Search

PIEKARSKA, Małgorzata, KASPERSKI, Radosław, PIKULICKA, Agata, PACEK, Katarzyna, JEDLINA, Klaudia, SZULC, Izabela, SWACHA, Weronika, AGHADI, Artur, JANCZEWSKA, Martyna & KAMIŃSKA, Izabela. Eating disorders in children and adolescents with type 1 diabetesmellitus. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):337-343. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.043 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42006 https://zenodo.org/record/7641744 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 19.01.2023. Revised: 26.01.2023. Accepted: 15.02.2023. Eating disorders in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus Małgorzata Piekarska, Radosław Kasperski, Agata Pikulicka, Katarzyna Pacek, Klaudia Jedlina, Izabela Szulc, Weronika Swacha, Artur Aghadi, Martyna Janczewska, Izabela Kamińska Małgorzata Piekarska, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, ORCID: 0000-0001-5055-4923, piekarska13@gmail.com; Radosław Kasperski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, ORCID: 0000-0002-7364-3205, r.kasperski95@gmail.com; Agata Pikulicka, SZPITAL SOLEC w Warszawie, ORCID: 0000-0003-1693-8127, agapikulicka@gmail.com; Katarzyna Pacek, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, ORCID: 0000-0001-6947-558X; kasia.pacek1@gmail.com Klaudia Jedlina, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, ORCID: 0000-0002-2363-2620, klaudiajedlina@gmail.com; Izabela Szulc, Szpital Praski P.W. Przemienienia Pańskiego w Warszawie, ORCID: 0000-0002-2262-6886, izabelaszulc4@gmail.com; Weronika Swacha, Mazowieckie Centrum Stomatologii w Warszawie, ORICID: 0000-0002-1865-5967, weronka6@gmail.com; Artur Aghadi, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, ORCID: 0000-0001-9020-0433; aghadi.artur1995@gmail.com; Martyna Janczewska, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie, ORCID: 0000-0003-1310-4776; m.janczewska2002@gmail.com; Izabela Kamińska, Szpital Czerniakowski sp. z o. o. , ul. Stępińska 19/25, 00-739 Warszawa, ORCID: 0000-0002-5766-2262; izakam303@gmail.com; Abstrakt Introduction and purpose:Eating disorders are an ever-growing problem, both in the general population and also in the population of pediatric patients with type 1 diabetes mellitus. However, for this specific group of patients, there is a twofold higher risk of developing eating disorders, the occurrence of additional distinct forms of these disorders, the so-called diabulimia - consisting of deliberate restriction of insulin delivery or skipping insulin doses, which can consequently lead to poor metabolic control of diabetes , and even threaten the lives of patients. The purpose of this work is to present the current state of knowledge on the diagnosis, prevention and treatment of eating disorders in children and adolescents with type 1 diabetes. Brief description of the state of knowladge:The background of the onset of eating disorders in pediatric patients with type 1 diabetes mellitus includes the lowered self-esteem accompanying early adolescence (when type 1 diabetes mellitus is most often diagnosed), stress, excessive focus on external appearance, as well as difficulties in accepting the diagnosis and a rather strict dietary regime. Since the treatment of eating disorders is long and difficult, the most important goal becomes effective prevention and rapid selection of patients with a predisposition to develop such disorders. The first screening tools - SEEDS, m-SCOFF and DEPS-R questionnaires - have already been developed, and the effectiveness of therapy sessions aimed at this group of patients is also being studied. Knowledge in this field is constantly evolving. Summary:Therapy of eating disorders in patients with type 1 diabetes should be targeted at this specific patient population. It requires cooperation and communication of teams dealing separately with these diseases, education of the staff and their thorough knowledge of the background of the problem, prompt action and, above all, the development of specific guidelines for management, methods of prevention and the earliest possible start of treatment, which will also include the patient's caregivers. Key words: eating disorders, disordered eating behaviors,type 1 diabetes mellitus, adolescents, diabulimia

CUBER, Iwona, AGHADI, Artur, BIAŁOWĄS, Edyta, DYBAŁA, Ewelina & MAZUREK, Magdalena. Irritable bowel syndrome – a literature review. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(4):53-62.eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.04.005 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42230 https://zenodo.org/record/7644704 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received:25.01.2023. Revised: 29.01.2023. Accepted: 16.02.2023. Irritable bowel syndrome – a literature review Zespół jelita drażliwego – przegląd literatury Iwona Cuber Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0002-0507-0126 https://orcid.org/0000-0002-0507-0126 cuber.iwona@gmail.com Artur Aghadi Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-9020-0433 https://orcid.org/0000-0001-9020-0433 aghadi.artur1995@gmail.com Edyta Białowąs Szpital Miejski im. Jana Pawła II Rycerska 4, 35-241 Rzeszów ORCID 0000-0001-6002-5689 https://orcid.org/0000-0001-6002-5689 edytaacc@interia.pl Ewelina Dybała Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-6285-822X https://orcid.org/0000-0001-6285-822Xewelina.dybala@gmail.com Magdalena Mazurek Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-8196-3180 https://orcid.org/0000-0001-8196-3180 magdalenamazurekk.95@gmail.com ABSTRACT Introduction: Irritable bowel syndrome (IBS) is one of the most common diseases affecting people around the world. It is characterized by irregular bowel movements and abdominal pain. IBS significantly reduces the quality of life of patients. Despite such a frequent occurrence of this disease, its correct diagnosis and treatment still causes many problems for primary care physicians. Aim of the study: The aim of the study is to present the current state of knowledge on the pathophysiology, diagnostics and drugs used in irritable bowel syndrome. Description of the state of knowled

AGHADI, Artur, BRZUSZKIEWICZ, Kinga, DYBAŁA, Ewelina, CUBER, Iwona, MAZUREK, Magdalena, BIAŁOWĄS, Edyta, PIEKARSKA, Małgorzata & KASPERSKI, Radosław. Biological treatment and exercise as an alternative to typical rheumatoid arthritis therapy: pathophysiology and effects. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(4):11-20.eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.04.001 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42023 https://zenodo.org/record/7641785 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 20.01.2023. Revised: 26.01.2023. Accepted: 15.02.2023. Biological treatment and exercise as an alternative to typical rheumatoid arthritis therapy: pathophysiology and effects Leczenie biologiczne i ćwiczenia fizyczne jako alternatywa dla powszechnie stosowanych leków na reumatoidalne zapalenie stawów: patomechanizm i efekty Artur Aghadi aghadi.artur1995@gmail.comhttps://orcid.org/0000-0001-9020-0433 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie Kinga Brzuszkiewicz kinga.brzuszkiewicz@gmail.comhttps://orcid.org/0000-0003-3941-027X Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie Ewelina Dybała ewelina.dybala@gmail.comhttps://orcid.org/0000-0001-6285-822X Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie Iwona Cuber cuber.iwona@gmail.com https://orcid.org/0000-0002-0507-0126 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie Magdalena Mazurek magdalenamazurekk.95@gmail.comhttps://orcid.org/0000-0001-8196-3180 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie Edyta Białowąs edytaacc@interia.pl https://orcid.org/0000-0001-6002-5689 Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Rzeszowie Małgorzata Piekarska, piekarska13@gmail.comhttps://orcid.org/0000-0001-5055-4923 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie Radosław Kasperski r.kasperski95@gmail.comhttps://orcid.org/0000-0002-7364-3205 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie Disclosures: No disclosures Financial support: No financial support was received. Conflict of interest: The authors declare no conflict of interest. Abstract Introduction: Rheumatoid arthritis (RA) is a chronic autoimmune disease of unknown etiology that mainly affects the joints, but extra-articular symptoms may also occur. The global prevalence of RA is approximately 5 cases per 1,000 adults[1]. A better understanding of the pathophysiology of the disease in the treatment of RA has led to the development of more effective treatments. Current drugs include glucocorticoids (GCs) and synthetic and biological disease-modifying anti-rheumatic drugs (DMARDs). Apart from these, the most commonly used analgesics are non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs). BDMARDs work by targeting specific molecules involved in the inflammatory process, not just symptom relief. Purpose: To review the currently available PubMed data on bDMARDs and exercise for RA and their mechanisms in the context of disease pathophysiology and future prospects. Brief description of the state of knowledge: bDMARDs are a necessary alternative in patients who have not achieved the treatment goal for 6 months or have experienced side effects during treatment with conventional disease-modifying drugs. We also analyzed the effect of exercise on the course of RA. Conclusions: The introduction of bDMARDs has opened a new era in the treatment of diseases such as RA. However, due to the difficult access to this form of therapy, side effects, contraindications to currently used drugs, and increasingly well-known mechanisms, there is also a need to constantly search for new solutions. A growing body of evidence in recent years suggests that regular physical activity has a positive effect on various aspects of RA, including disease-related outcomes, mental well-being, and cardiovascular health. Also in this non-pharmacological field, further research is needed to fully understand the mechanisms behind these effects. Key words: Rheumatoid arthritis, biological drugs, pathomechanism, DMARDs, exercise Streszczenie: Wstęp: Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną o nieznanej etiologii, która dotyczy głównie stawów, ale mogą też wystąpić objawy pozastawowe. Globalna częstość występowania RZS wynosi około 5 przypadków na 1000 osób dorosłych[1]. Lepsze zrozumienie patofizjologii choroby w leczeniu RZS doprowadziło do opracowania skuteczniejszych metod leczenia. Obecne leki obejmują glukokortykoidy (GC) oraz syntetyczne i biologiczne leki przeciwreumatyczne modyfikujące przebieg choroby (bLMPCh). Oprócz nich najczęściej stosowanymi lekami przeciwbólowymi są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). BLMPCh działają poprzez celowanie w określone cząsteczki zaangażowane w proces zapalny, a nie tylko w łagodzenie objawów. Cel: Przegląd aktualnie dostępnych danych w PubMed na temat leków biologicznych i ćwiczeń na RZS i ich mechanizmów w kontekście patofizjologii choroby i perspektyw na przyszłość. Skrócony opis stanu wiedzy: BLMPCh stanowią niezbędną alternatywę u pacjentów, u których od 6 miesięcy nie osiągnięto celu leczenia lub wystąpiły działania niepożądane podczas leczenia konwencjonalnymi lekami modyfikującymi przebieg choroby. Przeanalizowaliśmy również wpływ ćwiczeń fizycznych na przebieg RZS. Wnioski: Wprowadzenie bLMPCh otworzyło nową erę w leczeniu schorzeń takich jak RZS. Jednak ze względu na utrudniony dostęp do tej formy terapii, działania niepożądane, przeciwwskazania do obecnie stosowanych leków oraz coraz lepiej poznane mechanizmy, istnieje również potrzeba ciągłego poszukiwania nowych rozwiązań. Coraz więcej dowodów w ostatnich latach sugeruje, że regularna aktywność fizyczna ma pozytywny wpływ na różne aspekty RZS, w tym wyniki związane z chorobą, samopoczucie psychiczne i zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Również w tej niefarmakologicznej dziedzinie potrzebne są dalsze badania, aby w pełni zrozumieć mechanizmy stojące za tymi efektami. Słowa kluczowe: Reumatoidalne zapalenie stawów, leki biologiczne, patomechanizm, bLMPCh, ćwiczenia fizyczne

KWIATKOWSKI, Piotr, GŁADYSZ, Konrad, SZYDŁOWSKA, Justyna, ŻUCHNIK, Olga, KRÓL, Olgierd, KUCZYŃSKA, Beata, CZELEJ, Magdalena, KŁOS, Aleksander, GIEROBA, Krzysztof & SZYDŁOWSKI, Marcin. Endometriosis - Pathogenesis, diagnosis and treatment. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):302-308. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.039 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42238 https://zenodo.org/record/7634463 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 26.01.2023. Revised: 26.01.2023. Accepted: 13.02.2023. Endometriosis - Pathogenesis, diagnosis and treatment Endometrioza - Patogeneza, diagnostyka i leczenie Piotr Kwiatkowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID: 0000-0002-4466-1092 https://orcid.org/0000-0002-4466-1092 E-mail: piotrk1996@gmail.com Konrad Gładysz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0003-4935-8823 https://orcid.org/0000-0003-4935-8823 E-mail: konrad.gladyszke@gmail.com Justyna Szydłowska Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0002-1054-1519 https://orcid.org/0000-0002-1054-1519 E-mail: juszyd@gmail.com Olga Żuchnik Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-9392-1500 https://orcid.org/0000-0001-9392-1500 E-mail: zuchnikolga@gmail.com Olgierd Król Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-6886-4997 https://orcid.org/0000-0001-6886-4997 E-mail: okrol96@onet.pl Beata Kuczyńska Studenckie Koło Naukowe przy II Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0003-4997-4335 https://orcid.org/0000-0003-4997-4335 E-mail: beatamkuczynska96@gmail.com Magdalena Czelej Samodzielny Publicznym Szpital Kliniczny SPSK 4 w Lublinie ORCID 0000-0002-3717-4261 https://orcid.org/0000-0002-3717-4261 E-mail: czelejmagdalena@gmail.com Aleksander Kłos Studenckie Koło Naukowe Symulacji Medycznej przy Zakładzie Dydaktyki i Symulacji Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0002-9091-6754 https://orcid.org/0000-0002-9091-6754 E-mail: alek.klos@gmail.com Krzysztof Gieroba Studenckie Koło Naukowe Medycyny Ratunkowej w Lublinie przy Klinice Chirurgii Urazowej i Medycyny Ratunkowej SPSK nr 1 w Lublinie, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0003-0121-410X https://orcid.org/0000-0003-0121-410X E-mail: krzysztof.gieroba@gmail.com Marcin Szydłowski Studenckie Koło Naukowe przy II Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0002-5867-6172 https://orcid.org/0000-0002-5867-6172 E-mail: mszydlowski152@gmail.com Abstract Introduction: Endometriosis is defined as a chronic gynecological disease characterized by endometrial tissue outside the uterus. The condition affects 5-10% of women of reproductive age worldwide and is associated with pelvic pain and infertility. Despite its prevalence, diagnosis is usually delayed for many years which postpones the introduction of appropriate treatment. Aim of the study: Summary of the current state of knowledge on endometriosis, analyzing the pathogenesis, the current diagnostic approach, highlighting the problem of fertility in this disease entity and presenting treatment options. Methods and materials: A review of the literaturę available in the PubMed database and GoogleScholar from the last 5years was conducted,using the following keywords: endometriosis”, „endometriosis pathogenesis”, „endometriosis diagnosis”, „infertility in endometriosis”, „endometriosis treatment” Results:The precise cause of endometriosis is not yet known. Among the etiological factors mentioned are congenital, environmental, epigenetic, autoimmune and allergic factors. The main theory for the formation of the condition is retrograde menstruation through the fallopian tubes into the peritoneal cavity and implantation of endometrial cells. Laparoscopy is nowadays the gold standard for diagnosis, but less invasive methods that can shorten the time to diagnosis are being sought. Current treatment is limited to surgery, hormonal treatment and analgesics which are associated with many side effects. Conclusion:Endometriosis is the cause of infertility, chronic pain and reduced quality of life in many women The disease not only affects the pelvis but the whole body. The main problem is that diagnosis is delayed for many years. Non-invasive diagnostic tests such as imaging studies, genetic tests, biomarkers or miRNAs have diagnostic potential but more analysis is needed to be applied in daily clinical work. Future research should focus on learning and understanding the pathogenesis, identifying subtypes of the disease, and a modern approach to diagnosis and comprehensive treatment taking into account concomitant general symptoms. Key words:endometriosis, endometriosis pathogenesis, endometriosis diagnosis, infertility in endometriosis, endometriosis treatment Abstrakt Wprowadzenie: Endometrioza jest definiowana jako przewlekła choroba ginekologiczna charakteryzująca się występowaniem tkanki endometrialnej poza macicą. Schorzenie dotyka 5-10% kobiet w wieku reprodukcyjnym na świecie i wiąże się z bólem w miednicy i niepłodnością. Pomimo jej powszechności diagnoza jest zwykle opóźniona o wiele lat co przesuwa wprowadzenie odpowiedniego leczenia. Cel pracy:Podsumowanie aktualnego stanu wiedzy na temat endometriozy, przeanalizowanie patogenezy, aktualnego podejścia diagnostycznego, zwrócenie uwagi na problem płodności w tej jednostce chorobowej oraz przedstawienie możliwości leczenia. Materiały i metody: Dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazie PubMed oraz Google Scholar z okresu ostatnich 5 lat, używano następujących słów kluczy: „endometriosis”, „endometriosis pathogenesis”, „endometriosis diagnosis”, „infertility in endometriosis”, „endometriosis treatment” Wyniki: Dokładna przyczyna endometriozy nie została jeszcze poznana. Wśród czynników etiologicznych wymieniane są czynniki wrodzone, środowiskowe, epigenetyczne, autoimmunlogiczne i alergiczne. Główną teorią powstawania schorzenia jest wsteczne miesiączkowanie przez jajowody do jamy otrzewnej i implantacja komórek endometrialnych. Laparoskopia jest współcześnie złotym standardem w diagnostyce, lecz poszukiwane są mniej inwazyjne metody mogące skrócić czas do postawienia diagnozy. Obecne leczenie ogranicza się do leczenia chirurgicznego, hormonalnego oraz przeciwbólowego które wiąże ze sobą wiele działań niepożądanych. Podsumowanie: Endometrioza jest u wielu kobiet przyczyną niepłodności, przewlekłego bólu i pogorszenia jakości życiaChoroba nie tylko dotyka miednicy ale całego organizmu. Głównym problemem jest opóźniona o wiele lat diagnoza. Nieinwazyjne testy diagnostyczne takie jak badania obrazowe, testy genetyczne, biomarkery czy miRNA posiadają potencjał diagnostyczny lecz potrzebne są kolejne analizy aby mogły być stosowane w codziennej pracy klinicznej. Przyszłe badania powinny być skupione na poznaniu i zrozumieniu patogenezy, identyfikacji podtypów choroby oraz nowoczesnego podejścia do diagnostyki i kompleksowego leczenia z uwzględnieniem towarzyszących objawów ogólnych. Słowa klucze:endometriosis, endometriosis pathogenesis, endometriosis diagnosis, infertility in endometriosis, endometriosis treatment

ŚWIĄDER, Kinga, SZYMAŃSKA, Ewa, OSTASZEWSKA, Sandra, AUGUSTYNOWICZ, Kinga, CHRZANOWSKI, Jakub, ŁOGINOFF, Jan, MORAWSKI, Przemysław, POPIŃSKA, Zuzanna & PACTWA, Filip. An insight into zolpidem abuse and dependence. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):245--251. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.033 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41801 https://zenodo.org/record/7615649 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 09.01.2023. Revised: 18.01.2023. Accepted: 06.02.2023. An insight into zolpidem abuse and dependence Kinga Świąder Faculty of Medicine, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Plac Gen. Józefa Hallera 1, 90-647 Łódź ORCID 0000-0003-0185-6524 https://orcid.org/0000-0003-0185-6524 Sandra Ostaszewska Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów Stefana Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID 0000-0003-3708-6920 https://orcid.org/0000-0003-3708-6920 Ewa Szymańska Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu Aleja Wincentego Witosa 26, 46-020 Opole ORCID 0000-0002-3091-7122 https://orcid.org/0000-0002-3091-7122 Kinga Augustynowicz Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów Stefana Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID 0000-0003-4547-9599 https://orcid.org/0000-0003-4547-9599 Jakub Chrzanowski Szpital Bielański im. Ks. Jerzego Popiełuszki Cegłowska 80, 01-809 Warszawa ORCID 0000-0002-5077-4755 https://orcid.org/0000-0002-5077-4755 Jan Łoginoff Faculty of Medicine, Comenius University in Bratislava ORCID 0000-0002-9239-1920 https://orcid.org/0000-0002-9239-1920 Przemysław Morawski Faculty of Medicine, Uniwersytet Medyczny w Łodzi al. Tadeusza Kościuszki 4, 90-419 Łódź ORCID 0000-0002-1975-4350 https://orcid.org/0000-0002-1975-4350 Zuzanna Popińska Faculty of Medicine, Comenius University in Bratislava ORCID 0000-0002-8224-6770 https://orcid.org/0000-0002-8224-6770 Filip Pactwa Faculty of Medicine, Uniwersytet Medyczny w Łodzi al. Tadeusza Kościuszki 4, 90-419 Łódź ORCID 0000-0002-9559-5072 https://orcid.org/0000-0002-9559-5072 Abstract Background:Z-drugs (zopiclone, zaleplon, and zolpidem) are commonly prescribed medicine classes associated with a risk of abuse, dependence or withdrawal. Objective:The purpose of our work is to review the current knowledge on the evidence for z-drugs harms and estimate the prevalence of dispensed prescriptions. Material and Methods:A literature review was conducted in PubMed database using the key words: “Zolpidem”, “Z-drugs”, “Abuse”, “Dependence” Results: According to our findings, zolpidem should be prescribed with the same caution as BZDs, especially in patients with a history of drug abuse or in the elderly. Conclusion:Psychiatrists and physicians should be aware of the misuse potential of zolpidem and adopt measures restricting its use. Keywords: zolpidem, z-drugs, abuse, drug misuse

The COVID-19 pandemic has affected the entire society, being particularly detrimental to ethnic and racial minorities. Moreover, the problems faced by these communities are characterised and the measures that can be implemented to improve their situation are put forward. Many authors have suggested introducing the solutions according to the socio-ecological model which considers individual, organisational, community and policy factors. Due to the lack of trust of ethnic minorities in health care, no effort should be spared to restore their trust. To achieve this goal, educational programs should be carried out to dispel doubts about research and treatment. Furthermore, the impact of social media on the dissemination of discriminatory content should be meticulously analysed. The present paper is a systematic review of current literature, which analyses the authors` opinions on racial and ethnic discrimination during the COVID-19 pandemic.

