spiniferus in Sicilian citrus cultivation areas were investigated through field surveys carried out by direct plant sampling and yellow sticky traps. First observations showed that the pest developed three generations in 2022. The adults of the first generation emerged from the overwintering nymphs in late March, while a second generation followed in late June–early July. The third generation occurred in the middle of October. The presence of the adults lasted for a period ranging from one to almost two months. In one case, overlapping generations were observed, as adults were recorded throughout the period from April to October. Several natural enemies were collected, such as Zelus renardii (Kolenati) (Hemiptera, Reduviidae) and Campyloneura virgula (Herrich-Schaeffer) (Hemiptera, Miridae). The most interesting species in terms of its abundance and activity was Serangium montazerii Fürsch (Coleoptera, Coccinellidae), a predator recorded for the first time in Italy and known as a specific natural antagonist

In 2020, the thorny citrus fly, Aleurocanthus spiniferus Quaintance (Hemiptera, Aleyrodidae) was recovered for the first time in Sicily, in the urban areas of Catania, Syracuse, Palermo, and later in the citrus groves of Caltagirone and Grammichele (Province of Catania). After being reported in Puglia in 2008, the species has spread to many Italian regions and other Mediterranean countries (Croatia, Montenegro, Greece and Albania). Its presence has been reported on wild and ornamental plants, and infestation in Sicilian citrus groves has been reported for the first time. The species is included in the list of quarantine pests EPPO A2 and therefore the Italian phytosanitary services are applying phytosanitary containment measures to mitigate its further spread. In 2021, a monitoring activity was initiated to follow the infestation trend and diffusion to study the biology of A. spiniferus and to verify the presence of natural enemies of the whitefly. Monitoring took place every two weeks through direct observation and sampling of the plants and with the use of yellow chromotropic traps. Results on the monitoring of A. spiniferus and the presence of its natural enemies are reported; the role of some predators as potential biocontrol agents of citrus spiny whitefly in Italian citrus groves is also discussed.

Alfalfa (Medicago sativa L.) hosts several species of aphid, Acyrthosiphon pisum (Harris), Aphis craccivora Koch and Therioaphis trifolii (Monell). The preference of the aphids of alfalfa plants for dense assemblies or individual plants, as well as for healthy or infested plants, was investigated in the field as in the laboratory. Years of field research have revealed the specific preferences of all three species of aphid. A. pisum and T. trifolii are most commonly found in alfalfa crops, while A. craccivora is mostly found on alfalfa weeds. Also, a single species of aphid alone is usually present on a plant. In order to determine the reason for this clear preference and to establish whether at the very beginning, i.e. at the stage of choosing a host, aphid species distance themselves from each other, we tested the effect of the volatiles of healthy and infested plants on their attractiveness to aphids. A. craccivora is repelled by the volatiles of dense crops and plants previously infested with one of the other two species. A. pisum and T. trifolii choose a dense assembly of plants, repelled by the volatiles of plants previously infested with A. craccivora. A. pisum displays the weakest competitive traits, and A. craccivora the strongest. This research showed that competition between aphid species does not occur only when they find themselves on the same plant at the same time, fighting for resources, but also in the choice of plant, in order to avoid later competition.

Na nektarini se razvija i hrani više vrsta biljnih vaši (Hemiptera: Aphididae) koje nanose značajne gubitke. Na ovoj voćki se mogu naći i biljne vaši koje u potrazi za biljkom domaćinom sleću na nektarinu i pri kratkotrajnim probama ćelijskih sokova potencijalno mogu da prenesu biljne viruse. Ekonomski najznačajniji virus nektarine - virus šarke šljive Plum pox virus (PPV), upravo prenose biljne vaši na neperzistentan način. U svetu je registrovano više od 20 vrsta biljnih vaši koje prenose PPV, a najefikasniji vektori su: Aphis spiraecola Patch, Myzus persicae (Sulzer), Hyalopterus pruni (Geoffroy) i Phorodon humuli (Schrank). Ove vrste su prisutne na teritoriji Srbije. Let biljnih vaši, potencijalnih vektora virusa šarke šljive, je praćen na nektarini 2020. i 2021. godine na lokalitetima Sremska Mitrovica i Topola, pomoću “Sticky shoot” metode. Lepljivim aerosolom (Soveurode aérosol, Scotts, France) tretirano je ukupno 10 izdanaka dužine 10 cm (po dva izdanka na 5 nasumično odabranih stabala). Na svakih 10-15 dana, tretirani izdanci su odsecani, a aerosolom je tretirano 10 novih izdanaka. Uzorci su u laboratoriji pregledani pod stereomikroskopom, biljne vaši su izdvojene pomoću terpentina i sačuvane u 70% etanolu. Od dela jedinki napravljeni su trajni mikroskopski preparati, a determinacija vrsta je obavljena na osnovu morfoloških karaktera, korišćenjem odgovarajućih ključeva za identifikaciju krilatih formi bljnih vaši. U cilju karakterizacije diverziteta krilatih vaši izračunati su Shanon – Weaver i Equitability indeksi diverziteta za oba lokaliteta. Tokom dve godine praćenja leta biljnih vaši, na dva lokaliteta, prikupljene su ukupno 332 jedinke, svrstane u 42 različita taksona. Na lokalitetu Sr. Mitrovica utvrđeno je 19 taksona i prikupljene su ukupno 94 jedinke, od čega 20% čine potencijalni vektori virusa šarke šljive, dok je u Topoli utvrđeno 40 taksona i ukupno 228 jedinki, od kojih su 9% činili potencijalni vektori. Na oba lokaliteta najbrojnije su bile v

