Search

Summary The aim of this thesis was to study the course of bipolar disorder (BD) in pregnant women and the influence of sleep during pregnancy and the peripartum period on the development of postpartum mood symptoms. Importantly, we also wanted to explore considerations of women with BD about family planning and pregnancy. Main findings What are thoughts and considerations of women with bipolar disorder about family planning and pregnancy? A qualitative study of 15 childless women with BD I revealed that they worried about heritability of BD, had questions about medication use during pregnancy, and were fearful of recurrence of a mood episode during pregnancy or postpartum. In addition, these women feared to be incompetent as a mother during future mood episodes and mentioned that support of their partner, social network, and mental health providers is essential. What is the impact of medication on the course of BD in pregnant women? One of the conclusions of our systematic review about the impact of continuing maintenance medication on the recurrence of mood disorders during pregnancy is that the 22 included studies reported a wide range in the recurrence rate of BD and major depressive disorder, from 4 to73%. Another conclusion is that maintenance pharmacotherapy during pregnancy in women with mood disorders significantly reduced the risk of recurrence (66% in BD and 54% in major depressive disorder). What is the effect of perinatal sleep disturbance on postpartum mood in women with BD? The study protocol of the Sleepreg-bd study is described. Mood and sleep was monitored during weeks 26, 38, 39, and 40 of pregnancy, the first four weeks postpartum, and finally in week 12 postpartum. Assessments consisted of self-report questionnaires and objective (actigraphy) and subjective (diary) sleep measures. We did not find an association between objective sleep disturbance in the perinatal period on postpartum mood symptoms in

RIVM rapport:Inwoners van Nederland hebben in hun woonomgeving vooral hinder van geluid dat wordt veroorzaakt door wegverkeer, burenlawaai en vliegverkeer. Bij wegverkeer zorgt verkeer op wegen met een snelheidsbeperking tot 50 kilometer per uur, brommers en scooters voor de meeste geluidhinder. Burenlawaai wordt vooral veroorzaakt door 'contactgeluiden' in woningen (traplopen, slaan met deuren, lopen op harde vloeren) en geluid dat buren buiten maken. Geluidhinder door militair vliegverkeer is afgenomen; de hinder door de burgerluchtvaart op landelijk niveau blijft ongeveer gelijk. Treinverkeer valt landelijk gezien buiten de top 3 van wegverkeer, burenlawaai en vliegverkeer, maar kan lokaal voor veel hinder zorgen, vooral als er veel goederenvervoer is. Geurhinder wordt vooral veroorzaakt door activiteiten van de buren waarbij verbrandingsprocessen (bij barbecues, vuurkorven, openhaarden en allesbranders) een belangrijke rol spelen. Dit gaat vaak samen met geluidhinder. Wegverkeer is met afstand de belangrijkste bron van hinder door trillingen, gevolgd door bouw- en sloopactiviteiten en vliegtuigen en helikopters. Geluid kan tot slaapverstoring leiden. Vooral geluid van wegverkeer, van buren en van recreatieve activiteiten (zoals kermissen en sportvelden) zorgen daarvoor. Slaapverstoring door vliegverkeer komt voornamelijk voor in de omgeving van Schiphol. Dat is minder het geval rond de regionale burgerluchthavens omdat daar minder nachtvluchten zijn. Een opvallende toename van de slaapverstoring komt door overvliegende helikopters, vooral in het westen van het land. Bronnen die nu en in de toekomst voor hinder kunnen zorgen zijn bijvoorbeeld drones en bronnen van laagfrequent geluid (laag zoemend of brommend geluid zoals van een ventilator of airconditioning). Acht procent van de Nederlandse bevolking heeft last van laagfrequent geluid. Hierbij is vaak niet één bron als oorzaak aan te wijzen. De omvang van het probleem vormt een signaal voor de overheid om deze overlast in b, The National Institute for Public Health and the Environment (RIVM), in collaboration with Statistics Netherlands (CBS), carried out the seventh 'Inventory of Disturbances' (IV-7) in 2016. It was commissioned by the Ministry of Infrastructure and Water Management. The IV-7 is a questionnaire survey among a representative sample of residents of the Netherlands on how they experience their physical home environment. The survey examines environmental aspects such as sound, odour and vibrations, satisfaction with their living situation, anxiety and their opinion on the state of the home environment. The government closely monitors the development of disturbance in the home environment as well as satisfaction and concern about the home environment. In the autumn of 2016, more than 8,000 Dutch residents