ADAMUS, Justyna, ABRAM, Kamila, BANAŚ, Patryk, PIERZCHAŁA, Jakub Rafał, BEDNARZ, Katarzyna, SOBAŃSKA, Natalia, BANASIAK, Aleksandra Paulina, TEICHMAN, Rafał, KASPROWICZ, Jakub & HYJEK, Michał. New uses for vitamin C, and its versatile, pleiotropic antioxidant action. - Treatment of neoplasms, skin diseases, bone diseases and stimulation of the immune system. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):217--222. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.031 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41877 https://zenodo.org/record/7613496 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 14.01.2023. Revised: 18.01.2023. Accepted: 06.02.2023. New uses for vitamin C, and its versatile, pleiotropic antioxidant action. - Treatment of neoplasms, skin diseases, bone diseases and stimulation of the immune system Nowe zastosowania witaminy C, a jej wszechstronne, plejotropowe działanie antyoksydacyjne. - leczenie nowtoworów, choróby skóry, kości oraz pobudzanie układu odpornościowego Authors: Justyna Adamus Zespół Szpitali Miejskich w Chorzowie https://orcid.org/0000-0002-3957-5149 | justyna.adamus@onet.eu Kamila Abram SPZOZ MSWiA w Katowicach im .Sierżanta Grzegorza Załogi w Katowicach https://orcid.org/0000-0003-1093-706X | abram.kamila@gmail.com Patryk Banaś Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-6531-6941 | pa1tryk@gmail.com Jakub Rafał Pierzchała Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-8833-8086 | pierzchalakuba@gmail.com Katarzyna Bednarz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 1 imienia Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0001-9577-7039 | bedn.katarzyna@gmail.com Natalia Sobańska Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 1 imienia Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0001-6384-7514 | n.sobanska1995@gmail.com Aleksandra Paulina Banasiak 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-7293-1451 | olaabanasiak@gmail.com Rafał Teichman Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 1 imienia Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0001-7853-4879 | rafalteichman@gmail.com Jakub Kasprowicz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-0425-1670 | kasprowicz1996@gmail.com Michał Hyjek Independent Public Clinical Hospital No.1 in Lublin https://orcid.org/0000-0002-6020-0165 | m.hyjek17@gmail.com Abstract Introduction: Vitamin C (Vit C) is an organic chemical compound from the group of unsaturated polyhydroxy alcohols. It influences physiological processes such as the facilitation of iron absorption, hormone and carnitine synthesis, and is also involved in epigenetic processes. It is a vitamin, which means that it must be provided in food. It is also an antioxidant used as a food additive. In recent times, its pleiotropic use has been proven in the treatment of immune deficiencies, the treatment of skin diseases, bone diseases and may also be used in new cancer treatment regimens. Aim of the study: To review the current literature on the use of vitamin C in various fields of health and science. Materials and Methods: We reviewed the literature available in PubMed, using the key words: "vitamin C"; "ascorbid acid"; "cancer treatment"; "vitamin C immune function". Results: Vitamin C has pleiotropic effects on the human body, both through its effects on cells and tissues and through its antioxidant mechanisms and regulation of gene expression. It has been shown to be a key antioxidant with anti-inflammatory and immune system supportive effects. Its effect of slowing down skin photo-ageing by reducing the amount of metalloproteinases induced by reactive oxygen species has been noted in the literature. Vitamin C has been shown in studies to reduce the risk of osteoporosis due to its osteoclast inhibitory properties. Beneficial effects of high-dose intravenous infusions have also been demonstrated in the treatment of cancer, as well as about reducing organ failure and vascular damage in patients with ARDS and sepsis. Summary: The versatile action of vitamin C has made it the subject of intense research. However, the reports in the literature to date on its use require further studies on larger groups of people to confirm its effects. Key words: „vitamin C”; „ascorbid acid”; „treatment cancer”; „vitamin C immune function”. Abstrakt Wprowadzenie:Witamina C (Vit C) jest organicznym związkiem chemicznymz grupy nienasyconychalkoholi polihydroksylowych. Ma wpływ na fizjologiczne procesy, jak: ułatwianie wchłaniania żelaza, syntezę hormonów i karnityny, uczestniczy też w procesach epigenetycznych.Jestwitaminą, czyli musi być dostarczana w pożywieniu. Jest takżeprzeciwutleniaczemstosowanym jakododatek do żywności. W ostatnich udowodniono jej plejotropowe zastosowanie w leczeniu niedoborów odporności, leczeniu chorób skóry, chorób kości, a także może być wykorzystana w nowych schematach leczenia nowotworów. Cel pracy: Przegląd aktualnej wiedzy literackiej na temat zastosowania witaminy C w różnych dziedzinach zdrowia i nauki. Materiały i metody: Dokonaliśmy przeglądu literatury dostępnej w PubMed, używając słów kluczy: „vitamin C”; „ascorbid acid”; „treatment cancer”; „vitamin C immune function”. Wyniki: Witamina C wykazuje plejotropowe działanie na organizm człowieka, zarówno przez wpływ na komórki i tkanki, jak i przez jej mechanizmy antyoksydacyjne i regulację ekspresji genów. Wykazano, że jest kluczowym antyoksydantem o działaniu przeciwzapalnym i wspierającym układ odpornościowy. W literaturze zauważono jej działanie spowalniające fotostarzenie się skóry przez zmniejszenie ilości metaloproteinaz indukowanych przez reaktywne formy tlenu. W badaniach wykazano, że witamina C, dzięki swoim właściwościom hamującym działanie osteoklastów, zmniejsza ryzyko osteoporozy. Udowodniono także korzystny wpływ dożylnych wlewów wysokodawkowych na leczenie chorób nowotworowych, a także o zmniejszaniu niewydolności narządów i uszkodzenia naczyń u pacjentów z zespołem ARDS i sepsą. Podsumowanie: Wszechstronne działanie witaminy C spowodowało, że stała się ona przedmiotem intensywnych badań. Jednakże dotychczas opisane w literaturze doniesienia na temat jej zastosowania wymagają przeprowadzenia dalszych badań na większych grupach osób w celu potwierdzenia jej działania. Słowa klucze: „vitamin C”, „ascorbid acid”, „treatment cancer”, „vitamin C immune function”.

WCISŁO, Natalia, POTACZEK, Natalia, ZBOROWSKI, Marek & MIKULEC, Anna. The CIA 3.0 and EDE-Q questionnaire as a tool for assessing eating disorders among students of the Academy of Applied Sciences in Nowy Sacz. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(S2):105-114. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.S2.008 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42391 https://zenodo.org/record/7604154 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 02.01.2023. Revised: 17.01.2023. Accepted: 04.02.2023. The CIA 3.0 and EDE-Q questionnaire as a tool for assessing eating disorders among students of the Academy of Applied Sciences in Nowy Sacz Natalia Wcisło1, Natalia Potaczek1, Marek Zborowski2, Anna Mikulec3 1 Student of Dietetics Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 2 https://orcid.org/0000-0003-2695-2491 email: mzborowski@ans-ns.edu.pl Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 3https://orcid.org/0000-0002-2737-5967 email: amikulec@ans-ns.edu.pl Department of Engineering Sciences Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 1a Zamenhofa Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland Abstract Introduction Eating disorders are a serious problem affecting people of all ages and genders, cultures and origins, affecting not only the physical sphere, but above all the human psyche. In many cases, they are still taboo, as eating disorder issues can often be mistaken for trivialities. Their psychopathology is very complex and it is impossible to pinpoint a single cause. However, it is indisputable that food intake is related to the physiological, but also psychological and social spheres. The core of psychopathology is a distorted perception of the importance of figure, weight, appearance and their constant control. Aim The aim of the study was to determine the scale of eating disorders among students of ANS in Nowy Sącz and the impact of the COVID-19 pandemic on the change in body weight of students. Material and methods The research tool was a questionnaire developed on the basis of the EDE-Q 6.0 and CIA 3.0 questionnaires (Christopher et al., 2008), consisting of open and closed questions regarding the perception of the importance of one's figure, body weight, appearance and their control. Based on the students' answers, the body mass index before and after the pandemic was calculated COVID-19, and also analyzed answers that may indicate problems with nutrition and attitude to your own body. The study was conducted online via the Google Forms online survey platform, in the period from 7 to 21 October 2022, on a representative group of 255 students of the Academy of Applied Sciences in Nowy Sącz. Results The survey participants were mostly young women (average age 21.24), undergraduate full-time students, living in rural areas. There were no significant differences in body mass index (BMI) between men and women before and during the pandemic. In the study group, the question concerning the influence of diet, physical exercise or feelings regarding nutrition, figure and body weight deserve attention, with more than 50% of students indicating the influence of the above-mentioned factors. factors for: critical thinking about yourself, source of nervousness, worry, making you feel guilty, or feeling ashamed of yourself. In the questions regarding the sense of satisfaction with their figure, body weight and appearance, over 50% of students indicated a lack of satisfaction, i.e. a negative perception of themselves in terms of body weight (striving to lose weight, fear of gaining weight, feeling of being fat, limiting amount of food eaten). Conclusion Based on the conducted research, it can be concluded that students of the ANS in Nowy Sącz are at risk of eating disorders. It is therefore worth taking preventive measures aimed at raising awareness of the scale of the problem and popularizing the available forms of psychological support in this area. Keywords:eating disorders, control, self-criticism, self-esteem, COVID-19 pandemic, body mass index BMI Kwestionariusz CIA 3.0 i EDE-Q jako narzędzie oceny zaburzeń odżywiania się wśród studentów ANS w Nowym Sączu Wprowadzenie Zaburzenia odżywiania to poważny problem dotykający ludzi w różnym wieku oraz różnej płci, kultury i pochodzenia, oddziałujący nie tylko na sferę fizyczną, ale przede wszystkim na psychikę człowieka. W wielu przypadkach nadal stanowią temat tabu, ponieważ problemy z zaburzeniami odżywiania mogą być często mylnie uznawane za błahe. Ich psychopatologia jest bardzo złożona i nie sposób ustalić jednej ich przyczyny. Niepodważalnym jest jednak fakt, że przyjmowanie pokarmu związane jest zarówno ze sferą fizjologiczną, ale również psychologiczną i społeczną. Rdzeniem psychopatologii jest zaburzone postrzeganie znaczenia figury, masy ciała, wyglądu oraz ich nieustannej kontroli. Cel Celem badania było określenie skali zaburzeń odżywiania wśród studentów ANS w Nowym Sączu oraz wpływu pandemii COVID-19 na zmianę masy ciała studentów. Materiał i metody Narzędzie badawcze stanowił kwestionariusz ankiety, opracowany na podstawie kwestionariuszy EDE-Q 6.0 oraz CIA 3.0 (Christopher i in., 2008),składający się z pytań otwartych i zamkniętych, dotyczących postrzegania znaczenia swojej figury, masy ciała, wyglądu i ich kontroli. Na podstawie udzielonych przez studentów odpowiedzi obliczono wskaźnik masy ciała przed i po pandemii COVID-19, a także przeanalizowano odpowiedzi mogące świadczyć o problemach z odżywianiem i stosunkiem do własnego ciała. Badanie zostało przeprowadzone online za pośrednictwem internetowej platformy ankiet Google Forms, w okresie od 7 do 21 października 2022 roku na reprezentatywnej grupie 255 studentów Akademii Nauk Stosowanych w Nowym Sączu. Wyniki Wśród uczestników badania dominowały młode kobiety (średni wiek 21.24 lat), studentki licencjackich studiów stacjonarnych, zamieszkujące tereny wiejskie. Nie obserwowano istotnych różnic we wskaźniku masy ciała (BMI) kobiet i mężczyzn przed i w trakcie trwania pandemii. W badanej grupie na pytanie dotyczące wpływu sposobu odżywiania się, ćwiczeń fizycznych lub uczuć odnośnie do odżywiania się, figury i masy ciała, na zwrócenie uwagi zasługują odpowiedzi, na które powyżej 50% studentów wskazało na wpływ ww. czynników na: krytyczne myślenie o sobie, źródło zdenerwowania, zmartwienia, wpędzenia w poczucie winy, bądź uczucie wstydu względem siebie samego. W pytaniach dotyczących poczucia satysfakcji ze swojej figury, masy ciała i wyglądu, powyżej 50% studentów wskazało na brak zadowolenia, czyli negatywne postrzeganie samego siebie w zakresie masy ciała (dążenie do schudnięcia, obawa przed przybraniem na wadze, poczucie bycia grubą/grubym, ograniczenie ilości spożywanego pożywienia). Wnioski Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że studenci ANS w Nowym Sączu są zagrożeni ryzykiem występowania zaburzeń odżywiania. Warto zatem podejmować działania profilaktyczne mające na celu uświadamianie skali problemu i popularyzować dostępne formy wsparcia psychologicznego w tym zakresie. Słowa kluczowe:zaburzenia odżywiania, kontrola, samokrytyka, samoocena, pandemia COVID-19, wskaźnik masy ciała BMI

MIKULEC, Anna, ZBOROWSKI, Marek, CISOŃ-APANSEWICZ, Urszula & KOWALSKI, Stanisław. COVID-19 and the nutrition of children and adolescents. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(S2):11--21. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.S2.001 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42358 https://zenodo.org/record/7602972 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 02.01.2023. Revised: 17.01.2023. Accepted: 03.02.2023. COVID-19 and the nutrition of children and adolescents Anna Mikulec1, Marek Zborowski2, Urszula Cisoń- Apansewicz3, Stanisław Kowalski4 1https://orcid.org/0000-0002-2737-5967 email: amikulec@ans-ns.edu.pl Department of Engineering Sciences Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 1a Zamenhofa Street, 33-300 Nowy Sacz,Poland 2https://orcid.org/0000-0003-2695-2491 email: mzborowski@ans-ns.edu.pl Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz,Poland 3https://orcid.org/ email: ucison-apanasewicz@ans-ns.edu.pl Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 4https://orcid.org/0000-0001-5269-0291 email: rrkowals@cyf-kr.edu.pl Department of Carbohydrate Technology and Cereal Processing Faculty of Food Technology University of Agriculture in Krakow, 122 Balicka Street, 30-149 Krakow, Poland Abstract Introduction During childhood and adolescence, a properly balanced diet is very important, as it has a direct impact on health. During the COVID-19 pandemic, care for the proper diet has become particularly important, especially due to the growing wave of overweight and obesity among children and adolescents, observed especially in adolescence. Aim The aim of the study was to determine the impact of the COVID-19 pandemic on the nutrition of children and adolescents. Material and methods The research tool was a questionnaire consisting of questions mainly related to the nutrition of children and adolescents. Adolescents are only included if they and their parents or legal guardians have given their informed consent to participate. If they expressed their willingness to participate in the study, the students received an electronic link to the questionnaire. Results Most of the respondents were girls / women living in the countryside. The impact of the COVID-19 pandemic on eating behavior was observed in 61% of respondents. Social isolation in 61% of people did not affect the regularity of eating meals. Most of the respondents (54%) did not observe an increase in their appetite during the lockdowns. The number of people consuming 1 and 5 meals has increased, and the number of people consuming 2 and 3 meals a day has decreased. Conclusions The time of social isolation associated with the COVID-19 pandemic has affected the nutrition of children and adolescents. The number of people eating 1 and 5 meals during social isolation has increased, and the number of people eating 2 and 3 meals has decreased. During social isolation, a decrease in the physical activity of children and adolescents was observed. Keywords: dietary habits; children; youth; COVID-19; dietary habits, health behaviour Wpływ pandemii COVID-19 na styl życia studentów PWSZ w Nowym Sączu Streszczenie Wprowadzenie W okresie dzieciństwa i dorastania bardzo ważna jest prawidłowo zbilansowana dieta, która ma bezpośredni wpływ na stan zdrowia. Podczas pandemii COVID-19 troska o właściwą dietę nabrała szczególnego znaczenia, zwłaszcza z uwagi na narastającą falę nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży obserwowaną szczególnie w okresie adolescencji. Cel Celem pracy było określenie wpływu pandemii COVID-19 na żywienie dzieci i młodzieży. Materiał i metody Narzędzie badawcze stanowił kwestionariusz ankiety składający się z pytań dotyczących głównie zagadnień związanych ze sposobem odżywiania dzieci i młodzieży. Młodzież została uwzględniona tylko wtedy, gdy oni oraz ich rodzice lub opiekunowie prawni wyrazili świadomą zgodę na uczestnictwo. W przypadku wyrażenia chęci udziału w badaniu, uczniowie otrzymali elektroniczny link do kwestionariusza. Wyniki Wśród ankietowanych, dominowały dziewczynki/ kobiety zamieszkujące na wsi. Wpływ pandemii COVID-19 na zachowania żywieniowe obserwowało u siebie 61% ankietowanych. Izolacja społeczna u 61% osób nie wpłynęła na regularność spożywania posiłków. Większość ankietowanych (54%) nie obserwowała u siebie wzrostu łaknienia podczas lockdownów. Wzrosła liczba osób spożywających 1 i 5 posiłków oraz zmniejszyła się liczba osób konsumujących 2 i 3 posiłki dziennie. Wnioski Czas izolacji społecznej związany z pandemią COVID-19 wpłynął na żywienie dzieci i młodzieży. Wzrosła liczba osób spożywających 1 i 5 posiłków podczas izolacji społecznej, a zmniejszyła się liczba osób spożywających 2 i 3 posiłki. Podczas izolacji społecznej obserwowano spadek aktywności fizycznej dzieci i młodzieży. Słowa kluczowe: zachowania żywieniowe; dzieci; młodzież; pandemia COVID-19; nawyki żywieniowe, zachowania zdrowotne

MIKULEC, Anna, ZBOROWSKI, Marek & KOWALSKI, Stanisław. Rapid Alert System for Food and Feed reports as a source of information on food hazards. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(S2):22--31. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.S2.002 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42360 https://zenodo.org/record/7603005 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 02.01.2023. Revised: 17.01.2023. Accepted: 03.02.2023. Rapid Alert System for Food and Feed reports as a source of information on food hazards Anna Mikulec1, Marek Zborowski2, Stanisław Kowalski3 1https://orcid.org/0000-0002-2737-5967 email: amikulec@ans-ns.edu.pl Department of Engineering Sciences Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 1a Zamenhofa Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 2https://orcid.org/0000-0003-2695-2491 email: mzborowski@ans-ns.edu.pl Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 3https://orcid.org/0000-0001-5269-0291 email: rrkowals@cyf-kr.edu.pl Department of Carbohydrate Technology and Cereal Processing Faculty of Food Technology University of Agriculture in Krakow, 122 Balicka Street, 30-149 Krakow, Poland Abstract Introduction Food safety is a major challenge worldwide and an important factor frequently taken into account by consumers when making food choices. Over the years, a number of unfavorable phenomena related to food adulteration and an increase in its contamination have been observed, which in turn translates into a lower level of food quality and safety and a decrease in consumer confidence. Aim The aim of this study was to analyze the Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) reports from 2019-2021 in terms of types of hazards in food. Materials and methods The research material consisted of the annual reports of the RASFF for the years 2019-2021. Results The submissions to the RASFF per product type system were dominated by those related to food. In 2020 and 2021, the most notifications concerned fruits and vegetables, dietetic food, food supplements, and fortified foods. In the group of 10 products causing the most frequent notifications, there are products of animal origin: meat and meat products (other than poultry), fish and fish products, milk and milk products, poultry meat and poultry meat products. The main threats associated with food in the last three years were contamination with Salmonellain poultry meat and poultry meat products, herbs and spices, and nuts, nut products and seeds; aflatoxins, especially in nuts, nut products and seeds; and pesticide residues in fruit and vegetables. Conclusion The observed increase in the number of notifications in the RASFF reports in 2019-2021 shows that all EU Member States are involved in monitoring food safety risks. The functioning of the RASFF system enables immediate action to be taken in the EU countries in relation to the risk, and allows for quick information transfer and elimination of products that are hazardous to the health of the consumer. Keywords:Rapid Alert System for Food and Feed, RASFF reports, food safety, food contamination, food security Raporty Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach jako źródło informacji o zagrożeniach występujących w żywności Streszczenie Wprowadzenie Bezpieczeństwo żywności stanowi wyzwanie i jest ważnym czynnikiem, który konsumenci na całym świecie biorą pod uwagę przy dokonywaniu wyborów żywieniowych. W ciągu ostatnich lat obserwuje się szereg niekorzystnych zjawisk związanych z fałszowaniem żywności oraz wzrostem jej skażeń, co w konsekwencji przekłada się na obniżenie poziomu jakości i bezpieczeństwa żywności oraz spadku zaufania konsumentów. Cel Celem pracy była analiza raportów RASFF z lat 2019-2021 pod względem rodzajów zagrożeń występujących w żywności. Materiał i metody Materiał badawczy stanowiły roczne raporty Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (ang. Rapid Alert System for Food and Feed, w skrócie RASFF) z lat 2019 – 2021. Wyniki W zgłoszeniach do systemu RASFF w podziale per product type dominowały te dotyczące żywności. W latach 2020 i 2021 najwięcej zgłoszeń dotyczyło owoców i warzyw, żywności dietetycznej, suplementów diety oraz żywności wzbogacanej. W grupie 10 produktów powodujących najczęściej zgłoszenia znajdują się produkty pochodzenia zwierzęcego: mięso i przetwory mięsne (inne niż drób), ryby i przetwory rybne, mleko i przetwory mleczne, mięso drobiowe i przetwory z mięsa drobiowego. Głównymi zagrożeniami związanymi z żywnością w ostatnich trzech latach były zakażenia Salmonellaw mięsie drobiowym i produktach drobiowych, ziołach i przyprawach oraz orzechach, produktach orzechowych i nasionach; aflatoksyny, zwłaszcza w orzechach, produktach z orzechów i nasionach; oraz pozostałości pestycydów w owocach i warzywach. Wnioski Obserwowany wzrost liczby powiadomień w raportach RASFF w latach 2019-2021 wykazuje, że wszystkie państwa członkowskie UE są zaangażowane w monitorowanie zagrożeń związanych z bezpieczeństwem żywności. Funkcjonowanie systemu RASFF umożliwia podjęcie w państwach UE natychmiastowych działań w stosunku do zaistniałego zagrożenia i pozwala na szybkie przekazanie informacji oraz wyeliminowanie produktów niebezpiecznych dla zdrowia konsumenta. Słowa kluczowe:System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach, raporty RASFF, bezpieczeństwo żywności, zanieczyszczenia żywności, bezpieczeństwo żywieniowe

ZBOROWSKI, Marek, MIKULEC, Anna, STAWIARSKA, Aleksandra & BALIGA, Cezary. Return to physical activity after recovering from COVID-19. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(S2):61-71. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.S2.005 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42370 https://zenodo.org/record/7604095 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 02.01.2023. Revised: 17.01.2023. Accepted: 03.02.2023. Return to physical activity after recovering from COVID-19 Marek Zborowski1, Anna Mikulec2, Aleksandra Stawiarska3, Cezary Baliga4 1https://orcid.org/0000-0003-2695-2491 email: mzborowski@ans-ns.edu.pl Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 2https://orcid.org/0000-0002-2737-5967 email: amikulec@ans-ns.edu.pl Department of Engineering Sciences Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 1a Zamenhofa Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 3https://orcid.org/0000-0002-8970-5554 email: astawiarska@ans-ns.edu.pl Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland 4Student of Dietetics Department of Health Science Academy of Applied Science in Nowy Sacz, 2G Kościuszki Street, 33-300 Nowy Sacz, Poland Abstract Introduction Physical activity is the basis of a healthy lifestyle. The COVID-19 pandemic and the disease caused by the SARS-CoV-2 virus seriously burden the human body, which is a direct cause of a long-term return to high physical fitness. Weakness after infection may persist for many weeks, which is associated with a decrease in the efficiency of athletes, both at the amateur level and characterized by a high level of training. Aim The aim of the study was to determine the occurrence of difficulties related to returning to physical activity after recovering from COVID-19. Material and methods The research tool was a questionnaire consisting of single and multiple-choice questions regarding issues related to practicing physical activity, being ill with COVID-19 and difficulties resulting from returning to fitness before the disease. Results The respondents were dominated by men aged 18-30 undertaking planned physical activity (runners). The analysis of the data showed that most of the participants were characterized by daily physical activity for which they spend 1-2 hours a day. Among the respondents, 69% declared being vaccinated against COVID-19. Data analysis showed that 70% of the respondents suffered from COVID-19, which resulted in fatigue and increased body temperature. The time to return to physical activity after the infection cleared up took mainly 2 to 4 weeks. Conclusions Return to physical activity after recovering from COVID-19 should be skillfully planned, taking into account optimal regeneration and nutrition of the body. The intensity of aerobic training units should be increased gradually so as not to lead to hyperventilation of the lungs. Return to activity should be preceded by medical examinations. Keywords: physical activity, COVID-19, aerobic training, sport, running Powrót do aktywności fizycznej po przechorowaniu COVID-19 Streszczenie Wprowadzenie Aktywność fizyczna stanowi podstawę zdrowego stylu życia. Pandemia COVID-19 oraz przebycie choroby wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2 poważnie obciąża organizm człowieka co stanowi bezpośrednią przyczynę długotrwałego powrotu do wysokiej sprawności fizycznej. Osłabienie po przebytej infekcji może utrzymywać się przez wiele tygodni co związane jest ze spadkiem wydolności sportowców zarówno na poziomi amatorskim oraz charakteryzujących się wysokim poziomem wytrenowania. Cel Celem pracy było określenie występowania trudności związanych z powrotem do aktywności fizycznej po przechorowaniu COVID-19. Materiał i metody Narzędzie badawcze stanowił kwestionariusz ankiety składający się z pytań jedno i wielokrotnego wyboru dotyczących zagadnień związanych z uprawianiem aktywności fizycznej, przechorowaniu COVID-19 oraz trudnościami wynikającymi z powrotu do sprawności przed chorobą. Wyniki Wśród ankietowanych dominowali mężczyźni w wieku od 18-30 lat podejmujących zaplanowaną aktywność fizyczną (biegacze). Analiza danych wykazała, że większość uczestników charakteryzowała się codzienną aktywnością fizyczną na która poświęcają od 1-2 h w ciągu dnia. Wśród badanych 69% deklarowało zaczepienie przeciwko COVID-19. Analiza danych wykazała ze 70% ankietowanych przechorowała COVID-19 którego następstwem było zmęczenia oraz podwyższona temperatura ciała. Czas powrotu do aktywności fizycznej po ustaniu infekcji zajmował głównie 2 do 4 tygodni. Wnioski Powrót do aktywności fizycznej po przechorowaniu COVID-19 należy umiejętnie zaplanować uwzględniając optymalną regenerację oraz odżywienie organizmu. Istnieje duże ryzyko powikłań związanych z zapaleniem mięśnia sercowego dlatego też intensywność jednostek treningów aerobowych należy zwiększać stopniowo, aby nie doprowadzić do hiperwentylacji płuc. Powrót do aktywności należy poprzedzić badaniami lekarskimi. Słowa kluczowe: aktywność fizyczna, COVID-19, trening aerobowy, sport, biegi

