Search

Tijdens het beleg van Haarlem (1572-1573) werd de Kruispoort, één van de twee stadspoorten in de noordelijke stadsmuur, opgeblazen, waarna een geïmproviseerde halfronde verdedigingswal (de "Halve Maan") in gebruik werd genomen. Pas twintig jaar later werd de Kruispoort herbouwd. In de meeste beschrijvingen van de gebeurtenissen wordt impliciet of expliciet gesteld, dat de nieuwe poort op dezelfde plaats in de Kruisstraat stond als de oude poort. Maar analyse van een aantal oude stadsplattegronden toont aan, dat de nieuwe poort vijftig meter naar het westen stond, ter hoogte van de Lange Margarethastraat. Dit is bevestigd door de vondst van de funderingen van de nieuwe poort onder de vloer van het huis aan de Nassaustraat 18. De reden voor herbouw op een andere locatie was, dat het puin van de oude poort en de Halve Maan nog niet kon worden opgeruimd. Het stadsbestuur had andere prioriteiten, met name het (her)bouwen van woningen om plaats te bieden aan de groeiende bevolking in de door het beleg en de brand van 1576 zwaar gehavende stad. Bovendien had de stad tot 1625 geen zeggenschap over het grondgebied van het Sint Jansklooster, waarop een groot deel van het puin van de Halve Maan lag. Dit verklaart ook de bocht in de Nassaustraat. Het oostelijk deel van deze straat, vroeger "Waaigat" of "Korte Ridderstaat" genoemd, fungeerde als toegangsweg vanaf de Kruisstraat tot de nieuwe Kruispoort, om het puin van de Halve Maan heen. Nog geen honderd jaar later werd de nieuwe Kruispoort alweer afgebroken in het kader van de nieuwe noordelijke stadsuitbreiding., Gepubliceerd in Haerlem Jaarboek 2021 (ISSN 0927-0728, ISBN 978-90-831-5961-4), een uitgave van de Historische Vereniging Haerlem.

Nederlands (for English, see below)Dit proefschrift beargumenteert dat architectuur een imperiale omgeving creëerde waarin Europeanen op allerlei manieren werden betrokken met overzees imperialisme, tussen 1860 en 1960. Imperialisme is lang gezien als iets dat uitsluitend buiten Europa effect had. Aansluitend bij recente inzichten illustreert dit onderzoek dat de koloniale impact ook in Europa groot en concreet was - zo concreet, dat het imperialisme in de 19e en 20e eeuw de gebouwde omgeving van Europese steden mede vormde. In de context van hechter wordende banden tussen moederland en kolonie, een globaliserende wereldeconomie, en architectonische innovatie verrezen in Europa talloze gebouwen met imperiale connecties: monumenten, musea en ministeries, maar ook fabrieken, havens, kantoren, en missie- en zendingshuizen. Samen betrokken deze gebouwen allerlei groepen in Europese samenlevingen bij de expansie overzee, van politici en industriëlen tot arbeiders en toeristen. Beeldhouwwerk en schilderingen, maar ook posters, advertenties, en de namen van de gebouwen verwezen naar hun koloniale verwikkelingen. Bovendien versterkte deze verwikkeling ook stedelijke, nationale, en Europese identiteiten. Op stedelijk en landelijk niveau ontleenden steden en naties hun identiteit aan hun koloniale rol. Op Europees niveau groeide de overtuiging dat de koloniserende landen een dominante Europese beschaving vormden met een gezamenlijke koloniale missie. De revue passeren onder andere de rijstpellerijen van de Zaanstreek en het Koloniaal Instituut in Amsterdam, maar ook de koloniale connecties van steden als Parijs, Glasgow, Hamburg en Londen.EnglishThis dissertation argues that between 1860 and 1960, architecture created an imperial environment in which Europeans were involved with overseas empire in manifold ways. Imperialism has long been seen as something that affected only ‘colonial’ regions outside of Europe. Following recent insights, however, this study shows that the imperial impact was large and concrete in Europe, too – so concrete that imperialism helped shape the built environment of European cities in the. In the context of intensifying connections between metropole and colonies, a globalising world economy, and architectural innovation, countless buildings with imperial connections were erected in Europe: monuments, museums, and ministries, but also factories, docks, offices, and mission houses. Together, these buildings involved various groups in European societies with overseas expansion, from politicians and industrialists to workers and tourists. Sculpture and murals, but also posters, advertisements, and the names of buildings referred to their imperial entanglements. Furthermore, this entanglement reinforced civic, national, and European identities. On the urban and national level, cities and nations derived their identity from their imperial role. On the European level, the conviction grew that the colonising countries formed a dominant European civilisation with a collective colonial mission.