aged 16 and older completed an 'on-line' survey. They answered questions on the annoyance and degree of sleep disturbance from more than 60 different sources of sound, odour and vibrations. The main causes of noise annoyance are road traffic, noise produced by neighbours and air traffic. These are the same top 3 that were found in previous inventories of disturbances. Within road traffic, it is the roads with speed limits up to 50 km/h and mopeds and scooters that cause the most noise annoyance. The percentage of people who are disturbed by this is higher in the western part of the country and in the province of Limburg. Noise annoyance caused by neighbours is difficult to address with policy measures. This is also evident from the figures on annoyance, which have remained stable over the years. Contact noises (walking stairs, slamming doors, hard floors) and outdoor activities are the main causes of noise annoyance. Noise and odour annoyance often go hand in hand with outdoor activities when the use of BBQs and fire baskets is involved. Odour pollution caused by neighbours occurs more often nationwide than pollution caused by factories, companies and the agricultural sect

RIVM rapport:Ten minste 19,8 miljoen volwassenen die in Europa in een stedelijk gebied of in de buurt van grote snelwegen, grote vliegvelden of hoofdspoorlijnen wonen zijn gehinderd door het geluid dat hiervan afkomstig is. Van hen zijn 9,1 miljoen mensen ernstig gehinderd. Zij hebben last van gevoelens van irritatie, boosheid en onbehagen. Nachtelijk geluid kan de slaap verstoren, bijvoorbeeld door niet te kunnen inslapen of tussentijds wakker te worden. Naar schatting hebben 7,9 miljoen mensen hier last van en 3,7 miljoen van hen ervaart dit als ernstig. Daarnaast draagt omgevingslawaai bij een hogere bloeddruk, hart- en vaatziekten, beroerte en vroegtijdig overlijden. De voornaamste bron van hinder is lawaai van wegverkeer. De blootstelling aan omgevingslawaai in Europa leidt tot ongeveer 910 duizend gevallen van verhoogde bloeddruk en 43 duizend ziekenhuisopnames per jaar door hart- en vaatziekten en beroertes; het aantal vroegtijdige sterfgevallen per jaar als gevolg van de blootstelling is naar schatting circa 10 duizend per jaar. Ongeveer 90 procent van deze ziektelast is gerelateerd aan wegverkeerslawaai. Dit zijn de voorlopige resultaten voor 33 Europese landen (28 lidstaten van de Europese Unie plus IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland en Turkije), die als een onderschatting worden bestempeld. Nog niet alle informatie van de landen over het peiljaar 2011 is beschikbaar. Het RIVM beschrijft, op verzoek van de Europese Commissie, de gevolgen voor de gezondheid en het welbevinden van geluid afkomstig van wegverkeer, spoorwegen en vliegverkeer in Europa. Er is sprake van een onderschatting omdat de blootstellinggegevens alleen beschikbaar zijn voor een selectie van de agglomeraties, snelwegen, spoorwegen en luchthavens. Verder rapporteren de landen alleen het aantal mensen dat woont bij hoge geluidniveaus (meer dan 55 dB voor het etmaal of 50 dB voor de nacht). Onder deze geluidniveaus kunnen ook effecten optreden, maar daarvan is de omvang niet bekend., This report describes, on request of the European Commission, the health and well-being implications of road traffic, railway and aircraft noise in Europe. The emphasis is on the description of the methods for health impact assessment of environmental noise. Exposure data for 2012 is available only for a selection of agglomerations, major roads, major railways and major airports and includes only levels above 55 dB Lden and 50 dB Lnight. The methods can be used in a later stage to assess the full impact in the European Union when complete information about the noise exposure distribution for these sources becomes available. At least about 19.8 million adults in Europe are annoyed by noise from road traffic, railways, aircrafts or industry; 9.1 million of them are highly annoyed. It is estimated that 7.9 million adults have sleep disturbance due to night time noise; 3.7 million of them are severely sleep disturbed. The exposure contributes to about 910 thousand additional prevalent cases of hypertension and to 43 thousand hospital admissions per year and about 10 thousand premature deaths per year related to coronary heart disease and stroke. About 90% of the disease burden is related to road traffic noise. These results for 33 European countries (EU28 plus Iceland, Liechtenstein, Norway, Switzerland and Turkey) should be considered provisionally, since they are based on the available data (database of August 2013). In this database the completeness for road traffic noise - the most dominant source - is 36% for major roads and 62% for major agglomerations.