SOBCZYK, Karolina & SAS-NOWOSIELSKI, Krzysztof. Do local governments in Poland care about the physical activity of the local community? Health promotion activities targeting physical activity organized by local government units. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):191-199. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.028 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41484 https://zenodo.org/record/7600092 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 20.12.2022. Revised: 17.01.2023. Accepted: 17.01.2023. Do local governments in Poland care about the physical activity of the local community? Health promotion activities targeting physical activity organized by local government units Karolina Sobczyk1*, Krzysztof Sas-Nowosielski2 1 Department of Humanistic Foundations of Physical Culture, Jerzy Kukuczka Academy of Physical Education in Katowice, Katowice, Poland. ORCID: 0000-0003-1632-7246 2 Department of Humanistic Foundations of Physical Culture, Jerzy Kukuczka Academy of Physical Education in Katowice, Katowice, Poland. ORCID: 0000-0002-9569-5954 *Correspondence: Karolina Sobczyk, PhD Piekarska 18 41902 Bytom, Poland ksobczyk@sum.edu.pl Abstract Introduction. When it comes to physical activity, activities at the local government level are extremely important, including, among other things, investing in the development of recreational and sports infrastructure in municipalities and counties, as well as implementing and financing health programs aimed at promoting physical activity among the population. Also, activities at the central level, implemented by the ministries of education, health, or transportation, aiming to implement policies that encourage the public to move, have a significant impact on the level of physical activity among young people. Objective. The study aimed to assess the prevalence of implementation of public health tasks by local government units in Poland, with a particular focus on activities in the area of physical activity. Material and methods. The study was conducted from May 13, 2020, to October 31, 2021. (18 months) in electronic form. The research group consisted of 1,118 representatives of local government offices of two levels: municipal (962 offices; 91.9% of the total) and district (91 offices; 8.1% of the total). According to the state at the time of the survey (as of 01.01.2021), Poland is divided into 16 provinces, 314 counties 2,477 municipalities (302 urban including 66 cities with county rights, 652 urban-rural and 1,523 rural). The survey covered 41.5% of municipalities and 29% of districts in Poland. Results and conclusions. The vast majority of local governments declare that they undertake activities in the area of physical activity, and these activities are often undertaken in cooperation with other local governments. Local governments very rarely implement health policy programs that include interventions in the area of physical activity, and among the reasons for not implementing such activities they usually point to financial and staffing problems. The promotion of physical activity is one of the three main areas of cooperation between local governments and non-government organizations, and their main scope is limited to informational and educational interventions. Keywords: physical activity, health policy programs, local government units, public health

SROCZYŃSKA, Monika, LUCHOWSKA, Anna & ŻACZEK, Aleksandra. Non-pharmacological intervention in the treatment of insomnia – the efficacy of weighted blankets.Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):147-152. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.021 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41734 https://zenodo.org/record/7577363 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 07.01.2023. Revised: 17.01.2023. Accepted: 26.01.2023. Non-pharmacological intervention in the treatment of insomnia– the efficacy of weighted blankets Niefarmakologiczna interwencja w leczeniu bezsenności– ocena skuteczności koców obciążeniowych Monika Sroczyńska Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów, ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID https://orcid.org/0000-0002-8888-9056 e-mail: monika.sroczynska@gmail.com Anna Luchowska Studenckie Koło Naukowe Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5207-3936 e-mail: aswatowska@gmail.com Aleksandra Żaczek Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7104-1454 e-mail: zaczekaleksandra1@gmail.com ABSTRACT Introduction Insomnia is a common sleep disorder characterized by difficulty falling asleep, staying asleep, or getting restful sleep. Research suggests that 30-50% of adults experience sleep problems. Chronic lack of sleep has been linked to a range of negative health outcomes, including obesity, hypertension, diabetes, stroke, coronary heart disease and increased mortality. One promising non-pharmacological treatment for sleep issues is the use of weighted blankets. Weighted blankets provide deep pressure stimulation that can relax the body and promote sleep, making them a useful tool for people with insomnia. Aim of the study The purpose of this study was to investigate the effectiveness of weighted blankets as a non-pharmacologic intervention for treating insomnia. Materials and methods A search was conducted using PubMed and Google Scholar databases. Articles were searched in English using the following key words: weighted blankets; insomnia; sleep. Results Weighted blankets resulted in significant improvements in Insomnia Severity Scale scores. The blankets made it easier to fall asleep, improved sleep quality and provided a higher level of rest in the morning. They also reduced stress levels while falling asleep and increased feelings of relaxation. There was an increase in daytime activity levels and a reduction in daytime fatigue symptoms observed. The use of weighted blankets improved daytime functioning and reduced the consumption of sleep medications in people with psychiatric comorbidities who suffered from insomnia. No negative effects on vital signs or serious side effects were found. Conclusions Findings indicate that weighted blankets are an effective, safe and clinically meaningful treatment for insomnia. Keywords: weighted blankets; insomnia; sleep. ABSTRAKT Wprowadzenie Bezsenność definiowana jest jako trudność z inicjacją, utrzymaniem ciągłości lub obniżoną jakością snu. Badania wskazują, że 30-50% dorosłych osób doświadcza problemów ze snem. Niedobory snu związane są z częstszym występowaniem otyłości, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, udaru mózgu, choroby wieńcowej i podwyższonym ryzykiem zgonu. Jednym z obiecujących niefarmakologicznych sposobów leczenia problemów ze snem jest zastosowanie koców obciążeniowych. Główną ich właściwością jest działanie polegające na głębokiej stymulacji uciskowej, sprzyjającej relaksacji i zasypianiu, dzięki czemu koce obciążeniowe mogłyby okazać się niezwykle użytecznym narzędziem u osób cierpiących na bezsenność. Cel pracy Celem pracy było zbadanie skuteczności zastosowania koców obciążeniowych jako niefarmakologicznej strategii terapeutycznej leczeniu bezsenności. Materiały i metodyka Przeanalizowano bazy danych PubMed i Google Scholar. Artykuły wyszukiwano w języku angielskim z wykorzystaniem następujących słów kluczy: koce obciążeniowe; bezsenność; sen. Wyniki Koce obciążeniowe spowodowały istotną poprawę w ocenie Skali Nasilenia Bezsenności. Ponadto ułatwiły zasypianie, poprawiły jakość snu, a także zapewniły wyższy poziom wypoczęcia rano.Zmniejszyły również poziom stresu podczas zasypiania i zwiększyły uczucie odprężenia.Zaobserwowano wzrost poziomu aktywności w ciągu dnia oraz zmniejszenie dziennych objawów zmęczenia.Zastosowanie koców obciążeniowych poprawiło funkcjonowanie w ciągu dnia i doprowadziło do ograniczenia stosowania leków nasennych u osób ze współwystępującymi chorobami psychiatrycznymi, które cierpiały na bezsenność. Nie stwierdzono negatywnego wpływu na parametry życiowe ani wystąpienia poważnych działań niepożądanych. Podsumowanie Wyniki badań wskazują, że koce obciążeniowe stanowią skuteczną, bezpieczną i klinicznie uzasadnioną metodę leczenia bezsenności. Słowa klucze: koce obciążeniowe; bezsenność; sen.

WASILUK, Agnieszka, SACZUK, Jerzy, GÓRNIAK, Krystyna & LICHOTA, Małgorzata. Foot arches and physical fitness of 5-year-old children.Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):140-146. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.020 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41659 https://zenodo.org/record/7576954 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 29.12.2022. Revised: 17.01.2023. Accepted: 26.01.2023. Foot arches and physical fitness of 5-year-old children Agnieszka Wasiluk1,Jerzy Saczuk1, Krystyna Górniak1, Małgorzata Lichota1, 1Józef Piłsudski University of Physical Education in Warsaw, Faculty of Physical Education and Health in Biała Podlaska, Poland Agnieszka Wasiluk agnieszka.wasiluk@awf.edu.plhttps://orcid.org/0000-0001-9781-812 Jerzy Saczuk jerzy.saczuk@awf.edu.plhttps://orcid.org/0000-0001-7090-8434 Krystyna Górniak krystyna.gorniak@awf.edu.plhttps://orcid.org/0000-0002-3103-9448 Małgorzata Lichota malgorzata.lichota@awf.edu.plhttps://orcid.org/0000-0003-4848-2179 Abstract IntroductionPreschool age is a period of further changes in physical development, improvement of motor skills, and strengthening of the child's movement apparatus. At that time, especially between the ages of 4 and 7, morpho-functional changes in the feet are observed, leading to their longitudinal and transverse arches. The aimof the research was to try to assess the relationship between the curvature of the feet and the level of fitness and coordination abilities of children under the age of 5. Material and methods414 children aged 5 participated in the study, including 178 girls and 236 boys. Podoscopic examination made it possible to assess the longitudinal arch of the feet using the Clarke's angle. The level of the child's motor development was characterized on the basis of the results of the tests of the Physical Fitness Test for Sekita's Preschoolers, and the Great Motility Test TGMD II was used to assess the coordination abilities. The results were statistically processed. Differences between the selected groups were estimated with the Student's t-test for independent groups. ResultsBased on our own research, it was found that preschoolers with flat feet are characterized by significantly lower body height and a higher BMI. On the other hand, such differences were not noted in body weight. On the other hand, the analysis of fitness abilities and motor predispositions proved the occurrence of small and insignificant differences between the described syndromes. ConclusionTherefore, it can be assumed that at this stage of ontogenesis, the level of the arched feet does not have a significant effect on the motor skills of the studied children. Keywords:arching of feet, physical fitness, preschoolers

GORECKA, Adrianna & OSIAL, Natalia. Diagnostic and treatment methods of skeletal symptoms of haemophilia and education of patients regarding the disease – review study. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):113-118. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.016 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41580 https://zenodo.org/record/7566712 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 28.12.2022. Revised: 17.01.2023. Accepted: 24.01.2023. Diagnostic and treatment methods of skeletal symptoms of haemophilia and education of patients regarding the disease – review study Metody diagnostyczne i terapeutyczne objawów szkieletowych w hemofilii oraz edukacja pacjentów w zakresie choroby – przegląd badań Adrianna Gorecka https://orcid.org/0000-0003-1977-712X Medical University of Lublin Natalia Osial https://orcid.org/0000-0003-2081-5592 Medical University of Lublin Abstract Introduction.Haemophilia is a genetic haemorrhagic disorder that characterises with extensive and prolonged bleeding. In severe stages of the disease, joint haemorrhages may occur and eventually result in joint degeneration and haemophilic arthropathy. Aim of the study.Summary and evaluation of diagnostic and treatment methods of skeletal problems in patients with haemophilia. Review of patients’ knowledge about the disease. Material and methods.Review of the newest medical journal literature published on PubMed database. Results.Ultrasonography is a non-invasive imaging method used to diagnose acute hemarthrosis and early stages of joint damage. Magnetic resonance is a standard tool in evaluation and scoring of haemophilic arthropathy. X-rays and computed tomography can also be additionally used, but are ineffective in imaging soft tissue and cartilage. Substitution of clotting factors is a standard treatment in haemophilia which reduces the frequency of bleeding. Arthrocentesis, synovectomy for example radiosynovectomy are effective in case of joint disorders. Intra-joint injections of hyaluronic acid are also effective. In advanced stages of haemophilic arthropathy joint replacement is recommended. Majority of patients with haemophilia claim that they are sufficiently educated about their disease. Conclusion.Haemophilic arthropathy is a severe joint destructing condition that causes limited mobility, chronic pain and a reduced quality of life. Its early diagnosis and proper treatment is necessary to avoid total destruction of the affected joint. Multidisciplinary care of the patient is an approach of great importance. Education of patients about their disease and up-to-date treatment methods is necessary. Key words:haemophilia, arthropathy, haemophilic arthropathy, radiosynovectomy, clotting factors, education Abstrakt Wprowadzenie. Hemofilia jest genetycznym zaburzeniem krwotocznym, które charakteryzuje się nadmiernym i wydłużonym krwawieniem. W ciężkich postaciach choroby mogą wystąpić krwawienia dostawowe i w konsekwencji doprowadzić do degeneracji stawu i artropatii hemofilowej. Cel pracy.Podsumowanie i ocena metod diagnostyki i leczenia schorzeń układu kostnego u chorych na hemofilię. Przegląd wiedzy pacjentów na temat choroby. Materiał i metody. Przegląd najnowszej literatury medycznej opublikowanej w bazie danych PubMed. Wyniki. Ultrasonografia jest nieinwazyjną metodą obrazowania używaną do diagnozowania ostrej choroby zwyrodnieniowej stawów oraz wczesnych stadiów uszkodzenia stawu. Rezonans magnetyczny jest standardowym narzędziem do oceny zaawansowania artropatii hemofilowej. Zdjęcia RTG i tomografia komputerowa mogą być dodatkowo używane, lecz są nieefektywne w obrazowaniu tkanek miękkich i chrząstki. Substytucja czynników krzepnięcia jest podstawowym leczeniem w hemofilii, które redukuje częstotliwość krwawień. Artrocenteza, synowektomia - np. radiosynowektomia, są skuteczne w razie zaburzeń stawowych. Dostawowe iniekcje kwasu hialuronowego również mogą okazać się korzystne. W zaawansowanych stadiach artropatii hemofilowej rekomendowana jest wymiana stawu. Większość pacjentów chorych na hemofilię uważa, że ich wiedza na temat choroby jest wystarczająca. Wnioski. Artropatia hemofilowa jest jest ciężką chorobą wyniszczającą stawy, która powoduje ograniczoną ruchomość, przewlekły ból i obniżoną jakość życia. Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie jest niezbędne, aby uniknąć całkowitego zniszczenia zajętego stawu. Wielodyscyplinarna opieka nad pacjentem ma ogromne znaczenie. Konieczna jest edukacja pacjentów na temat ich choroby i nowoczesnych metod leczenia. Słowa kluczowe: hemofilia, artropatia, artropatia hemofilowa, radiosynowektomia, czynniki krzepnięcia, edukacja

GRUCA, Dariusz, ANTONIAK, Krzysztof, WAIS, Marcin & ZAJĄC, Marlena. Amantadine toxic effect and acute psychosis – a case report.Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):85-89. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.012 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41594 https://zenodo.org/record/7553880 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 30.12.2022. Revised: 17.01.2023. Accepted: 20.01.2023. Amantadine toxic effect and acute psychosis – a case report Dariusz Gruca1,Krzysztof Antoniak1, Marcin Wais1, Marlena Zając1, 1Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Toksykologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Dariusz Gruca; dariusz.gruca1@gmail.com; ORCID: 0000-0002-5583-1229; Krzysztof Antoniak; krzyss.anton@gmail.com; ORCID: 0000-0001-8065-081X Marcin Wais; marcin.wais0805@gmail.com; ORCID: 0000-0003-4757-8582 Marlena Zając; marlenzajac11@gmail.com; ORCID:0000-0002-6251-0175; Abstract: Introduction and purpose:The pandemic of COVID-19 has induced patients to use different ways to struggle with SARS-CoV-2 infection. Amantadine has become more popular as a supportive drug in the treatment of COVID-19 symptoms. This report presents a case of a young, previously healthy woman hospitalized in the Toxicology and Cardiology Department because of acute psychosis induced by amantadine intoxication. Brief description of the state of knowledge:Acute psychosis can be caused by several medications, including psychostimulants, antibiotics, antivirals, and antiparkinsonians. Amantadine has primarily dopaminergic with some anticholinergic properties and is used predominantly as an adjuvant agent in the management of Parkinson's disease treatment. Psychomotor agitation, insomnia, excessive verbosity, delusions, and behavioral disturbances which are typical toxic effects of amantadine primarily affecting the central nervous system which were presented by patient described in this case report. Conclusions:Our case illustrates the negative effects of amantadine on the central nervous system when given at the recommended dose to young, healthy women. Despite being rare, this induced psychosis may become more common, especially while becoming more popular as a supportive drug in COVID-19 treatment. While prescribing amantadine clinicians should be aware of the rapid onset of its psychotic complications. Key words: amantadine; intoxication; acute psychosis; COVID-19

MALEC, Stanisław, KNYSZYŃSKA, Anna & KLESZCZEWSKI, Tomasz. Satisfaction of Polish pharmacists with completed training in the field of qualification and vaccination against COVID-19.Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):90-97. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.013 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41634 https://zenodo.org/record/7554016 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 31.12.2022. Revised: 17.01.2023. Accepted: 20.01.2023. Satysfakcja polskich farmaceutów z odbytych szkoleń w zakresie kwalifikowania oraz wykonywania szczepień przeciw COVID-19 Satisfaction of Polish pharmacists with completed training in the field of qualification and vaccination against COVID-19 Stanisław Malec1, Anna Knyszyńska2*, Tomasz Kleszczewski3 1 Wydział Ochrony Zdrowia, Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Edwarda F. Szczepanika w Suwałkach, ul. Teofila Noniewicza 10, 16-400 Suwałki , Apteka Arnika Suwałki, ul. Nowomiejska 15, 16-400 Suwałki; malec.stanislaw@wp.pl; ORCID: 0000-0002-3178-2872 2 Zakład Nauk Humanistycznych i Terapii Zajęciowej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Chłapowskiego 11, 71-103 Szczecin; anna.knyszynska@pum.edu.pl; ORCID: 0000-0003-4030-3527 – *autor do korespondencji 3 Zakład Biofizyki, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, ul. Jana Kilińskiego 1, 15-089 Białystok; kleszczt@gmail.com; ORCID: 0000-0002-0250-8698 Streszczenie Wprowadzenie. Pandemia koronawirusa SARS Cov-19 na świecie i w Polsce wymagała szybkich reakcji ze strony państwa. Po wynalezieniu szczepionki przeciw Covid-19 głównym strategicznym celem stało się zaszczepienie jak największej liczby Polaków w jak najkrótszym czasie. Wymagało to zaangażowania wszystkich służb medycznych w tym także farmaceutów. Kwalifikacje do wykonywania pełnych usług szczepienia nabywane były podczas kursów organizowanych przez Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Mimo nabycia kwalifikacji do szczepień przez niemal 9 tysięcy farmaceutów, nie wszyscy zdecydowali się na ich świadczenie w aptekach. Celem pracy była wstępna analiza satysfakcji farmaceutów z odbytych kursów kwalifikacyjnych do wykonywania usługi szczepienia ochronnego przeciw Covid-19. Materiał i Metody. Badanie w formie kwestionariusza ankiety online przeprowadzono wśród 403 czynnych zawodowo farmaceutów, którzy odbyli kurs kwalifikacyjny do świadczenia usługi szczepienia przeciw Covid-19. Pytania dotyczyły między innymi oceny przekazywania treści oraz umiejętności podczas kursu a także przydatności treści w praktyce. Zebrane dane poddano analizie statystycznej wykorzystując odpowiednio dobrane testy. Wyniki. Znacząca większość badanych farmaceutów bez względu na ich staż pracy była usatysfakcjonowana z odbytych kursów kwalifikacyjnych. Farmaceuci ze stażem pracy dłuższym niż 10 lat lepiej od młodszych stażem kolegów oceniali część teoretyczną kursu. Dla części praktycznej nie odnotowano różnic między grupami w zależności od stażu pracy. Większość farmaceutów oceniało sposób przekazywania umiejętności praktycznych w sposób dobry bądź bardzo dobry oraz wskazywało na przydatność uzyskanych treści oraz umiejętności w praktyce. Wnioski. Kursy organizowane przez Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego okazały się satysfakcjonujące w opinii polskich farmaceutów. Istotnym wydaje się poszukiwanie czynników wpływających na brak wykonywania usługi szczepienia ochronnego przeciw Covid-19 przez część wykwalifikowanych do tego farmaceutów. Słowa kluczowe:Covid-19; szczepienia; farmaceuci; kurs kwalifikacyjny Abstract Introduction The coronavirus pandemic in Poland required quick responses. After the invention of the Covid-19 vaccine, the main strategic goal became to vaccinate as many Poles as possible in the shortest time. This required the involvement of all medical services, including pharmacists. Qualifications to perform full vaccination services were acquired during courses organized by the Center for Postgraduate Medical Education. Almost 9,000 pharmacists have acquired qualifications for vaccinations, not all of them have decided to provide them in pharmacies. The aim of the study was a preliminary analysis of pharmacists' satisfaction from completed qualification courses to perform the protective vaccination service against Covid-19. Material and methods The study in the form of an online questionnaire was conducted among 403 professionally active pharmacists who completed a qualification course to provide the Covid-19 vaccination service. The questions concerned, among others, the assessment of the content delivery and skills during the course, as well as the usefulness of the content in practice. The collected data was subjected to statistical analysis. Results The vast majority of the surveyed pharmacists, regardless of their work experience, were satisfied with the completed qualification courses. Pharmacists with more than 10 years of work experience rated the theoretical part of the course better than their younger colleagues. For the practical part, there were no differences between the groups. The majority of pharmacists assessed the method of transferring practical skills as good or very good and indicated the usefulness of the acquired content and skills in practice. Conclusions The courses organized by the Center for Postgraduate Medical Education turned out to be satisfactory in the opinion of Polish pharmacists. It seems important to look for factors affecting the lack of provision of the Covid-19 vaccination service by some qualified pharmacists. Keywords: Covid-19; vaccinations; pharmacists; qualification course

TOMASIK, Mikołaj, WARZYSZAK, Paweł, MAŁEK, Róża, MILCZEK, Maria, ŻOŁYNIAK, Wojciech, HAWRANIK, Izabela, NISKI, Szymon, ŻABA, Ziemowit, LISOWSKA, Aleksandra & SKRZYPEK, Mateusz. Ulcerative colitis – recent and potential methods of treatment - review.Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):65-73. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.009 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41482 https://zenodo.org/record/7542482 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 21.12.2022. Revised: 27.12.2022. Accepted: 17.01.2023. Ulcerative colitis – recent and potential methods of treatment - review Mikołaj Tomasik 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0002-5489-0059 https://orcid.org/0000-0002-5489-0059 mikolajt97@gmail.com Paweł Warzyszak 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0003-2023-7980 warzyszakpawel@gmail.com Róża Małek 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0003-3606-0067 https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0003-3606-0067 rozamalek192@gmail.com Maria Milczek 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0002-4204-5632 https://orcid.org/0000-0002-4204-5632 Maria@milczek.com Wojciech Żołyniak Centrum Medyczne w Łańcucie Sp. z o.o. Ignacego Paderewskiego 5, 37-100 Łańcut 0000-0002-3709-4018 https://orcid.org/0000-0002-3709-4018 wojtesk995@gmail.com Izabela Hawranik 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0002-7329-8595 https://orcid.org/0000-0002-7329-8595 hawranik14@gmail.com Szymon Niski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie Polskiego Czerwonego Krzyża 7, 42-200 Częstochowa 0000-0001-6295-5783 https://orcid.org/0000-0001-6295-5783 szymonniski96@gmail.com Ziemowit Żaba 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0001-9476-1166 https://orcid.org/0000-0001-9476-1166 piast753@gmail.com Aleksandra Lisowska Uniwersytet Medyczny w Lublinie 0000-0003-0009-8995 https://orcid.org/0000-0003-0009-8995 alisowska8@wp.pl Mateusz Skrzypek Uniwersytet Rzeszowski, Kolegium Nauk Medycznych 0000-0001-6767-3144 https://orcid.org/0000-0001-6767-3144 mati.skrzypek@gmail.com Abstract Introduction and purpose:Ulcerative colitis (UC, colitis ulcerosa) belongs to a group of inflammatory bowel diseases of unexplained etiology. It is a diffuse nonspecific inflammation of the mucosa of the rectum or rectum and colon, leading to ulceration in more severe cases. Despite a decline in the incidence of ulcerative colitis in developed countries, the prevalence continues to rise due to increasingly predominant benign course of the disease with a low mortality rate. The purpose of this review is to summarize latest directions and discoveries in research of ulcerative colitis. Materials and methods:This review is based on articles published in Pubmed between 2017 and 2022 by searching keywords ulcerative colitis treatment, ulcerative colitis guidelines. State of knowledge:Currently, many independent scientific societies represent a consensus position on the standard management of patients with UC, while recent therapeutic options are constantly emerging due to intensive research. These options require the involvement of multiple medical centers to determine their position in future guidelines. Conclusion: Although ulcerative colitis is a disease that is diagnosed and detected relatively easily, due to its chronic nature, relatively high prevalence in the population and lack of causal treatment options, it is an important direction for further research. Keywords:Ulcerative colitis; treatment. Abstrakt Wprowadzenie i cel pracy: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit(NZJ) i polega ono na rozlanym nieswoistym zapaleniu błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy iokrężnicy, które wcięższych przypadkach prowadzić może do powstania owrzodzeń. Pomimo spadku zapadalności w krajach rozwiniętych, chorobowość nadal wykazuje tendencję wzrostową w związku ze stałym wzrostem odsetka łagodnego przebiegu choroby(o niskiej śmiertelności). Celem tego przeglądu jest podsumowanie najnowszych odkryć i trendów w leczeniu WZJG. Materiały i dowody: Ten przegląd literatury oparty jest na artykułach opublikowanych w bazie PubMed od 2017 do 2022 roku, przy użyciu następujących fraz: ulcerative colitis treatment, ulcerative colitis guidelines. Stan wiedzy: Obecnie wiele niezależnych od siebie towarzystw naukowych reprezentuje zgodne stanowisko co do standardowego postępowania z pacjentami chorymi na WZJG, natomiast w związku z intensywnymi badaniami stale pojawiają się nowe opcje terapeutyczne, które wymagają zaangażowania wielu ośrodków medycznych w celu określenia ich pozycji w przyszłych wytycznych. Podsumowanie:Chociaż wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest chorobą stosunkowo łatwo rozpoznawaną i wykrywaną, to ze względu na swój przewlekły charakter, stosunkowo dużą częstość występowania w populacji oraz brak możliwości leczenia przyczynowego stanowi ważny kierunek dalszych badań. Słowa klucze: ulcerative colitis; treatment.