Invazivna vrsta, višebojna azijska bubamara Harmonia axyridis (Pallas) (Coleoptera: Coccinelidae) poreklom iz centralne i severoistočne Azije, introdukovana je krajem prošlog veka u severozapadnu i centralnu Evropu, kao biološki agens za suzbijanje biljnih vaši na citrusima, voćkama i u zaštićenom prostoru. Nekontrolisano rapidno širenje ove vrste na tlu Evrope zabeloženo je početkom XXI veka. U Srbiji je prvi put registrovana 2008. godine na Fruškoj gori. Reč je o korisnoj afidofagnoj bubamari, ali i veoma agresivnom predatoru koji se hrani drugim bubamarama i tako preti da ugrozi njihove populacije. Brojnost i diverzitet afidofagnih bubamara prvenstveno zavisi od dostupnosti hrane i od stepena specijalizacije u izboru biljaka domaćina. Domaće vrste Coccinella septempuntata L. i Propylea quatuordecimpunctata (L.) su podjednako zastupljene na zeljastim i drvenastim biljkama, a najčešće su prisutne na površinama gde se ciljano gaji samo jedna biljna vrsta. Harmonia axyridis se češće nalazi na drvenastim u odnosu na zeljaste biljke, naročito u odnosu na useve. U cilju utvrđivanja kojim vrstama biljnih vaši i na kojim biljkama domaćinima se hrani H. axyridis, u različitim periodima od 2011-2020. godine, uzeti su uzorci na 40 lokaliteta na teritoriji Republike Srbije, kao i na 12 lokacija u Beogradu. Prikupljene su, odgajene i determinisane sve vrste afidofagnih bubamara iz uzoraka, kao i biljne vaši kojima su se hranile. Prisustvo i potencijalni negativan uticaj H. axyridis na brojnost domaćih afidofagnih bubamara istraživan je tokom tri godine (2011-2013) u usevu lucerke. Na oglednim poljima u Sremu i Južnom Banatu, na svakih 10 dana, od aprila do oktobra, praćena je brojnost svih afidofagnih bubamara. Kako su biljne vaši prisutne tokom cele vegetacije, dostupnost hrane za afidofagne bubamare lucerku čini pogodnim usevom za ovakva istraživanja. Nekoliko godina nakon introdukcije, H. axyridis je utvrđena na čitavoj teritoriji Srbije. Ishrana je zabeležena na ukupno 43

Bela leptirasta vaš Trialeurodes vaporariorum Westwood (Hemiptera: Aleyrodidae) je polifagna kosmopolitska štetočina povrća i ukrasnih biljaka u zaštićenom prostoru i na otvorenom polju. Štete na listovima i plodovima prave stadijumi nimfa i imago, isisavanjem sokova iz floema i lučenjem medne rose, izazivajući različite simptome: hlorozu, zaostajanje u porastu, oštećenje plodova i smanjenje prinosa, kao i razvoj čađavih plesni. Suzbijanje bele leptiraste vaši poslednjih godina otežano je zbog smanjenog broja aktivnih supstanci na tržištu, česte pojave populacija štetočine rezistentnih na insecticide, kao i nedovoljne zastupljenosti biološke kontrole. Primena formulisanih biljnih ulja mogla bi da bude jedan od načina za prevazilaženje problema u kontroli T. vaporariorum. Ogledi ispitivanja biološke efikasnosti suzbijanja bele leptiraste vaši na paradajzu postavljeni su na dva lokaliteta, Saraorci i Svilajnac, u plastenicima tipa visoki tunel. Primenjeni su vodeni rastvori dve formulacije prirodnih ulja, suncokretovo i sojino, u koncentracijama 1% i 2%. Ocenjivani su efekti primenjenih ulja na sve stadijume bele leptiraste vaši (jaja, nimfe i imaga), sedam i 14 dana nakon tretmana (7 DNT i 14 DNT). Najveću efikasnost u suzbijanju jaja T. vaporariorum na lokalitetu Saraorci imala je formulacija suncokretovog ulja, primenjena u koncentraciji 1% (98,5%), 14 DNT, dok je na lokalitetu Svilajnac sojino ulje, u obe koncentracije 1% i 2% bilo efikasnije od suncokretovog ulja, 14 DNT. Maksimalnu efikasnost (100%) u suzbijanju nimfi ostvarila su oba ulja u višim koncentracijama (2%) 7 DNT na lokalitetu Saraorci. Suzbijanje imaga na oba lokaliteta imalo je efikasnost veću od 90% kod oba ulja u koncentraciji 2% (7 DNT), kao i kod sojinog ulja u koncentraciji 1%. Najveća efikasnost u suzbijanju imaga (99,4%) postignuta je primenom suncokretovog ulja u koncentraciji 1% 14 DNT, na lokalitetu Saraorci.