RIVM rapport:De Inventarisatie Verstoringen is een 5-jaarlijkse nationale inventarisatie van hinder door geluid, geur, trillingen en licht. Opmerkelijk aan deze inventarisatie zijn de lagere (ernstige) hinderpercentages voor de meeste van de onderzochte bronnen van geluid, geur en trilling ten opzichte van vijf jaar geleden, terwijl de blootstellingniveaus niet tot nauwelijks zijn gedaald. Waarschijnlijk is de gewijzigde vraagstelling, gewijzigd ten behoeve van internationale harmonisering, hier debet aan. De woontevredenheid is de afgelopen jaren toegenomen. Toch is er nog steeds sprake van ernstige hinder in de leefomgeving, ondanks de inspanningen van de overheid om dit te verminderen. Omgevingsgeluid, geur, trillingen en licht zijn belangrijke veroorzakers van ernstige hinder en slaapverstoring. Geluid van wegverkeer is de grootste bron van ernstige geluidhinder. Bezorgdheid over de eigen veiligheid door wonen in of in de buurt van een onveilige woonsituatie neemt af. De ernstige bezorgdheid hierover neemt echter wel toe. Eén op de drie burgers is bezorgd over wonen op of in de buurt van een locatie met bo-demverontreiniging. In het algemeen is men zowel tevreden over de woning als over de woonomgeving. Over het openbaar vervoer in de buurt is men het minst tevreden hoewel de ontevredenheid hierover de afgelopen jaren het meest is afgenomen. Het groen in buurt wordt zeer gewaardeerd en de kwaliteit ervan wordt goed bevonden. Veel mensen vinden dat ze in een groene buurt wonen en zijn hier ook tevreden over. Vooral de mogelijkheid die groenvoorzieningen bie-den om te recreëren wordt zeer gewaardeerd. Ongeveer de helft van de inwo-ners in Nederland vindt zijn eigen buurt niet stil. Eén op de acht vindt dit ook geen belangrijk aspect van de woonomgeving. Voor één op de zes inwoners hoeft de wijk niet stiller, voor ongeveer één op de negen inwoners is de buurt niet stil genoeg. Dit zijn de belangrijkste bevindingen uit de zesde nationale 'Inventarisatie Ver-storingen' die het mi, Residential satisfaction has increased the past few years. Still residents are se-verely annoyed in 2008. Despite the government's policy effort to abate severe annoyance, people still suffer from severe annoyance from noise, mal odor, vi-brations or light. Noise by traffic is the biggest source of annoyance. Concern about a hazardous living situation is decreasing. However severe concern about a hazardous living situation is growing. Concern about living on or near polluted soil is biggest; one out of three residents appears to be severely concerned. Sa-tisfaction with the dwelling and the neighbourhood is high. Satisfaction with pub-lic transportation in the neighbourhood is lowest. Greenery in the neighbourhood is considered to be of good quality and is highly appreciated. The opportunity greenery gives to recreate is appreciated most. About half of the population thinks their neighbourhood is not quiet. These are the most important results of the 6th national 'Annoyance Inventory' in the Netherlands. The inventory was commissioned by the Ministry of Infra-structure and the Environment (I&M). The face-to-face questionnaire study was conducted in the end of 2008 by the Centre for Environmental Health (MGO) of the National Institute for Public Health and the Environment. Well over 1200 residents in the Netherlands participated in the study.