WALCZAK, Patrycja, WALCZAK, Klaudia, ZDUN, Sylwia, NEMECZEK, Sylwia, MERKISZ, Konrad, GRZYBOWSKI, Jakub, MARCINIAK, Agnieszka, GRZYWNA, Natalia, JASKUŁA, Karolina & ORŁOWSKI, Władysław. Effect of mediterranean diet on non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD).Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):58-64. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.008 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41562 https://zenodo.org/record/7542412 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 26.12.2022. Revised: 27.12.2022. Accepted: 16.01.2023. Effect of mediterranean diet on non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) Authors Patrycja Walczak Student Uniwersytetu Medycznego w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-4151-9170 | walczakpatrycja106@gmail.com Klaudia Walczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5156-2260 | klaudia.walczak100@gmail.com Sylwia Zdun Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5359-3618 | sylwiazdun15@gmail.com Sylwia Nemeczek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2936-1822 | sylwianem@gmail.com Konrad Merkisz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3533-2967 | konrad.merkisz@gmail.com Jakub Grzybowski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-2110-7304 | grzybowski.jakub00@gmail.com Agnieszka Marciniak Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3158-8842 | agnieszka_marciniak96@wp.pl Natalia Grzywna 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-9132-5326 | nataliaa.grzywna@gmail.com Karolina Jaskuła Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0002-0040-4545 | kmierzwa159@gmail.com Władysław Orłowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-8191-2102 | wladyslaworlowski96@gmail.com ABSTRACT Introduction and purpose of the work:Non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) is a common condition in the general population. In its course, excessive fatty acids are deposited in liver cells.The best way to prevent it is to reduce weight by being physically active and eating a proper low-calorie diet. The purpose of this study is to describe the potential health benefits of the mediterranean diet in people with NAFLD. For this purpose, the literature available in the PubMed database was reviewed using the following keywords: mediterranean diet; non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD); non-alcoholic steatohepatitis(MASH). State of the knowledge:The mediterranean diet is rich in fruits, vegetables, nuts, fish, olive oil and whole-grain products. It has the effect of decreasing insulin resistance, which is a major cause of NAFLD.In addition, it exerts anti-inflammatory and antioxidant properties. In recent years, numerous clinical studies have been conducted analyzing the effects of this diet on laboratory results, liver steatosis and progression to steatohepatitis (MASH) in patients with NAFLD. Conclusions:The results of the studies show that following a mediterranean diet can prevent as well as alleviate the course of this disease. However, there is a need for more clinical studies, on larger groups of people to recognize the mediterranean diet as an effective form of NAFLD therapy. Keywords:mediterranean diet; non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD); non-alcoholic steatohepatitis (MASH) ABSTRAKT Wprowadzenie i cel pracy:Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) jest często występującym schorzeniem w populacji ogólnej. W jej przebiegu dochodzi do odkładania się nadmiernej ilości kwasów tłuszczowych w komórkach wątroby. Najlepszym sposobem jej zapobiegania jest redukcja masy ciała poprzez aktywność fizyczną oraz stosowanie odpowiedniej diety niskokalorycznej. Celem pracy jest opisanie potencjalnych korzyści zdrowotnych wynikających ze stosowania diety śródziemnomorskiej u osób z NAFLD. W tym celu dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazie PubMed, używając następujących słów kluczy: dieta śródziemnomorska, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) oraz niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (MASH). Stan wiedzy:Dieta śródziemnomorska jest bogata w owoce, warzywa, orzechy, ryby, oliwę z oliwek oraz produkty pełnoziarniste. Wpływa ona na spadek insulinooporności, która stanowi główną przyczynę NAFLD. Dodatkowo wywiera ona właściwości przeciwzapalne oraz przeciwutleniające. W ostatnich latach zostały przeprowadzone liczne badania kliniczne analizujące wpływ stosowania tej diety na wyniki badań laboratoryjnych, stłuszczenie wątroby oraz progresję w kierunku stłuszczeniowego zapalenia wątroby (MASH) u chorych z NAFLD. Podsumowanie:Wyniki przeprowadzonych badań dowodzą, że stosowanie diety śródziemnomorskiej może zapobiegać oraz łagodzić przebieg tej choroby. Istnieje jednak potrzeba przeprowadzenia większej ilości badań klinicznych, na większych grupach osób celem uznania diety śródziemnomorskiej jako skutecznej formy terapii NAFLD. Słowa klucze:dieta śródziemnomorska; niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD); niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (MASH).

MAJCHER, Magdalena, MAJCHER, Monika, ŚWIERCZ, Kamila, GÓRSKA, Dominika, KARWAŃSKA, Aleksandra, PIKULICKA, Agata, SIERPIEŃ, Małgorzata, BRZYCHCZY, Piotr, KULBAT, Aleksandra & KULBAT, Mateusz. The impact of education on the benefits of cognitive-behavioral therapy on improving the quality of life of patients after breast cancer treatment.Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(3):46-50. eISSN 2391-8306. DOIhttp://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.03.006 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41486 https://zenodo.org/record/7541860 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 21.12.2022. Revised: 27.12.2022. Accepted: 16.01.2023. The impact of education on the benefits of cognitive-behavioral therapy on improving the quality of life of patients after breast cancer treatment Magdalena Majcher 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-3998-090X Monika Majcher Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-4924-9048 Kamila Świercz Wojewódzki Szpital im. Św. Ojca Pio w Przemyślu https://orcid.org/0000-0003-0783-270X Dominika Górska 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-2444-4891 Aleksandra Karwańska 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie https://orcid.org/0000-0001-6917-6985 Agata Pikulicka SZPITAL SOLEC w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-1693-8127 Małgorzata Sierpień 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-0119-2775 Piotr Brzychczy Szpital im J.Dietla w Krakowie https://orcid.org/0000-0002-9607-9942 Aleksandra Kulbat V Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie https://orcid.org/0000-0002-3981-4242 Mateusz Kulbat V Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie https://orcid.org/0000-0003-3421-5512 Abstract Introduction: Treatment of breast cancer may be associated with the subsequent occurrence of many side effects, which may have a significant negative impact on the quality of life of patients after treatment. Such patients may experience bothersome menopausal symptoms, persistent pain, insomnia and depressed mood. The most common treatment to combat the above symptoms is pharmacotherapy, which in turn could also be associated with additional sideeffects. Cognitive-behavioral therapy can be an effective alternative to pharmacological treatment as well as an effective complementary treatment. Aim of the study: The aim of the study is to summarize the current state of knowledge on the impact of cognitive-behavioral therapy on improving qualityoflife of patients after breast cancer treatment. Material and methods: The literature available in the Pubmed database was reviewed using key phrases. Results: Cognitive-behavioral therapy used in patients after breast cancer treatment brings good results in combating symptoms such as anxiety, depression, menopausal symptoms, persistent, chronic pain or insomnia resulting from the above symptoms. With the above therapy, you can correct not only the severity, but above all the perception of all of the above-mentioned symptoms, which is of key importance in the context of maintaining the quality of life as before the start of treatment. Conclusion: The development of patient education on the benefits of using cognitive behavioral therapy as an adjuvant treatment after breast cancer treatment may have a beneficial effect on improving the quality of life in these patients. Key words: breast cancer treatment; quality of life; cognitive-behavioral therapy

KOZIEŁ, Paweł, GRODKIEWICZ, Maria, ARTYKIEWICZ, Klaudia, GORCZYCA, Kamila, CZARKOWSKI, Marcin, SŁUPCZYŃSKA, Aleksandra, URBAŚ, Weronika, PODGÓRSKA, Klaudia, PUŁA, Aleksandra & KRZYSIEK, Urszula. Does the watch can detect cardiac arrhythmias?Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):293-298. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.042 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41450 https://zenodo.org/record/7513150 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 19.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 08.01.2023. Does the watch can detect cardiac arrhythmias? Paweł Kozieł1, Maria Grodkiewicz1, Klaudia Artykiewicz3, Kamila Gorczyca3, Marcin Czarkowski2, Aleksandra Słupczyńska4, Weronika Urbaś2, Klaudia Podgórska3, Aleksandra Puła5, Urszula Krzysiek6 Paweł Kozieł – https://orcid.org/0000-0001-6069-6028, pawelkoziel61@gmail.com Maria Grodkiewicz – https://orcid.org/0000-0002-6243-9102, marysiagrodkiewicz@gmail.com Klaudia Artykiewicz – https://orcid.org/0000-0003-2912-4691, klaudiaartykiewicz@gmail.com Kamila Gorczyca - https://orcid.org/0000-0002-7976-0509, kamila.gorczyca@o2.pl Marcin Czarkowski - https://orcid.org/0000-0001-5663-2574, marcin.czarkowski98@gmail.com Aleksandra Słupczyńska - https://orcid.org/0000-0003-3615-002X, olaslup@gmail.com Weronika Urbaś - https://orcid.org/0000-0002-5260-2172, weronikaurbass@gmail.com Klaudia Podgórska - https://orcid.org/0000-0002-5109-900X, kpodgorska06@gmail.com Aleksandra Puła - https://orcid.org/0000-0001-9001-5051, aleksandrapula@gmail.com Urszula Krzysiek - https://orcid.org/0000-0002-4712-2334, urszula.krzysiek@onet.eu SKN przy Katedrze i Klinice Kardiologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Al. Racławickie 1, 20-059 Lublin Medical University of Lublin, Al. Racławickie 1, 20-059 Lublin Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie, ul. Doktora Kazimierza Jaczewskiego 8, 20-954 Lublin Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 w Lublinie, ul. Stanisława Staszica 16, 20-400 Lublin Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Szpital SOLEC Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością, ul. Solec 93, 00-382 Warszawa Corresponding author: Paweł Kozieł, pawelkoziel61@gmail.com Abstract Introduction and purpose: The prevalence of cardiac arrhythmias in the population is not exactly known. Since cardiac arrhythmias are often episodic, they cannot be detected by conventional methods such as electrocardiography (ECG), which takes only a few seconds to record. The purpose of this review is to analyze the latest information regarding the use of smart watches to detect cardiac arrhythmias. Material and methods: This review is based on available data collected in the PubMed database published between 2015 and 2022. The search was performed by browsing keywords such as: "smartwatch", "cardiac arrhythmia", "mHealth", "screening", "wearable devices". Results: The results suggest that the detection of atrial fibrillation (AF) using commercially available smartwatches shows very high diagnostic accuracy. Accuracy in smartwatch arrhythmia detection demonstrated a cumulative sensitivity of 100% (95% CI 1.00-1.00) in 16 studies with 5,050 participants. Sensitivity ranged from 25% (95% CI 0.14-0.36) to 100% (95% CI 1.00-1.00), specificity ranged from 68% (95% CI 0.65 -0.70) to 100% (95% Cl 1.00-1.00). Insufficient quality of the PPG signal resulted in the exclusion of some data in many studies. The analyzes showed no difference in diagnostic accuracy between photoplethysmography (PPG) and single-lead electrocardiography used in these devices. Conclusions: The prevalence of arrhythmias in the form of atrial fibrillation and other forms of arrhythmia in the middle-aged and older population is significant. This review highlights the increasing role of electronic devices in the detection of cardiac arrhythmias. Smartwatches show promising accuracy in detecting arrhythmias, but more research is needed to make this method of arrhythmia recognition a common screening method. Key words: smartwatch, cardiac arrhythmia, mHealth, screening, wearable devices.

CZERWIŃSKA PAWLUK, Iwona, PAWLUK, Elwira Paula, SZYMASZEK, Angelo Daniel & ZUKOW, Walery. Concerns of patients with bronchial asthma against the use of inhaled glucocorticosteroids. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):280-286. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.040 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41725 https://zenodo.org/record/7510201 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 24.11.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 06.01.2023. Concerns of patients with bronchial asthma against the use of inhaled glucocorticosteroids Obawy pacjentów z astmą oskrzelowąprzed stosowaniem glikokortykosteroidów wziewnych Iwona Czerwińska Pawluk – Radomska Szkoła Wyższa w Radomiu, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie Elwira Paula Pawluk – Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie Angelo Daniel Szymaszek - Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie Walery Zukow - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Abstrakt W literaturze medycznej opisywana jest problematyka występuącego u pacjentów z astmą oskrzelową lęku, strachu przed stosowaniem leków z grupy glikokortykosteroidów i ich skutkami ubocznymi. Często niczym nie uzasadnione obawy pacjentów są przyczyną nie stosowania się do zaleceń terapeutycznych, co z kolei skutkuje brakiem efektów terapeutycznych [24]. Aby przeciwdziałać temu niekorzystnemu zjawisku, zwiększyć bezpieczeństwo i skuteczność terapii pacjentów z astmą oskrzelową należy prowadzić na szeroką skalę działania edukacyjne zarówno wśród personelu medycznego jak też pacjentów na temat znaczenia glikokortykosteroidów w terapii astmy oskrzelwej i ich wpływu na stopień kontroli choroby. Słowa kluczowe: astma oskrzelowa, glikokortykosteroidy. Abstract The medical literature describes the problem of anxiety and fear of using glucocorticosteroid drugs and their side effects in patients with bronchial asthma. Frequently, unjustified fears of patients are the cause of non-compliance with therapeutic recommendations, which in turn results in the lack of therapeutic effects [24]. In order to counteract this unfavorable phenomenon, to increase the safety and effectiveness of therapy in patients with bronchial asthma, large-scale educational activities should be carried out both among medical staff and patients on the importance of glucocorticosteroids in the treatment of bronchial asthma and their impact on the degree of control of the disease. Key words: bronchial asthma, glucocorticoids.

PACEK, Katarzyna, PIEKARSKA, Małgorzata, PIKULICKA, Agata, JEDLINA, Klaudia, SZULC, Izabela, KASPERSKI, Radosław, SWACHA, Weronika & MAKOWSKA, Karolina. Idiopathic pulmonary fibrosis - novel approach on future treatment. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):268-272. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.039 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41034 https://zenodo.org/record/7510020 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 24.11.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 06.01.2023. Idiopathic pulmonary fibrosis – novel approach on future treatment Katarzyna Pacek, ORCID: 0000-0001-6947-558X, kasia.pacek1@gmail.com, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa Małgorzata Piekarska, ORCID: 0000-0001-5055-4923, piekarska13@gmail.com, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, Al. Kraśnicka 100, 20-718 Lublin Agata Pikulicka, ORCID: 0000-0003-1693-8127, agapikulicka@gmail.com, Szpital Solec, ul. Solec 93, 00-382, Warszawa Klaudia Jedlina, ORCID: 0000-0002-2363-2620, klaudiajedlina@gmail.com, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa, Izabela Szulc, ORCID: 0000-0002-2262-6886, izabelaszulc4@gmail.com,Szpital Praski P.W. Przemienienia Pańskiego w Warszawie, aleja "Solidarności" 67, 03-401 Warszawa Radosław Kasperski, ORCID: 0000-0002-7364-3205, r.kasperski95@gmail.com, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, Al. Kraśnicka 100, 20-718 Lublin Weronika Swacha, ORICID: 0000-0002-1865-5967, weronka6@gmail.com, Mazowieckie Centrum Stomatologii w Warszawie, ul.Nowy Zjazd 1, 00-301 Warszawa Karolina Makowska, ORCID: 0000-0001-5467-3137, makowska.karolinaa@gmail.com, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Aleje Racławickie 1, 20-059 Lublin ABSTRACT Introduction Idiopathic pulmonary fibrosis (IPF) is a fatal pulmonary disease that leads to progressive fibrosis and extremely poor resaults.. Since the etiology is unknown, there are highly limited options of the IPF treatment. The researchers are trying to discover the most valuable targets, leading them to the agents registered in different conditions or not registered as any other treatment. This innovative approach can result in IPF being determined as not fatal. Purpose The purpose of our review is to present possible future treatment of idiopathic pulmonary fibrosis and point out the promising targets that could lead the researchers to the development of better IPF management. Materials and methods We have reviewed the literature from the PubMed database searching for clinical trials, meta analysis and randomized controlled trials from the past 5 years. The keywords we agreed on offered us the most informative articles and made us hope for the further development of our article. Results Our review shows that there are new targets that could significantly benefit IPF treatment. However, the means we presented in our review need more research to prove its safeness, effectiveness in slowing down the decline of the FVC, improving patients’ physical efficiency, their saturation level and most importantly their ability to stop the continuous fibrosis of the lungs. Conclusions The only treatment registered for IPF are nintedanib and pirfenidone, but the researchers continue the exploration of new possible measures to improve the survival rate and quality of life of the patients suffering from this fatal disease. Key words idiopathic pulmonary fibrosis; pamrevlumab; lung transplantation; senotherapeutics; recombinant human pentraxin 2

WALCZAK, Klaudia, WALCZAK, Patrycja, ZDUN, Sylwia, NEMECZEK, Sylwia, MERKISZ, Konrad, GRZYBOWSKI, Jakub, MARCINIAK, Agnieszka, GRZYWNA, Natalia, JASKUŁA, Karolina & ORŁOWSKI, Władysław. Effect of vitamin D on the course of COVID-19 infection. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):261-267. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.038 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41445 https://zenodo.org/record/7509559 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 18.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 06.01.2023. Effect of vitamin D on the course of COVID-19 infection Wpływ witaminy D na przebieg infekcji COVID-19 Authors Klaudia Walczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5156-2260 | klaudia.walczak100@gmail.com Patrycja Walczak Student Uniwersytetu Medycznego w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-4151-9170 | walczakpatrycja106@gmail.com Sylwia Zdun Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5359-3618 | sylwiazdun15@gmail.com Sylwia Nemeczek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2936-1822 | sylwianem@gmail.com Konrad Merkisz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3533-2967 | konrad.merkisz@gmail.com Jakub Grzybowski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-2110-7304 | grzybowski.jakub00@gmail.com Agnieszka Marciniak Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3158-8842 | agnieszka_marciniak96@wp.pl Natalia Grzywna 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-9132-5326 | nataliaa.grzywna@gmail.com Karolina Jaskuła Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0002-0040-4545 | kmierzwa159@gmail.com Władysław Orłowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-8191-2102 | wladyslaworlowski96@gmail.com ABSTRACT Introduction and purpose of work:COVID-19 is a disease caused by the SARS-CoV-2 virus. Vitamin D is categorized as a steroid hormone that affects the body's calcium-phosphate balance. It also exerts an immunomodulatory and anti-inflammatory function. Numerous studies indicate that vitamin D levels may have an impact on the course of COVID-19 infection. The purpose of this study is to describe the potential health benefits of vitamin D supplementation in COVID-19 patients. The literature available in the PubMed database was reviewed using the following keywords: "vitamin D"; "COVID-19 infection"; "SARS-Cov-2 virus". State of knowledge:Vitamin D reduces the risk of severe acute upper respiratory tract infection and COVID-19 through its effects on reducing viral replication, decreasing the production of pro-inflammatory cytokines and increasing the integrity of endothelial cells within the respiratory tract. It also stimulates the synthesis of cathelicidin and beta-defensins. The proteins in question exhibit direct antiviral activity. Part of the study proves that vitamin D deficiency increases mortality, the need for invasive and non-invasive ventilation in SARS-Cov-2 positive patients. Adequate supplementation of the vitamin in question has been proven to reduce the risk of COVID-19 infection even in vulnerable individuals. Conclusions:Reduced levels of vitamin D have been shown to increase the incidence and severity of COVID-19 infection. There is a need for more research to validate supplementation of the vitamin as an effective method of preventing and mitigating SARS-Cov-2 virus infection. Keywords:Vitamin D; COVID-19 infection; SARS-CoV-2 virus

KASPERSKI, Radosław, PIEKARSKA, Małgorzata, PACEK, Katarzyna, PIKULICKA, Agata, SZULC, Izabela, JEDLINA,Klaudia, SWACHA, Weronika & ŚWIERCZ, Kamila. Stroke prevention – review of the latest reports. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):255-260. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.037 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41432 https://zenodo.org/record/7508362 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 16.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 05.01.2023. Stroke prevention – review of the latest reports Radosław Kasperski, Małgorzata Piekarska, Katarzyna Pacek, Agata Pikulicka, Izabela Szulc, Klaudia Jedlina, Weronika Swacha, Kamila Świercz Radosław Kasperski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin, ORCID: 0000-0002-7364-3205, r.kasperski95@gmail.com Małgorzata Piekarska, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin, ORCID: 0000-0001-5055-4923, piekarska13@gmail.com Katarzyna Pacek, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa, ORCID: 0000-0001-6947-558X, kasia.pacek1@gmail.com Agata Pikulicka, Szpital Solec, ul. Solec 93, 00-382, Warszawa, ORCID: 0000-0003-1693-8127 , agapikulicka@gmail.com Izabela Szulc, Szpital Praski P.W. Przemienienia Pańskiego w Warszawie, aleja "Solidarności" 67, 03-401 Warszawa ORCID: 0000-0002-2262-6886, izabelaszulc4@gmail.com Klaudia Jedlina, Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa ORCID: 0000-0002-2363-2620, klaudiajedlina@gmail.com Weronika Swacha, Mazowieckie Centrum Stomatologii w Warszawie, Nowy Zjazd 1, 00-301 Warszawa ORCID: 0000-0002-1865-5967, weronka6@gmail.com Kamila Świercz, Wojewódzki Szpital im. św. Ojca Pio, ul. Monte Cassino 18, 37-700 Przemyśl, ORCID: 0000-0003-0783-270X, kamila@swiercz.com.pl Abstrakt Introduction and purpose: According to WHO 15 million people suffer from stroke, one-third of which dies and the other one-third is permanently disabled. For this reason, this condition is a very important medical and social problem. It is one of the leading causes of death, after cardiovascular diseases and cancer. It is also one of the most common causes of disability in the adult population. The economic aspects are related not only to the costs of hospital treatment, but above all to rehabilitation and chronic treatment. The aim of this article is to present the most important stroke risk factors and, based on them, to describe recommendations for effective stroke prevention. A brief description of the state of knowledge: In recent years, numerous studies have been conducted on the relationship between various factors and the risk of stroke. It turned out that many stroke risk factors are modifiable and by using various methods we are able to significantly reduce the risk of its occurrence. The most important risk factor is the patient's hypertension. Others are cardiovascular diseases such as atrial fibrillation; diabetes, obesity, low level of physical activity, improper diet, consumption of alcohol and tobacco products. Summary: Through education and promotion of a healthy lifestyle in society (high physical activity, healthy diet, lack of addictions, taking care of mental health and avoiding excessive stress), as well as regular blood pressure and glucose control and effective treatment of conditions leading to stroke, the incidence of stroke among people can actually be reduced. This issue still requires further research and constant expansion of our knowledge. Key words: stroke; prevention; risk factors