The Citrus spiny whitefly (CSW), Aleurocanthus spiniferus Quaintance (Hemiptera Aleyrodidae) was firstly recorded in Italy in 2008; from 2020, in Sicily high infestations of CSW have been recorded in valuable citrus orchards in Catania province and in some urban areas of Catania, Syracuse and more recently in Palermo. From 2021, after the inclusion of the species in EPPO A2 quarantine pest list, phytosanitary containment measures aimed to mitigate its diffusion in urban and citrus areas are in progress in Italy. From 2021, in order to investigate the presence and activity of CSW natural enemies in Sicilian citrus cultivation areas, periodic field surveys have been carried out by visual and direct sampling on plant. In the same period, biology and dynamics of the whitefly have been studied through direct plant sampling and yellow sticky traps. During the field surveys in Catania province, the Nearctic bugs Zelus renardii (Kolenati) (Hemiptera Reduviidae) and Campyloneura virgula (Herrich-Schaeffer) (Hemiptera Miridae), the Neotropical Delphastus catalinae (Horn), the Oriental Serangium sp., and Nephus sp. (Coleoptera Coccinellidae) ladybirds have been recovered on citrus infested plants. First data on the whitefly and its natural enemies dynamics are presented; the potential role of these predators as biocontrol agents of the Citrus spiny whitefly in Italian citrus orchards are also discussed.

Biljne proizvode, kao što su organske cerealije: pšenica (ozima i jara), raž i kukurz, tokom skladištenja napadaju i oštećuju brojni organizmi: insekti, grinje, mikroorganizmi, glodari i ptice. Skladišni insekti, u zavisnosti od načina života, mogu da napadaju i oštećuju cela zrna, ali i zrna oštećena tokom žetve, transporta ili čuvanja u neadekvatnim skladišnim uslovima, kao i njihove proizvode. Pored insekata, velike gubitke u skladištu mogu da prozrokuju i glodari, od kojih su najznačajniji sivi pacov i domaći miš. Zaštita uskladištenih biljnih proizvoda je, danas, usaglašena sa zahtevima međunarodnih standarda kvaliteta i kodeksima: dobra poljoprivredna praksa, dobra proizvođačka praksa, dobra praksa uskladištenja i standard HACCP, i dominantno se oslanja na primenu preventivnih mera i monitoring štetočina, dok se direktno suzbijanje korišćenjem hemijskih metoda zaštite preduzima samo kada je to neizbežno. Takođe, u svetu se posebna pažnja posvećuje kreiranju nehemijskih mera i postupaka zaštite organskih biljnih proizvoda u skladištu, jer ili nije dozvoljena primena preparata na bazi sintetisanih hemikalija (hemijskog ili prirodnog porekla), ili je za primenu dozvoljen vrlo mali broj preparata, različitog načina delovanja i efektivnosti. Prema propisima u Srbiji tokom skladištenja organskih biljnih proizvoda nije dozvoljena primena nijednog hemijskog sredstva za njihovu zaštitu. Zadatak u okviru realizacije ovog tehničkog rešenja bio je da se izvrši definisanje postupka zaštite organskih cerealija od skladišnih insekata i glodara u podnom skladištu, i da se na osnovu razvijenog postupka utvrdi kombinacija mera i metoda, i odredi program efektivne zaštite uz očuvanje kvaliteta i bezbednosti organskih cerealija.

