Search

AnteaGroup 476760. De aanleiding voor dit archeologische bureauonderzoek en inventariserende booronderzoek (verkennende fase) is de aanleg van een waterstofleiding en een waterleiding . De geplande werkzaamheden zullen plaatsvinden aan de Oostwoldjerweg 25 te Siddeburen. Met de aanleg van deze leidingen worden de vrijstellingsgrenzen voor de dubbelbestemming Waarde Archeologie overschreden en bestaat de kans dat eventueel in de ondergrond aanwezige archeologische waarden verstoord zullen raken. Conclusies bureauonderzoek Uit dit bureauonderzoek volgt een midden tot hoge verwachting voor archeologische resten binnen het plangebied. Er is tot op heden relatief weinig archeologisch onderzoek gedaan in de omgeving, maar de resultaten daarvan wijzen erop dat er vooral kans is op het aantreffen van prehistorische resten en archeologische waarden uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Een meer nauwkeurige verwachting voor archeologische waarden in het plangebied kan op dit moment vooral niet worden gegeven omdat de bodemopbouw in het plangebied niet gekend is. Boorkernen afkomstig van de meest nabijgelegen locaties tonen een uiteenlopend beeld van de bodemopbouw en daarmee samenhangend uiteenlopende archeologische verwachting: van laag tot hoog. De (geschiktheid voor bewoning van de) bodem is van groot belang voor het voorspellen van vroegere aanwezigheid van de mens op deze locatie en omdat dit een grote onzekere factor is op dit moment, volgt hieruit logischerwijs dat de bodemopbouw eerst in kaart moet worden gebracht. Daarom werd geadviseerd om een verkennend booronderzoek te laten uitvoeren. Conclusies booronderzoek Binnen het plangebied bestaat de bodemopbouw over het algemeen en van boven naar beneden uit een bouwvoor, al dan niet gevolgd door een laagje klei, met hieronder veelal een laagje kleiig en humeus zand of zandige en humeuze klei op schoon dekzand. In een aantal boringen is boven de C-horizont nog een rommelige BC-horizont waargenomen. Verder bestaat de ondergrond uit zowel jong als oud dekzand, waarbij het verschil tussen de zanden vaak moeilijk is aan te wijzen. Enkel in boring 09 is een laagje restveen aangetroffen. In de bodem zijn geen (intacte)podzolbodems aangetroffen. Het schone dekzand ligt over het algemeen direct onder de bouwvoor of scherp en erosief onder humeus en kleiig zand / zandige humeuze klei. In een aantal boringen zijn zwakke tekeningen van bodemvorming waargenomen in de vorm van een BC-horizont (boringen 06, 07, 11, 13 en 14). De BC-horizont bevindt zich op een minimale diepte van 0,55 m-mv/ 0,65 m -NAP (boring 06) en een maximale diepte van 0,95 m-mv / 0,95 m -NAP (boring 14). Deze laag maakt echter over het algemeen een rommelige indruk. Daarnaast zijn er nergens archeologische indicatoren (zoals houtskool of vuursteen) aangetroffen. In een enkele boring zijn ook onder de bouwvoor wat brokjes/spikkels baksteen aangetroffen. Het vermoeden bestaat dat ook deze lagen onderdeel zijn van het geroerde pakket.