WÓJCIK, Alicja, PAKASZEWSKI, Wojciech, SMULEWICZ, Klaudia, ZIOMKO, Bartłomiej & RUSIN, Bartosz. Is simulation in dentistry able to replace clinical practice? Analysis of students’ opinions. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):242-247. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.035 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/39813 https://zenodo.org/record/7504764 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.09.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 04.01.2023. Czy symulacja medyczna w stomatologii jest w stanie zastąpić ćwiczenia kliniczne z pacjentem? Analiza opinii studentów Is simulation in dentistry able to replace clinical practice? Analysis of students' opinions Alicja Wójcik, Wojciech Pakaszewski, Klaudia Smulewicz, Bartłomiej Ziomko, Bartosz Rusin Uniwersytet Medyczny w Lublinie Opiekun: dr n. med. Joanna Zubrzycka, joannazubrzycka@umlub.pl Miejsce prowadzenia badań: Pracownia Stomatologii Przedklinicznej przy Katedrze i Zakładzie Medycyny Jamy Ustnej na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie, kierownik dr n. med Jarosław Sobieszczański Profesor Uczelni Adres do korespondencji: ala.wojcik200699@gmail.com, 514 681 433 Jesteśmy studentami Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. W roku akademickim 2021/2022 rozpoczęliśmy działalność w Studenckim Kole Naukowym przy Pracowni Przedklinicznej Stomatologii Katedry i Zakładu Medycyny Jamy Ustnej. Pod przewodnictwem dr n.med. Joanny Zubrzyckiej zagłębiamy tematykę symulacji medycznej. Streszczenie Symulatory haptyczne to zaawansowane technicznie urządzenia umożliwiające studentom naukę umiejętności praktycznych bez udziału pacjentów. Badanie ankietowe przeprowadzone wśród studentów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie wykazało wyższy poziom satysfakcji z pracy z symulatorami haptycznymi w porównaniu z tradycyjnymi fantomami. Ankietowani jako najważniejsze cechy symulatorów Simodont wskazywali m.in. ich nowoczesność, realizm pracy i szerokie spektrum sytuacji klinicznych, jakie można na nich ćwiczyć. W przypadku nowoczesnych symulatorów studenci byli bardziej skłonni do przyznawania maksymalnych ocen punktowych niż przy tradycyjnych fantomach. Badania wykazały także, że urządzenia haptyczne są przyjazne dla osób leworęcznych, dla których wyzwaniem może być nauka umiejętności praktycznych na fantomach. Ankietowani wykazywali chęć wzięcia udziału w kolejnych sesjach z symulatorami haptycznymi, uzasadniając swoją opinię dobrym uzupełnieniem, jakie owe urządzenia stanowią dla tradycyjnych rozwiązań edukacyjnych, wyraźnie zaznaczając jednak, że nie mogą one zastąpić zajęć z pacjentami. Abstract Haptic simulators are technically advanced devices that enable students to learn practical skills without the participation of patients. A survey conducted among students of the Medical University of Lublin showed a higher level of satisfaction while working with haptic simulators compared to traditional phantoms. The respondents indicated as the most important features of Simodont simulators, inter alia, their modernity, realism of work and a wide range of clinical situations that can be practiced on them. With modern simulators, students were more likely to give maximum scores than with traditional phantoms. Research has also shown that haptic devices are friendly to left-handers, who may find it challenging to learn practical skills on phantoms. The respondents showed willingness to take part in subsequent sessions with haptic simulators, justifying their opinion as a good complement to what these devices constitute for traditional educational solutions, clearly stating, however, that they cannot replace clinical practice. Słowa kluczowe: haptyka, fantom, Simodont, symulator Key words: haptics, phantom, Simodont, simulator

ORŁOWSKI, Władysław, MERKISZ, Konrad, ZDUN, Sylwia, WALCZAK, Klaudia, WALCZAK, Patrycja, NEMECZEK, Sylwia, GRZYBOWSKI, Jakub, MARCINIAK, Agnieszka, JASKUŁA, Karolina & GRZYWNA, Natalia. GLP-1 agonists in treatment of obesity. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):229-234. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.033 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41396 https://zenodo.org/record/7502127 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 14.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 03.01.2023. GLP - 1 agonists in treatment of obesity Władysław Orłowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-8191-2102 Konrad Merkisz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3533-2967 Sylwia Zdun Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5359-3618 Klaudia Walczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5156-2260 Patrycja Walczak Student of Medical University in Lublin https://orcid.org/0000-0002-4151-9170 Sylwia Nemeczek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2936-1822 Jakub Grzybowski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-2110-7304 Agnieszka Marciniak Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3158-8842 Karolina Jaskuła Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0002-0040-4545 Natalia Grzywna 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-9132-5326 Abstract Background:Obesity is a major problem nowadays. It has correlation with metabolic and cardiovascular diseases. Due to that it is very important to diagnose and treat obesity properly. Objective: The purpose of our work is to show effectiveness of GLP1 agonist in treating obesity. Method: A literature review was conducted in PubMed database using the key words: „Semaglutide obesity” „Tirzepatide obesity” „Liraglutide obesity” „obesity”. Results:Using particular drug in addition to lifestyle modification appears to be more effective than using placebo with lifestyle modification. Conclusions: Trials showed effectiveness of GLP1 analogs in treatment of obesity. These drugs might be a future of managing with obesity, but we do not know yet how long lasting is the effect of these drugs. The upcoming years will bring us more trials, but in this moment we can say that they have a lot of potential. Keywords: obesity, semeglutide, liraglutide, tirzepatide

SZYMAŃSKA, Ewa, OSTASZEWSKA, Sandra, ŚWIĄDER, Kinga, AUGUSTYNOWICZ, Kinga & CHRZANOWSKI, Jakub. Varicocele – impact on fertility and results of various methods of surgical treatment. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):217-221. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.031 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41380 https://zenodo.org/record/7500127 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 12.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 03.01.2023. Varicocele – impact on fertility and results of various methods of surgical treatment Żylaki powrózka nasiennego – wpływ na płodność oraz wyniki różnych metod leczenia chirurgicznego Ewa Szymańska Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu Aleja Wincentego Witosa 26, 46-020 Opole ORCID 0000-0002-3091-7122 https://orcid.org/0000-0002-3091-7122 E-mail: ilaszymanska@gmail.com Sandra Ostaszewska Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów Stefana Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID 0000-0003-3708-6920 https://orcid.org/0000-0003-3708-6920 E-mail: ostaszewska.sandra@gmail.com Kinga Świąder Faculty of Medicine, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Plac Gen. Józefa Hallera 1, 90-647 Łódź ORCID0000-0003-0185-6524 https://orcid.org/0000-0003-0185-6524 E-mail: kingaswiader@icloud.com Kinga Augustynowicz Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów Stefana Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID 0000-0003-4547-9599 https://orcid.org/0000-0003-4547-9599 E-mail: kingaugustynowicz@gmail.com Jakub Chrzanowski Szpital Bielański im. Ks. Jerzego Popiełuszki Cegłowska 80, 01-809 Warszawa ORCID 0000-0002-5077-4755 https://orcid.org/0000-0002-5077-4755 E-mail: jakub.chrzanowski.waw@gmail.com Abstract Introduction: Varicoceles, a dilation of veins within the pampiniform plexus, are present in ∼15% of the general male population. In this article we reviewed the epidemiology, symptoms, and various surgical techniques for the treatment of varicoceles and the results of following treatment. Material and methods: The work was based on medical articles collected in PubMed, websites and medical books. The research was conducted by looking at keywords such as: "Varicoceles", "varicocelectomy" and “infertility”. Results: There are many methods of treating varicoceles ranging from Microsurgical subinguinal varicocelectomy (MSV)or Laparoscopic varicocelectomy. Conclusions: The interdisciplinary approach to the patient and innovative surgical techniques can provide us with many solutions in the treatment of the disease. Doctors should adjust treatment to provide the best therapeutic effects. Keywords: varicoceles, varicocelectomy, infertility

NEMECZEK, Sylwia, MERKISZ, Konrad, WALCZAK, Klaudia, WALCZAK, Patrycja, ZDUN, Sylwia, GRZYBOWSKI, Jakub, MARCINIAK, Agnieszka, GRZYWNA, Natalia, JASKUŁA, Karolina & ORŁOWSKI, Władysław. Trichotillomania – therapeutic possibilities. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):201-208. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.029 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41384 https://zenodo.org/record/7499680 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2023; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 13.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 02.01.2023. Trichotillomania – therapeutic possibilities Sylwia Nemeczek, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2936-1822 | sylwianem@gmail.com Konrad Merkisz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3533-2967 | konrad.merkisz@gmail.com Klaudia Walczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5156-2260 | klaudia.walczak100@gmail.com Patrycja Walczak Uniwersytet Medyczny w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-4151-9170 | walczakpatrycja106@gmail.com Sylwia Zdun Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5359-3618 | sylwiazdun15@gmail.com Jakub Grzybowski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-2110-7304 | grzybowski.jakub00@gmail.com Agnieszka Marciniak Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3158-8842 | agnieszka_marciniak96@wp.pl Natalia Grzywna 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-9132-5326 | nataliaa.grzywna@gmail.com Karolina Jaskuła Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0002-0040-4545 | kmierzwa159@gmail.com Władysław Orłowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-8191-2102 | wladyslaworlowski96@gmail.com Abstract Introduction: Trichotillomania is a mental disorder in which the patient persistently and recurrently pulls out his own hair, which results in varying degrees of hair loss. This causes considerable suffering and impairs quality of life, but patients rarely seek specialist help. It affects 0.5–3% of the general population, but data may be underestimated due to low reporting. Aim of the study: The aim of our study is to summarize the current state of knowledge on the treatment of trichotillomania. Materials and methods: The literature available in the PubMed and Google Scholar database was reviewed using the following keywords: "trichotillomania", "trichophagia", "trichobeozar", "trichotillomania treatment". Results: Treatment of TTM is difficult and involves many methods. The division of therapeutic methods focuses mainly on psychotherapy and pharmacological treatment. The greatest effectiveness is attributed to cognitive-behavioral therapy, especially habit reversal training. Medications can help reduce symptoms, especially in the presence of other disorders, e.g. depression, anxiety disorders. Conclusions: Trichotillomania contributes to significant suffering and negatively affects functioning in social and professional life. The basis of its treatment is psychotherapy, but there are many reports on the effectiveness of selected drugs (SSRIs, clomipramine, antipsychotics, N-acetylcysteine, naltrexone, lamotrigine, bupropion, dronabinol, inositol), but they require further research on a larger group of patients. Keywords: trichotillomania, trichotillomania treatment, trichophagia Abstrakt Wprowadzenie: Trichotillomania jest zaburzeniem psychicznym, w którym chory w sposób uporczywy i nawracający wyrywa własne włosy, co powoduje różnego stopnia ubytek owłosienia. Powoduje to znaczne cierpienie i pogarsza jakość życia, jednak pacjenci rzadko szukają specjalistycznej pomocy. Dotyka 0,5–3% populacji ogólnej, jednak dane mogą być niedoszacowane ze względu na małą zgłaszalność. Cel pracy:Celem naszej pracy jest podsumowanie aktualnego stanu wiedzy na temat leczenia trichotillomanii. Materiały i metody:Dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazie PubMed i Google Scholar, używając słów kluczy: „trichotillomania”, „trichofagia”, „trichobeozar”, „trichotillomania leczenie”. Wyniki: Leczenie TTM jest trudne i obejmuje wiele metod. Podział metod leczniczych skupia się głównie na psychoterapii i leczeniu farmakologicznym. Największą skuteczność przypisuje się terapii poznawczo-behawioralnej, szczególnie treningowi zmiany nawyków. Leki mogą pomóc w redukcji objawów, zwłaszcza przy współwystępowaniu innych zaburzeń np. depresji, zaburzeń lękowych. Wnioski:Trichotillomania przyczynia się do znacznego cierpienia i negatywnie wpływa na funkcjonowanie w życiu społecznym i zawodowym. Podstawą jej leczenia jest psychoterapia, natomiast istnieje wiele doniesień na temat skuteczność wybranych leków (SSRI, klomipraminy,leków przeciwpsychotycznych, N-acetylocysteiny, naltreksonu, lamotryginy, bupropionu, dronabinolu, inozytolu), jednak wymagają one dalszych badań na większej grupie pacjentów. Słowa kluczowe: trichotillomania, leczenie trichotillomanii, trichofagia

BOMBUSHKAR, Igor, KORDA, Mykhaylo, ŻUKOW, Xawery & POPOVYCHI., Igor. Sexual dimorphism in relationships between of plasma uric acid and some psycho-neuro-endocrine parameters. Journal of Education, Health and Sport. 2022;12(12):357-372. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.12.053 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/42898 https://zenodo.org/record/7689846 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 01.12.2022. Revised: 18.12.2022. Accepted: 30.12.2022. SEXUAL DIMORPHISM IN RELATIONSHIPS BETWEEN OF PLASMA URIC ACID AND SOME PSYCHO-NEURO-ENDOCRINE PARAMETERS Igor S. Bombushkar1,2, Mykhaylo M. Korda3, Xawery Żukow4, Igor L. Popovych5 1Ukrainian Scientific Research Institute of Medicine of Transport, Odesa, Ukraine 2Donets’kian National Medical University, Kropyvnyts’kyi, Ukraine bombuchkar@gmail.com 3IY Horbachevs’kyi Medical University, Ternopil’, Ukraine kordamm@tdmu.edu.ua 4Medical University of Bialystok, Bialystok, Poland xaweryzukow@gmail.com 5OO Bohomolets’ Institute of Physiology of NAS of Ukraine, Kyїv, Ukrainei.popovych@biph.kiev.ua SummaryBackground.Earlier we found that effects of plasma nitrogenous metabolites asurea, creatinine, and bilirubin on neuro-endocrine parameters, as well as anxiety, are significantly different in men and women of different ages. The purposeof this study is to analyze the relationships between the plasma uric acid level and some psycho-neuro-endocrine parameters in the same cohort. Materials and Methods.The object of observation were almost healthy volunteers: 31 males (24÷69 y) and 30 females, from among them18 postmenopausal(48÷76 y) and 12 of reproductive age (30÷45 y). In basal conditionswe determined plasma levels of uric acidand adaptation hormones, estimated the severityof the trait and reactive anxiety, recorded the ongoing HRV and EEG. After 4 or 7 days, repeated testing was performed. Results. Byuric acidregressionmodelswithstepwiseexclusion, itwasfoundthatinmenplasmauric acid downregulates the PSD of β-rhythm in P4 and δ-rhythm in others 4 loci, but upregulates the Asymmetry of δ-rhythm, variability of α-rhythm, PSD of θ-rhythm in P3 and O1 loci, Entropyof EEGin T4 as well as Testosterone plasma level.The measure of determination is 54,5%. In postmenopausal women, uricemia downregulates the Amplitude of β-rhythm and its PSD in 8 loci as well as sympathetic tone, but upregulates the PSD of HF and VLF bands HRV, Testosterone plasma level, PSD of θ-rhythm in F3 and O2 loci as well as the Laterality of δ-rhythm.The degree of determination of neuro-endocrine parameters is94,4%. In women of reproductive ageuricemiaupregulates the Asymmetry and Amplitude of β-rhythm and its PSD in 6 loci, the Amplitude and Laterality of θ-rhythm and its PSD in F8 locus, as well as the PSD of α-rhythm in F8 locus. The degree of positive determination of EEGs parameters is95,5%.Conclusion. Plasma uric acid has a modulating effect on neuro-endocrine parameters, but this effect is significantly different in men and women of different ages, which is due, apparently, to the influence of sex hormones on the expression of adenosine receptors in neurons. Keywords: plasma uric acid andtestosterone, ongoing EEG and HRV, men and women.

MAJCHROWICZ, Bożena. Factors influencing decision making on donating organs for transplantation in the opinion of the respondents - study using the CAWI method. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):183-189. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.026 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41311 https://zenodo.org/record/7491204 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 10.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 29.12.2022. Czynniki wpływające na podjęcie decyzji o przekazaniu organów do przeszczepów w opinii ankietowanych – badanie metodą CAWI Factors influencing decision making on donating organs for transplantation in the opinion of the respondents - study using the CAWI method Bożena Majchrowicz bozenam4@op.pl orcid.org/0000-0003-3202-1407 Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Przemyślu Abstrakt Wprowadzenie: Transplantacja narządów jest to zabieg przeniesienia żywych komórek, tkanek lub narządów w obrębie jednego organizmu lub między dwoma organizmami. Pomimo dużych osiągnięć transplantologii i podstaw prawnych regulujących zabiegi pobierania i przeszczepiania narządów i tkanek, ciągle występują trudności w przełamywaniu oporów społecznych i psychologicznych związanych z tą metodą leczenia, a odnoszących się do udzielania zgody na pobieranie narządów Celem badania było określenie wiedzy na temat czynników wpływających na podjęcie decyzji o transplantacji narządów wśród ankietowanych. Materiał i metody:Badanie przeprowadzono metodą CAWI, gdzie na podstawie specjalistycznych list mailingowych wysłano zaproszenia do losowo wybranej grupy respondentów, narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety własnego autorstwa. Udział w badaniu był anonimowy i dobrowolny. Wyniki i wnioski: Respondenci posiadają wiedzę na temat transplantacji. 52,4% badanych zgodziłaby się, aby po śmierci pobrano od nich wszystkie narządy w celu ratowania życia innych ludzi, pozostała grupa była temu przeciwna. Akceptacja dawstwa narządów może mieć wpływ na rozwój transplantologii zwłaszcza dzięki jej zrozumieniu przez rodziny, które muszą podejmować decyzję w tym zakresie. Słowa kluczowe:społeczeństwo, wiedza, dawstwo narządów, czynniki wpływające na podjęcie decyzji, Abstract Introduction:Organ transplantation is a procedure of transferring living cells, tissues or organs within one organism or between two organisms. Despite the great achievements of transplantology and the legal basis regulating organ and tissue procurement and transplantation, there are still difficulties in overcoming social and psychological resistance related to this method of treatment and related to granting consent for organ donation. The aimof the study was to determine the knowledge of the factors influencing the decision to transplant organs among the respondents. Material and methods:The study was conducted using the CAWI method, where invitations were sent to a randomly selected group of respondents on the basis of specialized mailing lists, the research tool was a self-designed questionnaire. Participation in the study was anonymous and voluntary. Results and conclusions:Respondents have knowledge about transplantation. 52.4% of the respondents would agree that all organs should be taken from them after death in order to save the lives of other people, the remaining group was against it. The acceptance of organ donation may have an impact on the development of transplantology, especially thanks to its understanding by families who have to make decisions in this regard. Keywords:society, knowledge, organ donation, decision-making factors

GRZYWNA, Natalia, ZDUN, Sylwia, WALCZAK, Klaudia, WALCZAK, Patrycja, NEMECZEK, Sylwia, MERKISZ, Konrad, GRZYBOWSKI, Jakub, MARCINIAK, Agnieszka, JASKUŁA, Karolina & ORŁOWSKI, Władysław. Vitamin D supplementation in Polycystic ovary syndrome. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):190-195. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.027 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41373 https://zenodo.org/record/7492241 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 12.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 29.12.2022. Vitamin D supplementation in Polycystic ovary syndrome Natalia Grzywna 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie ORCID: 0000-0001-9132-5326 https://orcid.org/0000-0001-9132-5326 e-mail: nataliaa.grzywna@gmail.com Sylwia Zdun Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie ORCID: 0000-0002-5359-3618 https://orcid.org/0000-0002-5359-3618 e-mail: sylwiazdun15@gmail.com Klaudia Walczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie ORCID: 0000-0002-5156-2260 https://orcid.org/0000-0002-5156-2260 e-mail: klaudia.walczak100@gmail.com Patrycja Walczak Student Uniwersytetu Medycznego w Lublinie ORCID: 0000-0002-4151-9170 https://orcid.org/0000-0002-4151-9170 e-mail: walczakpatrycja106@gmail.com Sylwia Nemeczek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie ORCID: 0000-0003-2936-1822 https://orcid.org/0000-0003-2936-1822 e-mail: sylwianem@gmail.com Konrad Merkisz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie ORCID: 0000-0002-3533-2967 https://orcid.org/0000-0002-3533-2967 e-mail: konrad.merkisz@gmail.com Jakub Grzybowski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie ORCID: 0000-0002-2110-7304 https://orcid.org/0000-0002-2110-7304 e-mail: grzybowski.jakub00@gmail.com Agnieszka Marciniak Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie ORCID: 0000-0002-3158-8842 https://orcid.org/0000-0002-3158-8842 e-mail: agnieszka_marciniak96@wp.pl Karolina Jaskuła Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie ORCID: 0000-0002-0040-4545 https://orcid.org/0000-0002-0040-4545 e-mail: kmierzwa159@gmail.com Władysław Orłowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie ORCID: 0000-0002-8191-2102 https://orcid.org/0000-0002-8191-2102 e-mail: wladyslaworlowski96@gmail.com ABSTRACT Introduction and Purpose. Polycystic ovary syndrome (PCOS) is the most common endocrinopathy in women of reproductive age worldwide. Patients may present with a wide range of symptoms. According to the most commonly used Rotterdam criteria, the presence of 2 out of 3 criteria is required for diagnosis: clinical and/or biochemical markers of hyperandrogenism (HA); ovulation disorders (oligo- or anovulation); polycystic ovaries on ultrasound (PCOM); and exclusion of disorders mimicking the clinical features of PCOS. The basis of treatment are birth control pills, metformin and antiandrogens. The pathogenesis of the syndrome is not fully understood. The aim of the study is to summarize the potential health benefits of vitamin D supplementation for women with PCOS based on publications from the last 10 years available on Pubmed. State of knowledge. Vitamin D receptors have been identified not only in calcium-regulating tissues, but also in many reproductive organs, such as the ovary (especially granulosa cells), uterus, placenta, testes, as well as hypothalamus and pituitary gland. In recent years, there have been studies analyzing the effect of vitamin D supplementation on the hormonal balance, metabolism and clinical symptoms in women with PCOS. Summary. The results of studies on vitamin D supplementation in women with PCOS are mixed. Some of them are promising and confirm a beneficial effect on glucose metabolism and insulin resistance, lipid metabolism, hormonal balance, alleviation of HA-related symptoms, improvement of menstrual frequency; while the results of other studies do not show significant improvement and do not confirm these effects. Therefore, there is a need for further research on the relationship between the pathogenesis of PCOS and vitamin D and the impact of its supplementation. Keywords: PCOS; supplementation; vitamin D. ABSTRAKT Wprowadzenie i cel. Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest najczęstszą endokrynopatią u kobiet w wieku rozrodczym na całym świecie. Pacjentki mogą prezentować szeroki wachlarz objawów. Według najczęściej stosowanych kryteriów Rotterdaskich, do rozpoznania wymagana jest obecności 2 z 3 kryteriów: kliniczne i/lub biochemiczne wykładniki hiperandrogenizmu (HA); zaburzenia owulacji (oligo- lub anowulacja); policystyczne jajniki w badaniu USG (PCOM); oraz wykluczenia zaburzeń naśladujących cechy kliniczne PCOS. Podstawą leczenia są tabletki antykoncepcyjne, metformina oraz leki antyandrogenne. Patogeneza zespołu nie jest w pełni poznana. Celem pracy jest wyszczególnienie potencjalnych korzyści zdrowotnych suplementacji witaminą D u kobiet z PCOS, na podstawie publikacji z ostatnich 10 lat dostępnych w bazie Pubmed. Stan wiedzy. Receptory witaminy D zidentyfikowano nie tylko w tkankach regulujących wapń, ale także w wielu narządach rozrodczych, takich jak jajnik (zwłaszcza komórki ziarniste), macica, łożysko, jądra, a także podwzgórze i przysadka mózgowa. W ostatnich latach pojawiły się badania analizujące wpływ suplementacji witaminą D na gospodarkę hormonalną, metabolizm i objawy klincze u kobiet z PCOS. Podsumowanie. Wyniki badań nad suplementacją witaminy D u kobiet z PCOS są mieszane. Niektóre z nich są obiecujące i potwierdzają korzystny wpływ na metabolizm glukozy i insulinooporność, metabolizm lipidów, gospodarkę hormonalną, łagodzenie objawów związanych z HA, poprawę częstości miesiączkowania; podczas gdy wyniki innych badań nie wykazują znaczącej poprawy i nie potwierdzają tych efektów. Dlatego też Istnieje potrzeba dalszych badań nad związkiem między patogenezą PCOS a witaminą D i wpływem jej suplementacji. Słowa kluczowe: PCOS; suplementacja; witamina D.