Nederlands (for English, see below)Dit proefschrift beargumenteert dat architectuur een imperiale omgeving creëerde waarin Europeanen op allerlei manieren werden betrokken met overzees imperialisme, tussen 1860 en 1960. Imperialisme is lang gezien als iets dat uitsluitend buiten Europa effect had. Aansluitend bij recente inzichten illustreert dit onderzoek dat de koloniale impact ook in Europa groot en concreet was - zo concreet, dat het imperialisme in de 19e en 20e eeuw de gebouwde omgeving van Europese steden mede vormde. In de context van hechter wordende banden tussen moederland en kolonie, een globaliserende wereldeconomie, en architectonische innovatie verrezen in Europa talloze gebouwen met imperiale connecties: monumenten, musea en ministeries, maar ook fabrieken, havens, kantoren, en missie- en zendingshuizen. Samen betrokken deze gebouwen allerlei groepen in Europese samenlevingen bij de expansie overzee, van politici en industriëlen tot arbeiders en toeristen. Beeldhouwwerk en schilderingen, maar ook posters, advertenties, en de namen van de gebouwen verwezen naar hun koloniale verwikkelingen. Bovendien versterkte deze verwikkeling ook stedelijke, nationale, en Europese identiteiten. Op stedelijk en landelijk niveau ontleenden steden en naties hun identiteit aan hun koloniale rol. Op Europees niveau groeide de overtuiging dat de koloniserende landen een dominante Europese beschaving vormden met een gezamenlijke koloniale missie. De revue passeren onder andere de rijstpellerijen van de Zaanstreek en het Koloniaal Instituut in Amsterdam, maar ook de koloniale connecties van steden als Parijs, Glasgow, Hamburg en Londen.EnglishThis dissertation argues that between 1860 and 1960, architecture created an imperial environment in which Europeans were involved with overseas empire in manifold ways. Imperialism has long been seen as something that affected only ‘colonial’ regions outside of Europe. Following recent insights, however, this study shows that the imperial impact was large and concrete in Europe, too – so concrete that imperialism helped shape the built environment of European cities in the. In the context of intensifying connections between metropole and colonies, a globalising world economy, and architectural innovation, countless buildings with imperial connections were erected in Europe: monuments, museums, and ministries, but also factories, docks, offices, and mission houses. Together, these buildings involved various groups in European societies with overseas expansion, from politicians and industrialists to workers and tourists. Sculpture and murals, but also posters, advertisements, and the names of buildings referred to their imperial entanglements. Furthermore, this entanglement reinforced civic, national, and European identities. On the urban and national level, cities and nations derived their identity from their imperial role. On the European level, the conviction grew that the colonising countries formed a dominant European civilisation with a collective colonial mission.

The presence of many animal species in the cities of the Netherlands and the Principality of Liège in the 17th and 18th centuries causes many problems for the authorities in charge of the city police. People are disturbed by animals, they get knocked down, are attacked, bitten or bothered by their odour or the smell of their faeces. Because of the risks linked to the public hygiene and epizootic diseases, central and local authorities want to ban animals free run in the streets and on public squares. Even if animals are present in the city, they are not allowed to bother their neighbours and it is compulsory to have them tied or shut up. It is however hard to comply with the regulations since the urban society highly relies on animals and is still rather close to a rural lifestyle. The inhabitants are indeed rather “ flexible” towards regulations, which can be infered from the authorities’ frequent reminders as well as through the sergeants’ visits. Nevertheless, rulers also share some responsibility in this situation, as with police agents, e. g. fines are sometimes rather theoretical place and a certain lack of firmness is quite usual., L’existence et l’élevage de nombreuses espèces au sein des villes des Pays-Bas et de la principauté de Liège aux XVIIe et XVIIIe siècles ne sont pas sans poser problème aux yeux des autorités chargées de la police de la ville. Les hommes sont dérangés par l’animal, ils sont renversés, attaqués, mordus ou gênés par son odeur et celle de ses excréments. En raison de motifs liés principalement à l’hygiène publique et aux risques d’épizooties, les autorités centrales et locales entendent cesser faire sa libre circulation dans les rues et sur les places publiques. Bien qu’elles soient présentes en ville, les bêtes ne doivent pas incommoder le voisinage et sont dans l’obligation d’être tenues attachées ou gardées enfermées. La réglementation est toutefois difficile à faire respecter, tant la société urbaine est dépendante de nombreux animaux et est encore proche d’un mode de vie rural. Les habitants se montrent en effet relativement souples à l’égard des normes, ce dont témoignent les rappels à l’ordre des autorités ainsi que les visites des sergents. Les gouvernants ont cependant eux aussi une part de responsabilité dans cette situation, notamment au regard du travail des agents de police, de la place parfois toute théorique des amendes ou d’un certain manque de fermeté., Het bestaan en rondlopen van vele soorten dieren in de steden van de Nederlanden en het Prinsdom Luik in de zeventiende en achttiende eeuw, wordt stilaan beschouwd als een pest door de autoriteiten belast met de politie van de stad. De inwoners worden door deze dieren gestoord, ten val gebracht, aangevallen, gebeten of voelen zich gestoord door de geur en die van hun uitwerpselen. Om redenen die voornamelijk verband houden met de volksgezondheid en het risico of epizoötieën, willen de centrale en lokale autoriteiten niet langer vrij rondlopende dieren op straat en op openbare pleinen. Hoewel ze in de stad aanwezig zijn, mogen de dieren de buurt niet storen en ze moeten verplicht vastgehouden worden of opgesloten. Deze verordening is echter moelijk te controleren, omdat de stedelijke samenleving nog zo zwaar van dieren afhangt en nog steeds dicht bij een landelijke levenstijl staat. Bewoners blijven relatief «flexibel » tegenover normen, zoals blijkt uit menig rappel vanwege de autoriteiten en het geregeld bezoek van sergeanten. De autoriteiten dragen echter ook enige verantwoordelijkheid in deze situatie, vooral met betrekking tot het werk van de politieagenten, de soms theoretische inning van boetes of een bepaald gebrek aan vastberadenheid., Riguelle William. La police des animaux dans les Pays-Bas et la principauté de Liège (XVIIe-XVIIIe siècles). In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 97, fasc. 2, 2019. Histoire Médiévale, Moderne et Contemporaine – Middleleeuwse, Moderne en Hedendaagse Geschiedenis. pp. 459-483.