RIVM rapport:Naar schatting krijgen in Nederland 21 tot 150 mensen per jaar een acuut hartinfarct doordat zij langdurig aan geluid van wegverkeer zijn blootgesteld. De meest waarschijnlijke omvang is 84 gevallen per jaar. Dit aantal is circa 0,3 procent van het aantal acute hartinfarcten dat jaarlijks in Nederland optreedt. Het percentage is aanmerkelijk lager dan voor Europa is geschat (3 procent), mede doordat in Nederland minder mensen aan hoge geluidniveaus zijn blootgesteld. Uitgangspunt van dit onderzoek is dat een blootstelling aan geluid van gemiddeld meer dan 60 decibel gedurende de dag en avond het risico op een acuut hartinfarct verhoogt. Het aantal ernstig gehinderden door wegverkeer bedraagt 480.000 tot 830.000 personen, met als meest waarschijnlijke omvang 640.000. Het aantal ernstig slaapverstoorden is 180.000 tot 450.000, met 290.000 als meest waarschijnlijke aantal. Dit blijkt uit een studie naar de invloed van geluid van weg- en railverkeer op de omvang van de gezondheideffecten en op welbevinden van de Nederlandse bevolking. Het onderzoek is uitgevoerd op verzoek van het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP). Voor deze studie is een nieuwe meta-analyse uitgevoerd om het aantal acute hartinfarcten te kunnen berekenen. De belangrijkste onzekerheid hierin is vanaf welk geluidsniveau het risico hierop verhoogd is. Voor hinder en slaapverstoring is gebruik-gemaakt van in de literatuur beschreven relaties., It is estimated that in The Netherlands 21 to 150 myocardial infarction cases per year are attributable to long term exposure to road traffic noise. The most likely number is 84 cases per year. This about 0.30% of all acute myocardial infarctions per year. This percentage is substantially lower than was estimated for Europe (3%), amongst others due to the more favourable exposure distribution in The Netherlands. Starting point for the calculation of the burden of disease was that an exposure to noise of more than 60 decibels during day and evening increases the risk on an acute myocardial infarction. The number of severely annoyed adults due to road traffic noise exposure is between 480,000 and 830,000 with 640,000 as most likely number. The number of adults with self-reported sleep disturbance is between 180,000 and 450,000 persons with as most likely number 290,000 persons. These are the main results from a study into the burden on health and well-being of road and rail traffic noise exposure in The Netherlands. The study was carried out on request of the Netherlands Environmental Assessment Agency. To assess the number of myocardial infarction cases we carried out a meta-analysis. The noise level from which people are assumed to be at risk is an important source of uncertainty in the calculations. To assess the number severely annoyed and sleep disturbed we used exposure-response relations from the literature.