De opgraving langs de voormalige Jodenkamp (het straatje heet nu Botermolendrift) is uitge- voerd in 2000 en leverde met name grondsporen en vondsten uit de nieuwe tijd op. Voor de uitbreiding van de stad in 1625 lagen hier voornamelijk weilanden en liepen hier enkele vaarten of waterlopen naar het noorden. Van die waterlopen zijn in het onderzochte terrein geen sporen gevonden, zodat ze waarschijnlijk meer naar het westen hebben gelegen. De eerste bebouwing dateert al wel uit de 17e eeuw en veel huisraad is ook tot die eerste bewoners terug te voeren. Of de fundamenten, die onder het hoekhuis Boterdiep 93 lagen, ook direct te koppelen zijn aan het huis dat Haubois hier afbeeldde, blijft echter nog ongewis. De sloot die het weggetje naar de molen begeleidde, is echter wel aangetroffen. In de 18e en 19e eeuw raakt dit gebied langzaam- aan geheel vol met bebouwing. Het zijn niet al te grote behuizingen die hier verrijzen en dat is ook terug te zien in het vondstmateriaal, dat vooral uit gebruikelijk huisraad bestaat zonder veel dure of opmerkelijke stukken. De laatste gaten in de gevelrij worden eind 19e eeuw ingevuld. Rond en direct na 1900 worden in veel huizen de sanitaire voorzieningen gemoderniseerd, de huizen naar achteren of in de hoogte uitgebreid of samengevoegd met buurpanden. Met de komst van het Scheikundig Laboratorium aan de Bloemsingel komt een nieuw groot gebouw in de buurt, dat bovendien al snel wordt uitgebreid. Huizen aan de noordzijde van de Jodenkamp worden daarvoor gesloopt en met name de huizen aan de zuidzijde verloederen. In het midden van de 20e eeuw veranderen sommige huizen nu van functie, ze worden dan opslagruimte of pakhuis en andere worden onbewoonbaar verklaard en dichtgetimmerd. Bij de uitvoering van de nieuw- bouwplannen voor het voormalige Gasfabriekterrein, dat onderdeel is van het CiBoGa-project, verliest de bebouwing denitief haar functie, wordt gesloopt en vervangen door nieuwbouw op een ondergrondse parkeergarage. Inmiddels is dit vroegere fabrieksterrein omgetoverd in een autoluwe stadswijk met her en der nog gebouwen uit de tijd van de gasfabriek.

BAAC heeft een archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (verkennende fase) uitgevoerd in het plangebied Limbrichterstraat 17-19 te Sittard. Aanleiding voor het onderzoek is de herontwikkeling van twee bebouwde kadastrale percelen, waarbij er renovatie en nieuwbouw zal plaatsvinden. Uit het bureauonderzoek blijkt dat er voor het gehele plangebied een zeer hoge archeologische verwachting geldt op het aantreffen van archeologische resten vanaf de volle middeleeuwen tot en met de nieuwe tijd. Het plangebied ligt in de oude middeleeuwse kern van Sitter dat voor het eerst wordt vermeld in 1157 AD; een AMK-terrein van archeologische waarde. Specifiek worden binnen het plangebied archeologische resten van steenbouw verwacht in het zuidwestelijke, westelijke en centrale deel van het plangebied. Hier is aan het begin van de 19e eeuw sprake van een voorloper van het huidige pand uit 1865-1867. In het onbebouwde, noordelijke en oostelijke deel worden voornamelijk bijgebouwen, water- en/of beerputten verwacht. Vanaf eind 19e eeuw is in het noordoostelijke deel wel sprake van een gebouw gelegen aan de Gats. Archeologische resten uit de middeleeuwen of nieuwe tijd worden direct onder de huidige funderingen of recente ophoogpakketten in zogenaamde stadsophoogpakketten of -afvallagen verwacht. Naast stedelijke resten bestaat op basis van de bekende waarnemingen in de omgeving van het plangebied een hoge archeologische verwachting op het aantreffen van boerennederzettingen uit het neolithicum en de Romeinse tijd. Oudere resten worden op basis van het voorkomen van een bosbodem/oude vegetatiehorizont met resten uit het neolithicum op circa 42 m +NAP verwacht (vanaf circa 1,5 à 2,5 m –mv). Dit niveau lijkt alleen te worden bedreigd door de aanleg van funderingspalen. Funderingspalen zullen op basis van de geologische opbouw van het gebied hoogstwaarschijnlijk tot op de draagkrachtige zandige grindlaag behorende tot de Formatie van Beegden op circa 11 m –mv worden aangelegd. Resten uit de oude steentijd, alsmede uit de bronstijd tot en met de ijzertijd, worden binnen het plangebied niet verwacht. Het veldonderzoek heeft uitgewezen dat de natuurlijke ondergrond is opgebouwd uit matig tot uiterst siltige klei dat op matig grof zand is gelegen. Het betreffen hier alluviale (beekafzettingen) van de Geleenbeek of de nabij het plangebied gelegen Molenbeek. De top van deze alluviale afzettingen is verweerd wat duidt op een langdurige ligging aan het maaiveld en dus een oud-oppervlak waarop archeologische resten verwacht kunnen worden. Dit niveau lijkt overeen te komen met de bosbodem die in het dal van de Geleenbeek is aangetroffen, circa 100 tot 150 m verder westelijk. In de top van dit oud-oppervlak zijn tijdens gravend onderzoek zeer zeldzame en behoudenswaardige sporen uit het vroeg-neolithicum-A aangetroffen. Rondom de Molenbeek zijn binnen een straal van 100 m van het plangebied vondsten uit dezelfde periode bekend. Op de natuurlijke oevers van de Molenbeek worden tevens resten uit de Romeinse tijd verwacht. De natuurlijke ondergrond wordt, met uitzondering van boring 3, afgedekt door een stadsophoogpakket dat op basis van het vondstmateriaal tenminste dateert uit de 15e eeuw. In de boringen 4 en 6 is een onderscheid te maken tussen een ouder en een jonger ophoogpakket. Op basis van het aangetroffen vondstmateriaal kan voorzichtig worden geconcludeerd dat er sprake is van een tweefasig opgebouwd stadsophoogpakket uit de late middeleeuwen-nieuwe tijd. De grens tussen beide pakketten lijkt op circa 1/1,3 m -mv te liggen. Tevens is in een vermoedelijke kuil of uitbraaksleuf ter hoogte van boring 3 een fragment Pingsdorf aardewerk of proto-steengoed aangetroffen uit de 12e /13e eeuw. Dit wijst op mogelijk oudere menselijke activiteit ter plaatse van het plangebied. De archeologische verwachting uit het bureauonderzoek kan op basis van het veldonderzoek gehandhaafd blijven. Archeologische resten uit de nieuwe tijd worden direct onder een recent opgebracht zanddek verwacht vanaf 35/55 cm –mv. Oudere archeologische resten uit de late middeleeuwen/nieuwe tijd worden vanaf 105/130 cm verwacht. Pre-stedelijke archeologische resten worden vanaf 185/190 cm -mv verwacht. BAAC adviseert om bodemverstorende activiteiten die dieper reiken dan 30 cm –mv zo veel mogelijk te vermijden. Indien dit niet mogelijk is adviseert BAAC om, gezien de zeer hoge archeologische verwachting op meerdere archeologische niveaus, direct een opgraving van het bouwvlak uit te laten voeren. Voorafgaand aan het gravend onderzoek dienen de eisen waaraan het onderzoek dient te voldoen, te worden vastgelegd in een door het bevoegd gezag goed te keuren Programma van Eisen (PvE).

Op 2 en 3 november 2010 heeft op het terrein van het voormalige schoolgebouw aan het Oud Kerkhof nr. 13 in Sneek geologisch en archeolandschappelijk onderzoek plaatsgevonden. Dit onderzoek heeft belangrijke nieuwe resultaten opgeleverd over Holocene stratigrafie en wordingsgeschiedenis van de stad Sneek. Uit het onderzoek voormalige schoolgebouw (locatie Sneek - De School) bleek dat in de ondergrond - onder de middeleeuwse terpophogingslagen - een oud afwateringssysteem aanwezig was. Aan de hand van verzamelde gegevens uit het onderhavige onderzoek en die uit onderzoeksites uit de omgeving (o.a. Rennenbergkamer en Houkepoort) is de landschapsgeschiedenis van dit systeem gereconstrueerd op kaart en in profiel. De wijze waarop deze landschapsreconstructies tot stand zijn gekomen, wordt bediscussieerd in hoofdstuk 5.