The presence of the invasive coccinellid Harmonia axyridis in aphid colonies on plants, as well as its co-occurrence with native coccinellid predators was studied in the period 2011-2020. Also, its occurrence on fruit plants and grapes was monitored at harvest time. Research was conducted on 41 locations in Serbia. The feeding of this invasive species was recorded on a total of 43 aphid taxa of 25 different genera. It was most frequently present on aphid colonies of the genera Aphis, Brachycaudus and Myzus. The presence of H. axyridis in aphid colonies was recorded on 58 cultivated plant species: 10 fruit, 7 field crop, 5 vegetable and 16 ornamental species, as well as 20 non-cultivated plants. Harmonia axyridis feeding was also observed on mature fruit plants of cultivated blueberries, nectarine and grapes in representative production areas in Serbia. Nine native coccinellid species were detected in this study: Adalia bipunctata, Adalia decempunctata, Coccinella septempunctata, Hippodamia sp., Hippodamia apicalis, Hippodamia variegata, Hippodamia tredecimpunctata, Hippodamia undecimnotata and Propylea quatuordecimpunctata. Populations of H. axyridis and native coccinellids co-occurred in aphid colonies on many plants, i.e. in 53.45% of all samples. The results inferred that H. axyridis as a predator of numerous aphids on many plants is a useful coccinellid species. However, it may also be considered as a potential pest in fruit and grape production, and a threat to native aphidophagous coccinellids., Prisustvo invazivne višebojne azijske bubamare Harmonia axyridis u kolonijama biljnih vaši na različitim biljkama, kao i istovremena pojava sa domaćim afidofagnim bubamarama istraživana je u periodu od 2011-2020. godine. Takođe, praćeno je potencijalno prisustvo i štetnost ove bubamare na zrelom voću i grožđu. Uzorci su prikupljeni sa 41 lokaliteta na teritoriji Republike Srbije. Ishrana ove invazivne vrste zabeležena je na ukupno 43 taksona biljnih vaši svrstanih u 25 rodova. Najčešće se hranila biljnim vašima iz rodova Aphis, Brachycaudus i Myzus. Registrovana je u kolonijama biljnih vaši na 58 biljnih vrsta od kojih je: 38 gajenih (10 voćarskih, 7 ratarskih, 5 povrstarskih i 16 ukrasnih) i 20 korovskih i ruderalnih biljaka. Ishrana je zabeležena i na zrelim plodovima gajene borovnice i nektarine, kao i na grožđu u glavnim proizvodnim regionima u Srbiji. U istraživanju je registrovano ukupno devet vrsta afidofagnih bubamara: Adalia bipunctata, Adalia decempunctata, Coccinella septempunctata, Hippodamia sp., Hippodamia apicalis, Hippodamia variegata, Hippodamia tredecimpunctata, Hipodamia undecimnotata i Propylea quatuordecimpunctata. Populacije invazivne vrste H. axyridis i domaćih bubamara u kolonijama biljnih vaši utvrđene su u 53,45% od svih prikupljenih uzoraka. Rezultati ovih istraživanja ukazuju da H. axyridis ima potencijal da smanji brojnost biljnih vaši na mnogim biljkama. Međutim, ova vrste može biti štetna u prozvodnji voća i grožđa, ali i pretnja domaćim afidofagnim bubamarama.

Laboratory trials were conducted in wheat grain to assess the effectiveness of low temperature (5 degrees C), applied at intervals of 5, 7, 9, 11, 20, 25, 30 and 35 days (d), as a control measure for stored product insect pests of the genus Sitophilus, and compared the results with the impacts of 7 d pre-acclimation at 15 degrees C and non-acclimation. Mortality was determined after 1, 2 and 7 d of recovery in the laboratory at 25 +/- 1 degrees C and 60 +/- 5% r. h., while progeny were assessed 7 weeks later. Acclimation had the strongest impact on S. oryzae after 5 d exposure to 5 degrees C and 7 d recovery, while the same effect on S. zeamais was shown after 20 and 25 d of exposure and 1 d recovery, and the same impact on S. granarius occurred after 30 and 20 d of exposure and 1 and 7 d recovery, respectively. Low temperature was found to be the most effective against S. oryzae, and the least effective against S. granarius. Mortality was high ( gt = 96%) in both S. oryzae test groups after 11 d of exposure and 7 d recovery, S. zeamais mortality was high ( gt 97%) after 35 and 30 d of exposure and 2 and 7 d of recovery, respectively, and S. granarius mortality was lt = 87% in all test variants. Total reduction (100%) of non-acclimated S. oryzae, S. zeamais and S. granarius progeny required 8, 25 and 30 d of exposure to 5 degrees C, respectively, while acclimated weevils required 11, 30 and 30 d, respectively. (C) 2020 Elsevier Ltd. All rights reserved.