It is commonly believed that the backbone texts of Brabantine historiography in the vernacular – the Brabantsche yeesten (1316-1350), its later Voortzetting (ca. 1430) and the Alder excellenste cronyke van Brabant (1498) – played a decisive role in the development of Brabantine historical consciousness. They were also highly regarded in well-informed circles in the Duchy, such as urban administrations, monastic institutions and among the nobility. However, the question how historiographical knowledge reached less privileged audiences, for example in urban centres, has not yet been definitively answered. In our article, we look for cross-references between the version of Brabantine history present in widely dispersed vernacular sources and the way in which Brabantine history was performed and interpreted in the urban space of Antwerp, on the occasion of the Joyous Entry of Duke Maximilian (1478). Antwerp was the hometown of Brabant’s first vernacular historiographer, Jan van Boendale († ca. 1351), and the city where in 1498 the Alder excellenste cronyke van Brabant was printed. Therefore, Antwerp can be assumed to have been fertile ground for historiography, both in terms of production and reception. Through an analysis of three tableaux vivants, we show that ‘ canonical’ historiography was quick to reach urban audiences not commonly associated with manuscript or print chronicles., Dès le xive siècle, le duché de Brabant avait sa propre tradition d’historiographie en langue vernaculaire – c’est-à-dire en moyen néerlandais – qui commence avec les Brabantsche yeesten de Jean de Boendaele († c. 1351). Ce texte rimé, continué au XVe siècle dans l’administration urbaine de Bruxelles par la Voortzetting (ca. 1430), constitue la base d’un texte en prose, l’Alder excellenste cronyke van Brabant, imprimé à Anvers en 1498. Cette tradition de différents textes et adaptations constituait à l’époque le coeur de la conscience historique des élites du duché, par exemple dans les administrations urbaines, dans des contextes monastiques ou parmi les nobles. Bien qu’on soit plutôt bien informé sur les textes mêmes et les contextes dans lesquelles ils circulaient, on ignore relativement comment, au Moyen Âge, la connaissance des faits historiques atteignait les classes plus modestes. Dans cette contribution, nous cherchons à établir des liens entre le discours sur l’histoire du Brabant en forme écrite, d’une part, et les manifestations d’une conscience historique dans l’espace urbain, d’autre part. Dans ce but, nous analysons trois tableaux vivants traitant de l’histoire du duché, organisés par des artisans anversois à l’occasion de la Joyeuse Entrée de l’archiduc Maximilien d’Autriche dans la ville d’Anvers (1478), à la suite de son mariage avec Marie de Bourgogne, héritière des pays bourguignons. Nous nous penchons sur l’origine de la connaissance historique à la base des tableaux, et cherchons à établir le lien entre la tradition écrite de l’historiographie brabançonne et la conscience historique d’un public qui ne lisait pas ces chroniques directement, en forme manuscrite ou imprimée., Ondanks de centraliserende initiatieven van de Bourgondische (1369-1482) en Habsburgse (1482-1581) hertogen, regeerden zij in de Nederlanden over een amalgaam van semiautonome vorstendommen en steden. Deze structurele heterogeniteit blijkt onder meer uit de markante toename van historiografische initiatieven na de eenmaking onder Filips de Goede in 1430. Zo gaat men ervan uit dat de belangrijkste Brabantse kronieken in de volkstaal – van de Brabantsche yeesten (1316-1350) over de Voortzetting (ca. 1430) tot de Alder excellenste cronyke van Brabant (1498) – grote invloed hadden op de ontwikkeling van een historisch bewustzijn in de Brabantse adellijke, klerikale en stedelijke kringen waarin de teksten circuleerden. Hoe de in deze kronieken verzamelde kennis zich op het stedelijke niveau vertaalde naar brede lagen van de bevolking, is echter minder duidelijk. In antwoord op deze vraag, zoeken we in dit artikel naar de raakvlakken tussen de geschiedschrijving over het hertogdom Brabant, en de manier waarop die in de late vijftiende eeuw bekend was bij – en mogelijk geherinterpreteerd werd door – de inwoners van de stad Antwerpen. De Scheldestad was niet alleen de thuisstad van Jan van Boendale († ca. 1351), het is ook de plaats waar in 1498 de omvangrijke prozabewerking van zijn Brabantsche yeesten, de Alder excellenste cronyke van Brabant, op de drukpers werd gelegd. Het is dan ook goed denkbaar dat in deze stad niet alleen een relatief ruim publiek, maar ook een grote waardering bestond voor de Brabantse historiografie. De vraag die in dit artikel centraal staat is in hoeverre de in Brabantse kronieken, verzamelde verhalen en oorsprongsmythes bekend waren bij brede(re) lagen van de Antwerpse bevolking. Om de kruisbestuiving tussen de Brabantse historiografie en lokale stedelijke kennistradities te onderzoeken, reconstrueren we de literaire, politieke en sociaaleconomische context van drie historiserende tableaux vivants die georganiseerd werden tijdens de Blijde Intrede van Maximiliaan van Oostenrijk in Antwerpen op 13 januari 1478., Caers Bram, Overlaet Kim. Brabo en de Grimbergse Oorlog in Antwerpen (13 januari 1478). De stedelijke toe-eigening van regionale historiografie en orale tradities in het laatmiddeleeuwse Brabant. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 97, fasc. 4, 2019. Histoire – Geschiedenis. pp. 1053-1074.