Door Deltares zijn geofysische metingen verricht naar het mogelijk voorkomen van restanten van de oude korenmolen De Blijdschap (of ook wel Molen van Terra genoemd) op het terrein aan de Dorpsstraat 603 te Assendelft. Deze molen heeft daar tot in het begin van de 20e eeuw (1907) gestaan waarna hij gesloopt is. De molen was van oorsprong zeer oud. Uit schriftelijke bronnen is bekend dat reeds voor 1441 op het perceel aan de Dorpsstraat 603 een molen gestaan heeft. Doel van het geofysisch onderzoek was het vaststellen of er nog fundamenten van de molen in de ondiepe ondergrond aanwezig waren, en of er mogelijk binnen het betreffende perceel zich nog oude, dichtgestorte greppels (of sloten) gevonden. Het uitgevoerde geofysisch onderzoek bestond uit magnetische en grondradar metingen. De geofysische meetresultaten (patronen of anomalieën) zijn in het veld met behulp van handboringen getoetst om daarmee de archeologische betekenis van deze meetresultaten te kunnen vaststellen. De conclusie van het onderzoek is dat uit de geofysische metingen concentrische of stervormige patronen naar voren komen op de locatie van de voormalige molen De Blijdschap. Met handboringen is aangetoond dat op deze locaties concentraties van heterogeen bouwmateriaal voorkomt, in de top van het veen, tot een diepte van maximaal 50 cm beneden (voormalig) maaiveld. Op basis van dit onderzoek kan worden gesteld dat er op het terrein hoogst waarschijnlijk geen intacte fundamenten van de molen meer voorkomen hetgeen suggereert dat deze bij de sloop van de molen eveneens zijn weggebroken. In het geval er nog resten aanwezig zijn, dan zijn ze – op basis van de geofysische patronen – minder dan een halve meter bij een halve meter groot. Er zijn op de geofysische beelden geen patronen te herkennen die duiden op de aanwezigheid van dichtgegooide sloten of greppels op het onderzochte terrein.

In oktober 2021 is door Archeologenbureau Argo een inventariserend veldonderzoek in de vorm van proefsleuven uitgevoerd in het plangebied aan Dr. Kuijperkade 1 t/m 4 “Het Blok” te Krommenie. Bij het onderzoek zijn twee proefsleuven aangelegd. De geplande ontwikkelingen omvatten de sloop van de huidige bebouwing en bouw van nieuwe huizen, waarbij de bodem tot maximaal 0,9 m -mv zal worden verstoord. Tijdens het onderzoek zijn er twee archeologisch relevante ophogingslagen gevonden. Eén stamt uit de Nieuwe Tijd (18de – begin 19de eeuw) en één uit de Middeleeuwen (10de – 12de eeuw). De top van de ophoging uit de Nieuwe Tijd was verstoord, maar de middeleeuwse ophoging was volledig intact en behoort mogelijk tot een terp. Naast deze ophogingslagen is er ook een slootje aangetroffen dat uit de 17de eeuw stamt en in ieder geval tot het begin van de 20ste eeuw in gebruik is geweest.