RIVM rapport:Blootstelling-responsrelaties voor verkeersgeluid en hinder lijken schaalspecifiek te zijn: relaties opgesteld op internationaal niveau wijken soms af van relaties op nationaal niveau die op hun buurt weer afwijken van relaties op regionaal niveau. Voor beleid betekent dit dat bij toepassing van (inter-)nationale blootstelling-responsrelaties op lokale situaties terdege rekening dient te worden gehouden met de beperkingen en 'vertaalbaarheid' van de relatie naar de lokale situatie. Daarnaast blijkt dat ondanks het gebruik van standaardvragen voor hinder en slaapverstoring, vastgelegd in een ISO-norm, de wijze van operationaliseren van hinder en slaapverstoring van invloed is op de blootstelling-responsrelatie. Dit zijn de belangrijkste bevindingen uit een onderzoek naar de relatie tussen geluid van wegverkeer en hinder en slaapverstoring op basis van gegevens uit het EMPARA-geluidsmodel en de Hinderinventarisatie 2003. In Nederland en binnen de Europese Unie is de verstoring van de leefomgeving door geluid een belangrijk aandachtspunt van beleid, omdat blootstelling aan hoge geluidsniveaus kan leiden tot negatieve effecten op welbevinden en gezondheid, waaronder hinder en slaapverstoring. In het rapport is onderzocht of het mogelijk is om met bestaande Nederlandse onderzoeksgegevens relaties vast te stellen tussen blootstelling aan verkeersgeluid en het optreden van hinder en slaapverstoring. De resultaten zijn vergeleken met de voorstellen voor relaties die in Europees verband zijn gedaan en de uitkomsten van de Gezondheidskundige Evaluatie Schiphol. Hierbij traden belangrijke verschillen aan het licht. Een belangrijke kanttekening bij de resultaten is dat slechts een beperkt aantal deelnemers aan het onderzoek is blootgesteld aan hogere geluidbelastingniveaus waardoor de betrouwbaarheidsintervallen voor hoge blootstellingen groot zijn. Dit is het gevolg van de scheve (min of meer log-normale) verdeling van geluidblootstelling in de Nederlandse bevolking., Exposure-response relations for traffic sound and annoyance appear to be scale-specific: relationships established at international levels sometimes deviate from national relationships; in turn these relations can deviate from regional ones. For policy, this means that due consideration should be given to the limitations and transferability of (inter-) national exposure-response relationships used in local situations. The definition and operationalisation of the terms 'annoyance' and 'sleep disturbance' can have a profound impact on the results. Although survey questions on annoyance conform to the ISO standard, the different interpretations of annoyance found in the literature can result in differences between exposure-response relationships. These are the main findings from a study investigating the relation between traffic sound and annoyance and sleep disturbance on the basis of the EMPARA noise model and a periodic national Annoyance survey (2003). Disturbance of the living environment through noise exposure is of concern, both in the Netherlands and the European Union. Exposure to high levels of noise can have adverse effects (annoyance and sleep disturbance) on health and well-being. The study described used existing Dutch data for determining the relationship between exposure to transport noise, and annoyance and sleep disturbance. The results from the Annoyance survey and EMPARA were compared with the proposals of the EU Noise Expert Network and the outcome of the monitoring programme, Health Impact Assessment - Schiphol Airport. The comparison revealed significant differences. In the Annoyance survey only few respondents experienced relatively high exposure levels. This resulted in large confidence intervals at high exposures.