DOMBROWSKA-PALI, Agnieszka, GEBUZA, Grażyna & KAŹMIERCZAK, Marzena. Analysis of the mature milk composition of women giving birth prematurely and on time. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):156-164. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.022 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41163 https://zenodo.org/record/7489403 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 05.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 28.12.2022. Analysis of the mature milk composition of women giving birth prematurely and on time Agnieszka Dombrowska-Pali Department of Perinatology, Gynecology and Gynecologic Oncology, Faculty of Health Sciences, Collegium Medicum in Bydgoszcz, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland https://orcid.org/0000-0003-0785-8977 Grażyna Gebuza Department of Perinatology, Gynecology and Gynecologic Oncology, Faculty of Health Sciences, Collegium Medicum in Bydgoszcz, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland https://orcid.org/0000-0001-9743-4267 Marzena Kaźmierczak Department of Perinatology, Gynecology and Gynecologic Oncology, Faculty of Health Sciences, Collegium Medicum in Bydgoszcz, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland https://orcid.org/0000-0002-3795-7581 ABSTRACT Introduction: The composition of breast milk is not consistent; its variability is determined by the nutritional needs of the baby: duration of pregnancy, phases of a single feeding, lactation period, variability of fat concentration. The aim: To assess the energy and essential nutrients content in mature milk from mothers delivering preterm and full-term infants. Material and methods:75 women participated in the study, at 4 weeks postpartum. The study sample was divided into three groups according to the duration of pregnancy: G1>=32 weeks of pregnancy, G2) 33-36 weeks of pregnancy, G3) Results:The pregnancy duration of a sample of women participating in the study does not differentiate the nutritional composition and energy content in breast milk (p>0.05) analysed in the fourth week of lactation. Conclusions:The assessment of the milk from women who gave birth on time and prematurely showed no significant differences in protein, fats, carbohydrates and energy content considering the same stage of lactation. However, it should be emphasised that not only is human milk considered to be a nutrient but also functional food. Due to the content of enzymes, hormones and growth factors, breast milk has a protective function. It is a part of treatment for premature babies. Nevertheless, the results of our study indicate the need for further research measuring the macronutrients of human milk in order to individualize more the nutritional approach for a particularly demanding group of newborns, which may help optimize their growth and development. Key words:breast milk analysis, breastfeeding, preterm milk, mature milk

ZDUN, Sylwia, WALCZAK, Klaudia, GAWEŁ, Weronika, WESOŁOWSKA, Zuzanna, JĘDRUSZCZAK, Przemysław, GRZYWNA, Natalia, NEMECZEK, Sylwia, MERKISZ, Konrad, GRZYBOWSKI, Jakub & WALCZAK, Patrycja. Side effects of long-term treatment with chloroquine for rheumatoid arthritis - a review of the literature. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):165-171. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.023 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41362 https://zenodo.org/record/7489725 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 11.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 28.12.2022. Side effects of long-term treatment with chloroquine for rheumatoid arthritis - a review of the literature Skutki uboczne długotrwałego leczenia chlorochiną reumatoidalnego zapalenia stawów - przegląd literatury Sylwia Zdun Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5359-3618 | sylwiazdun15@gmail.com Klaudia Walczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5156-2260 | klaudia.walczak100@gmail.com Weronika Gaweł Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0003-4451-3193 | weronikam.gawel@gmail.com Zuzanna Wesołowska 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2344-1696 | wesolowska.zuzanna99@gmail.com Przemysław Jędruszczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-9248-4908 | jeremskij@gmail.com Natalia Grzywna 1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-9132-5326 | nataliaa.grzywna@gmail.com Sylwia Nemeczek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2936-1822 | sylwianem@gmail.com Konrad Merkisz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3533-2967 | konrad.merkisz@gmail.com Jakub Grzybowski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-2110-7304 | grzybowski.jakub00@gmail.com Patrycja Walczak Student Uniwersytetu Medycznego w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-4151-9170 | walczakpatrycja106@gmail.com Abstract Background: Chloroquine is a 4-aminoquinoline derivative. Initially the substance was used as an antimalarial drug, but now chloroquine is also used to treat connective tissue diseases. It is a widely used drug in rheumatological diseases, especially in rheumatoid arthritis and systemic lupus erythematosus. A number of side effects have been reported in the public literature among patients using this drug. This article reviews side effects during long-term treatment of patients with rheumatoid arthritis. Materials and methods: A review of the literature available in the PubMed database was performed, using the key words: "Chloroquin" ; "Chloroquin rheumatoid" ; "Chloroquin toxicity" ; "Chloroquine" ; "Chloroquine rheumatoid" ; "Chloroquine toxicity". Results: Chloroquine is a quinine derivative, originally used in the prevention and treatment of malaria. It is now being successfully used to treat patients with certain connective tissue diseases, including rheumatoid arthritis. A number of publications have described various side effects of this drug. Serious and major problems arise from the drug's toxicity with long-term use, such as in the treatment of rheumatoid arthritis. Long-term use of the drug results in retinopathy and cardiotoxicity (conduction disturbances, cardiomyopathy). The available literature also mentions neuromyotoxicity which is rarely reported by patients. Conclusion: Long-term use of chloroquine carries serious side effects. The main complications of long-term use of the drug affect the visual, cardiovascular and nervous systems. The use of chloroquine in patients with rheumatoid arthritis should emphasize the need for accurate dosing and periodic cardiovascular, ophthalmologic and neurologic monitoring. Keywords: Chloroquin; Chloroquin rheumatoid; Chloroquin toxicity; Chloroquine; Chloroquine rheumatoid; Chloroquine toxicity. Abstrakt Wstęp: Chlorochina jest to pochodna 4-aminochinoliny. Początkowo substancję stosowano jako lek przeciwmalaryczny, obecnie chlorochina jest również używana w leczeniu chorób tkanki łącznej. Jest szeroko stosowanym lekiem w chorobach reumatologicznych, szczególnie w reumatoidalnym zapaleniu stawów i toczniu rumieniowatym układowym. W ogólnodostępnej literaturze opisano szereg działań niepożądanych wśród pacjentów stosujących ten lek. W tym artykule przeprowadzono przegląd skutków ubocznych podczas długotrwałego leczenia pacjentów chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów. Materiały i dowody: Dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazie PubMed, używając słów kluczy: ”Chloroquin” ; ”Chloroquin rheumatoid” ; ”Chloroquin toxicity” ; "Chloroquine” ; ”Chloroquine rheumatoid” ; ”Chloroquine toxicity”. Wyniki: Chlorochina jest to pochodna chininy, pierwotnie stosowana w profilaktyce i leczeniu malarii. Obecnie jest z powodzeniem używana w leczeniu chorych na niektóre choroby tkanki łącznej, w tym reumatoidalne zapalenie stawów. W wielu publikacjach opisano różne skutki uboczne stosowania tego leku. Poważne i główne problemy wynikają z toksyczności leku przy jego długotrwałym stosowaniu, takim jak w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Długoterminowe zażywanie leku skutkuje retinopatią i kardiotoksycznością (zaburzenia przewodzenia, kardiomiopatia). Dostępna literatura wspomina też o neuromiotoksyczności która jest rzadko zgłaszana przez pacjentów. Podsumowanie: Długotrwałe stosowanie chlorochiny niesie za sobą poważne skutki uboczne. Główne powikłania długotrwałego stosowania leku dotykają układ wzrokowy, sercowo-naczyniowy i nerwowy. W przypadku stosowania chlorochiny u pacjentów chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów należy podkreślić konieczność dokładnego dawkowania i okresowych kontroli kardiologicznych, okulistycznych i neurologicznych. Słowa klucze: Chloroquin; Chloroquin rheumatoid; Chloroquin toxicity; Chloroquine; Chloroquine rheumatoid; Chloroquine toxicity

LUCHOWSKA, Anna, SROCZYŃSKA, Monika & ŻACZEK, Aleksandra. Acne medication as a potential solution for slowing down the aging process – a systematic review. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):172-176. eISSN 2391-8306. DOI https://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.024 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41331 https://zenodo.org/record/7489796 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 10.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 28.12.2022. Acne medication as a potential solution for slowing down the aging process – a systematic review Lek na trądzik jako potencjalne rozwiązanie spowalniające proces starzenia się – przegląd systematyczny Anna Luchowska Studenckie Koło Naukowe Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5207-3936 e-mail: aswatowska@gmail.com Monika Sroczyńska Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów, ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID https://orcid.org/0000-0002-8888-9056 e-mail: monika.sroczynska@gmail.com Aleksandra Żaczek Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7104-1454 e-mail: zaczekaleksandra1@gmail.com ABSTRACT Introduction One of the major challenges of the 21st century is the fight against aging. There are two main processes that induce skin aging: intrinsic and extrinsic, with sun exposure being the most damaging to the skin. A number of drugs have been used to prevent aging changes. It has been proposed that low dose oral isotretinoin could be administered as a safe and effective treatment for skin that has undergone photoaging changes. Aim of the study The aim of the study was to examine the potential efficacy of low dose oral isotretinoin in theantiaging therapy. Materials and methods A search was conducted using PubMed and Google Scholar databases. Articles were searched in English using the following key words: isotretinoin; low dose isotretinoin; aging; photoaging. Results There was an improvement in the overall appearance of the skin, regarding texture, wrinkles depth and skintone.Skin thickness, suppleness, and pore size improved. Both the number of collagen fibers and the density of elastic fibers increased in the statistically significant manner. Elastosis decreased, the thickness of the epidermis increased, and the stratum corneum diminished. Reduction of pigmented lesions and uneven hyperpigmentation was detected. With low-dose isotretinoin, side effects were absent or negligible, limited to minimal lip dryness. Conclusion The outcome of the literature review leeds to the conclusion that the use of low doses of oral isotretinoin seems to be a safeand effective treatment improving the effects of skin aging. The clinical, histological, and molecular characteristics of photodamaged skin can be alleviated. Isotretinoin is a promising drug in the antiaging therapy. Keywords: isotretinoin; low dose isotretinoin; aging; photoaging. ABSTRAKT Wprowadzenie Jednym z największych wyzwań XXI wieku jest walka z procesem starzenia. Istnieją dwa główne mechanizmy leżące u jego podstaw: wewnętrzny i zewnętrzny. Najbardziej szkodliwym dla skóry czynnikiem jest ekspozycja na promieniowanie słoneczne. Liczne leki zostały przebadane w kierunku działania opóźniającego pojawienie się efektów starzenia.Postuluje się, że doustna izotretynoina w małej dawce mogłaby być podawana jako bezpieczna i skuteczna terapia skóry, która uległa zmianom fotostarzeniowym. Cel pracy Celem pracy było przeanalizowanie potencjalnej skuteczności doustnej izotretynoiny w małej dawce w terapii przeciwstarzeniowej. Materiały i metodyka Przeprowadzono selekcję piśmiennictwa bazy danych PubMed i Google Scholar. Artykuły wyszukiwano w języku angielskim z użyciem następujących słów kluczy: izotretynoina; izotretynoina w małej dawce; starzenie się; fotostarzenie. Wyniki Zaobserwowano poprawę ogólnego wyglądu skóry w zakresie tekstury, głębokości zmarszczek i kolorytu. Poprawiła gęstość skóry, elastyczność oraz wielkość porów. Zarówno liczba włókien kolagenowych, jak i gęstość włókien elastycznych wzrosły w sposób istotny statystycznie. Obniżeniu uległo nasilenie elastozy, zwiększyła się grubość naskórka oraz nastąpiło zmniejszenie grubości warstwy rogowej. Stwierdzono redukcję zmian barwnikowych i nierównomiernej hiperpigmentacji skóry. Przy zastosowaniu niskiej dawki izotretynoiny działania niepożądane nie występowały lub były znikome, ograniczając się do minimalnej suchości ust. Podsumowanie Wyniki przeglądu piśmiennictwa pozwalają stwierdzić, że stosowanie małych dawek doustnej izotretynoiny wydaje się być bezpiecznym i skutecznym leczeniem niwelującym skutki starzenia się skóry. Kliniczne, histologiczne i molekularne cechy fotouszkodzenia skóry mogą ulec poprawie. Izotretynoina stanowi obiecujący lek w terapii antiaging. Słowa klucze: izotretynoina; izotretynoina w małej dawce; starzenie się; fotostarzenie.

WARZYSZAK, Paweł, MAŁEK, Róża, MILCZEK, Maria, ŻOŁYNIAK, Wojciech, TOMASIK, Mikołaj, HAWRANIK, Izabela, NISKI, Szymon, ŻABA, Ziemowit & LISOWSKA, Aleksandra. Psoriasis - a review of recent progress, characteristics, diagnostic management. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):149-155. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.021 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41225 https://zenodo.org/record/7485962 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 08.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 27.12.2022. Psoriasis- a review of recent progress, characteristics, diagnostic management Paweł Warzyszak 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0003-2023-7980 warzyszakpawel@gmail.com Róża Małek 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0003-3606-0067 https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0003-3606-0067 rozamalek192@gmail.com Maria Milczek 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0002-4204-5632 https://orcid.org/0000-0002-4204-5632 Maria@milczek.com Wojciech Żołyniak Centrum Medyczne w Łańcucie Sp. z o.o. Ignacego Paderewskiego 5, 37-100 Łańcut 0000-0002-3709-4018 https://orcid.org/0000-0002-3709-4018 wojtesk995@gmail.com Mikołaj Tomasik 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0002-5489-0059 https://orcid.org/0000-0002-5489-0059 mikolajt97@gmail.com Izabela Hawranik 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0002-7329-8595 https://orcid.org/0000-0002-7329-8595 hawranik14@gmail.com Szymon Niski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie Polskiego Czerwonego Krzyża 7, 42-200 Częstochowa 0000-0001-6295-5783 https://orcid.org/0000-0001-6295-5783 szymonniski96@gmail.com Ziemowit Żaba 1 Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie Aleje Racławickie 23, 20-049 Lublin 0000-0001-9476-1166 https://orcid.org/0000-0001-9476-1166 piast753@gmail.com Aleksandra Lisowska Uniwersytet Medyczny w Lublinie 0000-0003-0009-8995 https://orcid.org/0000-0003-0009-8995 alisowska8@wp.pl Abstract Introduction: Psoriasis is a common, chronic, systemic inflammatory disease with an immunological basis. It occurs in about 2% of people in Europe and North America. It is associated with an increased probability of obesity, diabetes, dyslipidemia, cardiovascular disease and inflammatory bowel disease. Objective: The purpose of this review is to analyze the latest information on the characteristics, diagnosis and treatment of patients with psoriasis. Materials and methods: The present study was based on available data collected in the PubMed database and published between 2001 and 2022. The study was conducted by reviewing keywords such as: "psoriasis"; "diagnosis"; "treatment"; "genetics"; "immunology"; "angiogenesis"; "keratinocytes" and "incidence." State of the knowledge: In the last decade, biologic drugs targeting tumor necrosis factor alpha, interleukin 23, interleukin 17 and interleukin 12 have been developed and approved for the treatment of psoriasis. These drugs have revolutionized the treatment and management of psoriasis. Summary: Over the past decade, there have been tremendous advances in knowledge about the pathogenesis of psoriasis. Discoveries on this background, have given rise to new biological therapies. Currently in clinical trials are substances such as, Janus kinase inhibitors and tyrosine kinase 2 inhibitors, which represent hope for the most affected patients. Unfortunately, our knowledge of the causes of psoriasis is still incomplete. This poses a challenge for further research and thus the creation of more therapeutic substances. Keywords: "psoriasis”; „therapy”; „pathogenesis&rdquo

Pohrybieniuk, Janina, Krotliński, Antoni,Dusińska,Aleksandra,Sokołowska,Julia,Chabowski, Mariusz. Loneliness among surgical patients - measuring levels of loneliness using De Jong Gierveld Loneliness Scale and Revised UCLA Loneliness Scale. Journal of Education, Health and Sport. 2022;12(12):303-310. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.12.046 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41488 https://zenodo.org/record/7467098 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 12.11.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 21.12.2022. Loneliness among surgical patients - measuring levels of loneliness using De Jong Gierveld Loneliness Scale and Revised UCLA Loneliness Scale Janina Pohrybieniuk1, Antoni Krotliński1, Aleksandra Dusińska1, Julia Sokołowska1, Mariusz Chabowski2,3 1 Student Research Club No. 180, Faculty of Medicine, Wroclaw Medical University, 50-367 Wroclaw, Poland 2 Department of Nursing and Obstetrics, Faculty of Health Science, Wroclaw Medical University, 51-618 Wroclaw, Poland 3 Department of Surgery, 4thMilitary Teaching Hospital, 50-981 Wroclaw, Poland Corresponding author: Mariusz Chabowski MD PhD (mariusz.chabowski@gmail.com) Postal address: Dept of Surgery, 4thMilitary Teaching Hospital, 5 Weigla street, 50-981 Wroclaw, Poland. Phone: (+) 48 261 660 247 Fax: (+) 48 261 660 245 E-mail addresses and ORCID: janina.pohrybieniuk@student.umw.edu.pl 0000-0002-5737-6880 aa.krotlinski@gmail.com0000-0002-4507-3751 aleksandra.dusinska@student.umw.edu.pl 0000-0001-5197-9683 julia.sokolowska@student.umw.edu.pl 0000-0002-7042-0348 mariusz.chabowski@gmail.com 0000-0002-9232-4525 ABSTRACT Objective:Loneliness is a state that most people will experience during their lifetime. In order to raise awareness of loneliness and its complexity, we attempted to measure the span of loneliness among the surgical patients hospitalized in the Department of Surgery in the 4th Military Teaching Hospital in Wroclaw. The aim of this study was to establish correlations between loneliness, measured using and four other variables: age, gender, nutritional state and quality of life of surveyed patients. Material and methods: A total of 100 patients in the Surgery Department in the 4 th Military Teaching Hospital in Wroclaw, Poland, were enrolled. The Mini-Nutritional Assessment (MNA) questionnaire was used to assess their nutritional status; the World Health Organization Quality of Life Scale (WHO-QoL-BREF) was used to assess their quality of life; the De Jong Gierveld Loneliness Scale (DJGLS) and Revised UCLA Loneliness Scale (R-UCLA) were used to assess their loneliness level. Results:The WHO-QoL-BREF showed that patients’ quality of life (QoL) self-perception was between average and good, health self-perception was average as well. Lowest score of QoL was found in the physical domain whereas the highest was found in the social domain. The MNA showed that 8% of the study group was malnourished, 49% at risk of malnutrition and 43% displayed a normal nutritional status. 49% of the study group experience loneliness during study by DJGLS. A significant positive correlation between loneliness status and QoL was observed in physical health self-perception (r=0,226, p=0,024). Negative correlation was found between loneliness and QoL in psychological, social and environmental domains (p Conclusions:Loneliness has a significant negative impact on the quality of life. Sex, age and nutritional status can not be predictors of patient’s loneliness. More than half of patients were in a disturbing nutrition state. Keywords:loneliness; malnutrition; quality of life (QoL).

LUCHOWSKA, Anna, SROCZYŃSKA, Monika & ŻACZEK, Aleksandra. Aesthetic problem in the appearance of permanent teeth in children and adolescents - dental fluorosis. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):124-130. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.017 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41186 https://zenodo.org/record/7478249 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 06.12.2022. Revised: 21.12.2022. Accepted: 23.12.2022. Aesthetic problem in the appearance of permanent teeth in children and adolescents - dental fluorosis Estetyczny problem w wyglądzie zębów stałych u dzieci i młodzieży – fluoroza zębowa Anna Luchowska Studenckie Koło Naukowe Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ORCID 0000-0002-5207-3936 https://orcid.org/0000-0002-5207-3936 E-mail: aswatowska@gmail.com Monika Sroczyńska Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów, ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID 0000-0002-8888-9056 https://orcid.org/0000-0002-8888-9056 E-mail: monika.sroczynska@gmail.com Aleksandra Żaczek Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0002-7104-1454 https://orcid.org/0000-0002-7104-1454 E-mail: zaczekaleksandra1@gmail.com Abstract Introduction: Dental fluorosis is a disease caused by excessive consumption of fluoride and its deposition in the enamel during odontogenesis. The result of this process is the appearance on the surface of permanent teeth of unsightly stains of various colors depending on the intensity of damage to the enamel. Deterioration of dental aesthetics can significantly affect the quality of life of patients affected by dental fluorosis. Aim of the study: The purpose of this study is to present contemporary knowledge on the cause, diagnosis and treatment of dental fluorosis. Materials and methods: Medical databases of the National Center for Biotechnology Information/PubMed and Google Scholar were analyzed by typing the following keywords: dental fluorosis, fluoride poisoning, amelogenesis, enamel. When analyzing the literature, data from 25 scientific articles from the last five years (2017-2022) were used. Results: In most of the articles, the authors emphasize the significant association between consumption of fluoridated water and fluorosis of permanent teeth. The literature is unanimous regarding the choice of minimally invasive treatment procedures when dental fluorosis needs to be treated. Conclusions: Dental fluorosis is a significant aesthetic and functional problem among affected children. Education about the etiology of dental fluorosis and ways to avoid it should be constantly disseminated among children's caregivers. Patients affected by this problem should be under the constant care of a dentist. Key words: dental fluorosis; fluoride poisoning; aesthetics; amelogenesis Abstrakt Wprowadzenie:Fluoroza zębowa jest chorobą spowodowaną nadmiernym spożyciem fluorków i ich odkładaniem się w szkliwie w czasie odontogenezy. Skutkiem tego zjawiska jest pojawienie się na powierzchni zębów stałych nieestetycznych plam o różnym zabarwieniu w zależności od stopnia uszkodzenia szkliwa. Pogorszenie estetyki zębów może istotnie wpływać na jakość życia pacjentów dotkniętych fluorozą zębów. Cel pracy:Celem pracy jest przedstawienie współczesnej wiedzy na temat przyczyny powstawania, diagnostyki i leczenia fluorozy zębowej. Materiały i metodyka:Przeanalizowano bazy medyczne National Center for Biotechnology Information/PubMed oraz Google Scholar wpisując hasła: fluoroza zębów, zatrucie fluorkami, amelogeneza, szkliwo. Analizując piśmiennictwo wykorzystano dane z 25 artykułów naukowych z pięciu ostatnich lat (2017-2022). Wyniki: W większości artykułów autorzy podkreślają istotny związek między spożywaniem fluorkowanej wody, a fluorozą zębów stałych. Literatura jest zgodna, jeśli chodzi o wybór minimalnie inwazyjnych procedur leczniczychw przypadku konieczności leczenia fluorozy zębowej. Wnioski: Fluoroza zębów stanowi istotny problem estetyczny i funkcjonalny wśród dzieci nią dotkniętych. Edukacja o etiologii fluorozy zębów i sposobach jej unikania powinna być stale rozpowszechniana wśród opiekunów dzieci. Pacjenci dotknięci tym problemem powinni być pod stałą opieką lekarza dentysty. Słowa klucze: fluoroza zębów; zatrucie fluorkami; amelogeneza; szkliwo