Dit rapport bevat de resultaten van het multidisciplinair onderzoek naar de landschapsvorming op het terrein van de Vergulde Hand West (VHW). Tijdens de opgravingen in 2005 zijn op het terrein - in het kader van het archeologisch onderzoek - op uitgebreide schaal geologische opnamen verricht en bemonsteringen gedaan voor paleoecologisch- en dateringsonderzoek. Doel van dit onderzoek was de ontstaansgeschiedenis van het landschap in de perioden voor, tijdens en na de menselijke aanwezigheid in het gebied te ontrafelen (reconstructie van het paleolandschap); dit om het menselijk handelen in dit gebied beter te kunnen begrijpen. Het onderzoek concentreerde zich vooral op de tijdperiode tussen de Midden-Bronstijd en de Late Middeleeuwen (1500 v.Chr. tot 1250 n.Chr.); de periode waaruit de meeste archeologische vondsten op het terrein afkomstig zijn. Het terrein van de VHW was tijdens de opgravingen opgedeeld in 4 deelgebieden, namelijk deelgebied Oost, Midden en West en het gebied waar de boomstamkano is gevonden. Het accent van het archeo-landschappelijk onderzoek in de deelgebieden werd bepaald door de aanwezige archeologische resten die in het betreffende deelgebied zijn gevonden. In deelgebied Oost betrof het vooral de Vroege en Midden-IJzertijd en de periode die daar aan vooraf ging. In deelgebied Midden ging het met name om de lagen uit de Bronstijd, Midden-IJzertijd en Late IJzertijd. In deelgebied West zijn het vooral de afzettingen uit de Romeinse tijd en Middeleeuwen waarin belangwekkend archeologisch materiaal is gevonden. Bij het landschappelijk onderzoek in deelgebied Boomstamkano stond de vraag centraal hoe de boomstamkano in oudere veenlagen terecht is gekomen. Tijdens de geologische veldopnamen in de vondstzones werden de lagen stratigrafisch ingedeeld en de sedimentkarakteristieken beschreven. Monsters (voornamelijk in bakken van 50 bij 10 bij 10 cm) zijn verzameld voor laboratorium onderzoek, dit om de ouderdom van de organische lagen (14C onderzoek) en het afzettingsmilieu van de afzettingen nader te kunnen bepalen (paleo-ecologisch onderzoek). Het paleo-ecologisch onderzoek betrof stuifmeelkorrels (pollenanalyse), diatomeeën (kiezelwieren), mollusken, botanische macroresten (grotere plantenresten) en micromorfologisch onderzoek aan slijpplaten. Daarnaast zijn uit de archeologische cultuurlagen ook mijten en Chironomidae (‘dansmuggen’) onderzocht die informatie geven over het paleomilieu. Ook de gevonden archeologische resten zelf geven informatie over het paleomilieu. De aanwezigheid van een permanent bewoonde nederzetting wijst er bijvoorbeeld op dat het terrein het hele jaar door voldoende droog was en dat het gebied niet frequent werd overstroomd tijdens hoge vloeden. Wanneer archeologische criteria gebruikt worden in een landschapsreconstructie moet in de toelichting op de reconstructie dit duidelijk vermeld worden omdat het gevaar van een cirkelredenering dreigt. Dat het landschap geschikt is voor bewoning is namelijk in dat geval niet afgeleid uit de geografische of paleo-ecologische gegevens maar op basis van de archeologie zelf. In dit rapport wordt eerst de paleogeografische setting van het terrein van de VHW in de Rijnmond regio en de aangetroffen stratigrafie (laagopbouw) beschreven. Om de specifieke lagen - die in de profielen van de VHW ontsloten zijn - te kunnen duiden, is een eigen stratigrafie ontwikkeld voor de site. De laageenheden en laagcodes die onderscheiden zijn in de verschillende deelgebieden zijn weergegeven in een stratigrafisch overzichtschema. Na de stratigrafie wordt ingegaan op de gebruikte paleo-ecologische methoden, en worden hun mogelijkheden – en beperkingen – om het paleomilieu te reconstrueren kort vermeld. Vervolgens wordt – per deelgebied en geologisch laagniveau – de ouderdom en het milieu gereconstrueerd op basis van de beschikbare paleo-ecologische en dateringsgegevens. Voor ieder laag worden de gegevens per onderzoeksmethode op een rij gezet en de milieuinterpretatie en ouderdom van de laag besproken. Ook het gevonden archeologisch materiaal behoort daartoe, dit voor zover het relevant is voor de landschapsgenese. Het paleomilieu en dateringsonderzoek - per laag en per deelgebied – is samengevat in de tabellen. In de landschaps- en bewoningssynthese worden alle veld- en laboratoriumgegevens geïntegreerd tot één landschapsgenetisch verhaal. Vanaf de Midden-Bronstijd wordt op chronologische volgorde de landschapsgeschiedenis en de menselijke activiteiten die plaats hebben gevonden op het terrein van de VHW beschreven. Uit het landschapsonderzoek komt naar voren dat het gebied van de VHW gedurende de tijdperiode tussen 5000 en 1000 jaar voor heden (tot aan de bedijking) altijd relatief hoog heeft gelegen. Met ‘relatief hoog’ wordt bedoeld dat het maaiveld van het grootste deel van het gebied van de VHW altijd boven het toenmalige gemiddeld hoogwaterniveau heeft gelegen. Het gebied overstroomde alleen tijdens hoogwaterperioden. Deze perioden van hoogwater werden veroorzaakt door stormvloeden van uit zee en/of tijdens periode van grote waterafvoer door de grote rivieren Rijn en Maas. Tijdens bepaalde perioden vond er veenvorming plaats in het gebied van de VHW en het veen kon zo hoog opgroeien dat het veenoppervlak nauwelijks of niet meer tijdens hoogwater werd overstroomd. De mens heeft in het natte landschap van de Rijn-Maas delta geleefd en zijn sporen achtergelaten. Niet alleen uit de gevonden archeologische resten - zoals takkenpaden, aardewerk en houten palen van gebouwen en nederzettingen – maar ook uit het paleoecologisch onderzoek (o.a. macroresten, pollen en micromorfologie) blijkt dat het gebied door de mens betreden is en dat de lokale vegetatie verstoord is.