Thérouanne is well known as a capital city in antiquity and a powerful bishopric city since the early Middle Ages ; it’s however mainly renowned because of its tragic end in 1553, when the victory of Charles v led to its radical destruction and total disappearance. This article focuses on the genesis, location and evolution of city fortifications deemed impregnable from antiquity to their demise. Taking advantage of the results of recent preventive excavations as well as of ancient programmed ones, by exploring archival sources and ancient figurative documents and via schematic drawings, the article tries to locate gates and portions of walls and attempts to imagine performed works, used materials as well the overall impact of the city fortifications on urban life., Bien connue en raison de son importance passée comme chef-lieu de cité dans l’Antiquité et évêché puissant dès le haut Moyen Âge, la ville de Thérouanne l’est surtout en raison de sa fin tragique en 1553, après la victoire de Charles Quint qui conduit à sa destruction radicale et à sa disparition totale. Cet article s’interroge sur la genèse, la localisation et l’évolution des fortifications qui défendaient cette cité réputée imprenable depuis l’Antiquité jusqu’à sa disparition. Utilisant tour à tour les résultats des fouilles préventives récentes et des fouilles programmées anciennes, explorant les sources d’archives et les documents figurés anciens, il tente de situer portes et portions de murailles, et essaie d’imaginer à partir des dessins schématiques, les travaux exécutés, les matériaux employés, ainsi que les conséquences de ces travaux sur la vie urbaine, Thérouanne staat bekend als hoofdstad in de oudheid en machtige bisdomstad sinds de vroege middeleeuwen ; het is echter vooral beroemd vanwege het tragische einde in 1553, na de overwinning van Karel v die leidde tot haar radicale vernietiging en totale verdwijning. Dit artikel richt zich op het ontstaan, de locatie en de evolutie van stadsversterkingen die onneembaar werden geacht vanaf de oudheid tot aan de ondergang ervan. Resultaten van recente preventieve opgravingen evenals van vroegere, geprogrammeerde, opgravingen, verkenning van archiefbronnen en oude figuratieve documenten maken het ons mogelijk de poorten en delen van de omwalling te lokaliseren en via schematische tekeningen proberen wij ons de werken, de gebruikte materialen en de invloed op het stadsleven voor te stellen., Blary François, Flambard Anne-Marie. Thérouanne. De la cité antique à la forteresse « inexpugnable ». In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 96, fasc. 1, 2018. Histoire – Geschiedenis. pp. 155-175.

The position of the Université de Liège, established in 1816, and of the Dutch appointee Johannes Kinker, is often seen in terms of the Dutch-Belgian antagonism that culminated in the Belgian Secession of 1830. In this perspective, the regional outreach of that new university is obscured from view. Liège played a regional role in larger European patterns (German-French tensions over the Meuse-Rhine triangle between Strasbourg, Cologne and Liège). And within the United Kingdom of the Netherlands, Liège was a regional centre for intellectuals and writers from Luxembourg and Maastricht, who studied at the university in the period 1816-1840 and were inspired by its vibrant city culture as the capital of a former sovereign ecclesiastical principality. Certain parallels between Maastricht and Luxembourg in the nineteenth century can be explained from their shared orientation towards Liège in those years. In arguing this, this article hopes to offer an application of a transnational-comparative approach to regional and urban history., La position de l’Université de Liège, fondée en 1816, et le rôle qu’y a joué Johannes Kinker, sont souvent liés aux tensions néerlando-belges qui ont débouché sur la sécession belge en 1830. De ce fait, le rôle régional de la nouvelle université est dérobé aux regards. La ville de Liège a joué ce rôle avant tout dans la grande zone de tension franco-allemande, où le triangle Strasbourg/ Cologne/ Liège en région mosane et en Rhénanie s’était mué en zone tampon controversée, objet de revendications contradictoires et de processus de centralisation. Au sein du Royaume Uni des Pays-Bas, Liège se révélait être un centre pour des cultures urbaines régionales, qui a servi d’exemple à, entre autres, des intellectuels et des écrivains de Luxembourg et de Maastricht, diplômés à Liège. Certains parallèles entre le Maastricht du 19e siècle et Luxembourg s’expliquent par leur orientation commune sur Liège dans les années 1815-1840. Ainsi, cette contribution se veut un exemple concret d’une méthode comparative transnationale au niveau de l’histoire urbaine et régionale., De positie van de in 1816 opgerichte Université de Liège, en de rol van Johannes Kinker aldaar, wordt meestal geplaatst in de Nederlands-Belgische spanningen die in 1830 uitmondden in de Belgische Afscheiding. De regionale rol van die nieuwe universiteit wordt daardoor aan het oog onttrokken. Die regionale rol speelde Luik allereerst in het grote Frans-Duitse spanningsveld, waarin de Maas/ Rijnlandse driehoek Straatsburg/ Keulen/ Luik tot een omstreden bufferzone met tegenstrijdige aanspraken en centraliseringprocessen was geworden. Binnen het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden bleek Luik een centrum voor gewestelijke stadsculturen te vormen waaraan ook in Luik afgestudeerde intellectuelen en schrijvers uit Luxemburg en Maastricht een voorbeeld namen. Bepaalde parallellen tussen negentiende-eeuws Maastricht en Luxemburg kunnen verklaard worden vanuit hun gemeenschappelijke oriëntatie op Luik in de jaren 1815-1840. Daarmee probeert deze bijdrage een toepassing te bieden van een transnationaal vergelijkende methode op het niveau van de stads-en regiogeschiedenis., Leerssen Joseph Theodoor. De afkeer van Nederland en de uitstraling van Luik: regionale functie, universitaire netwerken en de mislukte staatsvorming van 1815-1830. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 96, fasc. 4, 2018. Langues et littératures modernes - Moderne taal-en letterkunde. pp. 1345-1365.