Gubici prouzrokovani aktivnošću insekata u skladištima na godišnjem nivou iznose oko 10% u razvijenim zemljama, dok u zemljama u razvoju mogu da budu i preko 40%. Globalna potreba za hranom bez ostataka pesticida kao i promena osetljivosti skladišnih insekata na insekticide utiče na promene dosadašnjih programa zaštite uskladištenih proizvoda. Sa tog aspekta, hlađenje ima niz prednosti zbog kojih se izdvaja kao jedna od prihvatljivih mera suzbijanja. Štetni insekti koji su prilagođeni životu u skladištu, oko 250 vrsta, su uglavnom tropskog i suptropskog porekla. Optimalne temperature za razvoj i razviće većine ovih insekata, u okviru kojih se ceo životni ciklus (jaje-imago) završava u najkraćem periodu, kreću se između 25 i 33⁰C, dok su minimalne temperature u rasponu od 13-24⁰C, a maksimalne od 33-37⁰C. Imajući u vidu da skladišni insekti na temperaturama od 5-10⁰C prestaju da se hrane i razmnožavaju, ove temperature se smatraju letalnim i mogu da se primenjuju u cilju sprečavanja i/ili usporavanja razvoja skladišnih insekata, s tim da je neophodna duža ekspozicija (u danima i nedeljama). Efektivnost primene hladnog vazduha (niskih temperatura, 0-10⁰C), zavisi od više faktora, kao što su: vrsta i stadijum razvića, način primene, dužina izlaganja ili konstrukcija skladišta. Takođe, aklimatizacija skladišnih insekata može značajno da utiče na efekte primene hladnog vazduha, a uskladištena zrnena masa ima nisku toplotnu provodljivost zbog čega dolazi do spore promene temperature kada se primenjuje tretman hladnim vazduhom. Polako hlađenje zrnene mase prouzrokuje prelazak insekata u toplije delove, što u zavisnosti od vremena potrebnog za postizanje željene temperature u svim delovima skladišta, može dovesti do aklimatizacije. Istraživanja pokazuju da insekti mogu da se aklimatizuju već na 15⁰C i da budu dva do deset puta tolerantniji na hladan vazduh temperature od 0-10⁰C od neaklimatizovanih jedinki. Brojna saznanja o efektima niskih temperatura na skladišne insekte

Savremena zaštita biljnih proizvoda od skladišnih štetočina (insekata i glodara) se dominantno oslanja na integralan i bioracionalan pristup upravljanja, gde je sprovođenje mera higijene u skladištima prva mera zaštite, a zatim primena drugih mera i metoda praćenja i suzbijanja, u optimizovanom odnosu i sa niskim rizikom po zdravlje ljudi i životnu sredinu. Među njima je vrlo značajna primena klopki sa i bez feromona/hrane (atraktanata), kao i uzorkovanje/prikupljanje insekata pri unošenju biljnih proizvoda u skladišta, ali i tokom skladištenja, dok su klopke mrtvolovke za glodare kao i lovne trake efektivne metode za praćenje i suzbijanje glodara. U nekim državama EU, u Kanadi i u SAD je za zaštitu organskih biljnih proizvoda u skladištu, pored primene fizičkih mera, provetravanja, i suzbijanja toplim i hladnim vazduhom, dozvoljena primena i preparata na bazi sintetisanih jedinjenja (hemijskog ili prirodnog porekla), na primer, borne kiseline i piretrina, ali i materijala kao što je diatomejska zemlja (bez sintetisanih supstanci), dok je primena preparata na bazi spinosada dozvoljena, ali još nisu registrovani za ovu namenu. Prema sadašnjim propisima u skladištima u Srbiji nije dozvoljena primena hemijskih sredstava za zaštitu organskih biljnih proizvoda. U ovom istraživanju je namera bila da se u podnom skladištu firme Univerexport d.o.o., u Kikindi, ispita i razvije postupak zaštite organskih cerealija, pšenice ozime i jare, raži i kukuruza, od skladišnih insekata i glodara, odnosno da se utvrdi kombinacija mera i metoda njihovog praćenja i suzbijanja, i definiše program efektivne zaštite bez primene hemikalija. Utvrđeno je da je primena klopki, sa i bez feromona/atraktanata, i lepljiva traka – barijera, vrlo efikasna mera u hvatanju skladišnih insekata (tvrdokrilaca i leptira), a ostvaren je i efekat „suzbijanja”, jer pri uzorkovanju nije detektovan veliki broj insekata i nije zabeleženo značajnije oštećenje zrna organskih cerealija. Takođe, utvrđeno je da su me