ADC ArcheoProjecten heeft gedurende de periode 24 t/m 26 juli en 5 november 2019 een archeologische begeleiding (conform protocol proefsleuven) uitgevoerd op de locatie Beekstraat ��� President Rooseveltstraat te Schinveld in de gemeente Beekdaelen ten behoeve van de sloop van het voormalige Rabobankgebouw en de aanleg van een nieuwe parking. Tijdens de archeologische begeleiding van de sloopwerkzaamheden zijn enkele sporen en vondsten aangetroffen uit de Middeleeuwen. Hoogst waarschijnlijk maken deze sporen deel uit van een middeleeuwse nederzetting. De omvang van de verstoring door eerdere bebouwingen binnen het plangebied blijkt groter dan verwacht, hierdoor is binnen het plangebied het grootste deel van de vindplaats verloren gegaan. De sporen worden dan ook niet als behoudenswaardig aangemerkt door de omvang van de recente verstoringen binnen het plangebied.

In het kader van de voorgenomen consolidatie van het resterende muurwerk van het Genneperhuis bleek het wenselijk tot een overzicht van kennis over deze historische vesting te komen. Doel van de onderhavige bureaustudie is dan ook ten eerste om de kennis over het Genneperhuis te bundelen; om de resultaten van diverse recente onderzoeken te combineren en tot een beter begrip van de bestaande kennis en van het uiterlijk van de burcht in het verleden te komen. Een belangrijk doel is ten tweede om nader onderzoek te doen naar post-depositionele processen. In deze studie wordt onder andere nagegaan in hoeverre het resterende muurwerk van het Genneperhuis sinds het begin van de 20e eeuw kwalitatief gezien achteruit is gegaan. De bureaustudie dient ten derde als uitgangspunt voor een later uit te voeren archeologisch onderzoek, waarbij het muurwerk en de stratigrafie nader onderzocht zullen worden. Het Genneperhuis is gelegen in het Maasdal, aan de monding van de rivier de Niers. Het Genneperhuis is een beschermd archeologisch rijksmonument (rijksmonumentnr. 525667, AMKnr. 11184, CMA-nr. 46B-019). De ruïne is eveneens als gebouwd monument beschermd (ODB-nrs. 16090, 16096, 16097). Het monument bestaat uit een ruïne (de voormalige burcht), omringd door grachten en aarden vestingwerken uit de 17e eeuw. De ruïne van het Genneperhuis is duidelijk zichtbaar in het landschap in de vorm van een begroeide verhoging met restanten van muurwerk. Het maaiveld ter plaatse van het weiland rondom de ruïne is gelegen op circa 11,00 m +NAP. Het Genneperhuis bevindt zich ruim 2 km ten noordwesten van de stad Gennep en is gelegen op de noordoostelijke oever van de Maas. De rivier de Niers snijdt door het plangebied en maakt deel uit van het grachtenstelsel van de vesting. Aan de noordwestgrens van de ruïne mondt de Niers uit in de Maas. Het Genneperhuis bevindt zich in het Maasdal. Dit gebied wordt van oudsher gekarakteriseerd door heggen van meidoorn, die functioneerden als perceelscheidingen. Het landgoed Genneperhuis was vanaf de 18e eeuw in grootgrondbezit en om deze reden stonden hier waarschijnlijk weinig Maasheggen; het was een meer open landschap. Het landschap in de directe omgeving van de vesting was in het verleden voornamelijk in gebruik voor agrarische doeleinden, meestal weiden en deels akkerland. Een belangrijke conclusie is dat het