Like Liège, the city of Ghent owes its university to the educational policy of king William I during the period of the United Kingdom of the Netherlands (1815-1830). This contribution seeks to explain why the king opted for three new state universities in the South (Louvain, Liège and Ghent) and decided on Ghent instead of the small, catholic city of Bruges. The king’s modern and centralist ambitions regarding higher education in the United Kingdom were thwarted by the Belgian revolution of 1830. The survival of the state universities of Ghent and Liège in 1835 was, to a large extent, due to the foundation of two free universities in Mechelen and Brussels in the previous year. Evidently, Belgium’s politics of compromise in the field of higher education has a long history, with ideological differences presenting a major source of tension and conflict. The main theme of this article is the way in which the city of Ghent championed its university during a turbulent time of regime changes., Tout comme la ville de Liège, la ville de Gand doit son université à la politique d’enseignement du roi Guillaume I durant la période du Royaume Uni des Pays-Bas (1815-1830). Cette contribution étudie la question de savoir pourquoi en 1816 le roi a opté pour trois nouvelles universités d’État dans le sud – à Louvain, à Liège et à Gand – et pourquoi, dans ce contexte, il a choisi Gand et non pas Bruges, ville catholique et plus petite. La vision moderne et centraliste du souverain néerlandais sur l’enseignement supérieur au Royaume Uni a été contrecarrée par la Révolution belge de 1830. La survie des universités d’État à Gand et à Liège en 1835 s’explique surtout par la création de deux universités libres à Malines et à Bruxelles l’année précédente. La politique belge du compromis sur le plan de l’enseignement supérieur connaissait donc une longue histoire, avec la ligne de rupture idéologique comme source principale de conflits et tensions. Le fil conducteur de cet article est la façon dont la ville de Gand a défendu son université dans une période mouvementée de changements de régime., De stad Gent heeft haar universiteit net als Luik te danken aan de onderwijspolitiek van koning Willem I tijdens de periode van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830). Deze bijdrage gaat dieper in op de vraag waarom de koning in 1816 voor drie nieuwe rijksuniversiteiten in het Zuiden opteerde – in Leuven, Luik en Gent – en in die context voor Gent koos en niet voor het kleinere, katholieke Brugge. De moderne en centralistische visie van de Nederlandse vorst op het hoger onderwijs in het Verenigd Koninkrijk werd doorkruist door de Belgische revolutie van 1830. Dat de rijksuniversiteiten in Gent en Luik in 1835 konden blijven bestaan, was vooral te danken aan de stichting van twee vrije universiteiten in Mechelen en Brussel het jaar voordien. De Belgische compromispolitiek op het gebied van het hoger onderwijs kende dus een lange voorgeschiedenis, met de levensbeschouwelijke breuklijn als voornaamste bron van conflict en spanningen. De manier waarop de stad Gent gedurende een woelige periode van regimewisselingen voor haar universiteit opkwam, loopt als een rode draad door dit artikel., Deneckere Gita. Inter utrumque: de ontstaansgeschiedenis van de Gentse Universiteit, 1816-1835. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 96, fasc. 4, 2018. Langues et littératures modernes - Moderne taal-en letterkunde. pp. 1271-1287.