DUBEL, Julia, NAMROŻY, Natalia, DUBEL, Robert, CZEKAJ, Aleksandra, RUSZEL, Kinga, ZDUN, Sylwia, MARCINIAK,Agnieszka, GRZYWNA, Natalia, WALCZAK, Patrycja & WALCZAK, Klaudia. The role of vitamin D in the human body and the benefits and risks of its supplementation. Journal of Education, Health and Sport. 2022;12(12):338-343. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.12.051 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41245 https://zenodo.org/record/7477498 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 08.12.2022. Revised: 18.12.2022. Accepted: 23.12.2022. The role of vitamin D in the human body and the benefits and risks of its supplementation Rola witaminy D w organizmie człowieka oraz korzyści i zagrożenia wynikające z jej suplementacji Julia Dubel Warszawski Uniwersytet Medyczny orcid.org/0000-0002-4854-2912julkadubel@gmail.com Natalia Namroży Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie orcid.org/0000-0002-7553-4395natalia.namrozy0@gmail.com Robert Dubel Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie orcid.org/ 0000-0001-7666-2893 r_dubel@wp.pl Aleksandra Czekaj Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 1 imienia Fryderyka Chopina w Rzeszowie orcid.org/0000-0003-3104-683Xlexi7979@gmail.com Kinga Ruszel 1.Wojskowy Szpital Kliniczny w Lublinie orcid.org/0000-0002-9633-4288kingaruszel@gmail.com Sylwia Zdun Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5359-3618sylwiazdun15@gmail.com Agnieszka Marciniak Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3158-8842agnieszka_marciniak96@wp.pl Natalia Grzywna 1.Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0001-9132-5326nataliaa.grzywna@gmail.com Patrycja Walczak Uniwersytet Medyczny w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-4151-9170walczakpatrycja106@gmail.com Klaudia Walczak Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-5156-2260klaudia.walczak100@gmail.com Abstrakt Powszechność występowania niedoboru witaminy D w społeczeństwie oraz rosnąca świadomość na temat związanych z nim problemów zdrowotnych spowodowały rozpowszechnienie stosowania suplementacji witaminy D. Źródłem witaminy D jest synteza skórna przy udziale promieniowania ultrafioletowego (UVB) oraz jej podaż z dietą. Brak możliwości pokrycia dziennego zapotrzebowania na witaminę D bez dodatkowego jej źródła sprawia, że społeczeństwo najczęściej sięga po suplementy diety, które nie mają właściwości produktu leczniczego. Stosowanie dostępnych bez recepty suplementów, w których rzeczywista dawka witaminy może różnić się od dawki deklarowanej producentów, może skutkować brakiem korzyści ze stosowania produktu spożywczego w przypadku zbyt niskiej zawartości witaminy D lub prowadzić do hiperwitaminozy, gdy zawartość jest zbyt duża. Słowa klucze: witamina D, niedobór witaminy D, suplementacja, toksyczność Abstract The prevalence of vitamin D deficiency in society and the growing awareness of related health problems have resulted in the widespread use of vitamin D supplementation. The source of vitamin D is skin synthesis with the participation of ultraviolet radiation (UVB) and its supply with the diet. The inability to cover the daily requirement for vitamin D without an additional source of vitamin D means that the society most often reaches for dietary supplements that do not have the properties of a medicinal product. The use of over-the-counter supplements, where the actual dose of the vitamin may differ from the dose declared by the manufacturers, may result in a lack of benefit from the food product when the vitamin D content is too low or lead to hypervitaminosis when the content is too high. Keywords: vitamin D, vitamin D deficiency, supplementation, toxicity

NAMROŻY, Natalia, DUBEL, Robert, CZEKAJ, Aleksandra, RUSZEL, Kinga, DUBEL, Julia, MERKISZ, Konrad, NEMECZEK, Sylwia, GRZYBOWSKI, Jakub, JASKUŁA, Karolina & ORŁOWSKI, Władysław. Urinary tract infection in children - short versus standard duration antibiotic therapy. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):98-103. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.013 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41146 https://zenodo.org/record/7460064 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 30.11.2022. Revised: 18.12.2022. Accepted: 20.12.2022. Urinary tract infection in children- short versus standard duration antibiotic therapy Natalia Namroży Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie orcid.org/0000-0002-7553-4395natalia.namrozy0@gmail.com Robert Dubel Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie orcid.org/ 0000-0001-7666-2893 r_dubel@wp.pl Aleksandra Czekaj Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 1 imienia Fryderyka Chopina w Rzeszowie orcid.org/0000-0003-3104-683Xlexi7979@gmail.com Kinga Ruszel Wojskowy Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie orcid.org/0000-0002-9633-4288kingaruszel@gmail.com Julia Dubel Warszawski Uniwersytet Medyczny orcid.org/0000-0002-4854-2912julkadubel@gmail.com Konrad Merkisz Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-3533-2967 | konrad.merkisz@gmail.com Sylwia Nemeczek Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2936-1822 | sylwianem@gmail.com Jakub Grzybowski Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-2110-7304 | grzybowski.jakub00@gmail.com Karolina Jaskuła Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 1 imienia Fryderyka Chopina w Rzeszowie https://orcid.org/0000-0002-0040-4545| kmierzwa159@gmail.com Władysław Orłowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-8191-2102 | wladyslaworlowski96@gmail.com Abstract: Background: Urinary Tract Infection (UTI) is a common infection in children. Prompt diagnosis and appropriate treatment are very important to reduce the morbidity. Pediatric urologists are now faced with a situation that requires appropriate action- antibiotic resistance of urinary tract pathogens is significantly increasing worldwide. Objective: The purpose of our work is to present the clinical aspects of antibiotic use in pediatric urology. To present the benefits of both short antibiotic therapy andstandardantibiotic therapy. Methods and materials: A literature review was conducted in the PubMed database, using the key words: "urinary tract infection", "children", "short-term antibiotics", "antibiotics", „nephrology”. Results:Short-term antibiotic therapy for lower urinary tract infections appears to be as effective as standard therapy. Studies show that shorter antibiotic therapy also works well for pyelonephritis in pediatric patients. Children who have received a short course of antibiotic therapy may also be less likely to get subsequent infections in the future with a more resistant strain of the same uropathogen. Conclusion: Tried to reconcile the latest reports on diagnosis, treatment and follow-up in pediatric UTIs with existing practice and opinions on the use of short as well as standardantibiotic therapy.However, more clinical trials are needed to confirm efficacy, and to assess side effects of the therapy KEY WORDS: urinary tract infection; pediatrics; pediatric nephrology

LUCHOWSKA, Anna, SROCZYŃSKA, Monika & ŻACZEK, Aleksandra. Caffeine maternal intake and its effect on low birth weight of newborns - a literature review. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):93-97. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.012 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41097 https://zenodo.org/record/7456220 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 30.11.2022. Revised: 18.12.2022. Accepted: 19.12.2022. Caffeine maternal intake and its effect on low birth weight of newborns - a literature review Spożycie kofeiny w czasie ciąży i jej wpływ na niską masę urodzeniową noworodków– przegląd piśmiennictwa Anna Luchowska Studenckie Koło Naukowe Ortopedii Szczękowej i Ortodoncji, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu ORCID 0000-0002-5207-3936 https://orcid.org/0000-0002-5207-3936 E-mail: aswatowska@gmail.com Monika Sroczyńska Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów, ul. Żeromskiego 113, 90-549 Łódź ORCID 0000-0002-8888-9056 https://orcid.org/0000-0002-8888-9056 E-mail: monika.sroczynska@gmail.com Aleksandra Żaczek Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie, Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0002-7104-1454 https://orcid.org/0000-0002-7104-1454 E-mail: zaczekaleksandra1@gmail.com Abstract Introduction: Caffeine consumption during pregnancy is associated with a number of concerns related to fetal development. The daily amount of caffeine consumed has consequences depending on the doses taken. Aim of the study:The purpose of this study is to present the contemporary knowledge on the relationship between prenatal caffeine exposure and its effects on fetal development with special attention to low birth weight of newborns. Materials and methods: PubMed and Google Scholar medical databases were analyzed by typing the following keywords: caffeine, low birth weight, caffeine consumption during pregnancy, cohort studies. During analyzing the literature, data from 14 scientific articles from the last five years (2017-2022) were used. Results: In most of the articles using cohort studies and meta-analyses based on them, the authors emphasize the link between caffeine consumption and low neonatal birth weight and other health implications among children. However, some argue that caffeine consumption does not significantly affect low birth weight in newborns. Conclusions: The results are inconclusive and the study needs to be continued. Most authors confirm the association between caffeine consumption during pregnant and low birth weight while some do not. It seems reasonable to increase awareness among women about the sources of caffeine, the amount of caffeine consumption and the effects on the fetus before conception. Key words: caffeine; low birth weight; caffeine consumption during pregnancy; cohort studies Abstrakt Wprowadzenie:Spożywanie kofeiny w czasie ciąży wiąże się z wieloma obawami związanymi z rozwojem płodu. Dzienna ilość spożywanej kofeiny ma swoje konsekwencje w zależności od przyjmowanych dawek. Cel pracy:Celem pracy jest przedstawienie współczesnej wiedzy na temat związku pomiędzy prenatalną ekspozycją na kofeinę, a jej wpływem na rozwój płodu ze szczególnym zwróceniem uwagi na niską masę urodzeniową noworodków. Materiały i metodyka:Przeanalizowano bazy medyczne PubMed oraz Google Scholar wpisując hasła: kofeina, niska masa urodzeniowa, konsumpcja kofeiny w ciąży, badania kohortowe. Analizując piśmiennictwo wykorzystano dane z 14 artykułów naukowych z pięciu ostatnich lat (2017-2022). Wyniki:W większości artykułów wykorzystujących badania kohortowe oraz metaanalizy opierające się na nich autorzy podkreślają związek pomiędzy spożyciem kofeiny, a niską masą urodzeniową noworodków oraz innymi implikacjami zdrowotnymi wśród dzieci. Jednakże niektórzy z nich twierdzą, iż spożycie kofeiny nie wpływa znacząco na niską masę urodzeniową noworodków. Wnioski:Uzyskane wyniki są niejednoznaczne, a badania wymagają kontynuacji. Większość autorów potwierdza związek między spożyciem kofeiny w ciąży, a niską masą urodzeniową podczas gdy niektórzy nie potwierdzają tej zależności. Wydaje się być uzasadnione zwiększenie świadomości wśród kobiet na temat źródeł kofeiny, ilości jej spożycia i wpływie na płód przed poczęciem. Słowa kluczowe:kofeina; niska masa urodzeniowa; konsumpcja kofeiny w ciąży; badania kohortowe

Zaiats, Liubomyr, Fedorchenko,Yuliya, Zukow,Walery. Ultrastructural organization of the respiratory part of the lungs in streptozotocin-induced diabetes. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(1):281-286. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.01.042 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41462 https://zenodo.org/record/7457056 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 15.11.2022. Revised: 15.12.2022. Accepted: 19.12.2022. UDC:616.24+616.092.9+616.379-008.64 ULTRASTRUCTURAL ORGANIZATION OF THE RESPIRATORY PART OF THE LUNGS IN STREPTOZOTOCIN-INDUCED DIABETES Liubomyr Zaiats1, Yuliya Fedorchenko1, Walery Zukow2 https://orcid.org/0000-0003-3265-1273 https://orcid.org/0000-0002-5042-1191 https://orcid.org/0000-0002-7675-6117 1 Ivano-Frankivsk National Medical University, Ivano-Frankivsk, Ukraine patfisiology@ifnmu.edu.ua 2Nicolaus Copernicus University, Torun, Poland w.zukow@wp.pl Abstract Background. Diabetes mellitus is a metabolic disease characterized by persistent hyperglycemia, the prevalence and incidence of which have dramatically increased worldwide. Our research aimed to study the dynamics of changes in the components of the respiratory part of the lungs in streptozotocin-induced diabetes.Materials and methods. The experiments were performed on 88 white male Wistar rats weighing 170-210 g. The animals were divided into three groups: 1 - intact (n=10); 2 - control (n=40); 3 - experimental (n=38) with a model of diabetes mellitus, which was reproduced by intraperitoneal injection of streptozotocin company "Sigma" (USA), diluted in 0.1 M citrate buffer with pH 4.5, at a rate of 60 mg/kg body weight. The control group of animals received an intraperitoneal injection with an equivalent dose of 0.1 M citrate buffer solution with a pH of 4.5. Pulmonary tissue collection for electron microscopic examination was performed under thiopental anesthesia 14, 28, 42, and 70 days after streptozotocin injection. Pieces of lung tissue were fixed in 2.5% glutaraldehyde solution, followed by fixation in 1% osmium tetroxide solution. After dehydration, the material was poured into epon-araldite. Sections obtained on an ultramicrotome "Tesla BS-490" were studied in an electron microscope «PEM-125K». All studies were performed under sodium thiopental anesthesia at the rate of 60 mg/kg of body weight. Results. Our research showed that 14 days after the modeling of streptozotocin-induced diabetes, mainly reactive changes were observed in the components of the respiratory part of the lungs. With an increase in the duration of the study (28-70 days), changes of a dystrophic-destructive nature were noted in alveolocytes of types I and II, and endotheliocytes of hemocapillaries. At the same time, cells with increased functional activity were determined in the components of the respiratory part of the lungs.Conclusion. Streptozotocin-induced diabetes leads to violations of the ultrastructural organization of components of the respiratory part of the lungs. The nature and severity of structural changes in type I, II alveolocytes, and endotheliocytes of hemocapillaries depend on the duration of diabetes. Keywords: streptozotocin-induced diabetes, lungs, respiratory part.

ORCZYKOWSKI, Maciej, OLESZCZUK, Rafał, MENDOCHA, Jakub & GRZEBALSKA, Agnieszka. Nutritional treatment in chronic kidney disease - review article. Journal of Education, Health and Sport. 2022;12(12):296-302. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.12.045 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/40977 https://zenodo.org/record/7455603 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 21.11.2022. Revised: 15.12.2022. Accepted: 19.12.2022. NUTRITIONAL TREATMENT IN CHRONIC KIDNEY DISEASE – REVIEW ARTICLE Maciej Orczykowski1, ORCID: 0000-0002-2319-3082, morczykowski7@gmail.com Rafał Oleszczuk1, ORCID: 0000-0001-5690-1973, rafal.ole@gmail.com Jakub Mendocha1, ORCID 0000-0002-0465-4656, mendocha1@gmail.com Agnieszka M. Grzebalska2, 0000-0002-2266-0988, amgrzebalska@interia.pl 1Students’ Research Group at the Department of Nephrology, Medical University of Lublin 2Department of Nephrology, Medical University of Lublin, ul. Jaczewskiego 8 20-954 Lublin ABSTRACT INTRODUCTION: Chronic Kidney Disease (CKD) is a condition affecting nearly 16% of the population. It is a disease that cannot be completely cured with modern medical capabilities. However, it is possible to halt the progression of the disease and postpone renal replacement therapy through pharmacotherapy. In order to monitor the progression of the disease, GFR should be determined. PURPOSE OF THE WORK: This article reviews the potential impact of typical Western diet and eating habits on the occurrence and progression of chronic kidney disease. Reducing the intake of animal protein, foods rich in sodium potassium and phosphorus, and increasing the intake of fruits, vegetables and fiber help prevent or delay end-stage renal disease. The literature on the role of a low-protein plant-based diet in patients with CKD was also reviewed. DESCRIPTION OF THE STATE OF KNOWLEDGE:In addition to pharmacological methods, whose main goal is to reduce proteinuria and control blood pressure, drug therapy can be supported by non-pharmacological methods. One of them is the use of a low-protein diet and adequate provision of macro- and micronutrients in the diet. SUMMARY: In order to support pharmacotherapy in the treatment of chronic kidney disease, the use of an appropriate diet plays an important role. According to the literature, the most important is restriction of protein supply, weight reduction in obese patients and supplementation of micronutrient deficiencies that occur. KEY WORDS: chronic kidney disease, nutrition, low-protein diet LECZENIE ŻYWIENIOWE W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK - ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY ABSTRAKT WPROWADZENIE: Przewlekła choroba nerek (Chronic Kidney Disease - CKD) jest schorzeniem dotykającym blisko 16% społeczeństwa. Jest to choroba, której nie można całkowicie wyleczyć przy współczesnych możliwościach medycyny. Możliwe jest jednak zahamowanie postępu choroby i odroczenie w czasie leczenia nerkozastępczego dzięki farmakoterapii. W celu monitorowania postępu choroby należy oznaczać wskaźnik GFR. CEL PRACY: W niniejszym artykule dokonano przeglądu potencjalnego wpływu typowej zachodniej diety i nawyków żywieniowych na występowanie i postęp przewlekłej choroby nerek. Ograniczenie spożycia białka zwierzęcego, pokarmów bogatych w sód potas i fosfor oraz zwiększenie spożycia owoców, warzyw i błonnika pomaga zapobiegać lub opóźniać schyłkową chorobę nerek. Dokonano również przeglądu piśmiennictwa na temat roli diety roślinnej ubogobiałkowej u pacjentów z CKD. OPIS STANU WIEDZY: Oprócz metod farmakologicznych, których głównym celem jest obniżenie białkomoczu i kontrola ciśnienia tętniczego, terapię lekową można wspomóc metodami niefarmakologicznymi. Jedną z nich jest zastosowanie diety ubogobiałkowej oraz odpowiednie zapewnienie makro- i mikroskładników w diecie. PODSUMOWANIE: W celu wspomagania farmakoterapii w leczeniu przewlekłej choroby nerek istotną role pełni stosowanie odpowiedniej diety. Według piśmiennictwa najistotniejszym jest ograniczenie podaży białka, redukcja masy ciała u otyłych pacjentów oraz suplementacja występujących niedoborów mikroskładników. SŁOWA KLUCZ: przewlekła choroba nerek, żywienie, dieta ubogobiałkowa

GIEROBA, Krzysztof, GŁADYSZ, Konrad, SZYDŁOWSKA, Justyna, ŻUCHNIK, Olga, KRÓL, Olgierd, KWIATKOWSKI, Piotr, KUCZYŃSKA, Beata, CZELEJ, Magdalena, SZYDŁOWSKI, Marcin & KŁOS, Aleksander. Atopic dermatitis – clinical phenotypes and related therapeutic possibilities. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(1):287-293. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.01.043 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41078 https://zenodo.org/record/7457358 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 28.11.2022. Revised: 15.12.2022. Accepted: 19.12.2022. Atopic dermatitis – clinical phenotypes and related therapeutic possibilities Atopowe zapalenie skóry - fenotypy kliniczne i powiązane możliwości terapeutyczne Krzysztof Gieroba Studenckie Koło Naukowe Medycyny Ratunkowej w Lublinie przy Klinice Chirurgii Urazowej i Medycyny Ratunkowej SPSK nr 1 w Lublinie, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0003-0121-410X https://orcid.org/0000-0003-0121-410X E-mail: krzysztof.gieroba@gmail.com Konrad Gładysz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0003-4935-8823 https://orcid.org/0000-0003-4935-8823 E-mail: konrad.gladyszke@gmail.com Justyna Szydłowska Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0002-1054-1519 https://orcid.org/0000-0002-1054-1519 E-mail: juszyd@gmail.com Olga Żuchnik Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-9392-1500 https://orcid.org/0000-0001-9392-1500 E-mail: zuchnikolga@gmail.com Olgierd Król Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-6886-4997 https://orcid.org/0000-0001-6886-4997 E-mail: okrol96@onet.pl Piotr Kwiatkowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID: 0000-0002-4466-1092 https://orcid.org/0000-0002-4466-1092 E-mail: piotrk1996@gmail.com Beata Kuczyńska Studenckie Koło Naukowe przy II Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0003-4997-4335 https://orcid.org/0000-0003-4997-4335 E-mail: beatamkuczynska96@gmail.com Magdalena Czelej Samodzielny Publicznym Szpital Kliniczny SPSK 4 w Lublinie ORCID 0000-0002-3717-4261 https://orcid.org/0000-0002-3717-4261 E-mail: czelejmagdalena@gmail.com Marcin Szydłowski Studenckie Koło Naukowe przy II Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0002-5867-6172 https://orcid.org/0000-0002-5867-6172 E-mail: mszydlowski152@gmail.com Aleksander Kłos Studenckie Koło Naukowe Symulacji Medycznej przy Zakładzie Dydaktyki i Symulacji Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0002-9091-6754 https://orcid.org/0000-0002-9091-6754 E-mail: alek.klos@gmail.com Abstract: Introduction: Atopic dermatitis (AD) is the most common chronic inflammatory skin disease. It is characterized by damaged epidermal barrier, skin dysbiosis and pruritus. It affects up to 20% of the population of developed countries. AD represents a heterogeneous condition belonging to the spectrum of atopic diseases. It occurs in the form of multiple phenotypes with varied pathogenesis requiring different therapeutic strategies. Aim of the study: To summarize the current state of knowledge on AD phenotypes and related therapeutic options. Methods and materials: A review of the literature available in PudMed and Google Scholar databases was conducted. The following keywords were used: "atopic dermatitis", "atopic dermatitis phenotypes", "atopic dermatitis current treatment". Results: There are many phenotypes of AD. However, due to the lack of a consistent classification system, identifying phenotypes is greatly hindered. It is possible to use the division of phenotypes into groups based on age, lesion topography, lesion morphology and patient ethnicity. Various drugs are available for the treatment of AD, but therapeutic strategies for specific phenotypes are sparse and insufficiently understood due to the problem of identifying phenotypes and the complexity of the endotypes behind them. Treatment of AD is not currently based on phenotype-specific targeted therapy. Conclusion: Development of personalized therapy for the treatment of AD requires additional research using uniform definitions of phenotypes and endotypes. It is necessary to create a classification system for AD phenotypes. Key words:atopic dermatitis, phenotype, endotype, treatment Abstrakt: Wprowadzenie: Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest najczęstszą przewlekłą zapalną chorobą skóry. Charakteryzuje się uszkodzeniem bariery naskórkowej, dysbiozą skórną i świądem. Dotyka nawet 20% populacji krajów rozwiniętych. AZS stanowi heterogenne schorzenie należące do spektrum chorób atopowych. Występuje pod postacią wielu fenotypów o zróżnicowanej patogenezie wymagających odmiennych strategii terapeutycznych. Cel pracy: Podsumowanie obecnego stanu wiedzy na temat fenotypów AZS i powiązanych z nimi opcji terapeutycznych. Materiały i metody: Dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazach PudMed oraz Google Scholar. Używano następujących słów kluczowych: „atopic dermatitis”, „atopic dermatitis phenotypes”, „atopic dermatitis current treatment”. Wyniki: Istnieje wiele fenotypów AZS. Jednak z uwagi na brak spójnego systemu klasyfikacji identyfikowanie fenotypów jest znacznie utrudnione. Możliwe jest zastosowanie podziału fenotypów na grupy ze względu na wiek, topografię zmian, morfologię zmian oraz pochodzenie etniczne pacjenta. W leczeniu AZS dostępne są różne leki, jednak strategie terapeutyczne w odniesieniu do specyficznych fenotypów są skąpe i niedostatecznie poznane z powodu problemu identyfikacji fenotypów i złożoności kryjących się pod nimi endotypów. Leczenie AZS nie opiera się obecnie na terapii celowanej z uwzględnieniem fenotypu. Wnioski: Rozwój terapii spersonalizowanej w zakresie leczenia AZS wymaga prowadzenia dodatkowych badań z wykorzystaniem jednolitych definicji fenotypów i endotypów. Konieczne jest stworzenie systemu klasyfikacji fenotypów AZS. Słowa kluczowe: atopowe zapalenie skóry, fenotyp, endotyp, leczenie