RIVM rapport:Het kabinet zal binnenkort een standpunt innemen over een eventuele wijziging van het beleid gericht op het terugdringen van slaapverstoring door nachtelijk vliegverkeer van Schiphol. Ter ondersteuning van dit kabinetsbesluit is voor het onderwerp nachtelijk geluid van vliegverkeer rond Schiphol en slaapverstoring het Beoordelingskader Gezondheid en Milieu ingevuld. Dit beoordelingskader bevat een checklist voor factoren, die mogelijk van invloed zijn op de besluitvorming rond een milieuprobleem met veronderstelde of bewezen gezondheidseffecten, zoals de omvang en ernst van gezondheidseffecten, de beleving van effecten of risico's van burgers, de mogelijke maatregelen en de kosten en baten van deze maatregelen. De beschrijving van de gezondheidseffecten van nachtelijke geluidbelasting is vooral gebaseerd op een recent verschenen advies van de Gezondheidsraad. Voor de kwantificering van de gezondheidseffecten is met name geput uit verschillende studies die in de omgeving van Schiphol zijn uitgevoerd in het kader van het onderzoeksprogramma Gezondheidskundige Evaluatie Schiphol. De mogelijke maatregelen zijn voornamelijk afkomstig uit een inventarisatie uitgevoerd door het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium. Schattingen van de kosten en de effectiviteit van maatregelen zijn alleen beschikbaar voor een scenario waarin het nachtregime van 23:00 - 6:00 uur wordt verlengd tot 7:00 uur. Het resultaat is een beschrijving van aspecten die een rol kunnen spelen bij de besluitvorming over slaapverstoring en het nachtelijk geluid van vliegverkeer rond Schiphol., In the near future, the government will decide on a possible change of its policy aimed to reduce the amount of sleep disturbance due to night-time air traffic from Amsterdam Airport Schiphol. To facilitate the governmental decision-making process the "Assessment Framework for Health and the Environment" was completed for night-time aircraft noise around Amsterdam Airport Schiphol and sleep disturbance. This Assessment Framework consist of check lists for issues that may play a role, separately or jointly, in policy decisions on health-related environmental problems. Issues included are the size of the affected population, the severity of health effects, possible outrage factors, the cost effectiveness of possible measures and legal aspects. The description of the health effects is mainly based on a recent advise of the Health Council. Results about the health impact of night-time noise were for a large extent obtained from studies that were carried out in the framework of the research programme Health Impact Assessment Schiphol. The possible measures were largely distilled from an inventory by the National Aerospace Laboratory NLR. Estimates of the costs and the effectiveness of measures were only available for a scenario in which the night-time restrictions between 23:00 and 6:00 hour were extended to 7:00 hour. The result is a description of the various issues that could play a role in the decision-making process on night-time aircraft noise.

RIVM rapport:In dit achtergrondrapport wordt de laatste stand van zaken weergegeven met betrekking tot blootstelling-effect relaties op het gebied van geluid en gezondheid en hun toepasbaarheid voor de inschatting van de effecten van geluid in Nederland. Voor een aantal relevante gezondheidseffecten worden de beschikbare blootstelling-effect relaties besproken. Aan de hand van een aantal case-studies wordt de bruikbaarheid van de verschillende relaties voor gezondheidseffectschatting (GES) geanalyseerd. Alleen relaties die de invloed van geluid op effecten beschrijven waarvoor bewijs was en die zijn afgeleid door middel van een meta-analyse of gepoolde analyse worden uiteindelijk bruikbaar bevonden. Het resultaat is een set van relaties en aanbevelingen die ingezet kunnen worden voor de inschatting van de effecten van geluid in Nederland. Niet alleen in termen van risico's, maar ook in termen van aantallen getroffenen., This report is a background document that can be used to assess the health impact attributable to noise in the Netherlands. To this end the available exposure-effect-relationships in the field of noise and health are reviewed and evaluated, using data published in the epidemiological literature as well as previous reviews. Their applicability for assessment in the Netherlands was demonstrated in case-studies. Only the relationships describing the association between noise and annoyance, sleep disturbance and cardiovascular disease are considered to be suitable for health impact assessment purposes. Only the relationships for which the evidence for an association between exposure and effect was considered sufficient and which were derived either by means of a quantitative summary of published data or a re-analysis of individual data based on primary studies, were selected. Finally, recommendations were made for the applicability of these exposure-effect relationships regarding the health impact of noise exposure.