The Genesis of the Growth. The Growth of the Antwerp Market by Herman Van der Wee (1963-2013). Herman Van der Wee’s The Growth of the Antwerp Market and the European Economy (Fourteenth-Sixteenth Centuries) was published just over fifty years ago. The three-volume doctoral thesis by the Leuven economic historian remains one of the most authoritative monographs in postwar Belgian and European historiography. This article explores the book’s sources of inspiration, notably foreign influences on its themes and concepts. It discusses the way in which the book was developed and structured, as well as how it was publicly defended. The article ends with a brief overview of the book’s reception and a reflection, with its author, on its main conclusions., Genèse et apports de la thèse de Herman Van der Wee, The Growth of the Antwerp Market (1963-2013). La publication de la thèse de doctorat de l’historien économiste de Louvain Herman Van der Wee, The Growth of the Antwerp Market and the European Economy (Fourteenth-Sixteenth Centuries), date de 1963. Un demi-siècle plus tard, cette monographie, en trois volumes, représente toujours l’un des ouvrages les plus renommés de l’historiographie belge et européenne d’après-guerre. Le présent article en explore les sources d’inspiration, et s’attache notamment à retracer les influences étrangères qui transparaissent dans les concepts utilisés et dans les thèmes traités. L’examen porte sur la structure de la thèse et sur ses sources ainsi que sur le déroulement de la soutenance publique. Nous dressons également un bref aperçu de la réception de l’ouvrage, avant de revenir sur les principales conclusions qui y sont formulées., In 2013 was het precies een halve eeuw geleden dat de Leuvense economisch historicus Herman Van der Wee zijn proefschrift publiceerde. Het driedelige The Growth of the Antwerp Market and the European Economy (Fourteenth– Sixteenth Centuries) behoort nog steeds tot een van de meest gezaghebbende monografieën uit de Belgische en Europese naoorlogse economische historiografie. Dit artikel onderzoekt de inspiratiebronnen van het proefschrift en de buitenlandse invloeden op de thematiek en de concepten. Daarnaast is er aandacht voor de heuristiek, de structuur en de publieke verdediging. Het artikel eindigt met een kort overzicht van de receptie van het boek en een terugblik, samen met de auteur, op de belangrijkste conclusies., Aerts Erik. De genese van de groei. The Growth of the Antwerp Market van Herman Van der Wee een halve eeuw (1963-2013). In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 92, fasc. 2, 2014. Histoire médiévale, moderne et contemporaine Middeleeuwse, moderne en hedendaagse geschiedenis. pp. 699-717.

Thibault Jacobs, Guild Hospitals in Brussels ? New Insights in Charity in an Urban Context at the End of the Middle Ages The creation during the 14th century of the hospitals of Saint-James, Saint-Cornelius, Saint-Julian en Saint-Lawrence seems to have taken place in the same social background, namely the milieu of the craftsmen. The function of those four Brussels establishments, which until now have mistakenly been presented as pilgrims hospitals, cannot be restricted to the accommodation of the poor, which were relativey few. A closer look at the local context produces new insights. They were indeed founded during a crucial period for the Duchy of Brabant, in which those craftsmen were actively involved in political events. The urban, social and political insertion of these establishments closely resembled this involvement : it was both complicated and important. In this way, they functioned as gathering places for trade communities still under formation ; as places of protest for those social classes expressing numerous demands ; as places of charity offering both hospitality and credit ; as financial centres managing large amounts of goods, rents and credits ; as places embodying the centre of a neighbourhood. In this context, these hospitals contributed to the expression of solidarity towards the group and to the development of common values and identities for those craftsmen., Des hôpitaux de métiers à Bruxelles ? Nouvelles perspectives sur la charité et la bienfaisance en milieu urbain à la fin du Moyen Âge La création au XIVe siècle des hôpitaux Saint-Jacques d’Overmolen, Saint-Corneille, Saint-Julien et Saint-Laurent semble se produire dans un même terreau social, celui des gens de métiers. La fonction de ces quatre établissements bruxellois, souvent qualifiés abusivement d’hôpitaux pour pèlerins, ne peut être restreinte à l’accueil des pauvres, qui n’y étaient reçus qu’en nombre limité. L’examen approfondi du contexte local a permis d’élargir la perspective outre le discours affiché. Ils voient en effet le jour dans une période cruciale pour le duché de Brabant, durant laquelle ces gens de métiers vont prendre une part active aux évènements politiques. L’insertion de ces établissements dans la vie urbaine, dans ses structures sociale et politique fut à l’image de cette participation : importante et complexe. Ils purent ainsi servir de lieux de réunion pour des communautés de métier en constitution ; de lieux de contestation pour ces classes sociales porteuses de revendications ; de lieux de charité exprimée par l’hospitalité, mais aussi par le crédit ; de centres financiers administrant de nombreux biens, crédits et cens ; de lieux marquant la centralité au sein d’un quartier. Dans ce contexte, ces hôpitaux participèrent à l’expression d’une solidarité et à la construction de valeurs et d’une identité communes pour les gens de métiers., Ambachtsgasthuizen in Brussel ? Nieuwe perspectieven over liefdadigheid en weldadigheid in een laatmiddeleeuwse stedelijke context De creatie in de 14de eeuw van de Sint-Jacobs te Overmolen-, Sint-Cornelis-, Sint-Julianus-en Sint-Laurentiusgasthuizen gebeurde waarschijnlijk in hetzelfde sociale milieu, dat van ambachtsmannen. Deze vier Brusselse instellingen werden tot nu toe ten onrechte als gasthuizen voor pelgrims beschouwd. Hun doel kan nochtans niet beperkt worden tot het ontvangen van armen. Die werden slechts in kleine aantallen ontvangen. Een diepgaand onderzoek van de ontstaanscontext leidde tot een verbreding van de standpunten. Hun ontstaan vindt plaats in een cruciale periode voor het hertogdom Brabant. Ambachtsmannen spelen in de politieke evenementen van deze periode een grote rol. De stedelijke, maatschappelijke en politieke inpassing van deze instellingen geleek sterk op deze rol : ze was ingewikkeld en belangrijk. Zo konden ze dienen als vergaderplaatsen voor ambachtsgemeenschappen in wording ; plaatsen van protest voor die sociale klasse die haar eisen wou uiten ; plaatsen van liefdadigheid die gastvrijheid, maar ook kredieten boden ; financiële centra die goederen, kredieten en cijnzen in grote hoeveelheid aanboden ; centrale plaatsen in het midden van een wijk. In deze context vormden deze gasthuizen de uitdrukking van groepssolidariteit en van de opbouw van waarden en identiteiten voor die ambachtsmannen., Jacobs Thibault. Des hôpitaux de métiers à Bruxelles ? Nouvelles perspectives sur la charité et la bienfaisance en milieu urbain à la fin du Moyen Âge. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 91, fasc. 2, 2013. Histoire médiévale, moderne et contemporaine Middeleeuwse, moderne en hedendaagse geschiedenis. pp. 215-255.