SENGER, Michał, DORUCH, Patrycja & KĘDZIORA-KORNATOWSKA, Kornelia. Current state of knowledge concerning experimental applications for deep brain stimulation in specific neurologic and psychiatric disorders. Journal of Education, Health and Sport. 2022;12(12):277-285. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2022.12.12.042 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41075 https://zenodo.org/record/7454504 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 28.11.2022. Revised: 15.12.2022. Accepted: 18.12.2022. Obecny stan wiedzy dotyczący eksperymentalnych wskazań do głębokiej stymulacji mózgu w wybranych zaburzeniach neurologicznych i psychiatrycznych Current state of knowledge concerning experimental applications for deep brain stimulation in specific neurologic and psychiatric disorders Michał Senger1 , ORCID: 0000-0003-3127-9043, michal.senger97@wp.pl Patrycja Doruch2 , ORCID: 0000-0003-2163-0821, pdoruch0@gmail.com Kornelia Kędziora–Kornatowska2, ORCID: 0000-0003-4777-5252, kornelia.kornatowska@cm.umk.pl 1 Faculty of Medicine, Medical University of Warsaw 2 Department of Geriatrics, Ludwik Rydygier Collegium Medicum in Bydgoszcz Nicolaus Copernicus University in Torun Streszczenie Wstęp i cele.Głęboka stymulacja mózgu (DBS z ang Deep Brain Stimulation) to inwazyjna metoda leczenia niektórych chorób neurologicznych i psychicznych. Polega na działaniu zewnętrznych bodźcem elektrycznym na określone regiony ośrodkowego układu nerwowego, a przez to wywołaniu zmian w ich funkcjonowaniu. Głęboka stymulacja mózgu jest zatwierdzoną formą terapii przykładowo w chorobie Parkinsona lub zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych. Obecnie, prowadzone są badania nad możliwością stosowania głębokiej stymulacji mózgu w innych zaburzeniach, wykazujących się opornością na standardowe leczenie. Celem pracy jest opis wiedzy dotyczącej eksperymentalnego stosowania DBS w wybranych zaburzeniach. Praca stanowi przegląd literatury z lat 2000 – 2022. Opis stanu wiedzy. W ramach terapii eksperymentalnej, DBS stosuje się między innymi w zespole Tourette’a, chorobie Huntingtona, depresji oraz chorobie Alzheimera. Przegląd literatury pozwala na uzyskanie informacji na temat doboru pacjentów do otrzymania leczenia, mechanizmu jego działania, potencjalnych korzyściach z zastosowania oraz dotychczas notowanych efektach ubocznych. Utrudnienie w ocenie skuteczności terapii stanowi, często krótki czas obserwacji po zabiegu oraz brak ujednoliconych kryteriów selekcji wstępnej pacjentów. Podsumowanie.Głęboka stymulacja mózgu, jest uznawana w wielu przypadkach za skuteczną i bezpieczną formę leczenia. W opisanych w artykule zaburzeniach obserwuje się korzystne efekty z jej stosowania. Zatwierdzenie DBS jako standard ich leczenia, wymaga opracowania szeregu czynników od których zależny jest sukces terapeutyczny. Pomocne w osiągnięciu tego celu będzie prowadzenie dalszych randomizowanych badań z większą ilością uczestników w przyszłości. Słowa kluczowe: Głęboka stymulacja mózgu; Zespół Tourette'a; choroba Alzheimera; Depresja; Choroba Huntingtona. Abstract Introduction and objectives. Deep brain stimulation (DBS) is an invasive treatment method of certain neurologic and psychiatric disorders. It relies on sending external electrical stimulus to specific targets within the brain, causing change in their functioning. DBS is an approved management procedure, for instance in Parkinson’s Disease or Obsessive-compulsive disorder. Currently, studies are being conducted on the possible utilization of DBS in other disorders, especially exhibiting resistance for standard treatment. The objective of this study, is to present the state of knowledge concerning experimental usage of DBS in specific disorders. The following study is based on the review of scientific literature for the years 2000 – 2022. State of knowledge. Regarding experimental applications, DBS is being used among others in Tourette’s Syndrome, Huntington’s Disease, Depression and Alzheimer’s Disease. The review of the literature allows to gather data concerning initial patients selection, mechanism of action, potential benefits and thus far noted adverse effects. Evaluation of therapy efficacy is mostly limited, due to short observation periods and lack of unified patient qualification criteria for the operation. Conclusion. Deep brain stimulation is a management method, in many cases acknowledged as safe and efficient. It is observed to have a beneficial impact on the disorders described in the following article. However, the approval of DBS as a conventional treatment requires improvement of many factors decisive of therapeutic success. Conduction of more randomised clinical trials in the future, may be helpful in achieving this objective. Keywords: Deep Brain Stimulation; Tourette’s Syndrome; Alzheimer’s Disease; Depression; Huntington’s Disease.

SKWIRA, Sylwia,GRAS-OZIMEK, Aleksander, KOZIŃSKA, Iga, KOZIŃSKA, Anna & PAŁKA, Piotr. Topical treatment of psoriasis. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):75-80. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.010 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/40996 https://zenodo.org/record/7433422 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 22.11.2022. Revised: 28.11.2022. Accepted: 13.12.2022. Leczenie miejscowe stosowane w przebiegu łuszczycy Topical treatment of psoriasis Sylwia Skwira¹, A, B, C, D, E ,FORCID: 0000-0001-7226-9058 sylwia.skwira@stud.umed.lodz.pl Aleksander Gras-Ozimek¹, D, E, FORCID: 0000-0002-2857-3594 agrasozimek@gmail.com Iga Kozińska², B, D, FORCID: 0000-0001-5891-2211 kozinskaiga95@gmail.com Anna Kozińska², B, D, FORCID: 0000-0002-4861-6918 akozinska18@gmail.com Piotr Pałka³, A, B, C, DORCID: 0000-0002-1799-326X piotrpalkamd@gmail.com ¹ Medical University of Lodz, al. Tadeusza Kościuszki 4, 90-419 Łódź ² Medical University of Lublin, Aleje Racławickie 1, 20-059 Lublin ³ Centrum Medyczne Platany sp z o.o. sp. komandytowa, ul. Ryżowa 44, 02-495 Warszawa A – koncepcja i projekt badań, B – gromadzenie danych, C – analiza i interpretacja danych, D – pisanie artykułu, E – krytyczna korekta artykułu, F – ostateczne zatwierdzenie artykułu. Streszczenie Łuszczyca jest autoimmunologiczną chorobą ogólnoustrojową dotykająca około 2-3% populacji. Jej objawy, choć skupione są głównie na skórze, mogą mieć negatywny wpływ także na inne sfery życia chorego, w tym na jego stan psychiczny, ponieważ choroba ta niewątpliwie wciąż wiąże sięz pewnym niezrozumieniem ze strony społeczeństwa. Ta przewlekła, ciężka choroba zapalna dotyczy głównie skóry, ale u około 30% pacjentów mogą pojawić się inne manifestacje, na przykład stawowe. [1-3] Jednym z celów niniejszej pracy jest przybliżenie tematu dotyczącego łuszczycy, a w szczególności jej leczenia miejscowego. W jej ramach omówione zostały najczęściej stosowane preparaty miejscowe do leczenia łuszczycy. Obecnie, dzięki prężnemu rozwojowi z dziedzin medycyny, farmakologii czy chemii opracowano schematy i preparaty do skutecznego leczenia łuszczycy. Pozwalają one leczyć główne, uporczywe oraz mające największy wpływ na zdrowie pacjenta objawy, jednocześnie znacznie poprawiając ich jakość życia. Preparaty te dzielimy na miejscowe i ogólne. Mogą być one stosowane w monoterapii, bądź w skojarzeniu, w zależności od stopnia nasilenia choroby. [1,2] Preparaty stosowane miejscowo mają działanie objawowe, ograniczające się do maksymalnej remisji zmian skórnych. Preparaty te nie tylko wspomagają proces leczniczy, ale jednocześnie polepszają kondycję i stan skóry chorego, co niewątpliwie ma pozytywny wpływ na codzienne życie pacjenta. Słowa kluczowe: łuszczyca, dermatologia, leczenie miejscowe Abstract Psoriasis is an autoimmune systemic disease that affects approximately 2-3% of the population. Its symptoms, although focused mainly on the skin, can also have a negative impact on other spheres of the patient's life, including their mental state, because this illness still works with some misunderstanding on the part of society. This chronic, severe inflammatory disease affects mainly skin, but other manifestations, such as joint manifestations, may occur in about 30% of patients. One of the aims of this work is to present the topic of psoriasis, and in particular its topical treatment. It discusses the most commonly used topical preparations for the treatment of psoriasis. Currently thanks to the dynamic development in the fields of medicine, pharmacology and chemistry, schemes and specimens for the effective treatment of psoriasis have been developed. They allow to treat the main, persistent and most affecting the patient’s health symptoms, at the same time improving their quality of life. These specimens are divided into local and systemic ones. They can be used in monotherapy or in combination, depending on the severity of the disease. Topical agents have a symptomatic effect, limited to the maximum remission of skin lesions. These agents not only support the healing process, but also improve the condition of the patient’s skin, which undoubtly has a positive impact on the patient’s daily life. Keywords: psoriasis, dermatology, topical treatment

HAUZER, Willy, GNUS , Jan, HAUZER, Paula & ROSIŃCZUK, Joanna. Pathogenesis of abdominal aortic aneurysms from the vascular surgeon perspective – knowledge summary. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):62-67. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.008 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41015 https://zenodo.org/record/7428665 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 23.11.2022. Revised: 28.11.2022. Accepted: 12.12.2022. Pathogenesis of abdominal aortic aneurysms from the vascular surgeon perspective – knowledge summary Willy Hauzer 1, Jan Gnus 2, Paula Hauzer 1,3, Joanna Rosińczuk 4 1 Department of Vascular Surgery, Hauzer Clinic LLC LP, Zerniki Wroclawskie, Poland 2Department of Physiotherapy, Wroclaw Medical University, Wroclaw, Poland 3Faculty of Medicine, Wroclaw Medical University, Wroclaw, Poland 4Department of Nursing and Obstetrics, Wroclaw Medical University, Wroclaw, Poland Author: E-mail: ORCID: Willy Hauzer willyhauzer@gmail.com https://orcid.org/0000-0003-3069-2477 Jan Gnus jan.gnus@umed.wroc.pl https://orcid.org/0000-0002-6220-950X Paula Hauzer hauzer.paula@gmail.com https://orcid.org/0000-0002-3216-1525 Joanna Rosińczuk joanna.rosinczuk@umed.wroc.pl https://orcid.org/0000-0001-7359-2287 Correspondence: Willy Hauzer, MD, PhD, Hauzer Clinic LLC LP, Orla 5c, 55-010 Zerniki Wroclawskie, Poland Abstract Abdominal aortic aneurysms (AAA) affect 2.4% of the population, with men being five times more likely to be affected than women. The development of AAA is linked to changes in the elastin and vascular wall collagen. The enzymes that damage the cell wall are called metalloproteinases. AAA forms as a result of damage to elastic fibres and the loss of the property of reversible deformation of the aortic wall. The degradation of elastin and other stem proteins in the aortic wall is caused by metalloproteinases and serine proteases, accompanied by cysteine proteases and asparagine proteases. Increased calprotectin levels are observed in AAA patients in comparison to patients with a healthy aorta. A significant role in the pathogenesis of AAA and its rupture is played by inflammatory response cells; proteases of the tissue plasma coagulation and fibrinolysis. Plasminogen activator and plasmin accelerate the degradation of the aortic wall. Microbial involvement of C. pneumoniae, Helicobacter pylori, CMV, and HIV is considered in this inflammatory reaction. The local activation of platelets and the plasma coagulation system leads to the formation of a mural thrombus filling the lumen of the aneurysm. The mural thrombus shows a high tissue factor (TF) activity. The formation of AAA is conditioned by a combination of multiple factors. The factors impacting the formation of AAA discovered so far include genetic factors, sex, age, lifestyle (abuse of alcohol, tobacco misuse, obesity, stress), health conditions (hypertension, high cholesterol level, atherosclerosis), and infectious factors: bacteria, viruses, and other microorganisms. Keywords:abdominal aortic aneurysm, pathogenesis, pathophysiology, biomechanics, risk factors, review.

SKOWRON, Adam, JANKOWSKA, Alicja & SYTNIK-CZETWERTYŃSKI, Janusz. Ethical issues in medical treatment of homeless patients in Poland. A preliminary study. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):68-74. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.009 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41070 https://zenodo.org/record/7430374 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 23.11.2022. Revised: 28.11.2022. Accepted: 12.12.2022. Ethical issues in medical treatment of homeless patients in Poland. A preliminary study Adam Skowron, Alicja Jankowska, Janusz Sytnik-Czetwertyński Adam Skowron, e-mail: askowron@cmkp.edu.pl; Zakład Prawa Medycznego i Orzecznictwa Lekarskiego, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie; ORCID: 0000-0002-3465-1261 Alicja Jankowska, e-mail: alicja1jankowska@gmail.com; Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; ORCID: 0000-0002-9934-3702 Janusz Sytnik-Czetwertyński, e-mail: janusz.sytnik-czetwertynski@cmkp.edu.pl; Zakład Prawa Medycznego i Orzecznictwa Lekarskiego, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie; ORCID: Summary: The article presents some of the most important ethical aspects in the medical care of a homeless patient. Hygiene, access to medicines and information, the problem of social discrimination are analysed. The article concludes with a short reflection on the expected ethical attitude of a doctor towards a homeless patient. Keywords: homelessness, medical ethics, homeless patient, social discrimination

KRÓL, Olgierd, GŁADYSZ, Konrad, SZYDŁOWSKA, Justyna, ŻUCHNIK, Olga, KWIATKOWSKI, Piotr, CZELEJ,Magdalena, KŁOS, Aleksander, GIEROBA, Krzysztof, SZYDŁOWSKI, Marcin & ZUCHNIAK, Paweł. SGLT-2 inhibitors: new effective drugs for treatment of heart failure. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):55-61. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.007 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41054 https://zenodo.org/record/7423095 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 21.11.2022. Revised: 28.11.2022. Accepted: 11.12.2022. Inhibitory SGLT-2 - nowe skuteczne leki w leczeniu niewydolności serca SGLT-2 inhibitors: new effective drugs for treatment of heart failure Olgierd Król Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-6886-4997 https://orcid.org/0000-0001-6886-4997 E-mail: okrol96@onet.pl Konrad Gładysz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0003-4935-8823 https://orcid.org/0000-0003-4935-8823 E-mail: konrad.gladyszke@gmail.com Justyna Szydłowska Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0002-1054-1519 https://orcid.org/0000-0002-1054-1519 E-mail: juszyd@gmail.com Olga Żuchnik Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID 0000-0001-9392-1500 https://orcid.org/0000-0001-9392-1500 E-mail: zuchnikolga@gmail.com Piotr Kwiatkowski Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego SPZOZ w Lublinie Aleja Kraśnicka 100, 20-718 Lublin ORCID: 0000-0002-4466-1092 https://orcid.org/0000-0002-4466-1092 E-mail: piotrk1996@gmail.com Magdalena Czelej Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny SPSK4 w Lublinie ORCID 0000-0002-3717-4261 https://orcid.org/0000-0002-3717-4261 E-mail: czelejmagdalena@gmail.com Aleksander Kłos Studenckie Koło Naukowe Symulacji Medycznej przy Zakładzie Dydaktyki i Symulacji Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0002-9091-6754 https://orcid.org/0000-0002-9091-6754 E-mail: alek.klos@gmail.com Krzysztof Gieroba Studenckie Koło Naukowe Medycyny Ratunkowej w Lublinie przy Klinice Chirurgii Urazowej i Medycyny Ratunkowej SPSK nr 1 w Lublinie, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0003-0121-410X https://orcid.org/0000-0003-0121-410X E-mail: krzysztof.gieroba@gmail.com Marcin Szydłowski Studenckie Koło Naukowe przy II Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie ORCID 0000-0002-5867-6172 https://orcid.org/0000-0002-5867-6172 E-mail: mszydlowski152@gmail.com Paweł Zuchniak Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego Mieczysława Biernackiego 9, 20-400 Lublin ORCID 0000-0002-6757-4573 https://orcid.org/0000-0002-6757-4573 E-mail: pzuchniak@icloud.com Abstract Introduction: SGLT-2 inhibitors having selectivity to sodium glucose cotransporter 2 were introduced on the market in 2012 as drugs for the pharmacotherapy of type 2 diabetes. Aim of the work: To summarize the current state of knowledge about the drugs: SGLT-2 inhibitors and their mechanism of action and application in cardiology. Materials and Methods: A review of the literature available in PubMed and Google Scholar database was conducted. Results: In addition to glucosuria, the diuretic effect is caused by natriuresis. A study was conducted, after which it was deduced that the natriuretic effect of empagliflozin did not depend on the degree of renal dysfunction, and was exacerbated under the influence of loop diuretics. SGLT-2 inhibitors reduce cardiac preload. Flozins also lead to a reduction in afterload. The DAPA-HF study of 4744 patients with HF, taking 10 mg of dapagliflozin or placebo. The primary outcome of the study, was data in the form of death from cardiovascular causes or exacerbation of heart failure. These accounted for 16.3% in the flozin group compared to 21.2% in the control group. Adverse events were rare. Dapagliflozin was effective in 55% of subjects, in both patients and non-diabetics with type 2 diabetes. EMPEROR-REDUCED studied the effect of taking 10 mg of emagliflozin or placebo in 3730 patients. Flozin reduced the risk of cardiovascular death and hospitalizations. Fewer deaths from any cause were also observed. Summary: Both studies highlighted significant benefits of SGLT-2 inhibitors- they reduced the risk of death from any cause and from cardiovascular causes. The therapeutic benefits, regardless of the degree of renal dysfunction, the synergy with other drugs in heart failure, and the low number of serious side effects, led to the inclusion of flozins in the latest ESC 2021 guidelines for therapy in heart failure with reduced ejection fraction, regardless of the presence of diabetes. Key words: heart failure, sglt-2 inhibitors, DAPA-HF, EMPEROR-REDUCED Abstrakt Wprowadzenie: Inhibitory SGLT-2 posiadające selektywność do kotransportera glukozowo- sodowego 2 wprowadzono na rynek w 2012 roku, jako leki w farmakoterapii cukrzycy typu 2. Cel pracy: Podsumowanie aktualnego stanu wiedzy na temat leków: inhibitorów SGLT-2 oraz ich mechanizmu działania oraz zastosowania w kardiologii. Materiały i metody: Dokonano przeglądu literatury dostępnej w bazie PubMed oraz Google Scholar. Wyniki: Efekt moczopędny oprócz glukozurii, wywołany jest też natriurezą. Przeprowadzono badanie, po którym wywnioskowano, że efekt natriuretyczny empagliflozyny nie zależał od stopnia dysfunkcji nerek, nasilał się pod wpływem diuretyków pętlowych. Inhibitory SGLT-2 zmniejszają obciążenie wstępne serca. Flozyny prowadzą również do zmniejszenia obciążenia następczego. Badanie DAPA-HF na 4744 pacjentach z HF, przyjmujących 10 mg dapagliflozyny lub placebo. Pierwotnym rezultatem badania, były dane w postaci zgonu z przyczyn sercowo- naczyniowych lub zaostrzenia niewydolności serca. W grupie pacjentów stosujących flozynę oraz w grupie przyjmującej placebo, stanowiły one odpowiednio 16,3%, wobec 21,2% z grupy kontrolnej. Zdarzenia niepożądane występowały rzadko. Dapagliflozyna była skuteczna u 55% badanych, zarówno u chorych, jak i nieleczących się na cukrzycę typu 2. W EMPEROR-REDUCED badano wpływ przyjmowania 10 mg emagliflozyny lub placebo na 3730 pacjentach. Flozyna zmniejszała ryzyko zgonu z przyczyn sercowo- naczyniowych oraz hospitalizacje. Obserwowano również mniejszą liczbę zgonów z jakiegokolwiek powodu. Podsumowanie: Oba badania uwidoczniły znaczne korzyści inhibitorów SGLT-2- obniżały ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny oraz z przyczyn sercowo- naczyniowych. Korzyści terapeutyczne, niezależnie od stopnia dysfunkcji nerek, synergia z innymi lekami w niewydolności serca, mała ilość poważnych działań niepożądanych, spowodowały włączenie flozyn w najnowszych wytycznych ESC 2021 do terapii w niewydolności serca ze zmniejszoną frakcją wyrzutową, niezależnie od obecności cukrzycy. Słowa kluczowe: niewydolność serca, inhibitory sglt-2, DAPA-HF, EMPEROR-REDUCED

HOROSZKIEWICZ, Krzysztof, ZAŁĘSKI, Grzegorz & HOROSZKIEWICZ, Bartosz. E-sport related intrinsic and extrinsic motivation in practice. Initial psychometric properties of the “E-sport and ME” questionnaire. Journal of Education, Health and Sport. 2023;13(2):43-54. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.12775/JEHS.2023.13.02.006 https://apcz.umk.pl/JEHS/article/view/41049 https://zenodo.org/record/7420290 The journal has had 40 points in Ministry of Education and Science of Poland parametric evaluation. Annex to the announcement of the Minister of Education and Science of December 21, 2021. No. 32343. Has a Journal's Unique Identifier: 201159. Scientific disciplines assigned: Physical Culture Sciences (Field of Medical sciences and health sciences); Health Sciences (Field of Medical Sciences and Health Sciences). Punkty Ministerialne z 2019 - aktualny rok 40 punktów. Załącznik do komunikatu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 grudnia 2021 r. Lp. 32343. Posiada Unikatowy Identyfikator Czasopisma: 201159. Przypisane dyscypliny naukowe: Nauki o kulturze fizycznej (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu); Nauki o zdrowiu (Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu). © The Authors 2022; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author (s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non commercial license Share alike. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 21.11.2022. Revised: 28.11.2022. Accepted: 09.12.2022. E-sport related intrinsic and extrinsic motivation in practice Initial psychometric properties of the “E-sport and ME” questionnaire Krzysztof Horoszkiewicz https://orcid.org/0000-0001-6719-256X e-mail: kontakt@horeszko.eu Psychological-Educational Counselling Centre, Wojska Polskiego 1 Str., 64-610 Rogoźno Grzegorz Załęski https://orcid.org/0000-0001-6240-2935 e-mail: zaleski.pg@gmail.com University of Applied Sciences, Mickiewicza 8 Str., 33-100 Tarnów Bartosz Horoszkiewicz https://orcid.org/0000-0001-7321-514X e-mail: bhoroszkiewicz00@gmail.com SWPS University of Social Sciences and Humanities, Psychology, Kutrzeby 10 Str., 61-719 Poznań Corresponding author: Krzysztof Horoszkiewicz, e-mail: kontakt@horeszko.eu Abstract Background. Playing video games is a pleasurable activity, and proper motivation (both intrinsic and extrinsic) appears to be essential for the majority of players. It has a significant role in explaining their behaviors, such as participating or quitting actions in esports events or contests or increasing their skills, and their determined attitude toward that discipline. The aim. The article presents the properties of “E-Sport and ME” questionnaire and reports preliminary data from the motivation (intrinsic – extrinsic) assessment of video game players and competing in e-tournaments. The theoretical background was grounded in self-determination theory (SDT). Material and methods. The results of 203 men aged 14 to 33 years (M = 20.4; SD = 3.4) were studied. Exploratory and confirmatory factor analyses (EFA and CFA) were conducted. Results. Both EFA and CFA indicated two solid factors: extrinsic and intrinsic motivation [Comparative Fit Index = 0.995, Tucker Lewis Index = 0.994, Root Mean Square Error of Approximation = 0.046 (CI 0.00 – 0.08), Standardised Root Mean Square Residual = 0.075 (χ2 = 64.16, df = 53)]. Both scales had a high level of internal consistency (> α= 0.8). Respondents from professional e-sports clubs have higher extrinsic motivation than amateurs; intrinsic motivation takes place similarly. Conclusions.The statistical analysis of E-sport and Me revealed a high level of internal consistency as well as the identification of two distinct factors. This could aid coaches and players in outlining the dominant type of motivation for playing video games. The shown version should be further explored and validated to increase its generalizability. Keywords: e-sports; motivation; video games; questionnaire design