Repičin sjajnik, Brassicogethes aeneus (F.) je najznačajniji štetni insekt uljane repice koji se često suzbija insekticidima. Radi praćenja stanja i pravovremenog utvrđivanja promene osetljivosti i rezistentnosti populacija na insekticide u Srbiji, tokom aprila 2021. godine su testirane populacije prikupljene sa ozime uljane repice na području Bajše, Bačke Topole (Malog Beograda), Novog Sada (Rimskih šančeva) i Dobanovaca. Prikupljena imaga B. aeneus su u skladu sa metodom IRAC (No. 027) do testiranja čuvane u frižideru na 5°C. U biotestu, realizovanom u laboratorijskim uslovima, su korišćeni insekticidi na bazi lambda-cihalotrina, cipermetrina, alfa-cipermetrina, deltametrina i hlorpirifosa + cipermetrina, rastvoreni u smeši voda + aceton (5%+95%). Primenjeni su u dozama od 100% i 25% od preporučene, tako što je na zidove staklenih posuda, dimenzija 5,5 cm x 2,5 cm i 48 cm2 unutrašnje površine, nanošeno po 0,5 ml rastvora svakog insekticida, uz ručno rolovanje do sušenja depozita. U kontroli je korišćena samo smeša vode i acetona. Po deset imaga je ubacivano u svaku posudu, a testiranje svake doze i insekticida je realizovano u tri ponavljanja na temperaturi 22±2°C, relativnoj vlažnosti vazduha 60±5% i fotoperiodu 16:8. Beležen je broj uginulih insekata posle 24 časa od početka izlaganja svakom depozitu. Prema klasifikaciji datoj u metodi IRAC (No. 011), dobijeni rezultati testiranja pokazuju da populacije iz Novog Sada, Dobanovaca i Bajše spadaju u prvu grupu, visoko osetljive, na insekticid hlorpirifos + cipermetrin, jer je smrtnost jedinki bila 100% kod obe koncentracije (100% i 25% od preporučene). U drugu grupu, osetljive, spadaju sve četiri ispitivane populacije sjajnika na alfa-cipermetrin, zatim populacija iz Bačke Topole na lambda-cihalotrin i cipermetrin, i populacije iz Dobanovaca i Bajše na cipermetrin. U grupu tri, umereno rezistentne, spada populacija iz Novog Sada na lambda-cihalotrin i cipermetrin, i populacije iz Dobanovaca i Bajše na lambda-cihalo

U periodu leto 2019 - proleće 2020. godine je ispitana mogućnost zaštite organskih cerealija (ozime i jare pšenice, raži i kukuruza) od štetnih insekata i glodara u podnom skladištu bez upotrebe hemikalija, kombinovanom primenom klopki i lepljivih traka. Temperatura vazduha u skladištu je bila 14-29°C, a relativna vlažnost vazduha oko 50%. Prosečan sadržaj vode u zrnima svih organskih cerealija je tokom celog perioda skladištenja bio 10-11% u zrnima pšenice (ozime i jare) i raži, a 12-14% u zrnima kukuruza, a prosečna temperatura zrna 13-27°C. Od skladišnih insekata je primenom klopki (sa i bez feromona/atraktanata) i lepljivih traka zabeleženo prisustvo pet vrsta tvrdokrilaca, dve vrste leptira i jedne vrste prašnih vaši, a dominantni su bili tvrdokrilci (98,5%) i sekundarne vrste štetnih insekata (94,0%). Od glodara je tokom celog perioda zabeleženo samo prisustvo jedinki vrste Mus musculus. Utvrđeno je da je kombinovana primena klopki, sa i bez feromona/atraktanata, i lepljivih traka - barijera, vrlo efikasna mera u hvatanju skladišnih insekata. Takođe, konstatovano je da su mehaničke klopke i lepljiva traka u kutijama za deratizaciju, zajedno sa lepljivom trakom - barijerom, vrlo efikasne u zaštiti cerealija od domaćeg miša. Postignut je i efekat "suzbijanja" štetočina, jer u uzetim uzorcima nije detektovano brojno prisustvo skladišnih insekata i nije utvrđeno značajnije oštećenje zrna organskih cerealija. Dobijeni rezultati pokazuju veliki potencijal kombinovane primene klopki i lepljivih traka u zaštiti organskih cerealija u podnom skladištu, s tim da bi u slučaju dužeg perioda skladištenja bila neophodna primena hemikalija koje imaju dozvolu za primenu u organskoj proizvodnji hrane., Several options of protection of organic cereals (winter and spring wheat, rye and maize) from insect and rodent pests, using a combination of traps (with or without pheromone/ attractant) and sticky tapes and no chemicals, were tested in a warehouse over the summerspring season of 2019/2020. Temperature in the warehouse was 14-29°C and humidity around 50%. The average grain moisture of winter and spring wheat and rye was 10-11%, while it was 12-14% in maize grain, and the average grain temperature of all cereals was 13-27°C. Regarding stored-product insect pests, five coleopteran, two moth and one Psocoptera species were detected, and the coleopterans predominated (98.5%) along with secondary pest insects (94.0%). Regarding rodents, only specimens of Mus musculus were found throughout the test period, their maximum monthly frequency being 72 (in January 2020). A combination of traps (with or without pheromones) and sticky tape barriers was found to provide an effective tool for trapping insects. Also, snap traps and trapping boxes for killing rodents, when used simultaneously with sticky tape barriers, were found to provide good protection of cereals from house mice. The pest control effect was also confirmed by collecting samples of organic cereal grain, which showed no significant presence of stored-product insects or grain damage (0.94% and 0.96% in spring wheat and rye, respectively) at the end of the test period. The results showed a great potential of combined application of traps and sticky tapes for protecting organic cereals in horizontal bulk storages, but the use of chemicals approved for organic food production would be required under extended storage periods