Large Urban Residences in Europe (1500-1830). Status Quaestionis and New Perspectives. Although they fascinate the public, palaces and mansions of the early modern period have attracted unequal interest in research. This attention has mainly crystallized around two directions, two fields of research, urban history and architectural history, which had for long little dialogue on this topic. At the same time, the history of the elites, which gained momentum in the 1960s, made it possible to position elite habitat in its global environment. Over the last two decades, remarkable advances have been made in the design and construction of large urban residences, their location in the city, residential uses, as well as the mental representations and social practices to which they gave rise. In this respect, France, Great Britain and Italy are at the forefront of research. In Belgium, too few global studies were undertaken, despite notable advances in the history of architecture, urban space and lifestyles of noble elites. The present collection of articles deals with recent research, including in Belgium, in a multidisciplinary and European framework., Bien qu’ils fascinent le public, les palais et les hôtels particuliers de la période moderne ont suscité un intérêt inégal dans la recherche. Cet intérêt s’est principalement cristallisé autour de deux axes, deux champs de recherche, l’histoire urbaine et l’histoire de l’architecture, qui ont pendant longtemps peu dialogué sur cette thématique. Parallèlement, l’histoire des élites, qui a connu un regain dans les années 1960, a permis de replacer l’habitat élitaire dans l’environnement global de ses occupants. Ces vingt dernières années, on a pu noter des avancées remarquables au sujet de la conception et de la construction des grandes résidences urbaines, de leur implantation dans la ville, des usages résidentiels, ainsi que des représentations mentales et pratiques sociales auxquelles elles ont donné lieu. À cet égard, la France, la Grande-Bretagne et l’Italie se situent à l’avant-scène de la recherche. En Belgique, il existe encore peu d’études globales, malgré des avancées notables en histoire de l’architecture, de l’espace urbain et de modes de vie des élites nobles. Le présent recueil d’articles se veut un reflet des recherches récentes, y compris en Belgique, dans un cadre pluridisciplinaire et européen., Grote stedelijke verblijven in Europa (1500-1830). Status quaestionis en nieuwe perspectieven. Hoewel paleizen en voorname herenhuizen uit de vroegmoderne tijd het grote publiek weten te boeien, konden ze vorsers vooralsnog slechts op een zeer ongelijke manier interesseren. Het onderzoek kreeg daarbij voornamelijk gestalte binnen de stads-en de architectuurgeschiedenis ; twee domeinen die echter lange tijd doof en blind voor elkaar zijn geweest. Daarnaast heeft de geschiedenis van de elites, die tijdens de jaren ‘ 60 een heropleving heeft gekend, toegelaten de habitat van de betrokken personen beter te situeren in de globale omgeving van die elites. De voorbije twintig jaar hebben we verder heel wat bijgeleerd over het ontwerpen en bouwen van grote stedelijke verblijven, over hun ligging in de stad, over typische gebruiken en sociale praktijken in die residenties, alsook over het mentale beeld dat ze hebben gecreëerd. Dienaangaande kunnen Frankrijk, Engeland en Italië gerust koplopers worden genoemd. In België bestaan daarentegen nog maar weinig globale studies, hoewel er opmerkelijke vooruitgang werd geboekt met betrekking tot de architectuurgeschiedenis, de studie van de stedelijke ruimte en de studie van de leefgewoonten van aristocratische elites. Deze bundel wilt een weerspiegeling zijn van recente ontwikkelingen in het domein, België incluis, in een multidisciplinair en Europees kader., Guri Shipé. Les grandes résidences urbaines en Europe (1500-1830). État de la question et nouvelles perspectives. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 94, fasc. 2, 2016. Histoire Médiévale, Moderne et Contemporaine – Middleleeuwse, Moderne en Hedendaagse Geschiedenis. pp. 317-328.

ispartof: Noordbrabants Historisch Jaarboek vol:32 pages:112-125 ispartof: location:Nijvel status: published