RIVM rapport:Naar schatting zijn 3,7 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder (29%) ernstig gehinderd door het geluid van wegverkeer. Na wegverkeer veroorzaken vliegverkeer en buren het vaakst ernstige hinder (beide 12%). Bromfietsen staan met 19% ernstige hinder op de eerste plaats in de top tien van meest hinderlijke geluidbronnen. Op de tweede en derde plaats volgen motoren (11% ernstige hinder) en vrachtauto's (10% ernstige hinder). Ernstige hinder door het geluid van bromfietsen, snelwegen en bouw- en sloopterreinen vertoont vanaf 1993 een stijgende trend. Voor militaire vliegtuigen, personenauto's en bussen is er sprake van een dalende trend. Brommers zijn naast geluidhinder ook de belangrijkste bron van slaapverstoring. Bij 7% van de respondenten wordt de slaap ernstig verstoord door het geluid van brommers. Naast geluid blijkt met name het (roekeloos en luidruchtig) gedrag van bromfietsrijders een belangrijke hinderbron. Dit zijn enkele bevindingen uit een periodiek landelijk onderzoek naar de verstoringen van de leefomgeving. Er is ook gevraagd naar de tevredenheid met de woonomgeving. Nederlanders zijn in het algemeen tevreden met hun woning en woonomgeving. Deze wordt beoordeeld met een gemiddelde van 7,7 op een schaal van 0-10. Het meest ontevreden is men over de parkeergelegenheden in de buurt (18%), het openbaar vervoer (16%) en de ruimte voor speelgelegenheid in de buurt (12%). Ten opzichte van de vorige peiling in 1998 is de tevredenheid over de woning en de woonomgeving toegenomen., The most annoying source of noise in the Netherlands is road traffic. Of the Dutch population aged 16 years and older 29% is severely annoyed by this type of noise. Second and third most annoying noise sources are air traffic and neighbours (both 12% severely annoyed). Mopeds are the most annoying source of road traffic noise. Nineteen percent of the Dutch population is severely annoyed by the noise of mopeds, followed by motorbikes (11% severely annoyed) and lorries (10% severely annoyed). The severe annoyance from mopeds, highways and building and demolition sites exhibits a rising trend since 1993. For military planes, cars and busses severe annoyance has declined since 1993. In addition to noise annoyance, mopeds are the most important source of sleep disturbance; 7% of the respondents report severe sleep disturbance by moped noise. The (loud and reckless) behaviour of moped drivers is also an important source of annoyance. These are some results from a periodic national survey on annoyance, sleep disturbance, risk perception and of the quality of the living environment. In general, Dutch inhabitants are satisfied with their homes and residential areas. The average score for satisfaction with the residential area is 7,7 on a scale from 0-10. People are most dissatisfied with parking facilities in the neighbourhood (18%), public transport (16%) and space for playgrounds in the neighbourhood (12%). In comparison with the last survey (in 1998), residential satisfaction has increased.

RIVM rapport:In de Planologische Kernbeslissing (PKB) Schiphol en Omgeving van 1994 zijn door het kabinet een aantal doelstellingen geformuleerd voor de verbetering van de woon- en leefkwaliteit in de omgeving van de luchthaven. Voor slaapverstoring door luchtvaartgeluid was een forse verbetering vanaf de ingebruikname van de vijfde baan beoogd ten opzichte van de situatie in 1990. Voor deze verbetering was in de PKB een referentiegetal van 39.000 "slaapverstoorden" binnen de 20 dB(A) contour opgenomen, hetgeen overeenkomt met een afname van circa 70% van het aantal slaapverstoorden ten opzichte van 1990.Recent slaapverstoringsonderzoek rond Schiphol uitgevoerd door TNO in samenwerking met het RIVM heeft nieuwe informatie opgeleverd over het verband tussen luchtvaartgeluid en slaapverstoring (RIVM rapport 441520019). Dit rapport maakt een vergelijking tussen de schattingen van het aantal slaapverstoorden volgens de methodiek van het slaapverstoringsonderzoek rondom Schiphol en de methodiek zoals beschreven in de PKB Schiphol.De resultaten laten zien dat zowel met gebruikmaking