Tri vrste biljnih vašiju (Hemiptera: Aphididae): Acyrthosiphon pisum (Harris), Aphis craccivora Koch i Therioaphis trifolii (Monell) se hrane, razvijaju i nanose različite štete na lucerki u Srbiji. Najbrojnija vrsta – T. trifolii, izuzetno je brojna tokom letnjih meseci, dok je druga po brojnosti – A. pisum, dominantna biljna vaš u lucerištima tokom proleća. Aphis craccivora se povremeno javlja, u manjoj brojnosti. Doba godine i vremenski uslovi utiču na prisustvo biljnih vašiju na lucerki. Ovim istraživanjima hteli smo da ispitamo da li njihovo prisustvo može zavisiti i od gustine sklopa biljaka. Terenska istraživanja prisustva biljnih vašiju na gajenoj i samonikloj lucerki obavljena su na 30 lokaliteta, od aprila do septembra 2018. godine, u područjima intenzivnog gajenja ove kulture. Prisustvo biljnih vašiju na lucerki kao ruderalnom korovu praćeno je na više lokacija u Beogradu. Polazeći od pretpostavke da biljke koje rastu u gustom sklopu poput lucerišta i biljke koje rastu u retkom sklopu, kao što su samonikla i korovska lucerka, imaju različite mirisne profile, u laboratoriji je istraživano da li mirisi lucerke gajene u dva različita sklopa utiču na ponašanje biljnih vašiju. Istraživanja su obavljena pomoću dvokrakog olfaktometra pri čemu je biljnim vašima nuđena lucerka gustog sklopa (10 biljaka u saksiji) sa jedne strane i lucerka retkog sklopa (2 biljke u saksiji) sa druge strane. U ogledu je kao test biljka korišćena lucerka sorte K 28 (Institut za krmno bilje, Kruševac). Biljke i biljne vaši su gajene u uslovima dugog dana (L16:D8) na temperaturi od 23°C. Testirano je ukupno po 20 beskrilnih viviparnih ženki sve tri vrste biljnih vašiju. Ponašanje svake jedinke je praćeno tokom 30 minuta (na svaka 3 minuta beležena je pozicija biljne vaši u 10 ponavljanja). Broj poseta jednoj i drugoj strani olfaktometra je analiziran u programu Statistica 10 korišćenjem Wilcoxon testa. Terenskim istraživanjima je utvrđeno da se na jednoj biljci lucerke najčešće hrane j