zuidelijke deel van de burcht heden in het weiland tussen het recente hek om de ruïne en de Maas gelegen is. De donjon moet volgens alle historische plattegronden ten zuidoosten van de ruïneheuvel gelegen zijn. Dit komt bovendien overeen met de interpretatie van het AHN, waar op deze locatie (vaag) een cirkel zichtbaar is. Ook de donjon ligt dus deels buiten het recente hek. Uit het kaartmateriaal en uit historische gegevens blijkt dat de zuidelijke helft van de ruïneheuvel in de tweede helft van de 19e eeuw is afgegraven. De omvang van het grondverzet is heden echter onbekend. Niet alleen is er grond verdwenen, vermoedelijk is ook op beperkte schaal grond opgebracht. Uit een vergelijking van historische foto’s met de huidige situatie blijkt dat het muurwerk op de ruïne sinds omstreeks 1900 in wisselende mate achteruit is gegaan. Er kan geconcludeerd worden dat redelijk wat muurwerk is afgebrokkeld of zelfs verdwenen. Tenslotte heeft de herinrichting van het gebied in 2009, ter plekke van het kroonwerk en de oostelijke vestingwerken, ervoor gezorgd dat oudere sporen zijn verdwenen; sporen die op het AHN nog zichtbaar hadden kunnen zijn. Tijdens de herinrichting is ook een deel van de (tot dan toe behouden) ligging van grachten en wallen verlegd en ook daardoor is een deel van het monument verloren.

De aanleiding voor het hier gerapporteerde onderzoek is het verkrijgen van een omgevingsvergunning ten behoeve van de nieuwbouw van een garage. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van XXX. Het plangebied ligt op de beleidskaart in een gebied met Waarde-Archeologie 3. Bij gebieden met Waarde-Archeologie 3 is vastgesteld dat zich archeologische resten in de bodem bevinden. Aan de hand van het bovengenoemde beleid van de gemeente is gekozen voor een archeologische begeleiding door middel van proefsleuven. Tijdens het veldwerk zijn er in het onderzoeksgebied meerdere verstoringen aangetroffen. Er zijn door het onderzoeksgebied enkele eerdere sleuven getrokken voor de aanleg van de aanbouw, de schutting, de heg en enkele kabels en leidingen. Het zijn meerdere fases van (recente) verstoring die elkaar kruisen. De verstoringen waren te onderscheiden op basis van kleur, van donkerbruin tot bruingeel zand, grof tot matig grof in textuur. In het onderzoeksgebied is vanwege de meerdere fases van verstoring hier niets te zeggen over de oorspronkelijke bodemopbouw. In het noorden van de put was nog wel een kleine strook ‘bosgrond’ (bruin zwart gevlekt zand) aanwezig. Het PvE stelt dat er een holtpodzolgrond verwacht wordt, deze is mogelijk nog wel aanwezig in het gebied echter is dit door de aangetroffen verstoringen niet met zekerheid te zeggen. De aangetroffen strook bosgrond in het noorden van de werkput lijkt echter wel een indicatie dat deze mogelijk aanwezig is in het grotere gebied. Hierbij kunnen eveneens de verwachte archeologische indicatoren uit de romeinse tijd tot en met de nieuwe tijd nog aangetroffen worden. De verstoring van dit gebied is een lokaal fenomeen dat samenhangt met de aangetroffen kabels, leidingen en de afgraving van het hekwerk in het onderzoeksgebied. Dit betekent dat het grote omringende gebied geen aanpassing behoeft betreffende de archeologische verwachting.