Eric Corijn (°1947) is cultuurfilosoof en sociaal wetenschapper. Naar aanleiding van zijn emeritaat eind 2012 werd zijn rijk gevulde loopbaan in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel in de kijker gezet. Corijn is professor emeritus sociale en culturele geografie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB), maar was daarnaast ook erg actief als directeur van de onderzoeksgroep COSMOPOLIS - City, Culture & Society , is de spilfiguur van het Brusselse Stadsplatform en ondervoorzitter van het Brussels Studies Institute. Naar aanleiding van de feestelijkheden brachten een aantal van zijn medewerkers ook een twintigtal van zijn sleutelteksten samen in Kan de stad de wereld redden? Deze publicatie, die deel uitmaakt van de reeks Stadsschriften (VUB Press), geeft deels een zicht op zijn brede wetenschappelijke interesses, gaande van de relatie tussen wetenschap en maatschappij, over vrijetijdscultuur en cultuur als factor en accelerator van sociale evolutie en emancipatie, tot en met stedelijke diversiteit en de complexiteit en uitdaging van stedelijke samenlevingen in Brussel, Vlaanderen en ver daarbuiten. Maar nog meer dan zijn wetenschappelijke diversiteit weerspiegelt het boek Corijns tomeloze energie en engagement als academicus en hoe hij het debat over de stad en stedelijkheid de laatste decennia mee richting gaf en geeft. Als links denkende burger vertaalde hij zijn academische kennis immers ook via scherpe, compromisloze opiniestukken in de media, stippelde hij als één van de trekkers in het Witboek Stedenbeleid een lange termijnvisie uit voor een participatief Vlaams stedenbeleid én gaat hij als één van de oprichters van de Brussels Academy in Brussel effectief (via lezingen, debatten en wandelingen) in debat over de stad in de stad. Dat doet hij uiteraard niet alleen. Corijn werkt sterk samen met onder meer sociologen, politicologen, planners en historici. Voor Stadsgeschiedenis maakte hij plaats aan de werktafel en reflecteerde hij over zijn persoonlijke evolutie, de uitdagingen voor 'zijn' Brussel,de stad in het algemeen en het wetenschappelijk onderzoek over stad en stedelijkheid.

Met lit. opg.

Een blik op de eigen tuin. Stadsgeschiedenis in Belgische en Nederlandse historische tijdschriften (2011)

Met lit. opg.

Stad en architectuur. Recente evoluties in het historisch onderzoek naar stedelijke architectuur in het negentiende-eeuwse België

Met lit. opg.

Lit.opg., bijl.

Lit. opg., verklarende woordenlijst.

Lit. opg., verklarende woordenlijst.

This article examines the late medieval Flemish urban network through the daily contacts between cities. This kind of research expands previous rather static research on urban networks. The central focus of this article is the extent of influence of information circulation on the development of urban networks. Firstly, the nature and speed of communication were examined. Secondly, a typological analysis of the list of messengers made possible an examinination of the cities’ motives for send ing them out. Who did the city approach in order to further its ends ? Finally, the importance of rumours was analysed. The circulation of such informal information was actively incorporated into official urban communication, but not without due supervision. Rumours, we argue, effectively influenced urban politics., Cet article examine le réseau urbain flamand au Bas Moyen Âge à la lumière des contacts incessants entre les villes. Une telle approche enrichit la recherche plutôt statique sur les réseaux urbains qui était pratiquée précédemment. Nous avons étudié l’influence de la circulation de l’information sur le développement du réseau urbain. Nous avons d’abord examiné le caractère et la vitesse de la communication. Une analyse typologique a permis ensuite d’analyser les raisons pour lesquelles la ville envoyait des messagers. Avec qui la ville prenait-elle contact pour réaliser ses ambitions ? On a enfin traité de l’importance des rumeurs informelles : ce cheminement de l’information a été pris en compte dans la communication urbaine officielle, mais après un nécessaire contrôle. Les rumeurs officieuses se sont avérées avoir un impact fort sur la politique urbaine., Dit artikel behandelt het laatmiddeleeuws Vlaamse stedelijk netwerk vanuit de voortdurende contacten tussen de steden. Een dergelijke aanpak biedt een meerwaarde aan het vorig statisch onderzoek naar stedelijke netwerken. Centraal stond de vraag naar de invloed die informatiestromen hadden bij de ontwikkeling van het stedelijk netwerk. In een eerste deel kwamen de aard en snelheid van de communicatie aan bod. Vervolgens werd via een typologische analyse van de bodelijsten onderzocht waarom een stad boden uitstuurde. Wie contacteerde de stad om haar ambities te verwezenlijken ? Tot slot werd het belang van de informele geruchten geanalyseerd. Deze informatiestroom werd actief ingezet bij de offi ciële stedelijke communicatie, maar moest ook goed gecontroleerd worden. Officieuze geruchten bleken een sterke impact te hebben op de stedelijke politiek., Lowagie Hannes. Stedelijke communicatie in de Late Middeleeuwen. Aard, motivaties en politieke implicaties. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 87, fasc. 2, 2009. pp. 273-295.

nvt

Lit. opg., verklarende woordenlijst.