Diverzitet i let biljnih vasi u usevu mrkve do sada nije istraZivan u Srbiji. Pracenje leta biljnih vasi potencijalnih vektora virusa u usevu mrkve obavljeno je na lokalitetu Opovo (Juzni Banat) 2017. godine, kori§¢enjem 12 obojenih lovnih klopki (3est zelenih i est zutih). Prikupljeno je ukupno 2108 krilatih jedinki biljnih vasi i determinisana su 43 razli¢ita taksona. Od svih determinisanih taksona, za 12 je poznato da su vektori virusa mrkve. Oko 85% svih prikupljenih jedniki ¢inili su potencijalni vektori virusa mrkve. Najveca brojnost biljnih vasi, ujedno i najveca aktivnost potencijalnih vektora, registrovana je sredinom juna. Najbrojnije vrste u lovnim klopkama bile su: Myzus persicae (54,7% prikupljenih jedinki), Therioaphis trifolii (12,8%), vrste roda Aphis (10,7%) i Acyrthosiphon pisum (9,3%). Brojnost biljnih vasi i sastav vrsta u zelenim i Zutim lovnim klopkama se nisu statisticki znacajno razlikovali, $to je potvrdeno t-testom., Diversity and aphid flight activity in carrot crops have not been investigated in Serbia, so far. Monitoring of the flight activity of aphids, as potential vectors of carrot viruses was conducted at the locality of Opovo (South Banat) in 2017, using 12 color pan traps (6 green and 6 yellow). A total of 2108 individuals of winged aphids were collected and a total of 43 different aphid taxa were identified, including 12 species known as being vectors of carrot viruses. About 85% of collected aphid specimens were potential vectors of carrot viruses. Maximum population density of winged aphids and the highest flight activity of the potential vectors were observed in mid-June. The most numerous aphid species in pan traps were: Myzus persicae (54,7%), Therioaphis trifolii (12,8%), species of the genus Aphis (10,7%) and Acyrthosiphon pisum (9,3%). The differences in abundance of aphids and the number of recorded species in green and yellow water traps were not statistically significant, as confirmed by t-test.

Diversity and aphid flight activity in carrot crops have not been investigated in Serbia, so far. Monitoring of the flight activity of aphids, as potential vectors of carrot viruses was conducted at the locality of Opovo (South Banat) in 2017, using 12 color pan traps (6 green and 6 yellow). A total of 2108 individuals of winged aphids were collected and a total of 43 different aphid taxa were identified, including 12 species known as being vectors of carrot viruses. About 85% of collected aphid specimens were potential vectors of carrot viruses. Maximum population density of winged aphids and the highest flight activity of the potential vectors were observed in mid-June. The most numerous aphid species in pan traps were: Myzus persicae (54,7%), Therioaphis trifolii (12,8%), species of the genus Aphis (10,7%) and Acyrthosiphon pisum (9,3%). The differences in abundance of aphids and the number of recorded species in green and yellow water traps were not statistically significant, as confirmed by t-test., Diverzitet i let biljnih vaši u usevu mrkve do sada nije istraživan u Srbiji. Praćenje leta biljnih vaši potencijalnih vektora virusa u usevu mrkve obavljeno je na lokalitetu Opovo (Južni Banat) 2017. godine, korišćenjem 12 obojenih lovnih klopki (šest zelenih i šest žutih). Prikupljeno je ukupno 2108 krilatih jedinki biljnih vaši i determinisana su 43 različita taksona. Od svih determinisanih taksona, za 12 je poznato da su vektori virusa mrkve. Oko 85% svih prikupljenih jedniki činili su potencijalni vektori virusa mrkve. Najveća brojnost biljnih vaši, ujedno i najveća aktivnost potencijalnih vektora, registrovana je sredinom juna. Najbrojnije vrste u lovnim klopkama bile su: Myzus persicae (54,7% prikupljenih jedinki), Therioaphis trifolii (12,8%), vrste roda Aphis (10,7%) i Acyrthosiphon pisum (9,3%). Brojnost biljnih vaši i sastav vrsta u zelenim i žutim lovnim klopkama se nisu statistički značajno razlikovali, što je potvrđeno t-testom.

Ta kasta lucerkina vaš Therioaphis trifolii (Monell) (Hemiptera, Aphididae) jedna je od najzna ajnijih šteto ina lucerke u svetu, tako e, to je najbrojnija vaš na lucerki u Srbiji. Pored direktnih šteta koje nanosi ona je i vektor najzna ajnijih virusa lucerke. U radu su prikazani osnovni marfološki podaci, biljke doma ini, štetnost, biologija razvi a, vektorska uloga i rasprostranjenje ta kaste lucerkine vaši. Analizirana je njena brojnost na lucerki, uticaj klimatskih promena na pove anje brojnosti, kao i najzna ajniji prirodni neprijatelji (Coleoptera: Coccinellidae i Hymenoptera: Aphidiidae) na teritoriji Srbije., Spotted alfalfa aphid Therioaphis trifolii (Monell) (Hemiptera, Aphididae) is one of the most important alfalfa pest on the world. Also, it is the most abundant alfalfa aphid in Serbia. This aphid cause damage to alfalfa directly by feeding and indirectly by vectoring plant-pathogenic viruses. Some notes of morphology, host plants, damage, biology, vector role and distribution of spotted alfalfa aphid are given. Abundance of this aphid on alfalfa, infl uence of climates changes on its abundance, as well as the most important natural enemies (Coleoptera: Coccinellidae and Hymenoptera: Aphidiidae) in Serbia were analyzed.