van het verband tussen vliegtuiggeluid en slaapverstoring uit de PKB als met die uit het slaapverstoringsonderzoek het aantal slaapverstoorden - na ingebruikname van de vijfde baan - voldoet aan de in de PKB beoogde verbetering ten opzichte van 1990. Binnen de grenswaarden van vliegtuiggeluid bedraagt het aantal slaapverstoorden in de 20 dB(A) nachtcontour volgens de PKB-systematiek 18.800. Volgens de systematiek van het slaapverstoringsonderzoek komt dit op 28.400 uit. Het merendeel van dit verschil (8.000 van de 9.600) is toe te schrijven aan verschillen in actualiteit en de gebiedsdekkendheid van de woning- en bevolkingsbestanden waarmee de aantallen slaapverstoorden worden bepaald. De rest (1600) kan worden verklaard uit het verschil in het verband tussen vliegtuiggeluid en slaapverstoring.Uit het rapport blijkt daarnaast dat, wanneer naar een groter gebied dan de 20 dB(A) contour gekeken wordt, de afn

RIVM rapport:In het kader van de Gezondheidskundige Evaluatie Schiphol heeft onder 418 volwassenen in 15 locaties dichtbij en verder weg van Schiphol een veldonderzoek naar slaapverstoring plaatsgevonden. Het doel was blootstelling-respons relaties tussen indicatoren van slaapverstoring en nachtelijk vliegtuiggeluid vast te stellen en te schatten welk percentage van effecten bij omwonenden van Schiphol met blootstelling aan vliegtuiggeluid samenhangt. Gedurende 11 opeenvolgende nachten werd van 10 uur 's avonds tot 9 uur 's ochtends in de slaapkamer van de deelnemer en buiten het geluidniveau gemeten. Indicatoren van slaapverstoring werden gemeten met actimetrie (bewegingen: motorische onrust, ontwaken, inslaaptijd), een logboekje (herinnerd ontwaken, slaapkwaliteit, medicijngebruik) en een vragenlijst (ervaren hinder, gezondheidsklachten). De toename in motorische onrust door vliegtuigpassages begon bij lagere geluidniveaus dan verwacht. Deelnemers van wie de lange termijn blootstelling aan vliegtuiggeluid relatief gering is, reageerden sterker op passages dan mensen die relatief hoog zijn blootgesteld. Ook de inslaaptijd, het gebruik van slaapmiddelen, de gemiddelde motorische onrust en het aantal malen wakker worden nam toe bij een oplopend gemiddeld geluidniveau tijdens de slaap. Er werd geen relatie tussen geluidniveau en de uitkomsten van een reactietijdtest aangetroffen. De prevalenties van ervaren hinder en het gemiddeld aantal gezondheidsklachten hingen samen met de lange termijn blootstelling aan vliegtuiggeluid. De blootstelling-respons relaties zijn gebruikt om te schatten hoeveel mensen rondom Schiphol slaapverstoring door vliegtuiggeluid ondervinden., As part of the Evaluation and Monitoring Program for Schiphol Airport, a sleep disturbance study was carried out among 418 adults living in 15 locations close to and further away from the airport. The objective was to assess relations between nighttime aircraft noise exposure and indicators of sleep disturbance and to estimate the prevalence of noise induced effects in the population exposed to aircraft noise. The subjects participated for 11 consecutive nights. Noise was measured from 10 p.m. to 9 a.m. indoors in the bedroom and outdoors. Information about sleep disturbance was collected by actimetry (motility, awakenings, sleep onset latency), diary (remembered awakenings, sleep quality, medication) and questionnaire (annoyance, health complaints). The increase in motility due to aircraft noise events started at lower indoor levels than expected. Persons with long-term exposure to relatively low nighttime aircraft noise levels were more sensitive to aircraft noise events than people living in locations with high levels. Also, sleep latency time, use of sleeping pills, average motility, and number of awakenings increased with equivalent indoor aircraft noise exposure levels during sleep; no relation was found with the results of a reaction time test. The prevalence of nighttime aircraft noise annoyance and number of health complaints were associated with long-term nighttime aircraft noise exposure. The exposure-effect relations were used to estimate the prevalence of effects of aircraft noise on sleep.